Norðri - 28.02.1859, Blaðsíða 4

20
Jcg vcit margir «egja: „Tii hvers er aB taia
um verzlunarólagjokkar, þaB verímr aB vcra svona.
Margir eiga svo bígt, aö þeir geta ekki haidiB
saman vöru sinni; þeir verBa aB borga meB henni
jafnóBum skuldir og fá sjer eitthvaB sem þarf.“
J>etta er ekki satt. f>aB getur Iagast. En viB
erum svo ráBIitlir, aB aBrir verBa aB pína suma
af okkur til þess. Kaupmennirnir verBa a& heimta
af okkur skuldirnar og mega ei lána okkur, nema
ef þa& væri fyrst í brá& IffsnauBsynjar, en sem
minnst og me& ákveBnum gjalddaga. Vi& eigum
aB þakka þeim fyrir, ef þeir gjöra þetta, en eru
þó sanngjarnir f skuldaheimtunni, éins og þeir
hafa optast veriB í ár. — En þó viB sjeum í
skuldum, gætum viB haldiB saman rörunni til
eins tíma meB því lagi, aB vi& reittum eitt haust
fáeinar kindur í kaupstaBinn til aB kaupa mat-
arauka þann, sem viB þurfum — en hjeldum
vörunni heima. þessa þarf ekki nema einu sinni,
ef haustvaran dugBi okkur áBur, og er þá komiB
á lagiB, a& verzla ekki nema einu sinni á ári.
Jeg kalla þa& ei verzlun, þó viB látum kindur í
kaupstaB til a& borga meB skald. Tala jeg hjer
ei heldur nema um þá, sem bágt eiga, en ekki
hina, sem geta sclt kaupmönnum fje fyrir peninga.
þegar varan væri öll heima til sumarverzl-
unar og skuldir borga&ar, þá getum viB fyrst ver-
iB frjálsir aB skipta viB hverja, sem viB viljum,
og höfum þá nokkuB í höndum. þá fyrst gæt-
um viB sameinaB okkur a& verzla svo nokkuB
dragi viB þá, sem vi& vildum gjöra aB skiptavin-
um okkar.
þetta væri töIuverB framfnr. og þá heldur
von aB hagur okkar skánaBi. En allt ver&ur samt
líliB og stopult gagn okkar af verzluninni meBan
abrir færa okknr hana og setja okkur alla kost-
ina, en viB eigurn alls ekki f hcnni sjálfir.
þó mig skorti þekkingu til a& sanna ljóslcga
mál mitt, þá verBur þab a& vera satt — þaB
getur hver skiIiB, sem hugleiBir þaB vel — a&
eins og vib getum haldiB viB verzlun danskia
kaupmanna, er hafa einungis okkar vöru í a&ra
hönd, og búa meB miklum kostnaBi viB skart og
muna&arlííi subur í Kaupmannahöfn — eins og viB
gctum greitt þeim allan liinn mikla kostnaB,
sem þarf til a& halda uppi verzlun þeirra, eins
yríum viB a& geta átt alla verzlun okkar sjálflr og
grcitt allan kostnaB sem þyrfti til liennar. Eins
og þeir geta keypt fyrir vöruna okkar allt þaB,
sem þeir færa okkur, eins yrBum viB a& geta
keypt þa& sjálfir erlendis. Nú sem komiB er
8tanda þeir flestir margfalt betur a& vígi en vi&,
meB því þeir ciga offjár í húsum, skipum og á-
höldum; en engu a& síBur gætum viB sannlega
innan Iítils tíma rekiB verzlun okkar sjálfir aB
nokkru leyti, eins vel og þeir og okkur til marg-
falt meira gagns.
