Fjallkonan


Fjallkonan - 09.07.1887, Síða 3

Fjallkonan - 09.07.1887, Síða 3
FJALLKONAN. 76 orðið að víkja fyrir Englendingum og Þjóðverjum og hefir sú breyting orðið á tæpum 100 árum; nú eru skrautlegar og auðugar verzlunarborgir þar sem áðr vóru ógagnfærilegir skógar, og farandi og komandi kaupskipaflotar þekja vogi og vikr, þar sem áðr sást ekki nema strjálingr af hinum hol- { uðu eintrjáningsbátum villimannanna. Það er þeg- ar langt síðan, að Evrópumönnum þótti fara að þrengjast í sinni litlu heimsálfu Þessu veldr eigi að eins offjöldi fólksins, heldr er það einnig ofr- magn auðs og dugnaðar, sem leitar í tjarlægðina og sækist eftir frumfrjóvum jarðvegi til ræktunar og afnota, af því það kemr sér ekki við til arðvæn- legra framkvæmda heima fyrir. 011 hin miklu framlög, bæði í í'é og fjörvi, sem nýlendur Evrópu- manna hafa krafið og krefja enn í dag, eru þó næsta léttvæg í samanburði við hina miklu hags- muni, sem Evrópa hefir þar með unnið. Það má fulljTða, að engin þjóð hefir fremr enn Spán- verjar komizt að keyptu, hvað nýlendugerð og land- vinningar snertir, enn hins ber að gæta, að Spánn hefir þar með fyrirbúið þjóðerni sínu og tungu- máli íeikna svæði fyrir handan Atlantshaf og óút- reiknanlega framtíð. Eitt af hinum merkustu tímateiknum samaldar vorrar er hið mikla nýlendukapp Evrópuþjóða; það hefir leitt Frakka til Tonkin, Þjóðverja til Vestr- og Austr-Afriku og inn í eyjakerfi Astraliu, enn Itali til vestrstvanda Rauðahafs. Enn það, sem kappi þessu veldr. er eigi svo mjög metnaðargirni stjórnanna; það er öllu fremr óskýr þörf og löng- un þjóðanna sjálfra, löngun eftir að efla vald sitt, auka velmegun sína og afla sér nýrra heimkynna, þegar svo mjög tekr að kreppa að þeini í hinum gömlu sakir sívaxandi fólksfjölgunar. Óværðmanna og farfýsi eykst enn fremr að sama skapi og sam- göngurníw fjölga og hægra er að flytja sig, og gripr þetta meira og meira um sig í öllum stéttum þjóð- félaganna. Fyrst vóru það ferðamennirnir, sem knúðir af rannsóknarlöngun greiddu sér brautir inn í miðbik „hinnar svörtu heimsálfu“, Living- stone, Stanley, Schweinfurth og Nachtigal; svo hafa á eftir þeim komið kaupmenn og nýbýlingar. Þar sem fyrst vóru ekki nema faktors-verzlunar- hús eru nú borgir, og þar sem fyrst vóru að eins tilrauna reitir, þar eru nú viðáttumikil plöntunar- svæði. A nýlendugerð Frakka og Itala erherskip- unarlegr bragr, og ríkistilhlutunin ber þar yfirborð- ið, enn Englendingar og Þjóðverjar láta að mestu leyti vogun, þrautgæði og auðmegn einstakliug- anna hafa veg og vanda af slíkum fyrirtækjum. I Ameríku og Asíu er nú ekkert eftir ónumið, Ind- land er á valdi Englendinga, Rússar ráða yfir Sí- beríu og hinum viðu flákum milli Kaspíahafs og Aralvatns alt að Herat og Samarkand, og leitast ! við að færa þangað evrópska verzlun og siðmenn- ingu. eftir því sem þeir standa að vígi með það hvorttveggja, og setja þar rússneskar nýlendur hverja af annari. Kína er svo afar fjölbygt, að Evrópuþjóðum er varnað innflutnings, og alt til þessa hefir framsókn Evrópumentunarinnar strand- i að þar á rígföstu þjóðskipulagi Kínverja og stein- gjörvingslegu þróunarleysi eldgamallar landsvenju. Enn ætli svo verði ávalt? Hver veit nema Kina eigi þess dags skamt að bíða, að „villumennirnir hvitu“ setjist á himinsona hástólinn eins og þeir hafa tylt sér á hástól Montezúma og stórmógúls- ins í Delhi. „Yillumennirnir hvítu“ hafa þá sam- herja, sem enda eru öflugri fenn hervopnin, og það eru uppfundningar þeirra, járnbrautirnar, gufuskip- in, málþræðirnir og rafljósið; það eru eiginlega hin ómótstæðilegu hjálparmeðul hinnar evrópsku ný- lendugerðar. Þar sem þau liafa einu sinni ráðið sig heima, þar má eiga fyrir víst að Evrópa muni bera sigrinn úr býtum. Fyrst og fremst