Ingólfur - 28.07.1854, Blaðsíða 5

129
stvi&ið gengi. En lagt hefur Nikulás rikt á
við hlutaðeigandi embættismenn að sjá um
ftað, að þessar bænda skýrslur bærust sem
minnst út úr landinu. Jykir þjer nú ekki
von, f)ó að Ingólfur tortryggi frjettirnar um
stríðið, og sje tregur til að bera f>ær út um
þetta sannleikselskandi land? En svo að f>ú
fáir jió eitthvað í frjettanna stað, f>á ætla jeg að
láta Ingólf færa f)jer eitt eða tvö ol.iuviðarbliið.
Maður heitir Elihu Burritt, og á heima, að
mig tninnir, í Vesturlieimi; hant> er einn af
þeim mönnum, sem þykir kristindómurinn
hafa of litil áhrif á hugarfar þjóðanna, og
gjörir þvi allt sem hann getur til að greiða
honum veg inn í hjörtu inannkynsins. Meðal
annars ritar hann í blöðin smágreinar, sem
hann kallar olíuviðarblöð til lýðsins. Stjórn-
arblað Dana hefur opt meðferðis slíkargrein-
ir; nú hef jeg snarað nokkrum af þeim á ís-
lenzku, og sendi þjer tvær sem sýnishorn.
1. Olíuviðarblað til lýðsins.
Flóðið. Mikla hugvekju geturílóðið gefið
oss, þetta hið þögula, óransakanlega og ómót-
stæðilega afl, sem setur í hreifingu djúp sjáf-
arins og lyptir honum upp, svo hann smá-
hækkar þumlung fyrir þumlung, og fet fyrir
fet. Vjer sjáum hvernig aðfallinu miðar áfram,
og að allar skorður, sem vilja tálma fyrir því,
mega til að hverfa fyr eða síðar. Em fjöruna
gnæfa klettar og sker upp úr sjónum; en fyr
enn varir fellur hann að rótum þeirra og fær-
ist ofar og ofar. Jau streitast við um stund
að halda sjer upp úr og verjast ílóðinu, en
loksins hverfa þau og fara í kaf. jiað er lika
til eins konar ílæði í mannlegum efnum, og
það er bæði gaman og gagn að gefa gaum að
því. Jegar þetta aðfall sýnir sig í vexti og
viðgangi einhverra almennra sanninda, þá ris
upp á móti því fávizka, hleypidómar og ill-
girni, allt eins og klettar og sker; og þessar
steinhörðu mótspyrnur sýnast ekkert skeyta
um, þó farið sje að bresta að; þær gjöra gis
að aðfallinu, og inana flóðið til að koma. jþær
kalla það öllum nöfnum, því til fyrirlitningar
ogsmánar; segja, að það sje vitleysa, draum-
ur, ógjörningur, óhæfa. A meðan fellur að,
og flóðið nálgast. Jað tjáir þá eigi lengur
að gjöra gis að því, það eru komin seinustu
forvöð, og verður þá annaðhvort að hrökkva
eða stökkva. Baráttan getur nú staðið leng-
ur eða skemur, en hvernig leikar fara, er eng-
inn efi á. Enginn hlutur megnar að standa í
móti straumi sannleikans. Ilann grefur uin
sig, berst og sigrar og rennur svo hægt og
hægt á fram yfir sjerhverja mótspyrnu, sem
hann kæfir jafnóðum undir sjer. Hin mikla
hugmynd um alheimsfrið og bræðraljelag hef-
ur komið að mannkyninu, eins.og þegar fyrst
feraðbresta að; lengi hafa trúmennirnir hlust-
að á og heyrt niðinn álengdar; en vantrú
manna, hrekkvísi og illgirni hefur hæðst að
hugmyndinni og kallað hana vitlausa. Eigi
að siður hefur hún rutt sjer til rúms með hinu
hægfara en ómótstæðilega afli sannleákaris;
og verður því hvorki neitað eða varnaö, að
hún komi fram. Almenningsálitið berst enn
á móti henni og hefur reynt til þess með of-
beldi og harðneskja, að bæla hana niður; en
af því uppruni hennar og afl er himneskt, þá
ryður hún sjer til rúms, færir sig upp á skapt-
ið og kæfir niður allar mótspyrnur; og óðum
nálgast morgunroði þess dags, er friðurinn
fyllir jarðríkið, eins og sjórinn hafsdjúpið, þá
er mannkynið kannast hvervetna með lotningu
við sannleika þessara orða: Guð hefur skapað
alla menn af einum ættstofni, til þess þeir
skyldu búa saman á jörðunni eins og bræður.
2. Oliuviðarblað tll lýðsins.
„Valdi vanansa er daglega viðbrugðið;
daglega, því ol'ríki hans hefur meira eða minna
vald rjett að kalla yfir öllum mönnum. 3>jóð-
ir þær, sem eiga fullu frelsi að hrósa bæði í
borgaralegum og trúarlegum efnum, og sem
með mesta heiðri og sóma ganga á undan öðr-
um í sifeldum framförum á vegi vizku og frels-
is, þær eru þó eigi að síður svo Qötraðar af
vananum, að heita mega bundnar á höndum
og fótum; því einmitt frjálsustu þjóöirnar eru
enn í dag þrælbundnar af einkisverðum og
svívirðilegum venjum, svivirðilegum fyrir þær
sem frjálsa inenn með nokkru sálarþreki, og
öldungis ósæmilegum fyrir þeirra andlegu full-
komnun og þá trú, sem þær játa. Enginn
getur neitað því, að þessi harðstjórn vanans
á sjer stað í lífsháttum allra þeirra þjóða, sem
vjer þekkjum. Vjer föllum í stafi yfir því,