Ný tíðindi - 11.05.1852, Blaðsíða 1

9
rVÝ TIÐINDI.
ÍO. ogll. bl. 33, <1. maíinánaðar 1858.
Lanclsyíirrjellartlómar.
I.
j»aö þótti fyrrum eitt liif) mesta ágœti Klaust-
urpóstsins, aö liann ljet fólk jafnóöum íá
vitneskju um [lafi, sem fram fór við yíirdóm
landsins. Sunnaiipósturinn vildi halda á fram
sama stryki, þó meö Óðrum hætti, en það varð
lítið meir en tilferðin. Seiuna hafa blaðamenn
okkar ekki haft neitt [ivi um líkt á boðstólum,
og mun þó kaupendur blaðanna allt af hafa
langað til að fá að vita liverju fram færi við
dómstólana. Víst er um |iað, að margur hef-
ur leitað þesshjá ritstjóra „Nýju Tíðindanna“,
að hann gjörði blað sitt íróðlegra með skýrslu
um málaferli manna á milli, og úrslit þeirra
við dómstólana með ástæðunum fjrir því, á
likan liátt og Klausturpósturinn hafði það forö-
um. Vjer viljum því verða við þessari, að
vjer ætlum, almennu ósk, og byrjum þá við
seinasta nýjár, og verður þá fyrstur
Landsyfirrjetlardómur i mdlinu JSr. 14,1851
Kammerráö Kristjánsson skipaður vegna
konungssjóðar SeSn
Birni bónda Pálssyni á Bakka í Suðurþing-
eyjarsýslu.
Dómurinn er genginn 8. marzm. 1852.
5ær jarðir, sem legið höfðu undir Hóla-
biskugstól, voru á árunum 1802 til 1805, að
ráðstöfun stjórnarinnar, seldar við opinbert
uppboð. Jær höíðu, meðan jiær voru eign
llólastóls, ekki verið tiundaöar, af því tíund-
arstatúta Gissurar biskups, frá árinu 1096
liafði svo fyrir mælt, að lje það, sem til guðs
þakka væri lagið, þyrfti ekki til tíundar að
telja, hvort sem það svo væri lönd, eða lausir
aurar, og þótti þetta ekki sist ná til jarða
dómkirkjunnar. jjegar selt var, var ekkert
minnst á tíundarskyldu af þeim seldu jörð-
uni, og söluskilmálarnir nefndu hana ekki
berlega á nafn. Kaupendur jarðanna skoruðu
sig af þessu undan tíundargjaldi af jörðunum,
og þóttust fyrir því hafa þeim mun betri á-
stæðu, sem Skálholts-biskupsstólsjarðir voru
skömmu áður seldar með tiundarfrelsi. Ollum
ætlum vjer liafi komið saman um, að tíundar-
frelsið sjer í lagi næði til þess hluta tíundar-
gjaldsins, sem nú er kallaður konungstíund,
af því hún fellur í konungssjóð, en sem áður
var biskupunum ætluð; en um liina 3 hluti
tíundargjaldsins, prests-kirkju-og fátækra -
tíund mun farið liafa eptir, sein bezt gat geng-
ið á hverjum stað, og kemur það ekki þessari
sögu við. Sýslumenn kröfðu engan konungs-
tiundar af stólsjörðunum, og liaf’a jarðir þess-
ar þannig notið tiundarfrelsis, að svo miklu
leyti, yfir 40 ár. Að vísu liafa þeir, er gagn-
skoðað hafa landsins reikninga, aptur og apt-
ur fundið að þessu, og látið þá meiningu í
Ijósi, að Hólastólsjörðunum bæri ekki rjetti-
lega neitt tíundarfrelsi, eptir að þær urðu ein-
stakra manna eign, fremur en hverri annari
fasteign landsins. Loksins fór Rentukammyið
að rekast í þessu 1848, og leitaði álita þess
maniis er verja átti rjett hins opinbera við
dómstólana (Kammeradvocat), og var hann á
því, að bezt væri að leggja spursmálið um
konungstiundarskyldu Hólastólsjarða til dóms
og laga. Innanrikisstjómarherrann Bang, í
fyrra sinni þegar hann sat að völdum, skipaði
því svo fyrir, að einhver einn af Hólastóls-
jarðaeigeiulum skyldi lögsækjast um konungs-
tíundargjaldið af’ einhverri þeirri fasteign hans,
er fyrr hefði legiö undir Hólastól. Skyldi mál
um tíundarskylduria rekast fyrir öllum dóm-
um, og það kostnaðarlaust fyrir þann, er fyrir
málinu yrði. Yrði svo, að konungssjóðurinn
ynni málið við hæstarjett, og einhver af Hóla-
stólsjarðaeigendum seinna vildi neita um kori-
ungstíund af jörðu sinni, skyldi liann ekki fá