Norðanfari - 11.12.1872, Síða 1

SenJur kaupenAum kosinarJ-
Gi'laust; verd áiy.r_ 26 ar/ur
1 t‘d. 40 v/c., etnstölc nr. 0 slc'
sulölaun 7. hvett.
A tn/Jýsinfjar e.rtt teJcnai t hlad
td (yrtr (> .s/r. hrer lína, \td
att/cahlód ent pren/tid á lcost n
ad hlutadenjenda,
---- — . , .......................... —
fl. ÁS«. AKUREYRI II. DESEKBER 1872. . M 49.—>ÍQ.
Gófir fjelassbræítir ! Nú er korain áreibanleg frfett
af því, a6 skipin „Manna“ og „Grána“ komnst lukkulega
til Kaupmannaliaínar meS farm þann óskeramdan, er vjer
sendum meb þeim. Vibskjptamenn vorir eru ánægbir, og
líkur til ab vjer eignm tal.-vert til góba Ivjá þeim, þegar
Vara sú er seld, er vjer seiidum þeitn ti! þess ab selja
fyrir oss.
þegar síbasta frjett barst liingab, var „Grána“ komin
til Kaupmannatiafnar ab eins fy-rir tveimur diignni og
varan, sem htín llutti þess vegna eigi öll seld; en fullkom-
ib útlit var fyrir því ab fjelagib gæli sjer ab skablitlu
gefib Uverjum einstökum, er verzlabi vib þab, 62 sk. fyr-
ir pnd af hvítri ull, 46 sk. fyrir m-islita ull, og 25 rd
fyrir tunnu af hákarlslýsi; en aptur meb dálitlum hag
sínum 18 sk fyrir pnd. af tólg, 32—34sk. fyrir heilsokka,
22—24 sk. fyrir hálfsokka. 12—14 sk. fyrir sjóvetlinga,
32—36 sk. fyrir fingravetlinga, 20 sk. fyrir lambskinn,
en fyrir æbardún 7 rd. 32 sk. — 7 rd. 64.sk.
þar sem álit tneiri hluta stjórnarnefndarinnar og
ýrasra hinna heldri fjelagsmanna er fyrir því, ab þetta
íiib nefnda verblag sje á viirnm fjelagsins þetta^ ár, þá
verbur þab skrifab í reikninga allra þeirra, er skiptu vib
verzlun þess í suraar, hvort heldur þab eru fjelagsmenn
ebur fjelajgsmenn ekki, á Austurlandi eba Norburlandi, og
breyti jeg reikningum tnanna eptir þessti.
Allir þeir, er skiptu vib íjelagib ( ár, fá þá hib
hæsta verb fyrir vöru sína, og á snma talsvert iiærra en
nokkurstabar var kostur á ab fá, nema ab eins fyrir ull-
ina, og kunna sumir skammsýnir menn ab telja þab skaba
sinn ; en jeg bib þá liina sömu ab gæta þess, hvort fje-
lagsverzlanin hafi ab ö11n saratöldu skabab þá, og hvoit
þeir hafi vissti fyiir því, ab ullar pund hefbi orbib 66 sk.
f ár hjá kaiipmönnum, hefbu ituilendu fjelögin ekki ver-
ib hjer Norbanlands, og hefbu kaupmenn ekki verib ab
Btreitast vib ab gjöra fjelögunum erfitt uppdráttar eba
steypa þeira ab fullu. jeg álít mjög tvísýnt, ab ullin
hefbi komizt í hærra verb en 60 sk., ef kaupmenn hefbu
verib einir um hituna, og hafa menn þá 2 sk. hag á
hverju ullar pundi, er þeir liafa lagt í fjelagsverzlunina, en
4—6 sk. á því, er þeir seldu kaupniönnum. Mjer kemur
eigi ab óvörum, þó kaupmenn sumir liverjir og fjelaginu
óvinveittir menn segi, ab veríib á innlondri og útlendri
vöru sje á engan liátt fjelaginu ab þakka. líábi þeir
oríum sínum um þab, meining þeirra getur þab þó varla
verib; því full þungt muu kaupmönnum liafa þólt í fyrstu
ab fylgja verbi fjelagsins á lýsi, komvöru og bionnivíni m fl.
