Norðanfari - 01.08.1862, Page 1

I0R8MIARI.
M ÍS.-MI.
ÁglBSt.
R8CS.
l t:s stlói'taarbót á lantli Sijer.
Nú eru II ár libin síban þjófefundurinn var, þá er
allir Iand8tnenn vœntu skjótrar og fullkominnar stjórnar-
bótar hjcr á landi. En þ;í var tíminn oss óhagstælbur;
stjórnin tók þverl í málib og síban hefir þab í salti legib,
nema hvat) aiþir.gi og Danaþing hefir sífean veri& ab nauí'a
á stjórninni, afe taka málib ab sjcr og koma því áleibis.
Eigi verbur annab sagt en ab almenningur á Islandi- hjer
hafi fyígt máii þessu meb athygli og áhuga, og því eru
líkindi til ab hann hafi varib þessum Ianga tíma til ab
hugsa vandlcga um stjórnarhagi vora og gjcira nokkurn
veginn greiniega huginynd um breytingar þær á stjórnar-
skipun vorri er stjórnarbótin hlýtur ab hafa í för meb sjer,
og þá vseri sannarlega tíma þessuni vel varib, því eigi er
þess ab dylja ab sumar uppástungur þjófundarins voru
mibur vandíega hugsabar, og eigi traustar til áreynshi,
þótt þær væri fagrar á ab líta. Eri aidrei liefir oss þó
ribib jafnmikib á ab hugsa um stjórnarefni vor sem nú,
meb því ab ætla má, ab stjórnarmál vort verbi nú Iagt
fram á næsta þingi, og er þá vonanda ab alþingi verbi
gefib vaid til ab ræba þab meb sama atkvæbi sem þjób-
fundur væri. Fjárhagsnefnd, sú er sett var í kaupmanna-
höfn í fyrra haust til þess ab undirbúa fjárhags skipti
Islands og Danmerkur, hefir nú lokib störfum sínum, og
þá er annab tvcggja ab stjórnin semur frumvarp sitt um
stjórnarbót á landi hjer og leggur þab fyrst fram á alþingi
Og leitar síban samþykkis Danaþings um fjárhags skiptin,
ebur, sem líklegra er, ab konungur láti bera fyrst upp
fjárskiptin á þingi Dana svo þeir geti lagt samþykki sitt
á þau, meb því ab konungur vor þarf ab fá samþykki
Dana þings um tillag þah, cr liann veitir íslandi iijtban
af, sem Iiingab til. En aubsætt er ab konungur vor er ab
öbru leyti einbær um fyrir Dönum ab haga landstjórn og
lagasetning hjer sem honum bezt líkar og honnm kemur
saman um vib alþingi. En hvernig sem nú þessu verbur
hagab þá má búast vib því ab stjórnarbótarmálib verbi
lagt fram á næsta alþingi — En hvcrjar eru nú hinar
helztu breytingar, er ætla má ab verba muni á stjórnar-
skipun vorri.
