Heimskringla - 23.12.1897, Blaðsíða 1

Heimskringla - 23.12.1897, Blaðsíða 1
Heimskringla. XII. ÁR WINNIPEGr, MANITOBA, 23. DE8EMBER 1897. NR. 11 JGledileg Jól J Það líður að jólunum. “Gleðileg jól” hljómar bráðum mann frá manni, og hver keppir við annan að láta vera á sér jólabrag. Það liggur í loftinu eitthvað sem allir ætla að grípa höndum og íjötra við sig um aldur og æfi, nema rétt á stundum þegar þeir sleppa því, bara til að fá það eins og nýtt aftur um jólin. Það er gleðin og vonin. Það er gleðin og vonin sem eru dýrðlegri um jólin heldur en á nokkurri annari hátíð, því fyrir tímann, vanann og viðburð- ina er þessi hátíð orðin hátíðanna há- tíð. Það er ajálfsagt að geyma alt hið bezta til jólanna, njóta als hins bezta um jólin, og gleyma öllu, öllu sem truflar, sem myrkvar, sem skyggir á lífsins sól. Það eru ekki allir sem gera sér grein fyrir því, hvernigájólunum stendur eða hvaða náttúruviðburðir standa í sambandi við þau. Nei, flestum kemur að eins i hug að það eru jólin, með öllum sínum tækifærum til að fagna, gleðj- ast og gjöra sér lífið léttbært og frjálst hver með öðrum, og þeim finst bara þessi stund vera sjálfgjörð, tilvalin stund tíl þess, stund sem enginn geti látið ónotaða, og sem öllum stundum fremur sé óskastund. Það er eins og þeim finnist að orðin verði áhrinsorð, og óskirnar ákvæðaóskir, fremur þá en endranær, og vegna vandans á því að óska einhvers sérstaks sem við á, og vegna þess hve andinn er örlátur á alt, já alt sem liugurinn grípur, þá óska menn bara hver öðr- um gleðilegra jóla, með þeirri sann- færingu, að gleðin sé fylling als þess sem er, því í henni felist alt. Fyrir sumum er þessi hátíð meira en glaðværðarhátíð: hún er minn- ingarhátíð um leið, en þeim, sem njóta hennar bezt, er hún helgust, og það eru bfirnin. Þau hlakka mest til hennar, gleðjast mest við koinu henn- ar, og finna mest til hátíðabragsins, því hann tekur uppallan hugann,svo myrkrið hefir þar ekkert rúm. Þetta vita allir af reynslunni, því það gleymist aldreitilfuls,ogaðtaka tillit til tilfinninga barnanna, og láta þeim ekki bregðast jólavonirnar, er skylda því af öllu sem við þekkjum og höf- um helgi á, aru mannlegar tilflnning- ar það helgasta. Þá er þessi hátíð líka árstíðanna hátíð, og vonarinnar og viðreisnar- innar hátíð um leið. Hin brennheita, geislandi sól, með hitann, lífsaflið ó- skiljanlega, er nýfarin að nálgast norðurhvel Jarðar, eftir sex mánaða suðurgöngu. Þetta er þvl fyrsta byrjun vórsins, þó ósýnileg sé fyrir auganu. Það er að eins meðvitund- in sem grípur hvað er að ské, og skilur hvaða þýðingu það hefir. Þetta er þvl fagnaðarhátíð hins kom- andi sumars, og vonar og viðreisnar- hátíð lífhins, sem liggur I dvala og bíður eftir lífgjafaranum, sem aldrei lætur bregðast að vitja þess einu sinni & hverju ári. En hvaða alriði sem einstakling- arnir setja I samband við þessa hátlð, þá flnna allir að það er gleðihátíð og lukkuóska-hátíð, og þar eð hún er I nánd, tökum vér tækifærið að óska lesendum vorum gleðilegra jóla, og góðrar framtlðar, og þakka þeim um leið fyrir viðskiftin það sem af er, og drengilega bjálp tiÞað komast a legg aftur. Oss voru nærri brostin tækifærin til að geta óskað vinum vorum gleðilegra jóla I þetta sinn, en það hefir nú svo færst I horfið að vér getura það, og vonum að geta það I mörg ár