Íslendingur - 19.06.1861, Blaðsíða 5

45
í
SIGRÍÐUR þORVALDSDÓTTIR.
\ú er munfríður ljóshvítt lík
til mohlar genginn lá á grundu,
bragur baughlína lofsæít, lýðgrátið,
og brautu numinn; stuttar eru stundir og ljúft í dauða.
storðar barna Stóð stirðfölur,
vænum og völdum stórum undraðist,
í vina hóp. dauði sjálfur við deyddan ná;
[>aö munum, endur er ítra gleði eigi var örgrannt,
að ofan felldi
vinum vakti harmatár
væn Sigríður; nm heljarvanga.
var sem álfröðull
um aptanstundu Nje einn var, er eigi grjet .
hnigi hljómandi
að hvílu Ránar. allra andaðrar ástarvina
Var sem Brynhildar í hjarta eður huga
Buðladóttur eður hyggindi,
horskur hugur eður hregg harma
í helgum ljóma, itru umleikinn af hvörmum felldi.
alda fvrri Sveif á snjóhvítum
ósmár, alfagur, svana-vængjum
œgiljósi. ímynd alhrein um austursali; dundu svantjaðrar,
Var sem væri
vafurloga dáðist ljósheimur,
ávallt umleikinn blikuðu bládöggvar
alla vegu; það var fornaldar í björtum Ijóma.
fremdar máttur, Leið ljósbrautir —
bægði á hrautu logar tindruðu,
brumi nýju. sólir sindruðu
salar himna;
þann mátti engi ósvnilegar
í œgisheimi engla hendur
rekka rjúfa gullnum grindum
reginljóma; dauði einn á gátt upp luku.
dökkum blakki Inn sveif ímvnd,
reið vegskæran ómur glumdi
vafurloga. sœtur, svasdimmur,
snöggt fyrir eyrum —
þá var svipt drógu fyrir dyr
sólar blæju, drottins englar
og ript rofin salblæjur sveipandi
römmum brandi; segulljósa. 11. Gröndál.
(iðsent).
Ilófundur eptirfylgjandi greinar bil:ur vinsamlega forst'icuuiann
•tprentsmiíjjunnar, herra faktor E. póroarson um, múti fiillu \erbi
89
liann, og má ganga að því vakandi, að hann liafi ekki
sparað áminningar við landa sína, þann stutta tíma, sem
hans naut hjer við; en hann drukknaði vart fertugur á
Breiðafirði vorið 1768, samaárið, sein þessi vanmetakind
— dómurinn, sem vjer höfum látið prenta hjer að fram-
an— fœddist við Öxará. J>að sannaðist lijer, sem optar,
»að enginn veit, hvað átt hefur, fyren misst hefur«. það
er eins og íslendingar vöknuðu við dauða Eggerts, og.
fœru að hugfesta sjer kenningar hans. Eptir þá tíð fór
mál vort að rjetta við, og þegar komið er fram á daga
»fjelagsritanna« gömlu (1780—1794), þá er ólíku saman
að jafna, orðfœrinu á sumum ritlingum, sem þau höfðu
meðferöis, og þessum lögþingisdómi, sem því miður er
hryggilegur vottur þess, hve afmyndað móðurmál vort var
orðið fyrir sakir andlegrar deyfðar og skeytingarleysis
landsmanna. Nú er, eins og að líkindum ræður, aldar-
hátturinn í mörgu orðinn annar lijer á landi, enhannvar
fyrir nærfellt 100 árum, cður um það leyti, sem dómur
at> senda sjer sálmasafn þaí), sem nú erverií) a?> prenta, órk fyrir örlc,
jafnótt og hún kemnr út úr prentsmiíljnnni, og ais afhenda hverja örk
undir ínnsigli og merki „Paie, balle“ faktori E. Japhetssyni Johnsen;
en borgunin skal til reifcn, jafnskjótt og jeg meíi hinni síbustu örk
f;u al) vita, hvaí) sáimasafnib kostar.