beinist atorka Evrópu að land- námum í Afríku. Það kann að virðast undarlegt. í fyrsta áliti, að sú heimsálfa, sem liggr vorri álfu svo nálægt, skuli ekki hafa dregizt inn fyrir verka- hring vorn fyrr enn þetta. Enn það er aðgætandi að norðrjaðar Afríku var áðr varinn af íbúunum með hinni mestu hreysti, enn öll viðleitni til að þrengja sér inn á innsvæði álfunnar mætti fyrirstöðu þar sem frumskógarnir vóru og banvæni loftslagsins. I Ameríku fann fyrirtækja hugriun land sem borg- aði sig betr, ríkulegri ábata og greiðari aðgöngu að taka sér bólfestu. Það þurfti hin íþróttlegu meðul og vald það yfir náttúrunni, sem vorir tim- ar hafa, til að ráðast. i baráttuna við landsásig- komulag og loftslag Afriku; það var þetta siðar- nefnda sem hingað til hafði varið hana og það miklu betr enn voldugustu riki mundu hafa get- að gert með hersveitum hraustustu svertingja. Nú er unnin aðganga að Afriku frá öllum hliðum, og þótt einstaka mönnum hlekkist á og einstök fyr- irtæki mishepnist, þá mun samt ekkert geta hindr- að framsókn Evrópumanna til nýlendugerðar i A- fríku. Hér er ofrnægð ónuminna landa og frjó- leikr náttúrunnar í almætti sinu. Það vitum \ ér af sögunni, að fram að lokum vestr-rómverska keis- aradæmisins og alt til innrásar Yandala, þótti Norðr- Afríka vera eitthvert auðugasta skattland ríkisins og Egyptaland var kallað kornforðabúr Italíu. Þeg- ar mýrarnar i fljótsdölunum verða uppþurkaðar og jarðvegrinn fær rétta ræktunar meðferð, þá mun loftslagið smámsaman hætta að vera eins hættulegt fyrir heilsu Evrópumanna. Ekkert ríki er þar sem mundi geta veitt framsókn vorri nokkura mótstöðu að marki; enda Marokkó á sitt pólitiska sjálfstæði einungis kappríg þeim að þakka. sem á sér stað milli Frakklands, Englands og Spánar út af landi þessu. Enn hinar fjölskiftu svertingjaþjóðir, sem jafnaðarlega eiga í höggi hver við aðra, munu hvað af hverju bugast af siðmenningu Evrópuþjóða og munu þær geta tekið breytingu og framför í sið- um, háttum og skoðunum, Jrvi heldr sem menning þeirra er á fyrsta reki og í hreyfingu, enn ekki höfnuð í neinskonar fullkomnun og jafnframt kyr- stöðu eins og liin kínverska og indverska. Reynd- ar eru deilur Englendinga, Þjóðverja, Frakka og Portúgalsmanna um takmörk landeignanna og um- ráðanna til nokkurrar fyrirstöðu enn, að hinu mikla, sameiginlega verki megi framgengt verða, enn þeg- ar þær deilur eru jafnaðar, þá mun Afríka jafn- harðan taka að þróast og eflast fyrir evrópska menn- ingu og nýlendugerð; þetta er eitt af hinum miklu verkefhum, sem nítjánda öldin eftir skilr öld- inni sem i hönd fer. Búnaðr oíí laiulsstjiírn. í greiu með þessari fyrirsögn, er nýlega stóð í „Fjallk.“ og rituð er af Magnúsi Jónssyni, er íar- ið fram á, að spara ölmusur, eftirlaun og styrktarfé. Höf. vill afnema með öllti öhnnsur liamla embættismaniiaetnum ineðan nógir fái.st í embættiu. Enn svo er uui þetta, sem margt ann- að, að liótið er bezt, og varla mumli það reynast vel, að öl- musurnar við lærða skólann væri af teknar. Et Jiað væri gert, þá væri um leið loku fyrir skotið, að aðrir gætu gengið á skól- ann enn einbættisuianua synir og auðinauna, og yröi það þá nærri eingöngu Reykvíkingar, er létu souu sína gauga einbætt- isveginn. Með þessu móti fengi landið líklega samhentari em- bættismannastétt, og væri þetta bezta ráðið til að koma upp nokkurs konar embættisaðli í landinu. Enn efnilegum piltutn fátækum yrði ókleyft að ganga á skólann, og andlegir hæfileik- ar þeirra kæmi þannig að engu fiði. Annað mál er það að öl- musum við lærða skólann væri fækkað, og innndi óhætt að

x

Fjallkonan

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fjallkonan
https://timarit.is/publication/122

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.