Norðri - 28.02.1859, Blaðsíða 3

19
kirkjusóknir, og þó aí) títgefandi blaSs eba bók-
ar ætti yist ab fá tvö exemplör keypt, af hverri
bók e&a blabi sem tít kæmi, í hverri sókn ,
gæti hann samt engan veginn geíib neitt út,
því kostnaburinn a& koma bókinni svo jafnt
og þó svo lítib um alit land ynni upp
verb bókarinnar, svo a& títgefarinn heffci ekk-
ert e&a lítib fyrir prentkostna&inn, og því sí&-
ur neina borgun fyrir starfa sinn og fyrir-
þöfn. Island er svo fámennt og þunnskipab,
og svo miklir ör&ugleikar og kostna&ur vi& bóka-
sölu, a& enginn kostur væri hjer á a& gefa út
bækur, ef ab námfysi og bókfýsi alþý&u Vorrar
væri ekki meiri en hjá flestri alþý&u í ö&rum
löndum. Og þessa miklu kosti, sem útlendir menn
hafa svo opt tekib eptir, og sem hafa áunnib
Islendingum a& ver&ungu hi& mesta lof annar-
sta&ar, misstu þeir alveg ef þetta yr&i almennt,
því fáir mundu lesa bækurnar vel og rækilega,
þegar þeir yr&u a& Iána þær ab eins um stutt-
an tíina, og ættu undir högg a& sækja hvort þeir
fengju þær til aö lesa þegar þeir helzt vildu.
þettá yr&i því aö vera hib fyrsta og helzta me&-
al til þess a& minnka lesirarfýsnina hjer á landi
og me& henni hvyrfi almennings rrienntunin, sem
hjer'hefur verib svó frábær. þegar eins cr nú
farib me& blö&in, sjiilla þessi lestrarfjelög enn
roeira fyrir tilgangi bla&anna; því þau eru til a&
benda alþý&u á hi& daglega í lífi þjó&arinnar,
þau eru til a& segja henni frá hvernig henni lí&i
dag frá degi, mánu& fra mánu&i, ár frá ári; þau
eru annálar tímans, og gjöra því þá mest áhrif
og ná þá bezt tiígangi sínum þegur þau sem
fyrst fiytjast út me&al alþý&u og þegar þau eru
sem almennust og í sem flestra höndum. Tíma-
ritin eiga a& vekja og glæ&a áhuga alþý&u á
vi&bur&um þeim sem eru aö gjörast í söguþjób-
arinnar, en þegar margir eru um eitt bla&, fá þeir
þa& ekki í tíma, Iesa þa& einu sinni, of fijott, og
gleyma svo cf til vill því, sem lielzt þarf a& muna.
f>ess vegna er þa& alsta&ar sannreynt, a& því al-
mennari sem blö&in eru hjá þjó&unum því betur
eru þær vaknafcar til a& hugsa um sína eigin hagi,
og er þa& því eitthvert hið vissasta dau&amerki
þjófclífs Islendinga, ef a& blö&in ver&a a& deyja
sökum kaupenda fæðar, og svo mundi þó eflaust
fara ef alsta&ar gengi eins og í þinni sveit me&
bla&akaupin. þú ættir því Sölmundur minn aÖ
mæla fyrir því me& mælsku þeirri sem þjer er
lagin, a& lestrarfjelögin væru einuugis til a&
safna sem flestum bóknm sainan eldri og yngri,
svo a& þær allar geymdust og vi& hjeldust í hverri
sveit. þau ættu a& vera sjer út um eina bók af sem
flestu eldra og nýrra og einkum a& kaupa hin
stærri og dýrari rit, sem svo fáir gcta keypt. En
þó a& þessi fjelög sjeu, eiga þau sem mest a&
varast a& spilla fyrir bla&asölu, tímarita, og al-
þý&u rita, því þa& er til a& ey&ileggja öll þau
fyrirtæki í bókmenntum, sem mi&a til a& stu&la
a& al&ý&legri menntun.
VTertu nú sæll Sölmuridur minn, og láttu mig
vita me& se&li, tivernig bla&akaupin gjörast hjá
þjer í dalnurn framvegis, og hva& þú segir uin
Nor&ra. Sv. Sk.
(Aiiantj,
Verxlun á tsusturlandi l§5$
helzt á Sey&isfir&i.
(Ni&urlag). þegar vi& rennum nú huganum
yfir verzlun þcssa árs hjá okkur, getnr hún mimit
okkur, betur en margar fyrri, á margt þa& sem
er illt og ískyggiiegt í liag okkar og Jiáttsemi f
kaupskapar málum — hversu mcinleg sú hátt-
semi kaupmannu er a& lána okkur í sífellu þarft
og óþarft, eða okkar a& óska þess, og eindaga
þá ekki lánib meb frjálsu samkomulagi — hversu
illar og vo&alogar skuldirnar eru, og þessi ska&-
legi ósi&ur ab verz'a ailt árib um kring, eiga a&-
llutninga undir haustinu, og reita þá helming vöru
sinnar í kaupstabinn, vera a& rópa allan vetur-
inn eptir munaðar vöru og óþarfa, eins og við
sjeum skrælingar, sem aklrei gætum þess, iivers
vi& þurfum, l'yrr cn þörfin kallar a&.
Me&an allt þetta ólag helzt, ercnginn kostur a&
okkur rjetti nokkurn tíma vi& af verziun, sem er
þó í e&li sínu eitt bezta meðal til að eíla vel-
gengni hverrar þjó&ar, þegar hún fer í góðu lagi —
enginn kostur, ab vib getum haft nokkurt gagn
af frjálsri verzlnn, þó hún sje það að lögumr
Enda raiðst engin útlend þjó& í þaö a& byrja bje_
verzlun, vi& hli&ina á þeim sem fyrir eru, me&b
an viö erum svona ráMausir og bundnir. þa;
kann engin þjó& a& skipta vi& okkur, me& þv;
verziunarlagi sem hjer er, nema Ðanir einir, þv
þcir eru búnir a& læra þa& um svo langan tíma
þó Nor&menn sjeu ab reyna þa&, þá er þa& meir®
af viija en mætti, og reynslan sýnir oss, a& skipt1
þeirra vi& oss eru ekki a& miklu gagni og hætt
vib þeir þreytist brá&um, eins og von er, þeg-
ar engin eru samtök e&a efni í hendi til að taka
vel móti þeim. þa& er þó illa farifc, a& vi& skul-
] um ekki geta komizt í vináttu o? vi&skipti vib
I þessa ættmenn okkar, sem áttu þjó&erni og laitds-
í háttu saman vi& okkur. þó þeir sjeu nú cins
I og vi& or&riir næsta úrættir af margri kugun og
j útlendu þjó&erni, þá eru þeir aptur koninir á
framfaraskeib og gæti kcnnt okkur margt þarílegt