L a g a s e t n i n g og I a n d s t j ó r n eru þeir tveir máttar
stólpar, er öil stjórnarskipun stendur á, fyrir því grein-
ast stjórnarskipanirnar ab því skapi, sem máttarvibum
þessum er ólíkt fyrir komi\ Á þessu hvorutveggja hlýtur
ab verba talsverb breyting. Á lagasetning ebur skipun
alþingis hugsa jeg mjer þessa breyting naubsynlega: ab al-
þingi fái löggjafaratkvæbi í ölluin ísienzkum máiuin og
fullt fjárforræbi. En þab er meb öbrum orbum, ab kon-
ungur og alþingi hafi jafnt atkvæbi um löggjöf alla og
landsfje, svo ab engin breyting verbur úr því á Iandslög-
um neina konungur og alþingi verbi á eitt sátt, en segi
annabhvort konungiir nei vib því cr alþingi viil, ebur al-
þingi vib því er konungur vili, þá stendur allt í stab, ebur
vib lög þau er þá eru
Aiþing er nó rábgjafarþing, og er konungur skyldur
til ab leita rábs hjá því um öll nýmæli á íslenzkum lögum;
en eigi er hann skyldur ab lögum ab fylgja tiilögum al-
þingis, heldur getur hann gjört frumvörp þau óbreytt ab
lögum, er hann Ijet Icggja fram á þingi, þótt alþingi liefbi
breytt þeim. Munurinn á löggjafaratkvæbi og rátgjafar-
atkvæbi alþingis verbur því sá, ab konungur getur eigi,
þá er alþingi hefir tengib löggjafarvaid gjört frumvörp sín
ab lögum á landi hjer nema samþykki alþingii komi til,
en eins getur hann eptir sem ábur hafnab tillögum alþingis
og fyrirgirt ab tippástimgtir þess verbi ab lögum. Munur
þessi er í|reyndinni eigi svo mikill sein hann kann ab
sýnast í fijótu bragbi, meb því ab konungur vor hefir eigi
gjört frumvörp sín ab lögum lijer á landi, ef liann hefir
greint á vib alþingi um abalefni þeirra, svo sem til dæmis
125
Oraliain Lávarönr á Englandi.
Mabur þessi liefir sagt frá því, ab þá liann var f
æsku sinni, liafi fabir sinn ortib gjaldþrota, svo hann sonur-
urinn hlaut ab fara af landi burtu og til Australíu hvar
hann hafi dvalib nokkur ár, en ab þeim libnum horfib heim
til ættjarbar sinnar; og liafbi þá enn mebal brjefa sinna
uppteiknun yfir nöfn lánardrottna föbtir síns, þá er liann
varb gjaldþrota, og upphæb þess er hver átti lijá honum,
og hversvegna svo margir þeirra urbu öreigar. Graham
hafbi spurnir af öllum þessum mönnum, og Ieitabi þá
alla uppi eba erfinga þeirra, er í millitíbiiini voru dánir,
og bab þá alla einn dag ab koma heim til sín; fór hann
þá roörguin fögrum og átakanlegum orbum um ógæfu þá er
þeir hefbi hreppt af eignaþroti föbur síns, og bab þá alla
innilega sb fyrirgefa honum þetta, þess liekliir sem hann
sjálfur hefbi ckkert verib valdur ab þessum ógæfusömu
kringumstæbum sínum, heldur bebib allt sitt tjón af öbr-
um og óvibrábanlegum tiidrögum. Ab tölu sinni lok-
inni, banb hann öllum skaldaheimtumönnunum ab þyggja
hjá sjer dagverb, og tóku allir tilbobi þessu meb þökk-
12G
um. Borbin voru búin og matur innborinn, allir gcngu
tii sætis hver ab sínum diski og var pentudúkur lagbur
saman á hvern þeirra; þá byrjab var á snæbingi, tók hver
sinn pentudúk af diskinum, lág þá þar innan í svo mikib
af brjefpeningum (Banknótum) sem nurridi þeirri upphæb
hver um sig liafbi átt hjá föbur hans. þab má því geta
nærri hvort þessi framreibsla hafi ekki eins og kriddab
matinn og gjört gestina glaba. Graham segist heldur eklti
minnast þoss, ab'ltann nokkurntima hafi setib eins hjartan-
lega ánægbur ab mrfltíb, eins og í þab skiptib, því þaban
af hafi heldur engum skugga verpt á minning föbur síns.
Nokkru seinna var Graham send kista , sem var hin
mesta gerscmi, og grafib á hana. „I minningu Grahams
veglyndu og inndælu máltíbar“. Kistan var full meb ýmsan
bordbúnab, sein allur var af silfri.
Lán úp óláni.
Páll 1. Rússakeisari, er deybi hinn 24. marz 1801
haf'i harblega bannab ab keira liart um borgarstrætin