Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 46

46
er raiklu smágjörvára en á lnnni, en gerðin er hin sama; rós-
irnar eru yfir höfuð í rómönskura stíl, en svo er úr hinum heiðna
stíl bætt við dýramyndunum og þær fléttaðar inn í rósirnar og
blöðin sumstaðar gerð í líking við drekasporða, svo sem þeir eru
stundum, en þó hvergi nærri ávalt, myndaðir á fornu skurð-
verki.
Það er eigi algerlega víst, hvar í kirkjunni stoðir þessar
hafa verið upphaflega og verður ef til vill aldrei sannað til fulls,
því að það, sem nú er til, er að eins þunnar fjalir, framhliðin inn
að því grópi, sem gert hefir verið fyrir þil og syllur, en báð-
um stoðunum hefir verið flett að endiiöngu fyrir framan grópið,
svo að eigi er unnt að sjá, hvar eða hvernig þær hafa staðið í
grindinni. En með því að ekki vottar fyrir grópi nema f aðra brún
á annari stoðinni, sem þó að öðru leyti hefir ekki verið gengið
svo nærri, þá er næst að halda, að sú stoðin að minnsta kosti
hafi staðið við kirkjudyrnar öðru megin, enda munu þær varla
vera frá sömu dyrunum eða yfir höfuð eiga saman, því að skurð-
verkið er svo ólíkt á þeim, enda þótt þær séu eflaust jafngamlar
báðar. Þær hafa að líkindum, ef þær hafa ekki önnur eða báð-
ar upphaflega verið stoðir inni í sjálfri kirkjunni, staðið næst sjálf-
um dyrastöfunum, sem gerðir hafa verið í líking við súlur með
boga í milli yfir dyrunum en dyrnar munu þó hvergi nærri hafa
verið eins háar og stoðirnar, sem gengið hafa upp undir eða upp
á þilbitann; á báðum stoðunum sjást að eins merki til klaufar
eða stalls að ofan og neðan, þar sem þær hafa verið festar við
bitann eða sylluna og aurstokkinn.
Árið 1637 stóðu stoðir þessar beggja vegna við dyr há-
kirkjunnar, en þar fram af var forkirkja og hafa þær þá verið
innan húss; þessi kirkja var öll af timbri, en er hún var rifin
1744 og í staðinn reist torfkirkja, sem stóð til 1864, þá voru
stoðirnar hafðar sem dyrastafir við útidyr kirkjunnar og eru þær
því töluvert veðurbarðar utan, en að öðru leyti ófúnar (sbr.
Skýrsla II. Kh. 1874, 16. bls.).
Ovíst er, hvenær kirkja var fyrst ger í Laufási, en þó
mun það varla hafa verið síðar en um 1100; hefir það að líkind-
um verið sú kirkja, er brann þar 1167 (ísl. annálar; Biskupas.
I, 417); tæpum 100 árum síðar, 1258, brann kirkja sú, er reist
var þar eptir fyrri brunann (fsl. anuálar; Biskupas. I, 566), og
er svo að sjá sem þá hafi litlu eða engu orðið bjargað af því,
sem í henni var. Það er þvf vallt að ætla á, að stoðirnar séu
úr elztu kirkjunni eða frá því um 1100 og hafi orðið forðað úr
tveim brunum, enda þótt skurðurinn á þeim, að því er stílinn