Norðanfari - 01.05.1863, Page 8

8
haga smftur ogvelafcsier, og Mildrífmr Jónsddttir GuSnumds-
sonar frá Frófcá, þjóíiræmd merkiskona, hann ól-t npp hjá
þeim og var efnilegnr. Snemma bar á námfvsi hans og
gáfum, og vildi sóknarprestur hans, sjera Egill á Stai'ai bakka
taka hann til sín eg koma síían í skóla; vart þó ekkert af
því, því foreldrar hans gátu ekki af honuni sjet; læiti hann
þá allslags smíti af fntur sínuin, líka íór liann vestur "í
Geitareyjar og var þar einn veiur at æfa sig vit jáinsmft ;
einnig tamdi hann sjer at fara met byssu og vart fljótt
heppinn og laginn vit þat, því liann var einn af þeim
mönnum er menn kalla at allt leiki í höndum. — Sucmuia
bar á því at Benidikt sál. var íremur ötru bneigtur til
lækninga, bæti tamdi hann sjer blótiökur og veitti eptir-
tekt ýmsum grösum og því sem fannst ritat nm nytsemi þeirra
einnig tamdi bann sjer at vera hjá konutn þá þær læddu
börn. þegar Benidikt sálugi var nálægt tvftugii vait fa?-
ir hans getveikur, og var honum leitat metala lijá flest-
um læknum er þá nátist tii, en vart ekki at liii; tór þá
Benidikt sálugi at lækna hann met grösum og blótiökum,
og heppnatist þat svo vel at Einar sálugi vart næsium al-
bata þau 8 ár er hann lifti þar eptir. Benidikt sálugi giptist |
tvisvar og vart 19 barna fatir, af hverjum li<a 8 , lyrra hjóna- !
band hans gekk raunalega út, en bit sítara atdáanlega vel.
þegar hann var líiit yfir 30 aldur — í lyrra hjónabandi —
vart liann yfir fallinn af megnusm getveiki, 8'0 bann lagtist
f rúmit; var liann þá fluttur vestur í Bjarnarhöin til Odds
læknis Hjaltalíns, hvar hann dvaldi suniar langt, og fjekk
hcilsubót um stund, mun hann þar hafa nát liiimni íyrsta
grundvelli í hinni Irábæru þekkingu a sjúkdómum og lækn-
ingum er sítar kom í Ijós hjá honum Uin hansiit flutii I
Renidikt sálugi sig heim aptnr, og mátti þá kalla at heilsn-
bót hans væri lokit, met því kringumstætur hans voru þá
at flestu erfitar og mitur áuægjulegar. Fáum árum sí'ar
kom til hang stúlka sú er vart seinni kona hans; mátii
kalla at allur hagur hans færi dagbatnandi frá þeim degi,
eins met tilliti til heitvsunnar sem annars: fót hann þá at
ab bera vit lækningar, er hann halti þó gjörsamlega lagt
frá sjer um nálægt 20 ára tíina
Nú var þá Benidikt sálugí kominn yfir feOugt, er hann
fór at leggja fyrir sig lækningar algjört, og met því allar
tilraunir hans heppnutust strax ágæta vel, vöktu þær ótum
almenna eptirtekt og tilirú svo nafn hans vart þegar kunn-
ugt um allt land; streymdi þá til lians fólk, sem þjátist af
ýmsum sjúkdómum og meinsemdum, jafnt úr fjarlægum sem
nærlægum sveitum; surna hjelt Iiann á heimili sfnn lengri
eta skemmri tíma, en sumum fjekk liann metul og for-
skriptir. Varla mun hafa komit lyrir hjcr á landi um þann
tíma, sá sjúkdómur eta meinsemd, karla eta kvenna, útvori-
is eta innvorlis, sem Benidikt sálugi fjekkst ekki vit meira
eta minna, og mun mega fullyrta at enginn matur ólært-
ur hafi fengist vit jaln marga og margbreytta sjúkdóma sem
hann, og raet þvílíkri heppni1 sjer ílagi var þat epiirtekta vert
þvílíkann fjölda fólks hann læknati af þeim gjúkdórnum sent
lærtir og æftir læknar gengu frá eta áltu ertitt met, svo
*em: Miltisveiki (llypochondria), mótursyki (hysteria) og
vitfyrring eöa æti (Mania), og voru þat abs 67 er hann
læknati af hinni sftast nefndu veiki, Benidikt sálugi var
inatur einkar stilltur og sftur en ekki framgjarn, og aldrei
fór hann út af heimili sinti at vitja sjúkra nema fyrir k öpt-
uga beitni og sterkar áskoranir vina sinna, og stökum brjóst-
gætum vit hina líiandi Ekki var þat einungis hinn lá-
íróti almúgi sem leitati sjer lækuinga hjá Benidikt sálnea.