þab mun og sjaldgæft, ab kaupmenn borgi meira fyrir ull
hjer á landi, en þeir eru þegar búnir ab selja liana er-
lendis eba geta gjört sjer von um ab selja haria þar.
þetta átti sjer þó stab i sumar á því svæbi, er innlendu
fjelögin verzlubu, einmitt innan þess takmarka en hvorgi
annarstabar borgubu kau|imenn ull nieb 64 — 66 sk. , en
eins og sjá má af þjóbólli, var verb á ull uin Borgar-
fjörb, í Keykjavík, Eyrarbakka og í Vestmannaeyjuin 52 —
56 sk., og er þessi verbnninur eptirtakanlegur og eigi gott
ab skilja liver orsök er til hans, bafi fjelögin engan þátt
átt þar ab.
Veit jeg ab þeir menn eru til, sem álíta þab óráb-
legt fyrir fjelagib, ab lylgja ekki híuu hæsta verbi, er
katipmenn setja á hverri einustu Vörutegnnd, því annars
spilli þab fyrir verzlun sintli Og missi vibskiptamenn; en
af því get jeg þó eigi átitib ab fjelaginu sje liætta búin,
svo framarlega, sem menn vilja gæta ab þörfum fjelags-
ins og um leib ab sínu eigin gagni. Jeg get af eigjn
reynzlu borib um þab, ab alla þá stund, cr Grára lá til,
verzlunar á Seyfisfirbi og þórshöfn, var ull sú er fjelag-
ib fjekk, skrilub í reikninga 58 sk , en kaupmenn og
verzlunarstjórar vib hlibina, cr bubu 66 sk. fyrir ullar
pundib; saint litu fjelagsmenn ekkert á þetta, og fjelag-
inu baubst rneiri verzian en þab gat á móti tekib, og eiga
tnenn á þessum stöburn sannlega þakklæti skilib, bæbi frá
mjer og fjelaginu yíir liöfub fyrir fjelagslund sína og vel-
viid. þetta er ekki ab eins þeiin sjáll'um til sóma, htld-
ur landsmönrium öllum ; þab sýnir ab hjer eru þó menn
til, er eigi lítu á stundaihaginn og skildinginn strax í lóf-
anum, lieldur hyggja lengra fram í tímann. þcssir menn
liafa fullkomlega verbskuldab ab fá 66 sk. fyrir ull sína.
eins og þeir gátu þá fengíb annarstabar, en jeg er viss
úm, ab þeir eru ánægbir þó þeir aldrei lái meira en 58
sk. fyrir ull sína auk heldur 62 sk. og þeir kjósa þab
heldur en 66 sk. verbib þegar þeir vita ab þab skabar
fjélágib. Jeg vil nú eigi ætla nihina þeim, er sæk|a
verzlun síria ab Eyjulirbi Og hala verib lengur í fjelag-
inu, og rneira strítt vib ab koma því á fót; þab er oliklegt
ab þeir cigi vílji meb gófii.m liug á allan hátt stybja þab,
er þeir meb-svo rnikilli niæbtr Itafa reist. Llvab Ijelags-
mernr snertir, þá má ab nokkru leyti segja ab á sama
standi hvaba verb er sett á vömna, þegar eigi er litib á
livern einstakan, því ágófi Og skati af verzluninni^ kem-
ur nibur á fjelagshluti þeirra, svo þab er ab taka ur ötr-
um vasanum og láta í hinn , en þó er sá mnnur á þeim
skiptum, ab þó fjelagsmenn stöku sinnurn fái fáum sk.
