Þjóðólfur - 30.06.1874, Blaðsíða 7

43 —
tandinu, og þaS er J»ví allt og sumt, a8 vér livaS stjórn-
arbótarmáliS snertir getum mcBdeilt eptirfylgjandi brot
dr bréfl frá einum málsmetandi og pjóölegum (?) manni
í Norðrlandi: „Jeg þaklta j)ér fyrir sendinguna, ]>a5 var
niér óvæntr fögnuðr, og hvernig svo sem hinura nýju stjórn-
arbótarlögum verðr tekið j)á getr samt enginn skynsamr
niaðr vcrið annað en í mesta máta ánægðr með þau.
Eg segi þetta af því að mér er enn ókunnugt, hvað menn
segja í þvl tilefni, með Jm' svo að kalla engir hafa enn
í>á séð sjálft skjalið, sem einkum orsakast af hindrunum
þeim sem hinn afarstrangi vetr leggr oss í veginn. Hvað
mig sjálfan áhrærir, [>á sýnist mér stjórnarbótin jafnvel
miklubetrieneghefði getað vonazteptir,eptir hinni síðustu
meðferð alþingis á málinu. Á sumum göllum má ráða bót
með sjálfu erindisbréfi landshöfðingjans, enum aðalgalTan,
nefnilega tvískipting alþingis í efri- og neðri deild, er al-
þingi einu að kennaog engum öðrum. Að nokkur partr
af hinu fasta tillagi til íslands er fyrirfram ætlaðr fyrir
hina æðstu landstjórn, er kostr á stjórnarbótinni en eng-
inn ókostr, því þar með er þá sá möguleiki útilolcaðr, að
tillag þetta geti nokkurntfma burtfallið, fiar eð hin æðsta
stjóm yrði þá einnig jafnframtað burtfalla. Meira sjáum
vér oss ekki að sinni færtað færaí fréttaskyni úr Norðr-
landi umþetta mál, en væntanlega mun oss gefast kostr
á því innan skamms".
Aths. Sögugrein þessi er eignuð hra G, Brynjólfssyni,
nýorðnum docent í íslands-sögu við ICaupmannahafnar
háskóla og hefjr Jón Sigurðsson svarað henni með annari
grein í „Dagstelegrafen“ er hér byrjar á eptir.
í „Dags Telegrafen11 frá 20. f. m.:
„Herra ritstjóri! í grein yðar „frá íslandi“ i hiílU
-heiðraða hlaði yðar í dag, stendr ýmislegt það, sem all-
langt er frá hinu sanna. J>að er slæmt, þegar svo stendr
á, að nafn höfundarins skuli vera leynt. pví, ef þeir, er
málinu eru kunnugir, vissu, hver höfundrinn væri, mundu
þeir eiga míklu hægra með að skilja, hvers vegna höf-
Undrinn hefir litið svo á þetta mál.
Höfundrinn lætr sér einkum ant um, að gjöra sem
inest úr þakklæti íslendinga fyrir hina nýu stjórnarskrá
frá 5. Janáar. Eg vil als eigi gjöra lítið úr, eða á nokk-
úrn hátt rýra stjórnarskrána, en það verð eg að segja, að
sérhver íslendingr veit, að flokkr sfjórnarvina hcfir mikið
sfarfað í Reykjavík, til þess að koma máli þessu á fram-
heri, einkum meðal embættismanna, og að fá hina þjóð-
hjörnu alþingismenn til þess að rita nöfn sín undir þakk-
hntisávarp til konungs, þar eð undirskriptir liinna kon-
Ungkjömu einna þóttu ckki nægar. Svo sýnist, sem menn
hafi viljað leiða út úr þessu, að hin íslenzka þjóð í heild
suini væri fullkomloga ánægð með hina nýu stjórnarskrá.
^að mundi þó eigi lýsa alllítilli fljótfærni, að líta svo á
þetta; ’það er hægt, að játa það, að stjórnarskráin
íelr { sér fræ til þess, að hin íslenzka þjóð nái þroska í
relsi og framförum; en stjórnarskrána vantar mikið til
hess, að vera fullkoinin og tryggjandi. Margir frjálslyndir
anskir menn játa þotta. pað er líka varla nokkr maðr,
Slzt á íslandi, sem eigi veit það, að það er eigi hið greini-
1®I
heldr
?a aðalfrumvarp alþingis, som konungr hefir fallist á,
varauppástunga, sem einungis tók fram hin helztu
» '^i; það er víst ekki rangt, þó cg segi, að allir, sem
ekktu nokkuð stjórnarástand íslands, voru á einu máli
það, að eigi væri hægt að neita landinu lengr um
þessi atriði, svo scm löggjafai-vald, fjárráð, og ábyrgð á
stjórn landsins. possa varauppástungu þingsins hefir
stjórnin síðan fylt upp, og lagað einkum eptir hinum eldri
frumvörpum sínum, og fengið konung til að staðfesta hana.
