Fjallkonan - 03.04.1895, Blaðsíða 6

58
FJALLKONAN.
XII 14
lög. Enn einmitt af því lögin nádu ekki til þessa tilfellis, þótti
sumum ráð ftð skerpa þau. Þetta geta allir skilið, og það er
öðru nær enn að það sé hlægilegt. — Fjársala yor til Bretlands
er meira virði enn svo, að vér megum láta oss liggja í léttu
rámi, hvernig um hana fer.
Fjarstæður.
í 22. kap. gefur hann í skyn, að umboðsverzlun sé sama og
einokunarverzlun fyrri tíma, og í 27. kap. segir hann, að það
hafi engin áhrif á verðlag vöru, hvort margir eða fáir hafi hana á
boðstðlum. Þessu hef ég ásett mér að svara í sérstökum grein-
arstúf.
1 athugasemdum þeim, er ég hefi skrifað við greinir þeirra
Guðmundar Einarssonar og Ágústs Helgasonar, hef ég hent á,
hve hátt B. metr hinn árlega grðða Zöllners, nefnil. 600,000
—800,000 kr. Þessi áætlun dæmir sjálfa sig; það þarf enga
athugasemd við hana að gera.
í 18. kap. talar Björn með réttlátri gremju og þjððlegri vand-
lætingasemi um þá ðvirðing, er íslenzkum dðmstðium hafi verið
sýnd með þeim kröfum, er Rennie gerði um málskostnaðarborgun.
B. gefr þessum kap. þá fögru yfirskrift: „íslenzkir dómstðlar
í hávegum hafðir". Hann hefði nú annars heldr átt að láta þá
yfirskrift standa yfir 19. kap. því þar segir hann sjálfr, að bezta
ráðið til að fá sér tildæmda ranga kröfu, sé að eiga mál sitt
undir íslenzkum dðmstðlura. Ég fyrir mitt leyti kalla nú þetta
fjarstæðu, og því nefni ég það hér.
Otrúlegt
er mjög margt af því, sem Björn segir, og likist miklu fremr
hugmyndasmíði enn sönuum atburðum. Ég skal bara benda á
örfátt. Það er nú t. d. þessi merkilega saga um uppskipun
fjáTsins í Edinb., þar sem jafuvel Bj. Kr. var hvað eftir annað
ráðalaus. Hann er nú ef til vili úrræðabetri til að semja blaða-
greinir, enn að vinna að uppskipun fjár og öðrum þarfastörfum.
Það var eina bðtin, að aitaf korau einhverir aðrir, sem réðu fram
úr, svo sem skipseigandinn óg seljendr fjársins. Það er víst dug-
legr karl þessi skipseigendi, eða þá tollgæzlan, sem mældi alt og
rannsakaði á 10 mínútum! Enn misjafnir eru menn víst þar
eins og annarstaðar að dugnaði; það sýnir hnaukið þeirra 20 í
fullar fjðrar stundir við fjártröppurnar. Ég hefi séð slíkar fjár-
tröppur og veit að þær eru mjög þungar; enn þær eru með smá-
hjóium undir og er tiltölulega létt að hreyfa þær á steinlögðum
haftiarveggnum. Hér hefði þótt þessi saga sennileg, ef hann
hefði sagt fjórðung stundar í staðinn fyrir fjórar stundir. Ætli
verkamennirnir hafi nú annars ekki verið keyptir af ofsækjend-
um Björns til að vinna slælega? — Það hefði verið rétt eftir
öðru i þessari pislarsögu.
Hvar var umsjónarmaðr fjárgeymslustaðarins? Og var þá
enginn, sem gæta ætti húsanna og réttanna, eða sem réði neinu
um notkun þeirra, nema HeKinnon einn — Þarna hefði þeir
þurft að vera skipseigandinn og fjársölumennirnir. Þeir virð-
ast hafa svo mikil ráð í Edinb., og hefðu víst ekki verið lengi
að kippa þessu i lag.
Fær féð ekki vatn í húsunum? — Eða er það bara „fyrir
fólkið“ þetta, að betra hafi verið fyrir féð að vera undir berum
himni í regninu, af því að það var svo þyrst? — Jú, fénu er
sjálfsagt gefið bæði hey og vatn í húsunum; annars væri með-
ferðin grimdarleg og heimskuleg, enda þótt það fengi nokkra
regndropa ofan yfir sig.
Svo er þetta í 17. kap. um hamra og meitla. Það líkist mjög
draumi. Hvaða menn vðru það? — Voru það lögreglumenn,
sem gerðn það samkvæmt úrskurði eða dómi? — Hafi það ekki
verið, þá hafa það verið ræningjar, þvi prívatmenn aðrir enn
ræningjar gera varla slíkt. — Ég þekki að vísu ekki hvað brezk
lög segja um almenn mannréttindi, enn það sjá allir að þau geta
ómögulega heimilað þá „sjálftekt“, er þessi frásögn gefr í skyn
að hafi átt að fara fram.
Fáríslegt
er svo margt hjá Birni, að furðu gegnir, þegar til þess er litið
að kaupmaðr hefir skrifað ritgerðina. Svo er t. d. í 9. kap.
um gerðir tollgæzlunnar í Edinb. — Tollþjónninn skiftir sér
ekkert af „innrétting" skipsins, það er ekki hans verk, hann
mælir bara yfirborð dekkslestarinnar, til þess að reikna út hafn-
argjöld. Tilsjónarmenn frá „Board of Agrioulture11 eiga að eins
að skoða og rannsaka „innréttinguna“. Þetta virðist Björn ekki
vita, og er furðulegt að hann skuli ekki forðast að láta slíka
fáfræði sjást.
