Lanztíðindi - 20.03.1850, Blaðsíða 1

LANZTIÐIIVDI.
1*50.
1. Ár. ðO. Marts. 13—14.
NmidiirlaiiKar lmg'inyndir,
um stjórnarskipun hjer ú landi eptirleiðis.
V.
Frelsi þaft, er vjer Islendíngar getum feing-
ift í stjórnarháttum vorum, er aft miklu leiti
komið undir því, hvaða vald og verkefni al-
þíng eptirleiðis fær; í hvaða sambandi það
verður við aðal stjórn lanzins og hver áhrif
það má hafa á löggjöfina og á það, hrernig
tekjum og útgjöldum lanzins skuli verja. En
það liggur í augum uppi, að því að eins niuni
alþíng geta feingið nokkuð þesskonar veru-
legt vald í hendur, að kosníngarlög til enna
komandi þinga verði svo skynsamlega og
liyggilega samin, að ,allar líkur sjeu til, að
þeir menn verði fyrir völunum, sem bæði vilja
efla heillir almenníngs og hafa þá menntun
og skarpsýni til að bera, að þeir beri skyn-
bragð á, hvað bezt og hollast er fyrir landið
og geti skynsamlega ráðið úr hverju því
stjórnarmálefni, sem þar kemur fyrir. jiað
hlýtur því að verða eitthvert hið helzta og
mest umvarðanda verkefni þjóðfundarins að
semja ný kosníngarlög |fyrir alþíng eptirleið-
is, og gjöra þau svo úr garði, að ekki geti hjá
því farið, að bæði hinir menntuðustu og hin-
ir þjóðlegustu synir lanzins geti jafnan átt
þar setu. En vjer ætlum það vandaverk að
koma alþíngi svo fyrir, að menntan, frjáls-
lyndi og föðurlanzást haldist þar ætíð í hend-
ur, þó það sje auðvitað, að það er ekki sann-
arleg menntan, sem er mótfallin nokkru því
frelsi, er staðist getur með almennum fjelags-
heillum. Hjá okkur er nú sem stendur ekki
menntunar að leita nema hjá embættismönn-
um; en það vill svo ógæfusamlega til, að al-
þýða er farin að missa traust sitt á Qöhla
þeirra og álíta þeirra hagsmuni ríða í bága
við sína velfarnan. Jetta erháskalegur skoð-
unarmáti, sem hlýtur að vekja óvild milli al-
þýðu og embættismanna og leiða af sjer virð-
íngarleysi fyri lögum og rjetti, og er það hinn
heinasti vegur til að fæla alla heill og bless-
un burt og hin versta ólifjan, í bverju fje-
lagi, þviað með lögum skal land byggja, en
með ólögum eyða. En til að ráða bót á þessu
er einginn annar vegur en sá, að embættis-
mennirnir læri að verða þjóðlegir, læri að verða
góðir fjelagsmenn og gæti eins að gagni al-
þýðu og sjálfra þeirra, og að alþýða aptur á
mót læri að sjá, hve nauðsynlegir embættis-
mennirnir eru til að viðhalda reglu í þjóðfje-
laginu og leiða það til framfara í andlegum
og líkamlegum efnum; það er nauösynlegt,
að hvorutveggi láti sjer stjórna af kristileg-
um fjelagsanda. 3>araöauk er það nauðsyn-
legt fyrir alþýðumenn að koma sonum sín-
um til meiri menníngar en híngað til, án þess
þeir þarfyrir þurfi að verða embættismenn, til
þess að einhver menntan geti komist inní al-
þýðu lífið án þess að vera bundin við embætt-
ismennina eina saman. Einsog nú er ástatt,
þá er það auðsjeð, að einhverjir embættis-
menn verða að eiga setu á alþíngi eptirleið-
is, því alþíng án menntunar yrði ekki nema
til útdráttar og armæðu fyrir landið, en vjer
viljum ekki hafa þar aðra embættismenn en
þá, sem almenníngur ber traust til. Rúm-
leysið í blaðinu leyfir oss ekki að fara hjer-
um eins mörgum orðum og þó raunar þyrfti,
og skulum vjer þvi í fám orðum skíra
frá, hvernig oss hefur hugkvæmst að skipa
skyldi alþíngi eptirleiðis og hvornig menn
skyldi þángað kjósa, og er það þannig: að
a/þínf/ sje skipað 26 tnö?inum, sem sjeu
valdir til 6 ára, oe/ þínt/ sje haldið ann-
aðhvort ár; að þínyinu sje skipt í tvœr
deildir, oy sjeu 18 menn í annari, en 8 i