Íslendingur - 16.02.1861, Blaðsíða 5

173
kosningalögunum máttu þjóðkjörnu alþingismennirnir að
vísu eiga heima í Danmörku, það er satt, en þeir áttu
að eiga jarðir eður kaupstaðarhús hjer á landi, er kjör-
rjettgæfu; förguðu þeir fasteigninni og hefðu ekkiútveg-
að sjer aðra aptur, áður en til þings kœmu, misstu þeir
alþingisseturjettinn. Að eiga fasteign hjer á landi var
eptir þeim lögum álitin bezta trygging fyrir þjóðkjörnu
þingmönnunum; að eiga fasteign hjer á landi, væri bezta
eignin ílandinu; þeim, semættu hana, hvar sem þeirsvo
ættu heima, hlyti að vera um það hugað,að hafa allan
áhuga á, að landið kœmist upp, og þjóðin mundi geta
fundið nógu marga skynsama menn meðal þeirra, efhún
leitaði vel, er viturleg ráð gætu gefið fyrirlandið. f>ar
á móti var það álitin bezta tryggingin fyrir hinum kon-
ungkjörnu, að þeir hefðu embætti hjer á landi, eins og
jeg síðar skal geta betur um. þónúlögunum umkosningu
hinna þjóðkjörnu þingmanna sje breytt, þá eru þau þó ó-
breytt að því, er kosningu hinna konungkjörnu snertir. Og í
annan máta sýnir þetta, að þjóöólfur hefur með öllu ranga
skoðun um stöðu hinna konungkjörnu þingmanna á þing-
inu. það er auðsjeð, að liann heldur, að konungurinn og
þjóðin iiggi í einlægu stríði hvort við annað, og eigi að
gjöra það; alþingi er vígvöllurinn; þangað senda hvorir-
tveggja sráa menn til bardagans; það sje nú ódrengilegt
fvrir þjóðina, að meina konunginum að taka sína menn
sunnan úr Danmörku, sem hún gjöri þó, eður meina hon-
um yfir höfuð að njóta þess frelsis í kosningu þeirra, sem
hún nýtur. En staða liinna konungkjörnu þingmanna á
þinginu er allt önnur. Menn mega ekki gleyma því,
að hjer á landi eru fáir menntaðir menn nú orðnir, nema
embættismennirnir; sætu því að eins þjóðkjörnir þingmenn
á þinginu, væri ekki fyrir að sjá, nema svo kynni einhvern
tíma óheppilega til að takast, að þingið vantaði þá mennt-
un og þekkingu, einkum á stjórn landsins, erþví líktþing
þarf að liafa, til þess að geta gefið heillasöm ráð fyrir
landið. Til þess nú að aptra þessu, að því leyti auðið
væri, hefur konungurinn tilskilið sjer, að nefna nokkra af
landsins embættismönnum á þingið, þar eð þessir menn
eptir stöðu sinni og menntun þeirri, er þeir hafa fengið,
mættu álítast að hafa bæðiþá þekkingu á stjórn lands-
ins og liögum þess, er nokkurn veginn nœgði fyrir þingið,
og eins fullan áhuga á, að stjórn þess mætti fram fara
sem bezt, og landið komast upp. Ilinir konungkjörnu
þingmenn eru því jafnt þingmenn þjóðarinnar, sem hinir
þjóðkjörnu. Aðrir mœta ekki fyrir konungsins höndáþing-
inu, en konungsfulltrúinn, og sjest ætlunarverk hans afal-
þingistilskipuninni. þó sumir hinna konungkjörnu þing-
manna, ef til vill, á stúndum hafi verið miður frjálslyndir
á þinginu, þá iiggur það engan veginn í stöðu þeirra þar,
að þeir hafi þurft að vera það fremur, en þó þeir hefðu
verið þjóðkjörnir, með því dœmi munu og fmnast til, að
ýmsir þjóðkjörnir þingmenn enganveginn hafl verið frjáls-
lyndari, eður unnt meir sönnu og skynsömu freisi, en nokkrir
hinna.