þvf f brjelasafni hans finnast brjef frá embættis mönnuin |
*vo skiptir hundrutum, sem sumpart eru bón um metul j
handa sjáifum þeim og þeirra vandainönnum, eía þeir hafa !
t>á gjörst forgöngumenn at leita ötrum slíkrar Ipálpar. At j
B'nidikt sálugi hati ekki læknat í ávinnings skyni, heldor
af mannkærlegri löngun til at gagnast metbrætrnni síiiinn
sem mest, er hvervetna viturkennt; og svo belir merknr
flúnvetningur opinberlega lýst þvf (sjá Nortra 30 apríl I8Ó6)
}>cssu starti hjelt Benidikt sálugi met sömu almennings til-
trú og virtingu þar til drottinn kallati liann hiiin frá því
nóttina rnilli þess 25. og 26, desembcr 1859 á 64. aldurs
ári met þessttm atburtum: Á .lóladags kveldit gekk hanti j
glatur og heilbrigtur til hvílu kl 9, en vaknati kl. at ganga
til I, gagntekinn af hinni mestu dautans pinu; greip kona
hans til pínustillandi og lífgandi metala, en þat stotati ekki
þvf hann var dáinn innan þritjungs sömu stnndar Fyrir
nokkrurn tíma kenndi hann þess, at meinsemd fór at vaxa
ivrir brjósti hans, og sagti harin þat mnndi sjer at bana
verta, því hvorki hann nje atrir mundu lækna; hjelt hann
þat vera hjartsull, og fannst þat stöku sinnum á ortum
han8 at hann fann glöggt hvat sjer leit, enda sagti lyrir
1) þnss má eeta, »t lijeratslæknirinn í íinnavatnBsýsln, hiiftati mál
á h^miur B«*nidikt sáluga út af lækfiiiiguin, ug var ytlrheyrt og tekií) í
eib inikill fjöldi af fólki er hann hafbi læknab, ng ekki eirin bar anna?.
«n hifc æskilegasta á hans sf?)u, svo Benidikt sálugi var fríkenndur vib
yflrdóininn og enda álitin óþörf ináláhöftuuiu.
merki, er mundu láta sig f Ijósi á lfki sfnu ef hann hefti
rjetta ímyndun um sjúkdóminn, og komu þau fram.
Benidikt sálugi var rnai'ur gáfatur Ogvelatsjer; skildi
lat'iiu hetur en líklegt mundi þykja t>g tfanska uineu vel
vítlesiiiii og Irótur því minnit var gott; einnig iærti hanu
mikit met nákvæmri eptirtekt og ígrundun þess daglega.
Glefimatur var hann á yngri árum, og skemmíi nett; hag-
mæltur vel og tamdi sjer þat mjög; söngmatur ágætur, var
niethjalpari og fursöngvari íNúpskirkju ytir 40 ár, liversdaglega
var liann stilltur og biítur í umgengni, en þó getmikill og
ekki ljettiyndur. Hann vardjarfur, þrekmikill, vinfastur, hrein-
ekilinn og tnir, fljótur tii satta ef vel var um leitat, en hjelt
rjeiti sfnum til hinns ítrasta, ráthollur og strfddi fyrir þvf
rjetta og sannu af alefli vit hvern sem var at skipta.
