Norðanfari - 01.07.1862, Blaðsíða 2

50
Og eptir iæknts fyrirögn sem mefcal, cía að tilhlutnn
hiutabeigandi yfirvalds, tii einhverrar sjerlegrar brúk-
unar í biöndunarfræbis- eba handiínaiegu -tilliti, og
þó ekki á annan hátt en þab sje ábur gjnrt ódrekkandi.
6, ab æ6ri sem lægri yfirvöldum, sje gefið vald til að
veita kaupmönnum hina öflugustu, einbeittustu og skjót-
ustu hjálp til framkvænida ofantjeÍTa ákvartana.
7, ab sumarið 1867, sje valin nefnd manna af embættis-
raönnum og kaupmönnum, til þess eptir þá orðinni
reynd að lrugleiða hver ráb skuli við hafa eptir 1. júní 1869.
8, ab liinar ofan nefndu ákvarðanir einnig nái til Vestur-
og Norðurumdæmannna, jafnframt og kaupmenn sein
þar verzla hafa í einu hljóði inngengið samkomu-
lag þetta“.
Gengur ekki yfir yður Islendingar! að slíktbrjefsem
þetta skuli koma frá kaupmanni, sem sagt er þó að sjái
ofan meb nefinu á sjer, ekki sízt í verzltinarefnum og
reyndar í hverju máli sem er, og hann Icggur hugsan
sína að og hefir nokkur afskipti af. Hjer verður ekki sagt
að eigin hagsmunir ráði skoðun hans, eða liafi villt fyrir
honum sjónir, heldur glögg og hlutdrægnislaus þekking og
reynsla á högum landsins, og sem jafnframt lýsir veglyndi
hans og velvild til landsmanna, en alls ekki því að sá sje
tilgangurinn að þröngva hið minnsta að skynsamlegu og
rjett brúkuðu frelsi manna, heldur að eins stemma stigu
fyrir misbrúknn þess, sem lýsir sjer ekki sízt í hinni
taumlausu eyðslu áfengra drykkja og annarar munaðarvöru
og sem enda í góðárunum rcið þegar margra velfarnan á
slig, hvað þá núna þegar hallæri fer oss með ýmsu móti
að höndum, svo að hagsæld, jafnvel lífi manna, mun varla
á þessari öld hafa verið sýnt jafn eptirtakanlega í tvo
heimana, sem nú.
það er fullkomin sannfæring vor, að höfundur brjefs-
ins eigi að þjóðinni miklar þakkir skyldar fyrir að hann
fyrstur manna hreiffi við máli þessu, hverja svo undir-
tekt og aðstoð sem það fær hjá standsbræðrum hans, og
því reiðir af í framktæmdinri; jafnvel þótt öll líkindi sje
til, að hver scm á hlut í, gjöri sitt hið bezta til í slíku
velferðarmáli. Nauðsynin er öllum auðsjcð og jafnbrýn, sem
tilgangurinn er góður.
Lengi hefir það verið viðkvæði margra, þá rætt hefir
verið lim misbrúkun þá er lciðir af kaupuin áfengra drykkja,
að ómögulegt mundi að hamla þeim, nema með því eina
móti að hætt væri að flytja þá til landsins; en hvernig
menn liafa hugsað sjer slíka tilhögun, hafa þeir ekki gjört
'J9
komst við af henni, og sendi samstundis eptir handing-
anum og yfirheyrði hann sem ítarlegast, enn fjekk ekki
aðra skýrslu hjá honum en þá er hann áður hafði gefið.
Ðómarinn segir honum frá því livað hann sje búinn að
heyra, og sendi nú líka eptir bræðrum hans, sem þá
sögðu hið sanna eins og það hafði gjörzt. Ðómarinn
skýrði því stjórnandanum frá máli þessu, sem veitti bin-
um ýngsta bróíurnum árlega hjálp 1500, en hverjum
liinna bræðranna 500 silfurpeninga, sein var ærið fje og
miklu meir cnn móðir þeirra og þeir þurftu sjer til uppeldis.
§jerhvert góðverk umbunast einhvern-
tíina.
