Norðri - 30.11.1857, Qupperneq 6

Norðri - 30.11.1857, Qupperneq 6
121 báímm má rora í bag, ab Ðanmiirk leyli oss at) standa s'raum af oss sjá fir, <>g ha'tti ab fara meí) o-s sem nj'lendu. 1831 var því fyrst hroil't, ab I'land skyldi bcra sig sjálft, og þab hefur verií) tekií) npt fram sííian en þó cr haldiö ál'ram ah telja oss meS nýlcndu, og þat> síbast í fyrra í samningum vib Ilolland. Ef vjer nú eruin ný- 1 lenda Danmerkur, eba meban vjer ertim taldir i svo, þá leii'ir þab af sjálfu sjer, ab enginn rjett- nr cr til ab fara út í reikninga vib oss um tillögur lil almcnnra ríkisþarfa. Skyldnr og rjettindi hljóta í því e hi ab fylgjast ab, og þab er sjálfu sjcr móthvcrft, ab heimta þartillögur, sem ekkert kem- ur í móti. |>ctta er jeg viss uin ab hver sann- gjarn danskur tnabur játar, cins og hitt, ab ís- land liefur liina fullkomiistu sanngirniskröfu til ab fá styrk frá Danmiirku, þó á þyrftiab halda, meban þab væri ab koma ;fjárhag sínuin f lag. En ef nú reikningar íslands og Danmerkur væri ab greindir, þá gje jeg þó ekki betnr, auk sanngirniskröfunnar, sein jeg nefndi, en ab aliar reikningskröfur vorar til ríkissjó'sins stæbi ab öbru leyti óhaggabar fyrir því. þab yrbi of langt mál ab þessu sinni, ab fara nákvæmlega út í þetta, og þab er heldur engin naubsyn; en þess verb jeg þó ab geta, ab Islandi geta þeir 25 000 rdl. engan veginn reiknast til skuldar, sem nú er tal- ib, því þar í móti getum vjer talib skólagóíin, fem ruiinin eru inn í ríkiswjó?inn inót þeirri skuld- binding ab sjá fyr'r skóianum, og voru þau góz full- kom’ega 16—20.000 rdl. virbi f árlegri leigu eptir núveiandi verblagi. {>essi góz, cba andvirbi þeirra er nú hvergi reiknab mebal tekjanna í ríkisreikning- unnm, þó talin sje cin 16,000 rdl. til útgjalda handa skólanum. J>á eru í öbru lagi þjóbjarbirnar: meb- an þær erti óseldar. eru tekjurnar af þeim reikn- abar Islandi, en undir eins og þær eru seldar. jjest ekkert eptir, hvorki höfubstóll nje leiga, heldnr er þeirra ab cngu getib. fiessir rcikningar hljóta ab koina til greiua cins fyrir því, þótt fjárhagurinn »je ab skilinn, og krafan til þeirra er svo sann- gjörn og svo Ijós, ab jeg er viss um, ab liver dariskur mabur hlýtur ab sjá þab og vibiirkenna. ]>ab hefur verib talab iim sambandib á tniili fjárliagsins og útbobsins f áiitsmálinu; cn injer virbist þfssi tvö atribi frenmr vera sett þar sain- au af hendingu, heldur en af því, ab þau eigi í raun oz veru saman, svo jeg er nefndinni sam- þykkur í þvf, ab þab sje ekkcrt cMilegt samband þar á millí; jeg gct lieldur ekki skilib, ab vjer eigum ab taka þcim kostitm. ab kanpa af öbrutn þab, sem er f þeirra eiginn hag ab láta; þvf ab þvf lengnr sem vjer eigum fjárhag saman vib Dan- inörkit því rueiri skabi, því meiri kostna'ur er þab fyrir Danmörk sjálfa, seni hún sjer aldrei fyrír cndnnn á; en því fyr sem fjárhagurinn er ab greind- ur, því fyr getnr Island bo ib sig sjálft; jeg get því ekki hetur sjeb, en Dönum mætti vera þab kærast af ölln, ab verfa lausir vib fjárhaldib fyr- ir oss. En þí fyrst, þegar rjettindin