Þjóðólfur - 22.11.1873, Síða 4

minnast þeirra manna, að maklegleikum er stofn-
uðu til þess með fyrsta og komu því á legg að
öllu á sinn kostnað, en það voru þeir 3 handiðna-
menn: Egill bókbindari Jónsson, Einar Þór/íar-
son yfirprentarinn og Uelgi I-Ielgason er þá var
yfirprentari við landsprentsmiðjuna hér. þessir 3
heiðrsmenn réðu sér ritstjóra og ábyrgðarmann
fyrir blaðinu frá fyrsta gegn nmsamdri borgun;
það var sira Sveinbjörn Hallgrímsson
og var víst eigi kostr, eins og þá stóð, á neinum
manni hér er væri jafnvel til þess fallinn sem
hann. Guð hjálpi oss vel, hér þurfti mentaðan
einarðan og öruggan mann til, að gjörast ritstjóri
fyrir mótspt/rnu- eðr þjóðblaði, því fyrsta sem
hér hafði sést, og sem þá 3 óvaldir og félausir
iðnaðarmenu «fífiuðust» til að koma á laggirnar,
en þá kosti alla saman hafði hinn orðlipri og mæiski
sira Sveinbjörn LJallgrímsson.
J>að er eigi tilætlunin að rita hér ncinskonar
æfiágrip þjóðólfs, hann ber sjálfr með sér æfi
sína og færir sönnur á hið fornkveðna, að «mörg
er mannsæfin». Á þessari 25 ára æfi þjóðólfs hafa
komið upp ýms blöð og var óefað sú tilætlunin flestra
þeirra eðr allra, að vera þjóðólfi samhliða, spyrna
hontim út úr götunni, standa á sporði honum eðr
ríða á slig. En þó að allar þessar blaða nefnur sé
horfnar af veginum, og komnar aðra leið eða
«dottnar í gleymsku og dá», þá bera þau samt
hvað bezt vitni um þenna 25 ára æfiferil þjóðólfs.
Fyrstu útgefendrnir eftirlétu ritstjóra sínum
sira Sveinbirni eignar- og útgáfu rétt sinn, þegar
fyrsta ár blaðsins var komið, að líkindum ókeypis,
því eigi munu hafa verið fleiri kaupendr um þau
árslokin en 700 eða svo. Sira Sveinbjörn hafði
síðan úlgáfu og ritstjórn blaðsins einn á hendi
um 3 hin næstu árin, frá haustnóttum (5. Novbr.)
1849 til ársloka blaðsins 1852. J>á um sumarið
á þingvallafundi talaðist svo til að hann gæfi upp
eignar- og útgáfnrétt sinn ásamt ritstjórninni í
hendr Jóni Guðmundssyni, og tæki hann við öllu
saman frá byrjun 5.árs'; hefir þar við staðið síð-
an, eins og kunnugt er.
— (Viðvaranir kand. Eirílts Magnússonar til
Brasílíuferða héðan af Islandi).
Nifirlag frá 25. ári pjóVilfs 185. — 186 bls.
þetta má nægja til að sýna hvers er að vænta
X) Sjá pjóbólf IV. 349, 370., og 371—2. bls. — Al þjóbólfl
VI 191 —192. bls má bJK, ab þegar sira S'b Hallgrímsson
slepti pjóbólfl taldi hann sér 859 kanpendr, eu ab oigi vorn
þeir fleiri en 700 — 750 er vildu vjlrkenna sig sem kaupeDdr
vlb þann er vib tók.
í aðra hönd, er komið er lil Duritiba höfuðborg-
arinnar í Cananea. — Nú skal segja söguna, í
orðum sendiherrans sjálfs, af hinum ensku ný-
lendumönnum, er komið hafa út til Brasilíu þessi
síðustu tvö ár, það má ganga að því vísu, að
saga þeirra er allra annara ókominna nvlendumanna-
saga, sögð fyrirfram.
«Frá því að þeir komu, 113 saman, hingað
þann 5. Júlí (1872) og þangað til þeir fóru lieitn
aftr, undir lok Janúarmánaðar (1873), höfðu fáir
þeirra einu sinni verið settir á land, með því ör-
fáar spildur höfðu verið gjörðar byggilegar fyrir
nýlendumenn. Skýrslur stjórnumboðsmanna höfðu
sagt mönnum þessum að allt væri í góðri reglu
og undir nákvæmu eftirliti; í stað þessa fundu ný-
lendumenn ekkert nema óregluna eina. Sumir
settust að spildum er heita áttu byggi- og yrki-
legar; þeir voru áfram um að vinna og voru verk-
færir og duglegir menn; en að lokum urðu þeir
neyddir til að fara í vegabótavinnu til að fá sér
skotsilfr, og urðu að vinna 13 tíma á dag. Eng-
inn einn þessara nýlendumanna fékk aðstoðarféð
né tólin svo sem lieitið liafði verið (þ. e. 18 dali
í peningum og dal um daginn fram yfir næstu
uppskeru). Fáir þessara manna komust hjá ból-
unni; fjöldi þeirra lagðist í landfarsótt er allajafna
sækir nýkomnamenn heim í Cananea, sökum þess
að landið er lágt og loftið saggasamt, en þeir
óvanir hinu nýa mataræði. Fæði var þeim út-
| hlutað mjög óreglulega sem sjá má á hjálögðum
skýrslum, og þeim var synjað um marga nauðsyn-
lega aðhlynningu er frelsa hefði mátt margs manns
líf. Frá Júlí 1872 til Janúar 1873 dóu 20 af
þessum 113 manns».
«í Desember (1872) kom annar hóprinn 245
að tölu. Ekkert hafði verið gjört til að veita ný-
lendumönnum þessum þær við-tökur er lofað hafði
verið; þeir urðu að láta sér lynda illan og ónóg'
an mat; ekkert var gjört til að lilynna að hinum
sjúku. þeir héldust við að eins 24 daga og dóu
á þeim tíma 30 af þeim 245 sem komu».
þegar hér var komið þóttust, nýlendumeno
þessir nægilega sviknir, og sneru við heim til Eng'
lands í dauðans ofboði. þegar þeir komu aftr, 8
heimleiðinni, til Rio de Janeiro, lýsir sendiherrann
þeim þannig:
.Útlit allra þessara nýiendumanna var næ£ta
hörmulegt. Flestir þeirra voru lotlegir og báru
þess Ijósan vott, að þeir hefði legið ( næmun1
sjúkdómum; enda voru allir frábærlega mag>'ir[
Börnin voru öll útsteyft í kláða, fjöldi þeirra halð'