til, Vér þykjumst vissir um að vinir vorir sendu oss samskonar óskir, ef þeir ættu hægt með, og vér þökkum þegar fyrir þær áður en þær berast oss til eyrna. ÖLEÐILEU JÓL. Evangelina Cisneros. * * * * Síðan Stanly var sendur af stað til að leita að Livingstone í Afríku hefir ekkert blað framkvæmt neítt verk, sem hefir vakið eins mikla eftirtekt, eins og það sem New York Journal gerði, þeg- ar eigandi þess sendi mann af stað til Cuba, til að ná Miss Evangelinu Cisne- ros úr spanska ríkisfanelsinu í Havan- na, og flytja hana til New York, Þess- ar tiltektir hans eru nú orðnar mikil auglýsíng fyrir blaðið, og I því liggur aðalvinningrinn við þetta fyrirtæki, frá fjárhagslegu sjónarmidi skoðað. Sagan um það hvernig Miss Cisne- ros var numin burt úr fangelsinu er I stuttu máli sem fylgir, og eru sumstað- ar teknir upp kaflar eftir hana sjálfa- FANGINN. varð þessi maður ætið á leið minni þeg- ar eg fór út. Maðurinn var Jose Berr- iz, herstjóri á eyjunni. Hann reyndi oft að tala yið mig, en eg varð æfinlega svo hrædd að eg hljóp I burtu, Hann var lítill vexti, og gulleitur á hörund, m>'ð græn augu. græn eins og sjórinn þegar hann er óhreinn, og þegar sólin skín á hann. Hann átti konu og börn áSpáni. Einu sinni komu hermennirnir, og höfðu föður minn á burt með sér. Fað- ir minn hafði samt ekkert gert fyrir sér og við urðum undur hræddar, því við vissum ekki hvað átti að gera við hann Þeir vildu ekki lofa honum að tala, og ekki lofa okkur að tala til hans. Ég tók systur mína með mér, og fór til talað, og eftir það fann eg ekki eins mikið til hræðslu á nóttunum'1. Eftir þetta var hún ekki eins hræði- lega einmana, enda var þá líka önnur hvít kona sett í sama fangaklefann, og hún var I, og smátt og smátt fór hún að geta tekið betur hlutdeild í kjörum negrakvennanna sem voru þarna orðnar stallsystur hennar. “Eg skrifaði oft bréf fyrir þessar konur sem í fangelsinu voru, því fæstar þeirra kunnu að lesa eða skrifa. Mér leiddust þær allar I fyrstunni, og eg gat aldrei hlustað á tal þeirra, en þegar eg var búin að skrifa nokkur bréf fyrir þær fór eg að geta tekið meiri þátt I kjörum þeirra, því flestar þeirra áttu einhyern sem þeim þótti vænt um, og sem þær báru umhyggju fyrir'1. BÆNARSKRÁIN, Fréttirnar um meðferðina á Miss Cisneros, sem voru fluttar út um heim- inn í ameríkönsku blöðunum, vöktu það, að ef þannig lagaður dómur er látinn ganga yfir unga stúlku fíngjörva og vana góðri meðferð, þá eyðileggur það hana í likamlegn, mannfjelagslegu og siðferðislegu tilliti. Vér höfum þá skoðun,, að vald yðar hátignar væri ekki misbrúkað með því að bjarga þess- ari átján ára stúlku frá þessum hræði- legu forlögum. • Vér biðjum yður, náðuga frú, að íhuga þessar bænir, semeru settar fram án tillits tíl allra pólitískra mála.” Það var ekki álitið nauðsynlegt. að fá miklar undirskriftir undir þessa bæn- arskrá, heldur að eins að fá nöfn þeirra kvenna, sem komið höfðu fram I opin- berum málum, eða I sambandi við mann- úðarfélög oir kyrkjulegan fjelagsskap. Þó nöfnin sem á þessari bænarskrá voru, væru aðeins um tvö hundruð, stóðu þau ísanibandi við ýms félæg sem höfðu til samans 200,000 meðlimi. Her- togafrúin frá 'Vestminster, frú Roth. schild, og frú Carlisle tóku mikinn Evangelina Cisneros er ung og fög-. ur srúlka, af spönskum ættum, en fædd á Cuba. Faðir