Norðri - 01.11.1856, Qupperneq 7

87
fyri f>ig þenna tíma tlcal greija af ddnarfje prcsts-
ins. petta ér nunn dómur /“
Um uppeldi barua.
(Endlr). Foreldrlí) og barni?) eiga a?) hafa traust
hsort til annars. En þa?) getnr ekki or?)i%, þegar foreldri?)
er eine og löggjafari og dómari, sem ekki hefur naina meí-
anmltun, sem ekki getur gráti?) og vona?) ine?> þeim er mis-
gjört hefur. þessi fáu or?: „þa? hryggir mig a? þú ert
rei?n»; reyndn a? vera gott barn, og Jeg skal hjálpaþjer;
J>urrka?u af þjer tárin og seg?u mjer hva? a? þjer geng-
nr“, eru líkiegri til a? lei?a barni? á rjetta götu, og sefa
rei?i þess heldur en har?ar skipaair e?a köld abflnning.
Ekkert er fegnrra en a? sjá heg?un bams, sem er ali? upp
í skjóli elskunnar. þegar þa? kemur mebal ókunnngra er
þa? ófeimi? og óhrœtt, þa? tekur vel á móti öllum, leitar
gletinnar og flnnur hana f hverjum hlnt, og me? hverjum
sem þa?> er; hva? líti?, sem því er gjört til eptirlætis, tekur
þa? því þakklátlega. Eins og a?rir hafa hryggst og gla?st
me? því, eins hefnr þa? næma tilflnningu fyrir sorg og gle?i
anntra. Allir leikir þess eru ianslr vi? dnttlunga og eig-
lngirni, hugnrinn er starfsamnr og kjarkmikill, og ánægjau
skfn á andliti þess.
SJáum hi? gagnstæha, bami%, sem stjórna? er me? ótta.
f>a% þorir ekki a? horfa á mann, og dregur sig íhlje,Jþeg-
ar á þa?> er iiti?, þa? hjalar ekki af sjálfu sjer, eins og
hitt barni?, því hjá því streyma hngsanir og tilflnningar af
vörunum; þa? hefur ekki sannariega ánægjn af neinn, þvf
þa? hefur einlægt einhvern ótta, a? þa?) mnui gjöra eitthva?
e?a tala, sem þa?> verhi sneypt fyrir, eía ef þa?> gie?nr sig
yflr einhverjn, þá er þa? þegjandi; hjarta þess er einstæ?-
ingur, og þetta lei?ír barni? smátt og smátt til a?> hug6a
einungis nm sjálft sig. Hreinskilnin er kostur, sem börn-
unnm er eigiulegur, hana á a? glæba hjá þeim. þau eru
sjálfum sjer svq óuóg, a? þa?> er e?li þeirra a? leita trausts
og trúnabar. þan hafa enga ástæbu tii a? leyna neinu,
nema þá sem óttinn kennir þeim.
Hin mesta og almennasta villa vi? barna-nppeldi? er
þa? a% láta vel a? þeim a?ra stundina og sneypa, þau svo
anna? veifl?. þa?> er alvenja, a? bömin eru stundum kysst
og kjössu?, og alit láti? eptir þeim, og hina stundina hrak-
yrt og lúbarin. Sumar mæ?ur vefja barni? sitt í fatimi
sfnum a?ra stnndina, og svala reiti sinni á þvf rjett á ept-
ir. Af óstillingn ber hún barni? fyrir hva? líti? sem því
vertur á, og aumkast sí?>an yflr þa?, og fer a? klappa því
og kyssa. Allt þetta er mjög rangt, og háskalegt fyrir
lunderni barnsins. Foreldrar mlnnist þess, a? dæmi? gjörir
miki? a? verkum til a? kenna barninu vonda og gó?a sl?i,
og a? þa? er árí?)andl, a? þeir sem takast á hendur barna-
nppeldi, þekki sjálfa sig og geti stjórna? sjer. Önnur villa
er a? hafa uppáhaldsbörn. Sumir halda svo miki? upp á
eitt barni? af því þa?> er elit, e?a heitir einhverju vissu
nafni, a?> alit er láti? eptir þvf, en hin böruin öll látin
sitja á hakanum. Mörg óvild hefur sprotti? af því a? for-
eldrarnir hafa gjört sjer barnamun, og er slíkt foroldrun-
um œ til minnknnar. Öll börn sömn foreldra, hvort sem
eitt er gáfabra e?a efniiegra en anna?, hvort sem svein-
barn er e?ur mcybarn, skyidi uppala meí> sömu umhyggju
og blíþlæti.
