Norðri - 01.11.1853, Síða 3

83
öbrum, st<5rbýli& Núpufell í Eyjafirbi, og átti bæbi
Jún prentari og eptirmenn hans í handverkinu ab
njúta eptirgjaldslausrar ábúbar á þeirri jöríra æfi-
langt; var því prentsmiÖjan flutt þangab, og stáb
þar um fá ein ár; en fljótt vitnaÖist þab, ab hún
gat ekki stabizt án fyrirsjúnar og afskipta bisk-
upsins sjálfs; ljet hann þá flytja hana vestur aí>
Húlum til sín, og stýrbi henni meí) þeim alþekkta
dugnabi og tilkostnabi, sem hjer þarf ekki frá
aí> segja, og ber biblíuútgáfa hans, sem lokib
var surnarib 1584, ljúsastan vott um þab. Arib
1587 gaf Gubbrandur biskup, meb testamentis-
brjefi, prentsmibjuna meb öllu tilheyrandi til Húla-
dúmkirkju, en þú meb því skilyrÖi, ab, ef prent-
smibjan yrci ekki notub gubsorbi til eflingar, skyldi
sínum erfingjum standa frítt fyrir aí> taka hana
til sín, ef einhver þeirra hefbi menningu til ab
reita henni forstöíra; og árib 1611 ítrekabi bisk-
upinn þetta á ný, og ákvab, aí> Páll sonur sinn,
ef hann hefbi mannskap og vilja til þess, skyldi
taka hana undir sig; en Páll þessi deybi 1622,
eí>a 5 árum á undan föírar sínum. J>rjú seinustu
ár æfi sinnar lá Gubbrandur biskup í kör; var
þá hætt öllum prentstörfum, og prenthúsinu læst,
og enga abra eba nýjari rábstöfun gjörbi biskup-
inn um prentsmibjuna, eptir aí) Páll var dáinn,
bto öllum skildist svo, a& prentsmibjan væri eign
dúmkirkjunnar, og ættti ab brúkast af biskupun-
um framvegis. þegar dúttursonur og eptirmaírar
Gufebrands biskups, þorlákur Skúlason, túk vi&
biskupsdæmi, fjekk liann brjef Kristjáns konungs
fjúrba fyrir því, ab hann mætti halda prentsmibj-
unni, sem þú væri eign Húla dúmkirkju, og hag-
nýta hana, og brúka sem formafeur hans á undan;
en einhverjir erfingjar Gubbrands biskups fúruþá
aí> hreifa því, aö þeir ættu prentsmibjuna, eba í
hib minnsta rjett á ab hagnýta hana, og brúka,
og rak svo langt, ab þorlákur biskup krafbist úr-
skúrbar ljensmannsins, Júns Sofrenssonar og lög-
manna, og fjekk þa& svar, abs prentsmibjan skyldi
hagnýtast og geymast af honum og hans eptir-
mönnum vib dúmkirkjuna, samkvæmt testamenti
Gubbrands biskups, og á þeim tímum naut prent-
arinn afgjaldsins af Núpufelli. þorlákur biskup
stýrbi vel prentsmibjunni um sína tíS, og eins
Gísli biskup sonur hans; en eptir andlát Gísla,
reis upp brúfeir hans, þúrírar J>orIáksson, sem þá
rar biskup í Skálholti, og kallabi til eignar í prent-
smifejunni, þúttist hafa aí> nokkru leyti erft hana
eptir föbur sinn, en aí> öbru leyti hefibi hann keypt
hana ab meberfingjum sínum, og framfærbi þetta
allt brjeflega fyrir Kristján konnug fimmta, og fjekk
leyfi hans til afe flytja hana í Skálliolt, og brúka
hana þar me& sömu enkarjettindum og þeir febg-
ar á Húlum hefbu brúkab hana, og ljet hann sum-
arib 1685 flytja hana meb öllu tillieyrandi subur
í Skálholt, og setja hana þar nibur, og var hún
þar vel brúkub um tíma; en eptir fráfall May.
J>úrbar, Iá hún nokkur ár gagns - og brúkunar-
laus í prenthúsinu í Skálholti, þangab til Brynjúlf-
ur Thorlacíus, sem var einasti erfingi Mag. J>úrb-
ar, flutti hana austur ab Hlíbarenda; mun hún hafa
verib brúkub þar lítib ebur ekkert, og loksins seldi
Brynjúlfur hana biskupi, Mag. Birni þorlcifssyni
á Húlum, fyrir 500 dali species; ljct þá. Björn
biskup flytja hana enn á ný norbur ab Húlum árib
1704, eptir 19 ára útlegbarhrakning hennar þab-
an, og brúkabi Mag. Björn hana meb sama dugn-
abi og alúb sem formenn hans, uns liann deybi
árib 1710, og túk þá biskup Steinn Júnsson vib
stúlnum eptir hann, og fjekk prentsmibjuna í álag
á stabinn, fyrir hib fyr umgetna verb; en ekki
leib á löngu, ab Steinn biskup fúr ab fá vitneskju
af því, ab kirkjan mundi eiga prentsmibjuna, og
útvegabi sjer skjöl þau sem sönnubu þab, þar
á mebal stabfestingarskrá Kristjáns 4., frá 12.
xnaí 1628, meb hverri testamenti Gubbrandar
biskups var fullkomlega stabfest; út úr þessu spunn-
ust málaferli milli biskups Steins og Brynjúlfs
Thorlacíusar, og urbu þab málalokin, ab Brynjúlfur
sleppti öllu tilkalli til prentsmibjunnar, og sættist
á þab, ab hún skyldi vera eign dúmkirkjunnar,
eins og verib hefbi, en greiddi í hennar stab apt-
ur, í álagib á stabinn, 82 hundrub í fasteign, meb
fylgjandi kúgildum, og 20 rdl. í málskostnab, og
varb hún svo enn ab nýju, meb frjálsum samn-
ingi á alþingi, 1724, ákvörbub ab vera eign Húla-
dúmkirkju, og var brúkub og notub af Húlabisk-
upum fram undir næstlibin aldamút.
Eptir því sem menntun og upplýsing glabnabi
meir og meir í landinu, fundu menn æ meir og
meir til þess, ab þessi eina prentsmibja ekki gæti
nægt andlegum og líkamlegum þörfum manna. Árib
1773 var því af stúdent Ólafi Olavíus og Boga búnda
Benediktssyni sett á stofn ný prentsmibja í Hrappsey á
Breibafirbi, og í henni prentabir margir uppbyggilegir
og frúblegir ritlingar; varb hún þar eptir eign hins
nafnkennda Björns Gottskálkssonar. En eptir ab
hib svo nefnda landsuppfræbingarfjelag var stofn-
ab hjer í landb af fríviljugum samskotum lands-