þó jeg sje leikmaður, hefur mjer opt og einatt fund-
izt til þess, bæði í kirkju og utan kirkju, hversu vor svo
nefnda evangelisk-kristilega messusöngs- og sálmabók
er aumlega útbúin, ekki einungis að efninu til og hinni
skáldlegu meðferð þess, eða sannindaþeirra, sem trú-
arbrögð vor hafa í sjer fólgin, heldur einnig í skáld-
skaparlegu tilliti, það er að segja með tilliti til bragar-
háttanna, eða meðferðarinnar á sjerhverri vershendingu út af
fyrir sig. þó hið fyrra atriðið sjálfsagt sje það, sem á
að sitja i fyrirrúmi, þá er þó hið síðara langt síður en
þýðingarlaust fyrir sjerhvern þann, sem finnur, að það
hvorki stendur á sama fyrir málið, það er að segjafram-
burð hvers einstaks orðs út af fyrir sig, nje fyrir mein-
i n g u n a, þ. e. stöðu orðanna, hvers gagnvart öðru, hvernig
þau standa, þegar þau eru komin í það samband, sem
net’nist bragarháttur, hvers kyns sem hann er. Jeg ætla
mjer ekki þá dul, að jeg muni geta endurbœtt, eða jafn-
vel þora að benda á neitt, sem betur mætti fara í guð-
skáldlegu tilliti við sálmasöfn þau, er vjer eigum, fs-
lendingar, mörg, og sum vissulega ágæt, en hitt er víst,
að hœgt er að benda á marga skáldskapargalla á þeim,
sem bæði koma í bága við framburð orðanna, hvers út af
fyrir sig, og eins gjöra meiningunni skaða, þar sem opt
og tíðum orð, sem enga áherzlu liafa í framburði máls-
greinanna, standa á slíkum stað í hendingunum, að þau
krefja þar áherzlu, og aptur þau orð, sem eru mergur
og aðalatriði máisgreinanna, missa við það sæti sitt og á-
herzlu. það vita aliir og finna, hversu mikill munur er
á framburði þeirra, sem rœður halda, t. a. m. presta, en
hitt er má ske ekki öllum ljóst, að það, sem því veldur,
er einkum og sjer í lagi áherzla sú, er þeir leggja á þau
orð, sem eru mergur og kjarni málsgreinaana, og þar næst.
herðing og linun raddarinnar samkvæm drættinum (áherzl-
unni) á framburði atriðisorðanna. En sje slíkrar áherzlu
þörf í sundurlausri rœðu til fagurs framburðar, þá rœður
það að líkindum, að hennar er öllu fremur þörf í bundn-
um stýl; en því er miður, að sálmaskáld vor virðast frá
aldaöðli hafa misskilið þetta áríðandi atriði, og látið sjer
nœgja, þegar hin sundurlausa rœða var komin í hendingar
og vers, hvernig sem upp frá því fór með málrjettan
90
þessi var saminn. En hvað sem nú sumu kann að líða,
þá má fullyrða, að í sumu hefur breytzt til hins betra;
þar á meðal má eflaust telja það, að nú um stundirleit-
astmargur maður við, að vanda málið, þó mikið vanti á,
að það sje eins almennt eins og skyldi; tölum vjer það
einkum til lærðra manna hjer á landi, því af þeim er
meira heimtandi, en af hinum, sem ekki eru til mennta
settir, og þeim er ætlandi, að ganga á undan alþýðu í
þessu, sem öðru, er vel sremir.
Vjer föruin að sinni eigi fleiri orðum um þetta efni,
en biðjum landa vora að gæta þess, að forfeður vorir,
hinir fornu íslendingar, ljetu oss eptir dýrmæta föðurleifð,
þar sem er móðurmál vort; höfum móðurmálið í heiðri,
og má að því vísu ganga, að ef vjer vöndum það bæði í
riti og rœðu, þá vöndum vjer fleira í fari voru; fari oss
fram í því, þá fer oss fram í fleiru, því það er satt, sem
segir í Fjölni, 7. ári, bls. 73, »að ein framförin verður
jafnan annari samfara«.