Norðanfari - 01.05.1863, Side 1

Viðaukablað við NORÐANFARA M 17.-20.
Satt er lieast.
Pað er nö þegar búið að rita nokkuð í opinber-
«m biöðuin, um sameiningu hins fyrveranda Hjaltastaða
brauös, við Miklabæjar- og Viðvfkur brauð, og hafa inenn
sjeð að ddtnar inanna hafa orðið nokkuð ólíkir um málefni
þetta; en þá ætlum vjer enn þá meira kveða að því
hversu ólíka dótna að vjer sóknarmenn hins fyrrver-
anda Hjaltastaða brauðs, höfuin fengið og fáum enn,
bæði hjá æðri mönnum og lægri, fyrir þá aðferð sem
vjer höfutn haft til að framfylgja inótþróa vorum á
inóti þessari oss ógeðfelldu sameiningu; þetta getur nú
bæði komið til af því, að sínum augum lítur hver á
silfrið; og líka ef til vill fyrir sumum af hinu, að þeir
sjeu ekki nogu kunuugir aðferð vorri, eða þá hvernig
með haua hefur verið farið, af suinum þeirra, sem mót-
fallnir hafa verið vorri skoðun á máli þessu.
Af þessuin ástæðum, hefur oss komið ásaint um,
að láta koma fyrir aJtnennings sjónir á prenti, svo
greinilega sögu þessa máls, sem vjer eigum kost á,
og getum vjer ekki betur sjeð enn sð sagan verði bæði
greinilegust og áreiðanlcgust, með því að vjer látum
prenta öll þau brjcf orðrjett sem vjer höfum ritað uin
þetta cfni, bæði stjórninni, alþingi og hlutaðeigandi cm-
bættismönnum; söinuleiðis þau brjef er sýna hvernveg
lundir vorir þessu ináli viðvfkjandi eru til orðnir, og
hvað á þeim hefir verið ályktað; einnig verðum vjer
að því leyti, sem vjer eigum kost á, jafnframt að láta
prenta hjcr, svör þau, sein vjer höfum fengið upp á
áminnst brjef vor frá stjórnendanna hálfu.
Vjer geturn nú ekki ætlað annað, en hver inaður
hljóti að sjá að vjer með þcssari aðferð, hvorki erum
nje getuin verið hlutdrægir söguritarar; því það liggur
í augum uppi, að vjer inunuin ekki leyfa oss að rang-
færa, hvorki vor eigin brjef nje svör kirkjustjórnend-
anna, þar það er auðsætt, að þau munu vandlega
geymd,við skjalasöfn þeirra cmbættismanna, sem þau
hafa meðtekið og svaiað þeim. fótt nú aðferð vorri
kunni í ýinsu tilliti að vera áhótavant, þá ætlum vjer
rjettast, að bæði samtíðamenn vorir og þeir eptirkoin-
andi, fái að sjá hana eins og hún hefur verið, og þannig
ætiumst vjer til, hjá ölluin óhlutdrægnum mönnum, að
íá þann dóm sem vjer eigum skilið, vjer æskjum hans
ekki betri, og væntum hans ekki lakari, því: „Satt
er bezt“, mönnuin kynni líka af sögu þessa máls, að
geta vakist hugur um, hver að muni vera hin eðlilegu
rjettindi kristinna safnaða hjer á landi í þessu tilliti;
en hvað aðferðina snertir einkuin á vora síðu, inun vera
vorkun, þó hún hafi ekki að öllu verið sem heppnust
eða hyggilegust, en ci að sfður kynni hún að vcrða
sem margt annað, til lærdóms eða viðvörunar.
