Þjóðólfur - 30.10.1891, Blaðsíða 2

206
á því, að þeir ná sjer niðri á útlendu vör-
unni, á sama hátt og þeir, er gefa hjer
80—90 aura fyrir ull, þótt þeir vel viti,
að ekki er hægt að fá netna í mesta lagi
70 aura fyrir hana eriendis. Mjer hefur
sárnað það mjög, að skammsýni íslend-
inga, klaufaskapur hinna útlendu kaup-
enda og ógipta hvorratveggja hefur orðið
til þess, að koma óorði á íslenskt sauðfje
í Englandi og Skotlandi og þar með spillt
hinum vænlegasta vegi, er allt til þessa
hefur reyndur verið, til að lagfara versl-
un vora og viðskiptalíf.
Fyrir þessar sakir hef jeg skrifað þess-
ar athugasemdir, ef ske mætti, að þær
kynni að vekja einhverja tii íhugunar og
skynsamlegra framkvæmda. Málefnið er
þess vert.
Kvennfólkid í Ameríku.
Eptir pröfessor James Bryce.
IV.
fSiðasta grein).
Hversu hlægilegt sem enskum konum
kann að finnast sumt af því, sem að fram-
er frá skýrt, þá er það þó eigi að síður
víst, að hjónabandið er ekki eins í Ame-
ríku og Englandi. Það eru að vísu til
mjög ráðríkir eiginmenn í Ameríku, en
þeir eru dæmdir harðara meðal almennings,
en á sjer stað um slíka menn á Englandi.
Það eru einnig til heimtufrekar konur á
Englandi, en mönnum þeirra er vorkennt
meir en í Ameríku. í hvorugu landinu
er hægt að segja að sje fullkominn jöfn-
uður milli hjónanna, því að í Ameríku er
konan nálega þeim mun rjettkærri, sem
maðurínn er það á Englandi. Enginn ein-
stakur maður getur verið svo kunnugur
í báðum löndunum, að hann geti með
vissu sagt, kverjar afleiðingar þetta hefur.
En að svo miklu leyti sem jeg hef feng-
ið að vita um skoðanir þeirra, er dvalið
hafa í báðum löndunum, þá eru hollari af-
leiðingarnar af hjónabandslífinu í Ameríku,
ef til vill af því að það nálgast meira
fullkominn jöfnuð milli hjónanna. Þeir,
sem veitt hafa þessu eptirtekt, hafa ekki
þá skoðun, að viðurkenningin um jafnrjetti
kvenna við karlmenn gjöri þær betri, elsku-
verðari eða hyggnari en enskar konur eru,
heidur styðji það að góðu samlyndi og á-
nægju á heimilinu, með því að það nemi
burtu ýmsa ókosti mannsins, einkum eig-
ingirni hans og hjegómadýrð. Að konan
hefur sterkari tilfinningu fyrir sjálfstæði
sínu og ábyrgð en í Evrópu, ætla þeir að
geri hana kjarkmeiri og þrekmeiri; en
lijónaástin, sem er venjulega heitari hjá
konunni en manninum, af því að færra
dregur huga hennar frá henni, verndar
hana frá að misbrúka þá stöðu sína, að
vera sett hærra en maðurinn. Þetta er
mjög sennilegt. Aptur á móti hef jeg heyrt
aðra segja, að staða kvenna í Ameríku
mundí spilla hinum liprari taugum í lund-
arfari þeirra, þótt eigi verði beinlínis sagt,
að þær verði eigingjarnar og dutlunga-
fullar.
Maður frá Evrópu þarf ekki að vera
lengi í Ameríku, ekki nema eitt kveld í
samsæti, til þess að sjá, að hlutfallið milli
karla og kvenna er allt annað en tíðkast
I heima fyrir. í Evrópu þykist karlmaður
í venjulega sýna af sjer lítillæti, er hann
talar við konu um alvarleg málefni. Jafn-
vel þótt hún sje honum fremri, að vits-
munum eða öðru, þykist hann sem karl-
maður standa liærra en hún og talar —
vitandi eða óafvitandi — niður til hennar.
