Norðlingur - 12.12.1879, Qupperneq 1

1879.
Kemnr út 2—3 á m;iniiði
vö. 30 blöð als nni árið.
Hokkur atliugaiiiál
eptir
A r n 1 j ó1 Ólafsson.
II.
(]Fraftih.) Ef eg færi að segja niönnum f almennum og
Vfðáttumiklum orðatiltækjum frá þjóðhögum vorum *g lffskjör-
tim á öndverðri öld þessari, mundi frásaga mfn þykja öllum
þeim möniium, er eigi eru svo gamlir að þeir muni þann
ííraa, svo ótrúleg að enginn, eg em viss urn það, festi trúnað
á henni, svo ýkjafuil og óskiljanieg mundi hún virðast mÖDH-
um í alla staði. Og hvf þá ? Einmitt af því að landihagur
vorir og lífskjör eru svo fjarskaiega ólík þeim er þá voru, og
og því eru óskir vorar og þarfir mjög svo aörar en þá, um-
hugsun vor og eptirsókn önnur. Ef lífskjörin breytast, breytíst
og lífstefnan, hugarfar vort og hugsanháttr, vilji vor og fram-
kvæmd. Eg vil þvf bregða upp fyrir lesendum Norðlings
lýsing á öndverðri öld v*rri, lýsing er sainiö hafa tveir menn
cr þá lifðu og mundu vel þann tíma. Er annar þeirra herra
dannehrogsmaðr Stefán Jónsson á Steinstöðum, er allir víta aö
er manna minnugastr, glöggskygnastr og sannorðastr, og hinn
er Jón frá Lögniannshlíð, son Jóns bónda Ólafssonar á Vind-
heimum á f’elamiirk, en hann var maðr greindr vel, minnugr
og óljúgfróðr. Eg hika eigi við að bjóða mönnum þessar
frásögnr, er Ij'Sa svo vel iffskjörum forfeðra vorra, sem þeir
menn einir lýst geta er lifaö hafa við lífskjör þessi, seð þau
sjálfir með augunum og iieyrt menn ræða þau daglega.
Blaðið jfsaíold* hefir fært oss æfiágrip helztu þjóðgarpa
vorra frá átjáiidu iild, oss tii mikils fróöleiks og skemtunar.
Skyldi menn þá eigi gjarna lesa vilja ágrip af lífssögu al-
þýðumanna frá þessari öld ritað ljósum stöfum og náttúrleg-
um, þótt peniiafarið sð eigi svo glæsilegt nð viðburðirnir svo
stórfengiegir strn f æfiágripum aísafoldar“ ? Ilver sá er hefir
hugmynd um hvað saga er og til hvers hún er, hann mun
lesa írásögur þejsar gjarnsamlega og sér til lærdóms þvf svo sein
véi þekkjum líttland það, cr vér sjáum að einsefstu fjallatindana
gi.æfa í loft upp og glóa í sólarroðanum, og þótt vér sæum
•lan í miðjar ldíðar, ei vér sjáum eigi undiilendið, dalina,
t r dagiiók.
(pýtt úr danskrí tcngu.)
(Framh.)
^ Vér höiðurn hina síðustu daga séð Beduina koma í ljós
Jangt út í sjóndeildarhringnum, og hvería skjótt aptur. Eg
hafði því hugbob um, að þeir mundu brátt gjöra leyni-árást
Eg lét helming sveitar minnar vera vígbúinn við tjald mitt,
og kvaðst mundi ríða um verðina í stað foringjans, til að full-
vissa mig uin árverkni allra.
Nottin vai indisleg, alstirnd, og Ijós. Ólýsanleg dauða-
kyrö drottnaöi alt umhverfis úti í hinurn óendanlega geymi.
Pógnin var svo nnkd, að mér þótti sem eg lieyrði rodd minna
' igin hugsana, þ,í heyrði eg alt f einu liljóð, sem hvfskrandi
raddir, og virtist mér hinir hvftu sandblettir, er sýnir voru í
stjörnuljósiuu, færast og iíða nær.
Eg var orðinn of vanur herlífinu, til þess, að eg léti
alvega leiðast af fmyndunaraflinu ; þegar eg hafði horft á
undur þetta í nokkur augnablik, varð eg sannfærður um, að
það var ilokkur Kabyla, er kom skríðandi, tíl að veita oss
atgöngu óvörum.