hver að hafi vcrið hin fyrstu tildrög til konungs-
úrskurðarins af 25. september 1854, getuin vjer ekki
sannað með neinum brjeflegum fylgiskjöluin, því þau
eru ekki í vorum höndum, og vjer getuin varla sagt,
að vjer vissum neitt um tildrög hans og tilveru, fyrri
en hann birtist í stjórnarinálefna tiðindunum, vjer hölum
að eins Iieyrt, í munnmælum að uppástunga til þess-
arar sameiningar, hafi verið rædd og samþykkt á presta-
fundi hjor í Skagafjarðar sýslu, þar sem viðstaddur
hafi verið einn bóndi, þó ekki úr Flugumýrarþingun-
um; það eina var nss sagt af einum fundarmanni, að
hann mælti ekki segja oss álýktanir fundarins, því þær
væru að svo stöddu leyndarmál. En það getum vjer
sagt með fullri vissu, að um þessa sameiningar uppá-
stungu, var hvorki leitað ráðs nje atkvæðis hjá nein-
um bónda í Ilofstaða- cða Flugumýrarsóknum; þegar
vjer þvf sáum nefndan konungs úrskurð í stjórnarmálefna
tíðindunum, mátti nokkurn vegin með sanni segja að
hann dyndi yfir oss sem óvænt. reiðarslag, og þar vjer
vorum ákvörðun hans með Öllu ósamþykkir, og vjer
þóttumst. verða að taka úrskurð þann eptir orðunum,
miklu fremur sem leyfi heldur en skipun, þá kom oss
til hugar, að enn væri dagur til stefnu, að koma í veg
fyrir að saineiningunni yrði framgengt. Af þessari
ástæðu var nú eptir almennri ósk sóknar manna, bæði
Flugumýrar og Hofstaðasoknar, kvatt til almenns fundar
að Hofstöðum 24. apríl 1860, og á þessum fundi, var
nú rædd og samþykkt í einu hljóði, bænarskrá sú til
stjórnarinnar er þannig hljóðar:
„Yjer undirskrifaðir innbyggendur Hofstaða- #g
Flugumýrar kirkjusókna, er lesið höfum stjórnar mál-
efni íslands 1854, undruðustuin stórlega er vjer sáum
þar brjef innanríkisstjórnarinnar, til amtmannsins í Norð-
ur- og Austurumdæminu, dagsett 30. september, urn
sameiningu brauða í Skagafirði, er svo hljóðar:
„Kirkju- og kennslustjórnin hefir skýrt þessu stjórn-
arráði frá', að hans konungleg hátign hafi 25. þessa mán-
aðar allra mildilegast fallist á uppástungu hennar.
1. að leggja megi niður Flugumýrar- og Hofstaðabrauð
í Skagafjarðar sýslu, þegar það losnar næst og leggja
Flugumýrar sókn við Miklabæjar brauð, og Hofstaöa
sókn til Víðvíkur og Hóla. og:
2. Að leggja konungs jörðina Viðvík til hins samein-
aða brauðs, Hóla, Viðvíkur og Hofstaða, til fullrar
eignar, til áhýlisjaiðar fyrir prestinn íbrauðinu: en
Ijensjörðin Hjaitastaðir og hjáleigurnar Hjaltastaða-
hvammur og Iijaltastaðakot, sem nú er eign Flugu-
mýrar - og Hofstaðabrauðs, skuli þá verða kon-
ungs eign“.
íljer sjást engar ástæður, fyrir þessari uppástungu
kennslu- og kirkjustjórnarráðsins, eða hver hvatamaður
hennar hefir verið með fyrsta — vjer leiðum hjá oss
getur um það að sinni — oss finnst að lyrri hefði átt
að bera þetta mál undir oss viðkomendur, cn að fá
samþykki Konungs um það, að oss fornspurðum, ef vjer
eigum að halda vorum fornu rjettindum; nú er það víst
að allar uppástungur, þurfa að vera byggðar á ein-
hverjum ástæðum, og þeim gildum, ef þær eiga aðná
sainþykki, til að verða löggildar, með því oss er þessi
uppástunga mjög ógeðfeld, þá hljótum vjer að leita
eptir, hvort vjer getum fundið nokkrar ástæður til hennar
þá finnum vjer einasta þessa nefnilega, að bæta brauð-
in, en hvað Hofstaða og Flugumýrar snertir þá er það
að fornu mati 23 rd. 1 mk. og 9 sk, brauð (sjá John-
sens jarðatal og eru þá eptir þeim reikningi hjer í
sýslu 4 lakari brauð, en cptir fólkstölunni eru 6 fyrir
ofan og 7 fyrir neðan og verður það þá nálægt meðal-
veginum, svo er það þá eitthvert hið hægasta þinga
brauð, sem vjer þekkjum, hvað prestsþjónustu viðvíkur
vjer vitum ei heldur til að það hafi hrörnað á síðari
tímuin, því svo má kalla að enginn jörð í því liggi
undir áföllum, og mun því presti þar eins lífvænt og
verið hefir.
Nú er að minnast á Silfrastaða- og Miklabæjar-
prestakall, sem er að fornu mati, 31 rd. 5 mk. og 6
skildingar, og sjáuin vjer þá að það er töluvert betra
en þetta brauð og sýnist oss það þvf sfður þurfa við-
bótar, sein það er með hinum betri brauðum í sýslu
þessari, en hver sem þekkir vegalengd frá ytztu bæjum
Flugumýrarsóknar, Axlarhaga og þverá, að fremstu
bæjum í Silfrastaðasókn, Hálfdánartúngum, Krákugerði
og Gilsbakka, mun ekki þykja sá viðauki fýsilegur miklu
heldur ófær, þar svo kann opt við að bera, að prestur
sje á öðrum takmörkum sóknanna þegar bráð þörl fundar
lians gjörist á hinum, og verði hans þar fyrir ekki
leitað, eður til forgefins, og þó með miklu meiri fyrir-