Hún er svo vön við þetta, að hún stygg-
ist ekki við það, nema þegar mikið kveð-
ur að því. Eu þvílíktkemur eugum manni
í Ameríku til hugar. Hann talar við kvenn-
mann öldungis eins og hanu mundi tala
við karlmann — auðvitað með kurteisi og
með sjerstöku tilliti til þeirra málefna,
sem hann ætlar að henni sje umhugað um,
og metur jafnan eins mikils hennar skoð-
un sem sína eigin. Á hinn bóginn von-
ast kvennfólk í Ameríku ekki eptir, að
karlmennirnir haldi uppi samræðunum við
það. Það finnur sömu skyldu til og sömu
ánægju í að stýra samræðunum sem þeir
og tekur optast byrðina frá karlmönnun-
um með samræðufjöri, sem þeir hafa ekki
eins mikið til að bera.
Það er varla þörf að geta þess, að
kvennfólkið er látið ganga fyrir karlmönn-
unum alstaðar þar sem um það er að
ræða, hvort þeirra skuli njóta meiri þæg-
inda. Á járnbrautunum er aptasti vagn-
inn, þar sem minnst óþægindi eru frá gufu-
vjelinni, ætlaður eingöngu handa kvenn-
mönnum og á gistihúsum fá kvennmenn
bestu herbergin. í allravögnum (Omni-
buser) og sporvögnum var það síður áður,
að karlmaður, sem sat þar fyrir, er kona
kom inn, stóð upp og bauð henni sæti
sitt, ef ekkert sæti var autt. Þetta er
nú að leggjast niður. í New York, Bos-
ton og enda í San Francisko hef jeg sjeð
karlmenn sitja kyrra, er kvennmenn liafa
komið inn í vagnana, þar sem ekkert sæti
var autt, og jeg minnist þess einu sinni,
að stúlku einni var boðið sæti, en hún
neitaði því og sagði, að íýrst hún hefði
farið inn í fullan vagn, yrði hún að gjalda
þess. Eptir því sem mjer var sagt, var
það lík tilfinning, sem upphafiega leiddi
til þess, að þessi kurteisissiður lagðist nið-
ur í Bostou. Þegar kvennfólk tróðst
inn í fulla vagna, reyndu karlmennirnir,
setn ekki gátu framfylgt banninu gegn
offylling vagnanna, að verja sig gegn
þrengslunum með því að láta eltki laus
sæti sín.
Það er stundum sagt, að forrjettindi
þau, sem kvennfólkinu í Ameríku eru lát-
in í tje, hafi gjört þær gjarnar á að lieimta
sem rjett sinn það, sem þeim hefur verið
í tje látið af kurteisi, og hefði að öðru
leyti miður góð áhrif á viðmót þeirra og
framgöngu. Jeg þekki ýms dæmi, sem
sýnast vera þessn til styrkingar, en get
þó ekki betur fundið .en að það sje ástæðu-
laus viðbára. Veluppaldar stúlkur eru ekki
heimtufrekar og gott uppeldi útbreiðist ár
frá ári. Það er varla þörf á að geta þess,
að þjóðfjelagið hefur yfir höfuð gott af
hinum mildandi og bætandi áhrifum, sem
virðing fyrir kvennfólkinu hefur í för með
sjer. Ekkert gerir menn í Ameríku eins
hamslausa af reiði, eins og þegar konum
er sýnd einhver vanvirða. Að maður berji
konu og þess konar ruddalegt ofbeldi er
miklu óalgengara meðal lægstu stjettanna
í Ameríku heldur en á Englandi. Kvenn-
fólk gengur sjaldan eða aldrei að vinnu
á ökrum eða engjum úti eða í námum í
Ameríku, og ferðainönnum frá Ameríku,
sem sjá á stöku stað í Evrópu kvenufólk
við strangt líkamlegt erfiði, gremst og of-
býður það rneira en Evrópumenn geta
gert sjer i hugarlund1.
Langt vestur í Bandafylkjunum, þ. e.
fyrir vestan Missisippi, í hjeruðunum við
Klettafjöllin og Kyrrahafsríkjunum, verður
aðkomumaðurinn hissa á því, að fátækar
konur sýnast ekki vera þar til. Járnbraut-
arvagnarnir eru fullir af fátæklega klædd-
um kaílmönnum, sem geta — þótt það
sje sjaldan — verið ókurteisir og rndda-
legir í framgöngu, En klæðaburður og
útlit kvennanna bendir ekki á, að þær
sjeu konur þessara manna, dætur þeirra
eða systur, og mann furðar á því, ef all-
ir karlmenn eru ókvæntir, og ef svo væri,
hve margt þar kemur þó fyrir af kvenn-
') Hvað skyldu þfi, Ameríkumenn, sem hingað
koma, segja um eyrarvinnu kvennfólks í höfuðstað
íslands og þvottaburðinn í laugarnar?