Þjóðólfur - 30.10.1891, Page 1

Kemur út & föstudög-
um — Verö árg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. júlí.
ÞJÓÐÓLFUR
Dppaögu akrifleg, bundin
við áramót, ógild uema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLIII. árg. lleykjaTÍk, föstudaginn 30. október 1891. Nr. 50 51.
Athugasemdir um fjársölu
eptir
alþingÍBm. Jón Jónsson á Reykjum.
II.
(Siöari grein).
Sú skoðun er víst mjög almenn, enda
liefur hún við töluvert að styðjast, að
Jjað sje kaupendum að kenna, en engum
öðrum, þetta ólag, sem komið er á fjár-
verslunina. Menn segja: „Yið getum ekki
gert að því, þótt þeir, sem fjeð kaupa, sje
svo vitlausir að kaupa og borga háu verði
kindur, sem svo að segja er hvorki hlóð
nje mergur í, og sem verða til að eyði-
leggja álit íslensks fjár í útlöndum. Yið
getum ekki verið að halda í skjáturnar,
þegar þeir viija kaupa þær, og gefa okk-
ur nógu mikið fyrir“. — En kaupendum
er eigi að síður opt og einatt vorkunn.
Kaupandi er t. d. búinn að ráða gufuskip
til fjárflutnings frá ákveðnum stað áákveðn-
um degi. Nú fer svo — jeg hef sjálfur reynt
það — að hann fær ekki nógu margt af því
fje, sem honum likar ogsem hann vill kaupa;
en annars vegar getur hann fengið nóg
af veturgömlu rusli, sem hann ekki ætl-
aði að kaupa. Hann verður þó nauðugur
viljugur að taka þetta rýra fje, því hann
hugsar sem svo: „Jeg verð að kaupa
þetta rusl, til þess að hafa eitthvað í
skipið, og jeg vona, að þó auðvitað verði
mikill skaði á þessu kaupi, þá borgi það
þó eitthvað upp í „fraktina“ — og „betri
er hálfur skaði en allur“.
En hvaða ráð eru til að lagfæra þetta?
Hvað eigum vjer að gera, til að koma
í veg fyrir það, að út sje flutt svo rýrt
fje, að það verði til að spilla mjög, eða
ef til vill eyðileggja með öllu sölu á ís-
lensku fje erlendis?
Svarið er stutt: Vjer eigum að senda
vort eigið fje, á vora eigin ábyrgð, til sölu
fyrir reikning sjálfra vor í Englandi og
Skotlandi.
Það hefur sýnt sig af reynslunni hjá
fjelögum þeim, er senda út fje á eigin á-
byrgð, enda sjálfsagt eptir hlutarins eðli,
að fje það, er þannig hefur verið sent,
er að miklum mun vandaðra og betra
en það, sem keypt er við ákveðnu verði
hjerlendis. Fjelögin gera hæfilegan og
skynsamlegan verðmun á fjenu eptir kost-
um þess, og sjerhver einstaklingur kapp-
kostar því af fremsta megni að láta ein-
mitt sínar kindur vera sem bestar og
vænstar. Þetta er svo eðlilegt og sjálf-
sagt, að það þarf engrar útlistunar við.
Menn læra smátt og smátt þá búmanns-
reglu, sem margir, því miður, víðsvegar
um land eiga ólærða enn, að til þess að
hafa mikil not af sauðfje verður að fara
vél með fjeð, og hagurinn af hinni góðu
meðferð kemur aptur fram, eigi að eins í
því, að menn íá hærra verð fyrir sauð-
ina sína, heldur einnig og fremur í öðr-
um af'notum fjárins, og verður þannig
rjett lögð uudirstaða undir velmegun og
vaxandi auði. Það hefur líka fleiri kosti
í för með sjer, sem að vísu snerta eigi
fjárverðið, en eru eigi að síður svo mik-
ilsverðir, að mjer sýnist vert að benda á
þá. Til þess að geta sent fje sitt og aðr-
ar vörur til sölu í útlöndum, verða menn
að mynda skipuleg og reglumbundin fje-
lög. En að mynda slík fjelög og starfa
í þeim, veitir almenningi meiri og gleggri
viðskiptaþekkingu, en hann annars að öll-
um jafnaði á kost á að fá. Öll sú mikla
samvinna, sem slík fjelög hljóta að hafa
í för með sjer, hún er betur fallin en
nokkuð annað, sem jeg þekki, til að vekja
rjettar fjelagshugmyndir og til þess yfir
höfuð að fullkomna og manna þá, er taka
þátt í henni.