Hin áðr nefndu atriði hefir hin nýa stjórnarskrá sett föst
að nokkru loyti, en eigi meir. í mörgum greinum má
slcoða hana sem valdboð, og menn gætu vonast eptir, að
ein hin heppilegasta afleiðing hennar yrði sú, að hún ræki
lest hinna mörgu valdboða og sjálfræðisfegu breytinga á
lögum þeim, er alþing hefir samþykt, sem ávalt hefir farið
vaxandi á hinum síðari árum. pó að málið þannig sé
eigi alveg unnið, er þó svo mikið unnið að því, að al-
þing hefir fengið fótfestu, og hefir frjálsar hendr. Menn
geta, ef til vill, talið þetta þess vert, að konungi sé ritað
alment þakklætisávarp. Menn geta talið það hyggilegt
að gjöra það; eg skal eigi deila um það. Hitt er mín
ætlan, að þeir menn, sem ákafastir eru í þessu, lýsi bezt
sér sjálfum með öðrum eins gullhömrum og þeim, að segja
að þessi sfjórnarskrá sé gcfin í „góðri meiningu“ (væntu
monn þá hins gagnstæða?) eða að hún sé „miklu betrien
menn gætu búist við“ eða „hefðu búist við“! petta eru
orð hinna svo nefndu „stjórnarvina“ á íslandi, og get eg
eigi séð, að stjórninni geti verið mikil uppbygging í slík-
um orðum. Höfundrinn talar um fund þann, er halda á
á pingvöllum í sumar, og setr hann í samband við „pjóð
vinafélagið“, sem hann sýnist eigi líta neinum þjóðvinar-
augum á, enda þótt hann eigni varaformanni þess tölu-
verðan þátt f þakklætisávarpinu. Hann vill koma mönn-
um til að ætla, að félag þetta hafi verið stofnað til að
styðja hina „negativu politik“, eða eins og hann kallar
það, „stúdenta pólitik“, og hef eg þann heiðr að vera
kallaðr forsprakki hennar. petta er samkvæmt þeirri
skoðun, scm herra Gísli Brynjólfsson hefir reynt að breiða
út meðal Dana — á íslandi getr hann það ekki — og eg
hef eigi álitið svaravorða. Sannleikrirm í þessu, er naum-
ast mitt á milli, heldr jafnvel gagnstæðr því, sem höf-
undrinn segir. pjóðvinafélagið er, eins og Ijóslega er
tekið fram i félagslögunum, stofnað i þeim tilgangi, að
reyna með samoiginlegum kröftum að halda uppi þjóð-
réttindum íslendinga, efla samheldi og stuðla til
framfara landsins og þjóðarinnar í öll-
um g-reinum. Fyrst um sinn gjörði félagið það að
marld sínu og miði, að reyna til að fá stjórnarskrá, sem
veitti Islandi fult stjórnfrelsi í öllum fslenzkum málum,
alþing með löggjafarvaldi og fjárforræði, og landstjórn i
landinu sjálfu með fullri lagalogri ábyrgð fyrir alþingi.
Eg get naumast trúað því, að menn geti ætlað að
þessi tilgangr félagsins sé „negatívr“ (letjandi); margir
munu miklu fremr telja hann alt af „positivan“ (hvotj-
andi). það gotr vel verið, að félagið starfi, ef til viil,
öðruvísi í vissa átt, en það hingað til hefir gjört, en það
verðr þá þannig að líkindum, að það leiðir beinlínis af
því, að hinuin politiska tilgangi félagsins er að nokkru
loyti náð. Og kefir það sem höfundrinn í óvirðingarskyni
kallar „stúdcntapólitík“, eigi átt lítinn þatt í því, að máliö
er svo langt komið; mér liggr við að fullyrða, að höf-
undrinn hafi jafnvel einu simiifylgt „stúdentapólitíkinni“,
og að endrminning þeirra tíma, sé einhver hans hin feg-
ursta; nú sárnar honum, að hafa snúið bakinu að henni,
og leitar sér svölimar í ímyndaðri „bændapólitík“, en það
er auðséð, að hann hefir enga hugmynd um, að hún sé til.