Börnln eru af náttúrunnl sannnögnl. Jfáttóran lýgnr
ekki. Ekkert skyldi gjört, er kemur barninu til a? draga
duinr á sannleikann. Glæddn hjá þvf ást á sannleika og
hreinskiinl og a? Ját* afbrot eín. þa? er grátlegt a? vita
hvaba skelfllegar lygar barninu eru sag?ar til a? hræía
þa?>, svo a? þa? sje spakt og hiý?)i?. Heimskt fólk hra?ir
börnin me? grýlu, Jólasveinum og ö?rn þessar konar til
þess a? fá börnin til a? liggja kyrr í rúmiou. þabersanu-
reynt, a? börn hafa dái?, fengi? flogaveiki efca or?i?> vit-
stola af slíkum hjegiljum. En þó þa? nú ekki gjöri svo
miki? a?> verkum, þá hefur þa? abrar vissar afleihingar.
Ef barni? verþur þess vart, a? logi? er a?> þvf, hirtir þa?
ekkert um hótanir, ver?ur óþekkara og keipóttara heldur
eu nokkurn tíma á?ur, trúir engu, sem því er sagt, og þeg-
ar þa? sjer, a? a?rir hafa enga vir?ingu fyrir sannleikau-
um, hættir þa?> líka a? meta hann nokkurs.
þa? er einkar árf?audi a? halda or? sín vi?> barni?,
ef því hefnr verí? lofa? eirihverju, og halda þvf fast fram
a? barni? hlýþnist því, sem fyrir þa? hefur veri? iagt. Ef
a? mófeirin kemnr barninu upp á a? óhlý?nast bo?um sín-
um, er hún öldungis óhæf til a?) ala þa? vel upp. Hún
skal bæla ni?ur óhlýbnina hjá því me? stillingu og festn.
Hjá sumum börnum kemur grimmlegt hugarfar snemma.
í ljós. þau kvelja smákvikindí, rífa í sundur, brjóta og
bramla allt sem þan geta. þegar svo er, verbur móbirin
a? glæ?a hÍDa gagnstæ?u tllflnningu, Hún ver?ur a?> sjá
um a? barni? fái ekki tækifæri til a? efla þenna skaplöst,
og láta þa? sjá, a?> sjer mislíki vi? þa?>. Ekkert er betra
til a?> venja barni? af slíku, en a? láta þa? hafa eitthva?
a? starfa, sem meiniaust er. þa? á a? sýna því, hvernig
fara eigí me?> skepnnmar, og má hafa til þess barna-
gull, hesta, hunda e?a ketti úr trje og því um líkt, og
keuna barninu a? gefa því a? jeta, láta vel a?> því, og taka
leikfangi?) frá því, ef barni?) ætiar a?> taka til a?> fara illa me?>
þa?>. Aldrel ætti a?> láta barni?! 6já, þegar mýs eru veiddar í
gildru e?>a þegar drekkt er hvolpum og kettlingum, þau skilja
ekki hvers vegua þetta er gjört, skilja ekki hva?) skepnurnar
lí?>*, þegar þær deyja, en hafa einungis gam»n af a?> sjá
þa?>, og venjast þannig á a?> horfa á kvalir og dau?)a eiui
og einhvern leik.
Mó?)irin kennir barninu opt ofsa og reibigirni af fá-
vizkn einni.. Ef a?) barni?) rekur sig á stól eba bor?>, seglr
hún því a?> berja bor?)i{). þetta gjörir barni?) hefnigjarnt, og
þegar barni?) er or?i?> fullvaxinn ma?)ur, þolir þa?> engar
mótgjör?)ir. Aldrei skal segja baminu a?> berja neinn hiut;
ekki skal heldur segja þvf a?> sneypa «?>a hrakyrba neinn
hlut, sem þa?> mei?)ir sigá, miklu framar skal konna því a?)
fyrirgefa mótgjör?>ir, og lí?>» me?> þolgæ?>i, og sýna öllum
gott og þægilegt ví?>mót.
Öll börn þnrfa a?) skemmta sjer, Frá því fyrst þan
geta fari?) a?> taka eptir hlutnnum, sem í kringum þau eru,
ltafa þau gaman af leikföngum, myndum, og öllu, sem gleb-
ur auga þess e?>ur eyra.
A?> leika sjer a?> barnagullnm er ekki einungis skommt-
un fyrir barníb, heldnr má kalla ab þa?> sje hinu rjettl
starfl fyrir þa?>. Anna?) eins og trjespítur til ab byggja
sjer hús úr, eba spaid meb stíl vib, getur verib nóg skemmt-
■n fyrir barnib langan tíma. Bækur meb fugla og dýra-
myudum eru líka mjög hcntar, því þær leiba barnib til ab