í 13. kap fæst hann mjög um, að kaupendr á uppboðinu hafi
nítt féð og fundið alt ilt að því, og vill þar með auðsælega gefa
i skyn, að þeir hafi verið fengnir til þess af öðrura. Það vita
nú annars allir, að kaupendr finna ávalt og alstaðar að því sem
þeir ætla að kaupa, ef verðið er ekki fast ákveðið, og er bara
hlœgilegt, að undirstryka þá frásögn. — Eða ætlar B. að telja
mönnum trú nm, að kaupendr séu svo fáfróðir og illa kunnandi
til sinna starfa, að þeir fari eftir „sögum“, þegar þeir sjálfir
geta séð og skoðað féð? — Nei, þeir sem gefa sig við að kaupa
féð eru einmitt menn, sem hafa svo vel vit á að meta það, að
heima hjá oss þekkist tæplega slíkt.
í 19. kap. segir B., að Rennie hafi ekki getað leikið hugr
á öðru enn að ná málskostnaðinum. Flestum mun nú annars
geta skilizt að R. hafi máske viljað hefna sín á Birni fyrir mál-
sóknina í fyrra, sem hann auðvitað hefir álitið ranga og ástæðu-
lausa með öllu, og er hann ekki einn um það. — Hvernig mundi
B. hugsa til þess manns, sem ofsækti hann með málaferlum og
ákærum, þar sem hann þættist sjálfr vera alveg saklaus, enn
væri annarsvegar sannfærðr um, að kærandinn höfðaði málið
mót betri vitund ? — Annars er öll frásögnin um löghaldstil-
raunir Rennies og ofsóknir gegn Birni mjög hugmyndaleg og
ólik venjulegum, sönnum atburðum.
í 26. kap. segir hann að Z. geri ekki annað enn að leigja
og útbúa skipin; salan komi honum ekki við. Ég lít svo á, og
vona að mér fyrirgefist, að Björn hafi 4 margan hátt, bæði í
orðum og verkum sýnt, að hann kunni ekki vel til fjársölu; enn
ef hann meinar það. að Z. og öðrum útflytjendum komi ekki
fjársalan við, þá sýnist mér kasta tólfunum að þvi er snertir
fáfræði hans í þeim efnum. — Eða heldr hann, að ekkert sé
undir því komið, að hafa aflað sér þeBs álits meðal kaupenda
að maðr hafi að eins góða vöru, í þessum efnum traust og vand-
að fé á boðstólum?— Hundi það standa á sama, hvort seljandi
neytir allra ráða til að fá sem flesta til að mæta á uppboði, og
til að bjóða sem hæst, hver í kapp við annan, eða hann lætr
það afskiftalaust? — Nei, það þarí ekki að fara langt út í
þetta.
í 30. kap. segir höf. að ég hafi ekki „sannað“, að Isl. hafi
tapað 140,000 kr. af því að fleiri voru um söluna. — Hvað á
þetta að þýða? — Ég tók það sjálfr fram, að það yrði aldrei
sannað; enda er það svo í eðli sinu, eins og allir sjá, að ó-
mögulegt er að sanna það; en það er líka eftir að ósanna það,
sem ég vil hér með vekja athygli Björns á. Látum skynsama
og gætna menn dæma milli okkar i þessu efni eftir líkum; ég
hlíti þeim dómi. Svo vill hann og fá sannanir fyrir því, hvaða
verð hafi verið á isl. fé í Bretl. áðr enn fé Slimons, Franz og
hans sjálfs kom þangað. — Sönnunin fyrir því er verð það, sem
fékst við fyrstu sölu Zöllners, þá er hann seldi fé Þingeyinga
og Eyfirðinga. Og mundi það þar að auki ekki sanna dálítið í
augum Björns, að hann sjálfr breiddi út þá fregn, er hann
kom heim með skip sitt, og eftir að þessi fyrsta Zöilners-sala
var afstaðin, að verð fjársins væri mjög gott í Bretl. jafnvel
alt að 30 sh. fyrir góða sauði? — Þetta vona ég að hægt sé
að „sanna". — Sannleikrinn er sá, að útlit og kringumBtæður
með góða sölu íslenzks fjár var með bezta móti í haust, og
hefði efiaust gefið mjög góða raun, ef hin skaðlega framboðs-
samkeppni hefði ekki átt sér stað, og sem ég er viss um að
flestir aðrir menn en B. Kr. skilja. Ég er á þessuri stundu
fult eins viss um, að ég hefi rétt fyrir mér, og að ég hefi ekki
áætlað skaðann ofhátt, og ég var þegar ég setti það fram í
fyrstu. Og svo kemr i sama kapítula þessi makalausa setning,
að vér megum vera ánægðir, af því verð félagssauðanna sé
hærra enn í fyrra. Þessi setning er ein af því kostulegasta í
öllu ritinu. — Við skulum reyna að koma með dæmi. Félög
B. Kr. fengu ekkert fyrir sauði sína í fyrra. Félagsm. hans
eru ef til vill ánægðir með það verð sem þeir fá nú; enn ef þeir
hefðu nú fengið að eins 2—3 kr. fyrir hvern sauð, höfðu þeir
þá ástæðu til að vera ánægðir? — Það er hærra verð enn í
fyrra. — Fyrir 2—3 árum kostaði rúgtunna 24 kr. — Hundu