Kostar 3 krónur árg. (erlendis
4 kr.) stök nr. 20 aura.
holt og hæðir, mýrar og grasivaxna völlu, svo þekkjum vér
og lítt þjóösögHna af einum saman höfðingjunum og afreks-
mönnunum, heidr verÖHm vér líka, og það engu síðr, að
kynnast sjálfri æfisögu alþýðunnar, ef vér þekkja viljum lífs-
sögu þjóðar vorrar.
1. Frásaga
eptir
Stefán umboðsmanu Jónsson á Steinsstöðum.
Alt til sbams tíma munu þeir gamlir menn hafa verið
til sem hafa farið því fram að nú í tíð færi engu betur fram,
jafnvel ekki í neinu, heldur en á þeirra ungdóms og upp-
vaxtar áium; en af því eg er á annari skoðun f því efni vil
eg fara fáum orðum ura ýmislegt ástand manna og búnaðar-
háttu uieð 11. á mínuin úngdóins árum og fram eptir aldri
mínum, og vil eg skipta þessu umtalsefni f 3 greinar, það er:
1. Landbúskapur yfir höfuð að tala, svo sem jarðrækt, skepnn-
höld, hjúahald og fleira.
2. Sjávarútvegur, og
3. Verzlunarástand með þess afleiðinguin.
1. grein.
f*að var á árunum 1810—12 sem eg fyrst fór að hafa
nokkra þá eptirtekt, sem gæti heitið mark að, því eg er
fæddur 1802, og var þá búskaparástand manna yfir höfuð
injög bágt. Að vfsu voru túnin hirt að því leyti, að áburði
þeim er tilféll var víðast komið á þau og barinn og ausinn,
en breiðsla áburðarins eða vatnsveiting á tún mátti heita ó-
þekt ekki að tala uin vatnsveitingar á engi eða skurðagröpt
eða túngarðsfaðin, því síður að nokkur þúfa væri tekin úr
túni og það ekki einu sinni af þeim sem hjuggu á eignar-
jörðum sínum við allgóðan efnahag og mundi slíkt hafa þótt
heimska ein, ef nokkur hcfði komið upp með þann hégóma.
Utn árin 1820 og þar eptir fóru vatnsveitingar að komast á
að nokkru marki, fyrst 4 tún og svo á engjum þar sem svo
hagaði til og hefir töluvert aukizt sföan. Engum koin til hugar að
taka upp eina svaröarflögu, nema á Akureyri og var leigt
fólk til þess eins og nú tfðkast þar enn í dag. Kaupið var
fyrir fullgilda karlmenn 48 sk. á dag og ekkert fæði, og það
var kept um þessa vinnu, kvennfólk fékk 32 sk. nú mun þetta
kaup tvígilt eða því nær.
Skepnuhöld hjá fólki voru þá ekki það bálfa við það
sem nú er á mörguin jörðum, var það bæði af þvf að tnarg-
ar jaröir hafa batnað stórum og líka er vinnukraptur miklu
meiri nú en þá var, því allir vildu hafa fólkið sem fæst að
Eg hvíslaöi skipan ininni að undirforingjanum, og fór
hann aptur með hana. Eptir þrjár mínútur kváðu við lúðrar
og bumbur voru barðar, og sveit inín ruddist fram með háu
herópi. Eg hljóp á undan niður brekkuna. llvítu blettirnir
risu upp! og Kabylarnir hlupu fratn í móti mcð brugðnura
og blikandi bjúgsverðuin, og hræðiiegu ópi, og báðum flokkum
laust saman í hörðuítu höggorustu, og var vígamóður svo mik-
ill í hvorumtveggja, að mér virtist vígvöllurinn sem vígsvið
vargdýra, er rífa hvert annað í sundur. BSynir eyðimerkur-
innar“ féllu veinandi og stynjandi tfl jarðar undir hinum ægi-
legu vopnum Souavanna, og loks lögða þeir á flótta, og hin-
ar hvítu skikkjur þeirra hurlu meðal sandhólanna.
Riddarallokkur kom til móts við oss, og kendi eg aö þar
var kominn Jussuf herstjóri, og heils iði honum ; skýrði eg
honuin því næst í stuttu ináli frá því, er \ haföi skorizt.
„Hvar er útvarðastjórinn“ ? spurði hann stuttlega.
xHann er að gæta varðanna, herstjóri“, mælti eg.
9í*að er gott, þér hafið gjórt skyldu yðar. Eg væuti
skriflegrar skýrslu. Hvert er nafn yðar ?6
Akureyri 12. Des 1879.