Norðri - 01.09.1856, Blaðsíða 2

66
mennu ákvörbunum um ástand og málefni kirkj-
unnar, nema hún sje áíiur borin undir álit kirkju-
þingsins, hvort sem ákvarfcanir þessar snerti stjúrn
kirkjunnar eha lög hennar, liggur þab í augum
uppi, ab prestastjcttin getur ráfeiö öllu ein um þess
konar málefni, eins og í hinum katálsku löndum,
og náb hinu mesta ofurvaldi í andlegum efnum.
En þessi tilhögun er öldungis gagnstæfe frjálslegu
fyrirkomulagi, þar eb prestarnir eru til sóknar-
mannanna vegna, en sóknarmennirnir ekki prest-
anna vegna. Sóknarmennirnir ættu því af> hafa öllu
gjldara atkvæíii um öll málefni, er kirkju og kenni-
dóm snertir, en slíkt getur engan veginn orJft
eptir því sem frumvarp iiinna 12 dönsku post-
ula fer fram á; enda má sjá á öllu frumvarpinu,
aí) hinir 8 gufefræöingar af þeim 12, er frumvarp-
ií> hafa samiö, hafa haft hina 4 í vasa sínum.
þessir ókostir, á kosningum til kirkjuþingsins,
sem nú voru taldir, snerta nú reyndar ekki oss Is-
lendinga, því þó af> hinir hálærJiu 12 dönsku post-
ular hafi þannig ætlazt til, aj> leikmenn danskir
gætu þó átt setu á þinginu, hafa þcir þó ekki álitiJ)
þess, þörf fyrir oss, eba ekki álitiö neinn hjer á landi
hæfan aJ> sitja í þessari samkundu nema sjálfan
byskup vorn; þó aJ> nú sumum kunni aJ> virJast
þaJ> nokkuJ) ósamhljóba, aJ> öll hin byskupsdæm-
in skuli hafa byskup, klerka og leikmenn á þing-
inu, nema Islands byskupsdæmi, er verJiur aJ> láta
sjer nægja meJ) byskupinn einn. þessir speking-
ar vita, aJ> byskup vor muni flytja mál kennidóms-
ins, ekki síJ>ur en StaJ>a-Árni — þeir hafa víst
lesiJi Árna byskups sögu — , og þeir vita aJ> þessu
þingi muni jafnkunnugt og jafnannt um hag lands-
manna vorra í andlegum efnum, eins og stjórn-
inni og ríkisþinginu er þaJ> um hin veraldlegu
málefni vor. Ætli, t. a. m. aJ> þetta þing ætti
ekki hægt meJ> aJ> leiJíbeina byskupi vorum íþví,
hvernig ætti aJ> sameina brauJiin hjer á landi ?
Skyldi þetta þing ekki fúslega hjálpaoss um eitt-
hvaJ> afhinum dönsku kirkjulögum, sem gefin yrJiu,
ef aJ> byskupinn hjeldi aJ> vjer þyrftum þeirra?
SjáiJ) og skiijib Islendingar! ÆtliJ) þjer ekki, aJ>
þessir hálærJiu dönsku postular og prestar — og
þar á meöal sjálfur skriptafaJiir konungsins, hann
Tryde gamli —, þessi hálærJii IögfræJiiskennari,
J. E. Larsen, sem sjálfur hefur sagt á prenti,
aJ> hann unni Islandi og innbúum þess, þessir
margbökuJ)u, þingmenn úr'ilandsþinginu og þj<5J>-
þinginu, viti hvaJi yJur bezt hentar? þessir menn
ætla aJ> taka y&ur og öll yJ>ar kirkjumálefni undir
vængi sína. þjcr þurfifi ekkert aJ> hafa fyrir aJ>
stjórna þess konar málefnum, nema aí) Ijá þcim
byskupinn til skrafs og ráÖagjörJiar. Ogþeirvita
hvaJ) yJiur kemur þetta vel, og hversu feginsam-
lega þjer muniJ) taka þessu. þeir taka þetta upp
hjá sjálfum sjer af stakri umönnun fyrir yÖur.
þeir vilja ekki einu sinni ónáJia yöur meJ aJ
bjóJa yJur þaJ. Og því skyldi þess iíkaþurfa?
0, þú harJsnúna kynsióJ, ef þú ekki viknar viJ'
slíkt veglyndi! SkjótiJ nú saman ungir og gaml-
ir, ríkir og fátækir, til heiJursgjafar handa þess-
um miklu, lærJu og veglyndu mönnum! — EJa
ef aJ þjer cruJ svo harJsvíraJir, aJ þjer þekkiJ
ekki teikn tímanna, og þjer viljib enn einræn-
ingsskapinn (S epara t i s men), þá skrifiJ þjer
á móti þessu ágæta frumvarpi. Látizt þjer, sem
eruJ börn, vera komnir til lögaldurs og komib
fram fyrir stjórnina mej mótbárur svona ldjóJ-
andi: Af því aJ vjer Islendingar álítum, aJ rjett-
indi vor banni bæJi konungi og samþegnum vorum
aJ ákveJa neitt um lög hjer á landi aJ oss forn-
spurJum, og aJ öll þess konar frumvörp verJi
fyrst aJ leggja annaJhvort undir alþingi vort, cJa
annaJ þing hjer í landinu sjálfu; af því aJ vjer
álítum, aJ frumvarp þetta sje illt og ófrjálslcgt í
sjálfu sjer, og jafnháskasamlegt fyrir allt andlegt
frelsi og hiJ katólska ofurvald var lijer á miJöld-
nmim, af því aJ vjer álítum aJ Island geti aldr-
ei haft gagn af ab eiga þau þing saman viJ
Dani, þar sem ræJa á um sjerstakleg mál ríkis-
ldutanna, og ætlum aJ þetta danska þing geti
í engu bætt kirkjumálefni vor, þar eJ enginn
þeirra, sem setu eiga á því, nema byskupinn yíir
Islandi, geta haft neina verulega þekkingu á því,
hvernig þeim máluin hagar til hjá oss.
Hvílíkur einræningsskapur væri nú aJ tala svona!
þegar vjer Islendingar nú athugum frumvarp
þetla meJ alvörugefni, þá virJist oss þaJ bein
skylda vor viJ land vort og eptirkomendur vora
aJ mæla opinberlega á móti allri hluttekning í
því; og ætlum vjcr ráJ aJ skrifa hinni íslenzku stjórn-
ardeild til núna meJ haustskipum, og biJja hana
aJ tjá dómsmálastjóranum, hve ófúsir vjer sjeum
til aJ eiga nokkurn þátt í þessu þingi; og vilj-
um vjer hvetja alla málsmetandi menn hjer í ná-
lægum sveitum til aJ íhuga þetta mál, og vera
fljótir til aJgjörJa; og einkum skora jeg á al-
þingismanninn hjer í sýslu, aJ hann taki sjer fram
um þetta.
því verJur rcyndar ekki HeitaJ, aJ kirkju-