Margir eru hræddir við að senda fje
sitt og aðra vöru út til sölu á eigin á-
byrgð. Þeir óttast, að xunboðsmaður, sem
vöruna selur, muni fjefletta þá, muni
stinga svo og svo miklum hluta andvirðis-
ins í sinn eiginn vasa. Þessi tortryggni
er afar-rótgróin meðal alennings, og er
það eigi að undra, þar sem viðskiptalíf
þjóðar vorrar var svo á undanförnum öld-
um og árum, að hugsunarhátturinn lúaut
að leiðast í þá átt, að í verslunarviðskipt-
um bæri sá best frá borði, er mest gæti
svikið og fjeflett aðra, og þar af leiðandi,
að enginn væri maður að verri, þótt hann
prettaði aðra með svikinni vöru o. s. frv.
Þessi hugsunarháttur er langt frá aldauði
enn. Hann Iýsir sjer enn í illa þurkuð-
um fiski, óhreinni ull, höltum og biluðum
hestum, ósönnum sögum um aldur hesta
og sauðfjár o. s. frv.
Já, fólk hlær jafnvel upp í opið geð-
ið á manni, þegar maður er að útlista
fyrir því, að það sje verslunarháttur um
heim allan, að láta umboðsmenn í fjarlæg-
um löndum og stöðum selja og kaupa vöru,
og að það liljóti að vera hverjum umboðs-
manni mest hugarhaldið að gegna þeim
störfum, sem honum .eru þannig falin, sem
best og ráðvandlegast, að fullnægja sem
best þörfum þeirra, er hann liefur umboð
fyrir, því með því, en engu öðru getur
hann eflt og tryggt sína eigin atvinnu.
Nei, margir trúa því blátt áfram ekki,
þegar þeim er sagt slíkt, svo rótgróin er
sú skoðun, að í verslun geti ráðvendni
ekki átt sjer stað, og eigi jafnvel ekki að
eiga sjer stað. — En líti menn nú snögg-
vast á, hvernig gengið hefur fyrir þeim,
er sent liafa sauði til sölu á eigin ábyrgð
undanfarin ár. Á hverju einasta ári nema
1885 liafa þeir haft hag, ef miðað er við
það verð, er hægt var að fá á mörkuðum
hjer heima, og liefur þó það verð stundum
verið all hátt. — í kaupfjel. Þingeyinga,
sem jeg þekki best til, hefur hagurinn
verið frá tæpri krónu til þriggja króna á
hverri kind á liverju ári síðan 1885. Ekki
bendir þetta til þess, að mikil áhætta sje
að senda sauðiua á eigin ábyrgð. Ekkert
fjelag, sem einu sinni hefur byrjað á því,
að senda fje á eigin ábyrgð, hefur liætt
við það aptur; reynslan hefur miklu frem-
ur hvatt þau til að halda áfram.
Jeg er gagnkunnugur þeirri aðferð,
sem viðhöfð er við útsending sauðfjár á
eigin ábyrgð, og jeg hef dálítið fengist við
kaup á sauðfje til útflutnings. Mjer hef-
ur sárnað, er jeg vegna ýmsra kringum-
stæðna hef neyðst til að kaupa kindur,
sem jeg var sjálfur sannfærður um. að
alls ekki voru hæfar til útflutnings. Mjer
hefur sárnað að vita til þess og reyna
það, að kaupmenn tækju fje fyrir miklu
hærra verð, en liægt var með nokkru móti
að fá fyrir það aptur, og svo liafa þeir
selt mjer eða öðrum þetta sama fje með
miklum afslætti, sem náttúrlega er byggt