Íslendingur - 03.03.1863, Blaðsíða 4

156
son, en vissi ekki hvað af væri orðið; enda hef jeg
ekki getað til þeirra spurt.
12. Gamalt drylcltjarhorn, allt út grafið, með trjebotni og
tinstút. Á því er mynd af tóu og ílattri örn, og ut-
an um það í hring er lína með höfðaletri og í henni
orð þessi: drekktu varleg(a). Aldraður maður, er
lengi hafði átt það, gaf mjer það, og kvaðst ekki vita
aldur þess, en sá, er sjer liefði fengið, hefði sagt
sjer, að sá hotn, erfyrr hefði verið í því, hefði verið
orðinn fúinn af elli, svo nýr hefði verið í látinn, og
þá hefði færzt upp á hornið. Af þessu, og einkum
því, hvað máð hornið er, sem að líkindum ekki hef-
ur opt mætt sliti, má ráða, að það sje allgamalt.
13. Kálfskinnsblað, með pápiskum latínusöng á annars
vegar, og söngnótum yfir hvcrri línu. Línurnar með
mjög vönduðu letri,. en daufu og lítt læsilegu, eru
13 og nóturnar, sem sumar hverjar eru að mestu
burt máðar, jafnmargar. þegar jeg eignaðist það,
voru inn í það fest ómarkverð blöð. Gat jeg þá
ekkert frjett um uppruna þess, nema að það áður
hefði verið á flækingi.
14. Partur af kálfshinnsblaði, er sýnist hafa verið kaup-
mála- eða samningsbrjef, dags. 22. nóvemberm. 1594,
að Skálholti í Diskupstungum. Blaðið er dauft af-
lestrar, einkum seinni hlutinn.
15. Forneskja og galdur á 19 blöðum í 8 blaða broti.
Eru þar á meðal annars, ýmsar stefnur og særingar
(tóustefnur o. fl.) eignaðar Sæmundi fróða, Gísla lærða
í Melrakkadal, og þórði á Strjúgi. þar á eru og:
Syrpuvers, lásavers, ýmisleg galdradæmi (og eru að-
alatriðin þar með villuletri), og sum þeirra með til-
heyrandi stöfum, mjög margbrotnum, er lieita ýms-
um nöfnum. Seinast koma svo nefndir varnarstafir
(verndar- og heiilastafir) allra stafa mestir og marg-
brotnastir, með ýmsum nöfnum, svo sem: Himins-
harnahjálmur, Drotningarsignet, Gimsteinn Jónasar,
Móisesstafur, Oríonsauga, Prófetaprýði, Sólarvagn,
Yeldisvagn, Karlamagnúsarinnsigli, Móisesinnsigli, Sa-
lómonsinnsigli, Baldursinnsigli. Kver þetta er sýnis-
liorn af galdri og forneskju fornaldarinnar, bæði á
Isiandi og í öðrum löndum. það er svo undirkomið,
að maður nokkur ljeði mjer nokkur lausablöð með
forneskju þeirri á, er nú var nefnd. Áskildi liann,
að jeg dyldi nafn sitt í því tilliti. Hafði hann skrif-
að upp nefnd blöð á yngri árum, þá er hann reri
fyrir vestan Jökul. Af blöðum þessum skrifaði jcg
upp það sem er í kverinu.
Um leið og jeg lief talið upp hluti þessa, hefur mjer
þútt eiga við, að drepa á hið helzta, er jeg vissi um
uppruna þeirra, sögu, tilgang og ásigkomulag. Geng jeg
að því vísu, að þeir sem unna fornmenjum, muni taka
það vel upp fyrir mjer.
þess skal og getið, að nefnda hluti hef jeg eignast
smátt og smátt á þremur fyrstu árunum, eptir að jeg kom
frá Kaupmannahöfn, nema hlutina 9. og 10. Síðan hef
jeg ekki getað spurt til eða eignast neitt af slíkum hlut-
um, þótt jeg jafnan haldi spurnun þar um; og sýnir það,
að hjer nærlendis ekki er orðið um auðugan garð að
gresja.