það, sem eptir er af greininni í þjóðólfi, á með öllu
ekkert skylt við málefnið sjálft, og gjörir ekki annað en
höfundinum sjálfum hneisu, hversu Ijettúðlega og gapa-
lega hann skrifar, ekki að eins um einstaka menn, held-
ur og stjórnina, og hin alvarlegustu málefni landsins, svo
sem allt það er, sem snertir rjettindi alþingisins; hjá sum-
um mönnum á allt það, er aðrir gjöra, að vera gjört í
eigingjörnum tilgangi; en það er Optast ljósasti votturinn
um það, að þessir menn sjálfir gjöra ekkert nema af
eigingirni tómri. það er þó auðsjeð, að optar getur eins
að borið og nú, að konungkjörinn embættismaður hætti
að hafa embætti hjer á landi, og orsakirnar til þess geta
verið margar aðrar, en að hann hafi gjört sig sekan í
svívirðilegum glœp, er hafi í för með sjer embættistöpun
og glötun mannorðs og annara borgaralegra rjettinda, til
dœmis að taka, hann getur verið dœmdur frá em-
bættinu eður misst það fyrir smáyfirsjónir í embættis-
fœrslunni eður breytni sinni, svo sem presturinn fyrir
barneign í lausaleik, sem ekkert meiða mannorð manna,
en Iöggjafinn hefur tekið hart á hjá embættismönnum
sínum; hann getur hafa verið settur frá embættinu af
konungi án dóms og laga, af sjerstökum ástœðum, er
ekkert meiða mannorð hans, svo konungurinn seinna veiti
honum annað embætti; liann getur hafa sótt um lausn,
og fengið hana; embættið getur hafa verið upphafið, og
hann við það oröið embættislaus; hann getur hafafengið
embætti utanlands af konungi vorum, eins og nú kanse-
líráð V. Finsen, o. s. frv. Hvernig getur nú nokkur al-
mennilegur maður, eður þá sá, sem nokkuð er annt um
sóma alþingisins, látið sjer koma það til hugar, að sá,
sem skrifar opinberlega um svo almennt málefni, sem
þetta er, og leitast við, að skýra það með lagastöðum og
öðrum röksemdum, hvernig skera eigi úrþví lögum sam-
kvæmt, svo alþingið síður ekki hlaupi á sig, þegar það á
að fara til þessa, sje að þessu af tómum eigingjörnum
hvötum? Hvernig getur nokkur maður látið sjer þetta
345
klettinum, til að vita, hvort jeg sæi bátinn hans föður
míns koma; og sá jeg þá, hvar eitthvað rautt lá á sand-
inum rjett hjá stóra steininum, sem sætið er höggvið i.
Jeg hoppaði þá niður, og hjerna er það. Mikil ógn er
pungurinn fallegur! og svo troðfullum.
Katrín var þegar búin að hella öllu úr pungnum, sem
í honum var; taldi hún þá fjörutíu og níu Napóleons-
gyllini, en hvert gyilini gildir 15 eða 16 franka. þar að
auki voru þar nokkrar enskar hálfkrónur og enskir skild-
ingar (shillings). Af þessu var það auðsætt, að enskur
maður mundi eiga punginn og fjeð. Pungurinn sjálfur
bar þess líka vott; því að það var auðsjeð á honum, að
liann var eigi frakkneskur.
líatrín hafði aldrei augum litið annan eins auð, og
gat hún varla truað augum sínum.
Ilún taldi peningana eitthvað tólf sinnum, til að sann-
fœrast um, að sig væri eigi að dreyma. llún var ráð-
vandasta skepna sem orðið gat, og fór það fjærri, að hún
hefði viljað stela nokkrum hlut, hvað sem í hoði liefði
verið. En það gathenni eigi skilizt, að það ættiínokkru
34«
skylt við stuld, þó að einhver skilaði því eigi, er hann
fyndi. Henni hugkvæmdist það ekki, að hún var eigi
löglegur eigandi að peningunum, og fór því að ráðstafa
þeim í huga sjer, til að bœta úr nauðþurftum sínum og
sinna, sem margar voru. það, sem henni þótti bráðasta
nauðsyn á, það var að kaupa nýjan bát; því næst hugs-
aði hún sjer að kaupa falleg föt handa sjer og börnun-
um; að því búnu ætlaði hún sjer að kaupa rúm, borð,
mynd hins helga Nikulásar, með gylltri umgjörð utan um,
járnrist, kú, og að síðustu betra og stœrra hús. Hún
renndi huganum yfir allt, sem hana vantaði, og sem hana
kynni að vanta. Henni kom það svo fyrir sjónir, sem
peningarnir væri óþrjótandi, og á tíu mínútum var hún
búin í huganum að eyða tíu sinnum meira fje.
Meðan hún sat í þessum unaðslegu hugsunum, komu
þeir feðgar heim, Pjetur og synir hans; voru þeir bæði
votir, þreyttir, kaldir og svangir; það lá illa á Pjetri; því
að hann hafði ekkert fiskað. »Vertu eigi hugsjúkur út
úr fáeinum fiskum«, sagði kona hans. »Jeg hef lijerna
nokkuð, sem er eins mikils virði, og allur sá fiskur, sem