Íslendingur - 02.11.1860, Blaðsíða 4

116

sannleikann um hann í ljós. Að þetta sje rjettur skiln-
ingur á greininni, sjer hver og einn, því tilgangur hennar
er sá, að gefa mönnum fœri á, að verja sig fyrir rang-
hermi og óhróðri í blöðum ókevpis, en ekki að gefa
mönnum heimtingu á, að tala um hitt og þetta út um hvipp-
inn og hvappinn fyrir ekkert í annara blöðum, því með
því móti yrðu öll blöð ómöguleg, en það er þó vissu-
lega ekki ráðgjört í greiuinni. Jeg játa nú að vísu, að
það geti á stundum orðið vafasamt, hvort þessari reglu
haíi verið fylgt eður ekki, en þetta á sjer ekki stað um
hina svokölluðu leiðrjettingu yðar. Jeg nenni ekki að
elta yður út í alla smákróka, og tek að eins til dœmis
seinasta kafla greinar yðar um »alþingismanninn, viðvíkj-
andi sölu tíðindanna«, og um »valdstjórnina, viðvíkjandi
niðurjöfnun alþingiskostnaðarins«, og sem er nærfellt V3
greinarinnar. Nú vil jeg spyrja yður: eruð þjer nú eða
nokkur maður svo haframmlega glámskyggn, að þjer eigi
fáið sjeð, að hvorugt þetta, þó það væri allt á góðum
rökum byggt — sem hamingjan forði mjer fráað segja —
er hin miunsta leiðrjetting á því, eða afsökun fyrir
yður um það, sem bóndinn við Faxaflóa sagði yður við-
víkjandi. Nei, það eru auðsjáanlegar og einherar glósur
um aðra menn og annað efni, sem koma hjá yður að
vanda eins og fjandinn úr sauðarleggnum, t. a. m. eins
og ef einhver, er vildi bera af sjer meiðyrði í blaði, ryki
upp til handa og fóta og kallaði þann og þann, sem í
engu hafði áreitt hann, þeim og þeim ónöfnum. Skiljið
þjer nú orðið leiðrjetting í 11. gr. tilskip. 9. maí 1855?
þjer haflð áðurvíst hugsað, að hún gæfl yður rjett til að
fara að halda fyrirlestra í »íslendingi« fyrir bóndanum við
Faxaflóa, og jafnvel mjer um það, hvað helzt ætti að rita
um i blöðunum !!
En hvað sem nú þessu líður, sjá allir, að þjer áttuð
enga 7a<?aheimtingu á, að fá grein yðar eins og hún var
inn í »lsleuding«, en að það sje siðgœðis-skykla fyrir hann,
að breiða út álas yðar um menn og stjettir út í loptið,
skýt jeg undir siðferðistilíinningu hvers eins. Á þetta
benti jeg yður með orðunum „ekki einu sinni“ í hrjefi
mínu. Jeg hjeltþjer munduð skilja, fyr en skellur í tönn-
unum.
Nú er þá hið síðara atriðið: að sá, er vill fá leið-
rjetting inn í blað, skal snúa sjer að útgejanda. j>ó nú
útgefandi geti haft lagaábyrgð, og ábyrgðarmaður gcti verið
útgefandi, þá er þó ábyrgðarmaður og útgefandi engan
veginn hið sama. En í brjcfl yðar til mín ruglið þjer
231
fyrir sig mannlíkun tveggja hinna helztu manna, sem
studdu að trúarbótinni og efldu hana, en sem eigi þótti
nœg ástœða til eða rúm að setja sjerstakar líkneskjur
af, þeim til ágætis. Ofan á öllu þessu stendur líkneski
Lúters; er það 10V2 fet á hæð, og ineð stallinum undir
nær 27 fet.
Ilve mikill, tignarlegur og háleitlegur er hann eigi
fyrir augum vorum, þar sem hann stendur á stallinum,
þessi hinn mikli trúarbœtir, svo gagntekinn af sannfœr-
ingunni, að hann muni sigurinn úr býtum bera, að hann
getur eigi öðruvísi að farið, nema því að eins, að hann
sje rekinn með orðum sjálfrar ritningarinuar. Ilann er
þrekvaxinn og samanrekinn, og karlmannlegur vexti; bú-
inn er hann síðhempu sinni, er liðast i öldum niður um
hann, og er hún auðsýnn vottur þess, að hin frjálsa mót-
mælatrú hefur ekkert framar sameiginlegt við hina þröngu
munkakápu með líkamapintingar sínar. Hann hefur augu
sín til himins; skín festa og guðmóður úr augum hans,
með því hann veit, að hann berst fyrir málefni drottins
síns og guðs síns. í vinstri hendi heldur hann á biflí-
þessu saman, eins og sjá má af leiðrjettingunni, og það
er með öllu ósannindi, sem þjer segið, að þjer haflð
snúið yður til mín sem útgefanda. Brjef yðar er til sýnis.