Sökum þess, að jeg hjer að framan hef hvatt landa
mína — og það með gildum rökum, að ætlan minni, —
til að hlynna að íslenzkum fornmenjum og safna þeim á
einn stað í landinu, mætti með sanngirni ætlast til, að
jeg ljeti ekki lenda við orðin tóm, heldur leggi minn
skerf til þvílíks safns. En af mjer, eins og hverjum ein-
stökum, verður ckki með sanngirni ætlazt til mikils i
þessu efni, heldur að jeg* leggi mitt fram, eins og allir
eiga að gjöra, er vilja ávinna landinu nokkurt gagn og
sóma með ýmsum fornmenjum. Sökum þessa gef jeg
Islandi framantalda hluti, 15 að tölu, og œtlast til og
óska, að peir verði fyrsti vísir til safns íslenzkra forn-
menja. Vona jeg jafnframt, að margir verði fúsir á, að
styrkja þennan vísi, og sjeu þess minnugir: að kornið
fyllir mælirinn.
Á þessari litlu gjöf skal jeg standa svo fljót skil, sem
unnt er, eptir að jeg hef fengið vissu frá þeim ágætis-
mönnum, er jeg fel gjöfina á liendur til beztu umsjónar,
um, að þeir vilji um gjöfina annast, samkvæmt þeim á-
kvörðunum, er jeg nú gjöri um hana, eða má ske seinna
gjöri, eptir nánara samkomulagi við hina heiðruðu hlut-
aðeigendur. þær ákvarðanir, er jeg nú gjöri fyrir gjöfinni,
eru þessar:
1. Gjöfin (íslenzkar fornmenjar 15 að tölu), skal vera
undir umsjón stiptsyfirvalda Islands, og geymast út
af sjer (helzt í skáp með loki fyrir) í sama húsi sem
stiptsbókasafnið, og vera undir geymslu bókavarð-
arins.
2. Geymslumaður (bókavörður) skal rita hina gefnu hluti
í kver, sem umsjónarmenn (stiptsyfirvöldin) ákvarða
þar til með áskript sinni á það. þar skal og getið,
hvernig gjöfin sje til komin.
3. Nefnda hluti skal ekki ljá neinum manni, í neinu
skyni, burt af geymslustaðnum, og því síður farga,
heldur skal.geyma þá þar sem vandlegast.
4. En öllum skal gefast kostur á að sjá nefnda hluti,
jafnt útlendum mönnum sern innlendum, á þeim tím-
um, er umsjónarmönnum og geymslumanni þykir
bezt henta. þeim sem vilja draga upp hlutina, mæla
þá eða nota, án þess þeir þar við skemmist, skal
þar til gefast kostur á sjálfum geymslustaðuum.
5. Samkvæmt tilgangi gjafarinnar, skal bæta við hana
gjöfum þeim, er koma kynnu frá öðrum, og fara
með á sama eða líkan hátt. þær og nöfn gjafar-
anna skyldi auglýsa á prenti, og jafnfraint mælast til
af mönnum slíkra gjafa.
Jiirfa, 8. d. janúarm. 1863.
Helgi Sigurðsson.
Reikningar
yfir tekjur og útgjöld opinberra sjóða og stiptana í Norð-
ur og Austuramtinu. (Niðurlag).
XIII. Jafnaðarsjóður Norður og Austuramtsins 1861.
Tekjur. Rd. Sk.
1. Leifar frá árinu 1860 ................. 130 41
2. Yantandi afjafnaðarsjóðsgjaldi frá tveimur sýsl-
um eptir seinasta reikningi ....... 201 66
3. Fyrirfram borgað:
a, í málinu milli prófasts B. Yigfússonar og
Garðskirkju..................15rd. »sk.
b, í sakamáli Björns Sveinssonar
úr Skagafjarðarsýslu . . . 4 — » —
c, þóknun til prófasts D. Halldórs-
sonar fyrir að semja verðlags-
skrárnar fyrir 1861/g2 . . . 14 — » —
d, Fyrir prentun verðlagsskránna 21 — 26 —
e, í gjafsóknarmálinu milli prófasts
H. Jónssonar á IIoíi og Jóns
hónda Guðmundssonar á Melnm
út af nýbýlis stofnun Jóns í
Tunguheiði................... 28 — 32 —
Fyt ~82 — 58 —' 332_ 11