Víkverji - 16.06.1874, Síða 3

113
Lafa verið að myndast, opt komib ápckkt i kug og
stendr í ritgjörö „Danska íslendingsins“ í 61. tölubl.
Víkverja 76. bls., er hann telr „paS affarasælla fyrir
landiS að peningum peim, sem varið hefir vcrið til
verslunarfélaganna, hefði verið varið til að bæta með
jarðir landsins svo að skepnunum yrði fjölgab“. Mér
skal pykja mikið, ef 100 dala „actia“ færir eins mik-
inn ágóða og sléttuð dagslátta, og svo álít eg viss-
ari arðinn af dagsláttunni minni enn „actiunni“
hans nágranna míns og langtum affarasælli til fram-
búðar. 5 + 7.
— ISLENDINGAR í ÚTLENDUM BLÖÐUM.—
„Fyrir fám dögum var pess getið í blaði pessu, að
Danakonungr hefði veitt íslenskum pegnum sínum
sæmilega stjórnarbót. Fyrir pessu hafa lslendingar
barist lengi og kappsamlega, en pað er að miklu
leyti að pakka einum inum merkasta borgara Is-
lands, Jóni Sigurðssyni, að barátta peirra hefir fengið
svo ánægjanlega endalykt. Fjölmennari pjóð, en
íslendingar eru, væri sómi að slikum lærdómsmanni
og stjórnvitring, sem Jón Sigurðsson er. Hann er
fæddr 1811 á Rafnseyri, við einn af inum hamra-
girtu fjörðum á útnorðrhluta landsins, er gengr inn
úr ínu ískalda Grænlandshafi. par var faðir hans
prestr. Á uppvaxtarárum sínum var hann lítinn
tíma bókhaldari íReykjavík; pað erhöfuðbær lands-
ins, pó lítill sé. frjú ár var hann skrifari Stein-
gríms biskups Jónssonar. Arið 1833 tók hann próf
við háskólann í Kaupmannahöfn, svo sem margir
landar hans hafa gjört. Um hann má segja, svo
sem skáld pjóðverja segir um Fást, að hann hafi
frá peim tíma lifað tvennu lífi; annað hefir hann
helgað bókmentunum og hitt stjórnarmálum; eins
má og um hann segja, aðhann hafi i tveim löndum
lifað, með pví að hann hefir verið til skipta á ís-
landi og í Danmörku.
Að pví cr snertir lærdómsstörf hans, pá hefir
hann gefið út mörg rit og merkileg. Eitt af pví
fyrsta, er út lcom eptir liann, var íslcnsk pýbing
Franklíns sögu. pá er lagasafn íslands í mörgum
bindum. „Diplomatarium Islandicum“ (Fornbréfa-
safn íslands) einnig í nokkrum bindum. Agæt út-
gáfa af íslenskum fomfræðum. Safn til sögu íslands.
Hann liefir og gefið út ýmsar fornsögur, og ritað
fjölda af ritgjörðum í ýmsum blöðum og tímaritum.
Síðan 1840 hefir hann verið annaðhvort skrifari eða
forseti Kaupmannahafnardeildar ins íslenska bók-
mentafélags, sem á hverju ári gefr út fróðlegar bækr.
Hann er og meðlimr ins konunglega norræna forn-
fræðafélags. í mörg ár hefir hann verið aðalútgef-
andi Nýrra Félagsrita, sem eru ið helsta timarit á
íslenska tungu. Útlendir fræðimenn hafa optar en
einu sinni kannast við, að peir hafi mikla hjálp
fengið af lærdómi hans og ritstörrum.
Eptirtektaverðari eru pó störf hans i stjórnar-
málum. Hann heiir samið ina bestu ritgjörð um
stöðu Islands í Danmerkrríki. Auk pessa hefir hann
ritað allmikið um fiskiveiðar, verslun, fjárhag og
hagfræði ættjarðar sinnar. í íslenskum og pýskmn
blöðum hefir hann varið rétt íslands til sjálfsfor-
ræðis með ópreytandi kappi og mestu snild. pegar
Alpingi var endrreist 1844 (1845), var hann piiig-
maðr fyrir hérað pað, er hann er fæddr í. Hefir
hann síðan jafnan veriS endrkosinn, verið í inum
helstu nefndum, og noklcrum sinnum forseti pings-
ins. Á pjóðfundinum var hann forvígísmaðr frelsis-
manna. Fulltrúa Danastjórnar pótti nóg urn, hve
frjálsa stefnu umræður pingmanna tóku; ásetli hann
sér alt í einu að slíta fundinum og sagði: í nafni
konungs segi eg fundi pessum slitið. Svaraði pá
Jón Sigurðsson: „1 nafni konungs og landsmanna
mótmæli eg ólögum pessum“. Djarft var svarað,
enda tóku aðrir fundarmenn undir og sögðu: „Allir
mótmælum vér“. Árið 1859 sendi Danakonungr
hann til íslands með nafnfrægum dönskum lækni til
að ránnsaka sjúkdóm, er eyddi fjárstofni lands-
manna. Tvcim árum síðar varhann skipaðr í nefnd
um fjárhag Islands. Með ópreytandi kappi hofir
hann alt af unnið að framförum landa sinna; eigi
hefir heldr glöggskygni hans nokkru sinni brugðist.
Landar hans hafa og með pakklútsemi kannast við
pað, er hann hefir unnið. Hann hefir alt af verið
endrkosinn til Alpingis; jafnan er hann nefndr í
íslenskum blöðum, oglandar lians í Kaupmannahöfn
létu taka mynd af honum. Alt petta sýnir, að hann
hefir almenningsálit. pótt hann jafnan hafi með
kappi talað máli landa sinna, hafa pó mótstöðumenn
hans Danir sýnt honum virðingu; og sjá peir nú, að
eigi verðr hjá komist að uppfylla kröfur flokks pess,
er hann hefir stýrt svo snildarlega. pað má mcð
sannindum segja, að bann hafi, pótt á minna aviði
hafi verið, sýnt skarpskygni og ötulleik Bismarcks,
enda hefir hann náð aptr landsréttindum ættjarðar
sinnar svo sem Bismarck“.
„The Syracuse Daily Journal'* 27. mars 1874.
„Nú sem stendr hefir Islensk bókvísi góðafull-
trúa á Bretlandi inu mikla. G u ð b r a n d r V i g-
f ú s s o n er, ef til vill, best að sér í íslenzkum
fræðum peirra manna, er nú lifa. Hann hefir rað-
að nibr, lagaS og aukið safn pað til orðabókar, er
C1 e a s b y lét eptir sig. Ritgjörð hans „Um tíma-
tal í íslendinga sögum í fornöld*1, er sannlega ið
merkasta rit um sögu íslands, er komið hefir út á
seinustu 20 árum; útgáfa hansaf Eyrbyggju (1864)
og minni ritgjörðir málfræðislegs efnis eru og á-
gætar. Ritmáti hans í óbundinni ræðu er lipr svo
sem á fomsögum Islendinga, og laus við alla til-
gerð og pijál.
E i r í k r M a g n ú s s o n, annar íslendingr, cr
við eitt af bókasöfnunum á Englandi. Hann hcfirgefið
út með skáldinu William Morris — sem ný-
lega hefir verið nokkra mánuði í Islandi — enska
pýðingu af Völsungasögu; hann hefir og gefið út
Lilju, guðrækilegt miðaldakvæði eptir Eystein