Er þetta nú ckki misskilningur á 11. gr. í tilsk. 9. maí
1855? Reyndar er jeg yður ekki svo fráhverfur iþví, að
ef farið væri í lögsókn út úr því, sem staðið hefuríblaði,
að inaður þá lialdi sjer til ábyrgðarmanns, en kjósi mað-
ur leiðrjettingaryeginn, sem er lögsókninni gagnstœður, þá
skipa lögin svo fyrir, að maður snúi sjer að útgefanda,
og það er því álíka rangt að gjöra það eigi, og það væri,
að stefna útgefanda í málssókn út úr því, sem verið hef-
ur í blaði, en ganga fram hjá ábyrgðarmanni. En aptur
á móti liggur það í augum uppi, að þó lögin nefni út-
gefanda í eintölunni, þá hljóti maður að snúa sjer til
útgefandanna, ef fleiri eru en einn, en geti ekki tekið
einn fyrir þá sök, að hann stendur fremstur, einsogjeg
gjöri eptir stafrófsröð. Ilefur nú nokkrum manni, sem
gruggað hefur í staf r ófinu í lögu m, nokkurn tíma
komið til hugar það dómadags-axarskapt, að gefa slíkri
röð þá lagaþýðingu, sem þjer farið fram á? Með þessu
er engan veginn sagt, að maður þurfi að krefjast leið-
rjéttingarinnar með vottum af öllum útgefendunum, eins
og þjer ímyndið yður að jeg álíti. Slíkt er engin skil-
yrðislaus nauðsyn, þó útgefandi sje að eins einn, og má
hjer sjá hinn 3. misskilning yðar á nefndri grein, hæst-
virti málaflutningsmaður 1 það kynni að virðast, sem yður
væri nokkur vorkun í þessu efni, af því það stendur: »með
vottum«, í hinum íslenzka texta greinarinnar. En þó
maður nú fyrirgæfl yður, að þjer hafið ekki litið í danska
textann yður til stuðnings, þá verður þó þessi villa með
öllu óafsakanleg, þegar maður gætir að því, að þjer eruð
löglœrður maður, að jeg nú sleppi því, að svo lítur út,
sem þjer þykizt vera hinn mesti lagagarpur. Slíkur mað-
ur ætti þó ekki að láta sjer detta í hug, og því síður gefa
það í skyn áprenti, að orðin: »með vottum«, í grein þess-
ari gefi það til kynna, að sá einn öðlist fullan rjett til að
fá leiðrjettingu í blað, er krefst þess með vottum af út-
gefanda (útgefendum), þó hann hefði aðra óræka laga-
sönnun, t. a. m. viðurkcnning útgefanda um það, að hinn
áreitti hefði kraflzt inntökunnar í blaðið, enda þótt undir
4 augu. Jeg get frœtt yður á, háttvirti lögvitringur, að
þessi grein, rjett skilin, heimtar enga sjerstaka lagasönmm
eður gjörir hinar almennu lagasannanir ónýtar. Annað
mál er það, að útleggingin »með vottum« á danska orð-
inu »beviisligt« er miður heppileg, og á varla þann heið-
232
unni, og leggur ofan á hana liina hœgri hund knýtla, eigi
í reiði, heldur visvitandi og öruggur, sem á óbifandi helgi-
dóm, sem honum veitir vernd og eigi verður úr höndum
lians hriflnn. Ástœðan fyrir stellingum þeim, sem hann
er í, og svip hans eru hin afleiðingamiklu orð hans, sem
ritin eru framan á undirstallinn: »Hjer stend jeg; jeg
get eigi annað gjört; guð styrki mig«. Ilinn vísi sig-
ur er hoðaður, sigur sannnleika og frelsis, er treystir
drottni.
Vjer segjum hiklaust um þessa. Lúters-róðu, sem
mest verður sagt um nokkurt listasiníði: Lúter þessi er
stöðug fyrirmynd. I þessari mynd mun liann ávallt lifa
óbreyttur í hugum manna. Sjerhver dráttur er tekinn
eptir hinum gömlu litmyndum, og þó hafa þessar hinar
gömlu litmyndir fyrst náð helgun sinni og fullkomnun,
þar sem þessi róða er. Líka fullkomnun hafa einkenni
hinna annara manna, livers fyrir sig, sem líkneski eru
reist hjer; þau eru sem litmyndir væru, merkingarmiki
og ljós, og þó gjörð eptir fyllstu reglum myndasmiða.
það eru einir af þeim yflrburðum, sem Iiietschel eru eig-