nrinna fyiir einhverja vörutegund, þá getur þab engan
fellt; en gefi fjelagib nokkrnm sk. meira en þab fær apt-
ur , getur þsb orbib því til falls eba ab minnsta kosti
dregib mjög úr framkvænidum þesn, og er eigi á þab
liættandi fyrst í stab. En nú hafa fleiri verzlab vib fje-
lagit en fielagsinenn einir, og stendur svo á verzlan þes-
ara utanfjelagsmanna, ab fyrst og fremst er hún mjög
iítil, svo eigi getur verib uni mikin missi ab gjöra fyrir
þá, og í öðru lagi liafa margir af þeim eigi getab iagt
heilan fjelagshlut frá sjer ýmra orsaka vegna , en aptur
viljab styrkja fjelagib meb verzlan sinni; etl komi þab nú
í Ijós, ab nokkrir þeirra verzli vib fjelagib einungis til ab
fá hæsta verb og hærra en þab getur gefib, og þeir sctji
fyrir sig fárra sk. mun á sínutn fáu ullar pundum, þá
er velvild þeirra hinna sömu sár lítil og sýnist mjer þá
ab fjelagib geti verib án vcrzlunar þeirra og abstobar
framvegis, þeir geta sjeb, ef þeir vilja sjá, ab þeír hafa
stóran hag á verzlan sinni yfir höfub fyrir þann starfa,
er fjelagsmvnn liafa haft til þess ab koma á fót fjelagi
síntt, en sem utan fielagsmenn hafa engan hlut átt ab,
og ab eins tekib fyrirhafnarlaust ávöxtinn af verkutn
hinna.
þ;í munu þeir menn vera til, er segja slíkt ókaup-
mannlegt, ab færa til verb vörunnar. eins og Irjer er far-
ib fram á, eptir því sem hún selzt erlendis, en ætla lritt
rjettara ab fara sem næst því verbi, er kaupmenn setja.
En jeg skoba Ijelagib eigi sera reglulegan kaupmann.
eba ab þab sje og þurfi ab vera þrælbundib vib hinar
gömlu kaupmanna reglur. Fjelagib samanstendnr af
bændum, og álít jeg þab eblilegt, og frá upphafi skobau
þeirra, ab stofna fjelag sitt og skipseign til þess, ab geta
átt kost á ab konia vöru sinni á útlendan markab og
fá þar hib rjetta verb fyrir itana , og ná aptur
útlendri vöru til búsþarfa sinna meb gangverbi hennar
á útendum markabi, ab flutningskaupi og verzlunarkostnabi
álögbuin. en sú hafi eigi verib fyrirætlan þeirra ab koma
upp íslenzkum Höepfrier, eba meb öbrum orbum kaup-
manni, sem eptir eblilegri kattpmannslund kaupir hverw
hlut sem ódýrastan og selur aptur sem dýrastan, og loks
hefur sjálfur af skiptunum sem mestan beinlínis ágóba.
þab er sjálfsagt, ab bábar leibirnar má fara, en menn
verba í upphafi ab gjöra sjer Ijósa gtein fyrir, hver veg-
urinn er þeim gebfeldari og hvab verba muni fjelaginu í
heild sinni hamingju drjúgara. Hjer er sjer í lagi um
eina spurning ab gjöra, Víll hver einstakur verzlunar-
mabur fjelagsins eiga markab fyrir vöru sína hjer ú
landi eba erlendis? íSá er kýs þab, ab fnllgjört sje
strax lijer á landi vib afhending vörunnar hib sama verb,
og þab, sem kaupmenn upp kveba, haun álítur þab verb,
er þeir setja, hib sanngjarnasta, og eigi annarstabar kost
á ab fá nokkub betra þieir senr velja sjer iii"tr kostinn
ab hafa heldur ab mælikvarba verb þab, er fæst erlendi3
þeir álíta íslenzka kaupmenn og verzlan þeirra ekki hiö
vissasta eba ákjósanlegasta í heimi, og er vonandi, ab þeir
menn verbi fleiri en hinir, því annars va:ri ástæbtilaus
óánægja og umkvartanir manria ab tindanförnu yfir þungum
búsifjum kaupmanna nema svo sje ab þeiin hafi farib
meir en lítiö l'ram seinustu árin, síían innlcridu fjelögin
— 119