Norðri - 01.11.1853, Blaðsíða 2

Norðri - 01.11.1853, Blaðsíða 2
82 tvo sýslufundi skal nefndin skyldug aí) lialda, bæíii haust og vor; en liife síbasta úrslit sveitarmálefna skal ákve^ia samkvæmt þessum undirstöímatri?!- um, og í samhljóbun vih þá stjórnartilhögun alls konungsveldisins og stöfeu Islands, í fyrirkomulagi þesá, sem verÖur ah lögum. Hib 8. var: Undirskriftarmálife. Landsmenn hafa nú á seinni árum ekki un- aí> því vel, ah löggjafir fyrir Island hafa verib skráhar bæíii á dönsku og íslenzku máli, en und- irskrift og stafefesting konungs hefur verih ein- ungis á dönskunni, en ekki íslenzkunni; menn hafa þar ab auki tekib eptir því, ab meiningin hefur ekki ætíb 'verib hin sama í hvorutveggja, og þá hafa menn ekki fullkomlega vitab, hvort danskan ineí) nafni konungs, eba íslenzkan, sem er móburmál vort, ætti'ab álítast 1 ö g, og sagt er, a?) sjálfir dómendurnir liafi haft um þab ólíkar meiningar. Undanfarin þing hafa því hebib kon- unginn ab stabfesta hin íslenzku lagaboS meb und- irskrift hans eigin hátignar, en því hefur hann neitab, og nú seinast í skýrslu þeirri, sem hann sendi alþinginu nú í sumar. Nokkrum þingmanna þótti þab reyndar ókurteysi vií) konunginn, ab ánýja strax aptur, ofan í neitunina, þessa bæn; þó fór svo, ab þingib sendi konungi hænarskrá þess efnis, ab bibja um, ab lagabob þau, sem hjer eptir verba útgefin og sett á Islandi, verbi ein- ungis á íslenzku máli, undirskrifub af konungin- um og þ'eim rábherra, sem liann sptur yfir hin íslenzku mál. þá var hib 9. um algjörlega fribun sels fyrir skotum á B reibafirbi. Síban veibilagatilskipunin’ frá 20. júní 1849 varb gildandi lagabob hjer á landi, hefur hreift sjer hjá Iandsmönnum ýmisleg óánægja yfir nokkr- um ákvörbunum hennar; sumum hefur þótt fribun á sel fyrir skotum ofmikil, öbrum aptur of lítil, og hvorirtveggja hafa má ske nokkub fyrir sjer, ept- ir því sem fjörbum og víkum landsins hagarmjög ýmislega til. Breifcfircingar eru í flokki hinna sfóartöldu, því þar eru selalátur og uppidráps- vefói ab kalla á hverju skeri, og sú vefói er inn- byggendunum mjög ábatasöm, en þó kostnafe- arlítil; þab ræbur því ab líkindum, ab þeim sje sárt um þab, ab selur sje felldur og drepinn meb skotum inn á milli eyjanna, sem vfóa hvar liggja allnærri hver annari. Nokkrir vildu, ab seladráp me& bissuskotum væri bannab kringum allt Iand, en ö&rum þótti þaS ísjárvert í þetta sinn ab fara því fram; þó urbu flestir á því, ab, eins og til hagar á Brefóafirbi, mundi bezt fallfó, ab bissu- vefóin væri bönnrfó þar, og baö þingfó um: ab öll bissuskot á sel væri bÖnnuÖ fyrir innan línuna: frá Bjargtöngum í Barbastrandarsýslu til Öndveifóar- ness í Snæfellssýslu. Hfó 10. var : prentsmi&jumál ib. Vjer getum ekki verfó eins fáorbir um þetta mál, eins og sum önnur, af því tildrögurnar til þess eru alþýbu má ske enn ókunnugri, enn margra hinna, sem vjer höfum skýrt frá, og þau hafa mörg komfó til umræbu áöur á þingunum, enþetta ekki fyr enn nú, og viljum vjer því fyrirfram gjöra og gefa stutt yfirlit yfir innlefóslu, fram- hald og mebferb prentsmfójanna, sem hjer hafa verfó í landi, svo alþýba komist í skilning um þab, meb liverjum atburbum hún er orbin lands- ins eign, prentsmibjan í henni Reykjavík. þab er öllum kunnugt, ab Jón Arason Hóla- biskup, var einhver hinn framkvæmdarsamasti og áræbnasti Islendingur, þó hann væri pokkub ofur- kappsfullur. Ilann var hinn fyrsti, sem innleiddi hjer prentsmibju í landib, og kostabi til þess ærnu fje, og fjelck árib 1528 af svenskum manni, sem lijet Jón Matthíasson, ab koma hingab mob prentsmfóju, sem hann átti, og var hún sett nibur á Hólum, lijer um bil árfó 1530, og brúkub þar undir tilsjón biskupsins um 4 eba 5 ár; en þá vígbi biskup Jón þenna nafna sinn til prests ab Breibabólstab í Vesturhópi, og flutti presturinn þá prcntsmibj- una meb sjer vestur þangab, því abrir kunnu ekki til hlítar prentlistina. Var hún þar undir 40 ár, og brúkub, og notub til prentunar andlegra naub- synjabóka, fyrst undir tilsjón biskups Jóns, og sfóan þar eptir Olafs biskups Hjaltasonar; en þeg- ar hinn nafntogabi biskup Gubbrandur þorláks- son settist ab stóli, vildi hann fyrir hvern mun eignast prentsjnibjuna, og keypti hana ab Jóni, syni sjera Jóns Matthíassonar, og ljet flytja hana til Hóla, en sendi Jón þenna á sinn kostnab út til Kaupmannahafnar, til ab læra þar út prentunar- íþrótt, svo ab árfó 1574 var prcntsmfójan komin í allt bezta lag, og prentarinn fenginn, og var hún þá, sem ábur er sagt, orbin eiginndómur bisknps- ins; og þab er enn á þessum dögum alkunnugt, hvab vel og kappsamlega hann notabi hana til út- breibslu gubsótta og menntunar í Iandinu.. En til þess ab sjá prentaranum Jóni fyrir enn fastari og vissari atvinnu, þá útvegabi bisk- up Gubbrandur árib 1578, hjá konungi Fribriki

x

Norðri

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðri
https://timarit.is/publication/78

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.