Enginn matur getur skiiit betur og reglulegar vit btí-
stab sinn konu sína og bnrn, en Benidikt sálugi; jörtin
stórkostlcga bætt at túni og engjum, bærinn nýbyggtur vel
og fagurlega, en konu sinni og börnum eptirljet hann áliitega fjár-
muni, skuldlausa vit atra at niestu og lítit útistandandi hjá öfrum.
þegar þá sanngjarnlega er á allt litit vertur þat Ijóst,
at Benidlkt sálugi var eiiin af hinttm frægnstu lista og sóma-
niöiinuin þessarar aldar; hann var sann köllut prýti stjeti-
ar sinnar og hjerats heill og sómi; þat er þvf vertugt aö
niinning hans geymist met virting og þakklátsemi ójleymd
langt fram í ókominn tíma.
f
Læknir og lystamaður:
Uciiedikt Einarssoil bóndi í Hnausakoti.
1. Húiiava/msijsla siír nú fœr
þó sár ótjróiH nitinj t'Hii bltedi,
örlayadís oy danduin slœr
dœtar hennar uy sonn tnrdt;
htnnar yiilluldnr, hurjin cr
hún titait oy syryir Jeyri dayu;
enn, hvad sein drottinn þólniasl þjcr
þar yjir slcttlu menn et h/aya.
2. Vjer samt et Jdiiut vid því yjört
lidkvœmiim brjóstnm lieitt þad siidur^
oy sólut unads bljd oy björt
burta Jiá Ituyarsjónum lidnr,
oJt þeyar dandans isköld höitd
óvœytleyii sitnditr sli/irr,
elskunnar, he/y- oy blessnd bönd,
oy bezta von í svijian þi jtnr, ,
3. JSárt oy heitt marynr syrytr þanu,
sent uú ei lengnr hjdljiad yetur,
oy medan daynr entist, tanii,
* sinni siödu Jlestiini betnr;
átas, liaiut, batiir, ofsókn Ijet,
et tdhna sjer ad bjarya særdnm,
haiut leikmenn ehkt hiökktu fet,
hann, stód jafnfœtis möryuin Iterdamj
4. ■Sum/ai a lifs- uy sd/aiþrek
sje.r i slörfum hans Ijsa nddi,
Itununt hvert vcrk i liöiidmn Ijck
hann J'dkitnnaiidi samt et stnádi;
smídatystir uy /œkmsiiteut
iika visindi múry haun kuuni,
þó honiim rœrt þud ei keunt
þad yat hann lært af náttúrunnt.
i, Bencdikt yjördi bústad sinn
bædt Jayrann oy nafntoyadan,
maryur sent komst þar auiitiir inn
a/lieill oy hdtur bnrt Jót þadan ;
skdiduiœ/tnr bann oy skeiuiutinn rar
shylilivnektn oy hjartaijádar,
stadjestu tiyyyd oy stilliny bar,
i strídi lijsius þulmtiiódin.
6. Hann d medbrædur sina sist
safuadt lastayrjdti hördii,
hetdnrs- oy elslcit verdan rist
vit oy manukosttr liann þvi yjóvdu;
þad titiitt hver jdta fjóst oy leynt
er lætur liann sannuurlis njóta,
cms iiierkileyau son inuit seint
sýsla vor aptur luáske. hljóla.
7' IIaIIn seful• nú oy Itvilist þar
heilöy kyrdin t nædi rikir,
en frá bústödnm eiíijdai',
— okkar harmatdr, ron sú mjkir —•
ad nú yetur bans andt sjed
oij skudad Jeyurd tællt heima,
ómáanleyu letri med t
landsins dibtekur, vaftt bans yeyma.
G. Gndinnndsson.
Preutaö f prBUtsmiöjuuui í Ahuieyri. B. M. S 11'p h»us 4 uu.