koma, kem- ur skyldan, og jeg er alls kostar á þeirra máli, sem engum skyldiim vilja játa, meban rjettindi ekki fást. Jeg vil því lýsa því ytir, ab þótt út- bobib falli hjer á þingi, þá er þab ekki af þvf, »b vjer viljum skorast undan skyldu vorri, þeg- ar vjer fáuin samsvarandi rjettindi f móti, hcld- ur af hinu, ab vjer viljum ekki játast undir skyld- ur án rjettinda, Ilrab nú annars útbofib sjállt snertir, þá finnst mjer margt f þeírri uppástungu mjög óvibkunuanlegt, og byggt á rangri utulir- stöbu, þó jeg ab öbru leyti sjái á ne ndarálitinti, ab hinir háttvirtu nefndarmenn hafa gjört sjer mestu alúö til ab reyna koma lagi á. j>ub cr aubsjáanlcga byggt á þeirri skobun, ab allir Is- lendingar sje sjómcnn; en þab er þó engan veg- inn svo; þeir eru langtum íleiri sveitamenn, og hjer er margtir mabur, sem aldrei hcfur á æfi sinni sjeb sjó. þcgar nú á ab taka til útbobsins af öilu landinu, þá raundu menn hitta marga öldung- i.3 óhæfa til flotans; alstabar erlcndis eru og ckki f náUiíniiini »g liversdagslíflmi, þ\í hanti vissi »b þrlts lujkir og lagar liugarfarib , og viknr iiákvannar tilflnning- »r fvrir dássmdarvorkimi drottins. J>ab var j'lidijlagt ab jjá hann <>g skúlabarnahóp hans, sem clikubu hvort annab ; aldreí var hann afundinn eba ofstrangur vib þau, og þan báru til haus barnlega elskn en cngan ótta. Sambandib milli hans ug þeirra var ástarband. Ekkert þeirra var hratt vib ab spjrja hann ab hverju sem þvf datt í hng, þvf hami var bæbi vinnr þeirra og kennari. þegar eldri bórn- in sán þetta, komu þan til hans, og bábu hann ab glepna sjer ekkl, og sagbi hami þeim ab koina til sín á iaugar- dagskviiidum, þegar viknverkuin þeirra var lokib, og gauga þá meb sjer um garba sína og túnin. Vib þessi tækifæri útiistabi hanu margt fyrir þeim, er þan þekjrtu ekki ábur mn hina dátaiulsgii niburröbun náttúrunnar, akyldnr og til- gang maimfjelagsins, o. s. frv. Hann gætti þoss ab þetta yrbi þeím ekki leibinlegt, og sagbi þeiru á milif ýmsar sögur úr náttúrufrjef inni, frá öbrum liiudum og þjóbum, uu> villudýr, fjöll, vötn, höf og stórelfur veraldarinnar. j>egar ungir nienn í Aubdal heyrbu sagt frá þessuin skeiumtiiegn vibræbum, tóku hinir gáfabri og námfúsari meb- al þeirra ab leita vibkynningar vib Asvald. Safnabi hann þá saman nokkrum þeirra og varbi nokkrum af frístuudum sfiiuni á sunnndögiim til »b kenna þeim; setti hann þeinr fyrir ýmisleg efni ab lesa nm vikuna, og ljebi þeim hent- ngar bækur. En þó ab hann gæti þannig dregib til sfn æskulýbinn, vorn þó margir af heldri möimiim bæjarins fjaud- menn hans. þvf þó ab þeir gætu ekki skilib abferb hans, sáu þeir ab hún niibabi til ab uoiateypa öllu f Aubdal. Asvaldur hafbi því lítil kyuni af bæjarmönnum nema myinumanninum, þvf þar tók Elísabct og foreldrar hennar honum ætfb vel. Eitt kvöld þegar Asvaldur ab venju siuni kom tll mylnu- mauosins, var houum tekib tvo þurrlega, ab hann visii ekki

x

Norðri

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Norðri
https://timarit.is/publication/78

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.