Vi& höfum dæmin fyrir okkur, þegar fátækir
menn, sem hvorki áttu hus eBa'skip, hafa byrjaB
verlzun vi& okkur, og hafa þó getab staBiBjafn-
hliBa hinum ríku og orBiB vel fjáBir. þessir menn
hafa byrjaB, me& lánsfje, þvf þeir höfBu lánstraust,
fengu sjer ve& hjá öBrum, e&a menn treystu dugn-
aBi þeírra og drengskap. ViB eigum nægilegt
veB fyrir útlendri vöru og kostnabi, er til verzl-
unar þarf, þar sem er varan okkar, og svo marg-
ir eiga þar aB atiki fasteignir. ViB erum mikiu
meiri menn til ab byrja stóra verzlun, cn marg-
ir kaupmenn. Sá er eini munurinn. þeir byrja
einir eBa tvennir fyrir sig, cn viB yr&um aB byrja
inargir í einingu eins og einn ma&ur, ekki færri
í staB en 3 til 400 búendur, og fengist meB þvf
lagi nóg efni í gilda verzlun. þaB er þrennt,
sem viB þyrftum tij aB byrja sjálfir: verzlunar-
rá&smann duglegan, nokkra þekkingn á e&|i og
gagni verzlunar og eininguna. Tvennt liiB fyrra
gætum viB fengiB innan lítils tíma, en hinu þri&ja,
sem okkur ætti belzt ab vera í hcndi, rís mjer
mest hugurviB, a& einingin gæti fengizt. Reynsl-
an er búin a& særa mig og gjöra tortryggan —
reynslan í smávegis. Ef varla fæst stöfugt og
eindregiB samheldi milli lOmamia aB fylgja fram
einu heilia ráBi, hversu mundi þá ver&a, ef mörg
hundruB búenda þyrfti aB liverfa a& einu rá&i, me&
fylgi og stö&ugleik, eins þegar gengi móti sem
mc&. Til þess a& ey&a einingarleysinu, þíirf okk-
ur a& aukast þekking — vib þnrfum aB verBa
skuldlausir — og viB þuTfum aB læra a& treysta
Gu&i og sjálfum okkur skynsamlega.
Jeg ætla nú ei a& fara fleiri or&nm nm þetta
mál, eba gjöra neinn bollalagnab þcssu sinni um
þa&, hvernig viB ættum ab byrja og haida fram
samlags verzlun. því þa& er bæ&i, a& jeg er lá-
vís í þeim efiium og svo mun þaB mál. því miB-
ur, eiga æBi langt í land hjá okkur, þó þaB þyrfti
ei aB vera svo. En þa& er vel falliB aB viö bngs-
um nm þa&, tölum og ritum um þa& nokkra
stund ábur, svo viB fræBumst og læruin ab skiija
betur eBIi og gagn góBrar verzlunar. Hugsun
og or& eru til alls fyrst, er framkvæma skal.
þaB eina getum vjer þegar skiIiB, a& meB því sá
verzlunarháttur, sem hjá okkur er, tíBkast nú
hvergi nema hjá vilIiþjóBurri og skrælingjum, þá
muni bann þó geta breytzt okktir til gagns og
framfara, eins og gjörzt hefur hjá öllum siBuB-
um þjóbum.
Eitt hi& fyrsta, sem nú horfir beint viB aB
vlB gætum byrjaB, hverjir öbrum til hagna&ar í
kaupskaparefnum, er dálítil strandaverzlun, þar
sem svo mikiB er komiB upp af hákar'.askútum.
A þeim mætti flytja afla þaban sem liann er í
afgangi, þangaB sem hann skortir og taka á móti
þa& sem aflainennina naubsynjar, en hinir hafa
til sölu. þá þyrftu ei heldur þeir, sem eiga e&a
geta fengiB flutnings-skútu, aB vera bundnir sí og
æ viB sama kaupstaB, ef betri marka&ur er ann-
arsta'ar, heldur flytja vöru sína þangaB, cins og
HöfBliverfingar gjörbu í sumar var sjer til gagns
og sóina.
Skrifab í gamlaársdag 185&.
n. /i.