Um byrjun ársins 1812, þá er Frakkar voru sem frá sjcr
numdir af fögnuðinum yfir sigurvinningum sínum, og
skömmu áður etin hinir merkilegii atburðir urðu, sem
allt í einu breyttu þessum kringumstæðum, sigursældum og
uppgangi Napóleons keisara. Var enn efnað til hersafn-
aðar um allt veldi lians og enginn fjekk sig undanþeg-
uppskátt, livort beldur ælti að vcra sem bann frá hálfu
yfirvaldanna og stjórnaiinnar, eða að Íslendíngar hefðu
ráð og samtök um, að katipa alls enga drykajuvöru, sem
líka hefði nú verið eðlilegast og rjettast^jn það hefir flest-
nm ef ekki öllum sízt komið í hug, að eiim kaupmanna
skyldi faia því fram, að áin væri stýfluð af bálfu kaup-
manna, hverra hagur sýnist því mcir aukast, sem hjer er
meiru sóað, eem líka væri ef að hönd seldi jafnan hendi,
en það er nú öðru nær en svo sjc, því sóunin á mestan
þáttinn f skuldunum, og þetta dylst ekki fyrir kaupmönn-
um, sem ckki síður sjá hag þeirra er þcir skipta við beldtir
en sinn eigin; þó þeir náttúrlega láti sinn sitja í fyrir
rúmi meðan gengið getar; það gjöra líka allir sem vilja
sjá gagn sitt. þeir sjá að haldi óhófsvöru eyðslan tálm-
unarlaust áfram, hvað bágt sem í ári lætur, sökkur landib
því meir og meir ofan í skuldir og volæði; þeir sjá að
hjer er ekki nema um tvennt að velja, annaðhvort að hælta
verzlun sinni hjer á landi og gjöra upptækar eigur margra
að því Ieyti þær hrökkva fyrir skuldunum, en niissa hins,
þvf verr geli farið o. s. frv., eður að öðrum kosti tak-
marka hvað unnt er aðflutnínga munaðarvörunnar, einkum
hinna áfcngu drykkja, svo menn þess heldur geti reist
rönd við hinum nauðsynlegu kaupum og kvittað sniátt og
smátt skuidirnar; fæstir hafa hvort sem er ráð á trieiru
vörumagni, enn að þeir geti borgað nauðsynjar sínar, og
þó öll neyzla þeirra sje af skornum skamti.
Vjer ættum því ekki einungis, að styðja og efla augna-
mib tjeðrar uppástungu, heldur verða nú sjálfir fyrri til
með eindregnum samtökum og fjelagsskap, að hætta að
svo miklu skeb gæti, við kaup áfengra drykkja o« annarar
munaðarvöru, svo að kaupmenn þyrfii ekki aö hafa eins
og vit fyrir oss, og taka þenna velmegunarvoða frá oss,
sem öðrum börnum, og sem ganga í bága við verzlunar
rjettindi vor, líkt og stjórn Ðana gjörir við Græniendinga,
að skamta þeiin úr hnefa það er lienni gott þykir.
Vörup útlendar og Innlendar fluttar tll
og irá Akureyri árid 1801,
Eptir skýrslum kaupmanna og laugakaupmanna voru að-
fluttar: 2,547 tunnur af Rúg, 743 t. af batinum, 1423 t. af
grjónum, 232 t. mjöls, 3 t. af byggi, 10 t. »f höfrum,
263 t. af salti, 475 t. af steinkolum, 43 t. af tjöru, 6491 fl>
hveitimjöls, 17,302® skonrok og keks, 3457 af skip-
brauði, 4334 af öðrum matvörum, 2326 í? af hrfsgrjón-
100
inn, hvort heldur var yngri eða cldri og háður var her-
þjónustu, og hlutfallib ekki fríaði, eða ekki áleizt vígfær,
bar svo til f bæ ciniim hvar safnað var liöi og einungis
10 eða 12 af fjórum hundruðum ungra manna komust
hjá herþjónustunni; hinir hlutu nauðugir sem viljugir, að
taka þátt í sigursældum liins mikla drottnara þeirra. Uti
fyrir dyrum fylkishöfðingjans stóð gömul kona uokkur,
sem grátbólgin og full örvæntingar faðmaði að sjer einka
son sinn, sem liðsafnaðarnefndin hafði nú svipt hana, og
var hennar og manns hennar, sem lá veikur, einasta stoð,
og sem máskje aldrei fengju að sjást aptur í þessu lífi.
Við hlið mæðginanna stóð ungur liraustlegur bóndi, sem
hafði verið heppnari en veslings einkasonurinn aumstöddu
foreldranna, því hlutkestið hafði fríað hann frá herþjón-
ustunni. þessi úngi maður leitaðist við að luigbreysta
hina öldruðu og örmæddu konu, ogsegir: „jeg skal ganga
ykkur í sonar stað; jeg skai ala önn fyrir ykkur svo vel,
sem einum vin er unnt“. En það var scm hin aldraða
kona hvorki heyrði nje sinnti hnggunar orðum hans.