hennar var einn af þeim sem reyndu tilað brjóta harðstjórn Spánverja á bak attur, og frændi henn- ar var einu sinni forseti hins nýmynd- aða lýðveldis á Cuba, eins og margir aðrir uppreistarmenn, lenti hann Ihönd- um stjórnarhersins, og var settur I fannelsi. Þar var hann um tíma og varð að þola alla þá óvirðulegu með- ferð sem höfð var á handteknum upp- reistarmönnum. Dóttir hans sera alltaf bar áhyggjur út af því að honum mundi líða óbærilega illa I fangelsinu. og að hann mundi deyja af illri meðferð, fór á fund foringjans Colonel Berriz sem hafði varðhaldið I umsjón sinni og sár- bændi hann að láta föður sinn lausan, en Berriz, sem er spanskur hermaður I eðli og framkomu, setti henni þá kosti sem mundu hafa verið álitnir fyrirlit- legir jafnvel á hinum vestu óaldartím um. Miss Cisneros segir I æfisögu sinni sem hún skrifaði eftir að hún komst ,úr fangelsinu: „Menn ættu ekki að kalla mig ,,stúlku“. Eg er ekki „stúlka” Eg er fulltíða kvennmaður. Eg er nítján ára gömul". Móðir hennar dó áður en hún mundi nokkuð eftir, og frá því hún var á barnsaldri, hélt hún hús fyrir föður sinn. Dag einn kom faðir hennar heim af akrinum þar sem hann var að vinna við að rækta sykurreyr, og settist niður við borðið án þóss að segja nokkurt orð. Alt I einu hratt hann frá sjer diskinum, stökk upp frá borðinu, og tók í öxlina á mér, horfði beint framan I mig og sagði: „Litla dóttir mln, eg ætla að berjast fyrir Cuba Eg grjet, og mjer sýndist það koma tár í augu honum lika, og og kysti hann og sagði mór þætti vænt um það. Eg sagði: „pabbi, eg ætlaað fara með þér" Já, eg fór með honum. „Eg sá ýmis- legt sem setur í raig hroll þegar eg hugsa um það. Einu sinni sat eg heila nótt hjá særðum manni, sem bað mig hvað eftir annað að stytta sér stundir, en eg gat það ekki, eg varð að bíða þangað til að dagaði, og um sólarupp- komu dó liann, á meðan eg varað sækja honum að drekka", Faðir minn var tældur á vald spánsku herraönnunum, og settur I fangelsi. Um það leyti var hannn mjög veikur, og fyrir ítrokaðar bænir dóttur hans, gaf general Campos leyfi til að kflytja hann úr fangelsinu sem hann hafði verið settur I, til fangastöðvanna á Bjarkarey (Isle of Pines) sem voru heilnæmari, af því íangarnir gátu verið undir beru lofti þegar þeir vildu, og gátu fengið að sjá vini sína. Ev- angelina fór á eftit föður sínum til eyj- arinnar ásamt yngri systur hennar. Þar var það að hún mættí böðlinum Berriz og segir hún frá óþokkapörum hans á þessa leið: Dag einn gengum við, systir mín og eg eftir sjávarströndinni til að skemta okkur. Við sáum fimm eða sex menn koma ríðandi. Það voru her- menn Sá sem virtist að vera fyrir, eftir fötunum að dæma, staðnæmdist og leit til mín, Við urðum hræddar, og flýtt- um okkur heim. í næsta skiftier við fórum út mætt- um við sama manninum. Yið urðum af*ur hrwddar við hann. U.ppfrá.þessu Evangelina Cisneros Eins og hún leit út fyrir og eftir fangelsisvistina. herstjórans, og spurði hann hvað ætti að gera við fðður okkar. Herstjórinn var undur kurteys og bauð mér sæti, og sagði mér að vera ekki hrædd um föður minn, því honum yrði ekkert ilt gert. og aö hann kæmi heim aftur. Svo sagði hann mér að koma aftur eftir nokkra daga og þá skyldi faðir minn verða gefinn frí. Eg kom aftur eftir nokkra daga, og sagðist hann þá skyldi láta hann lausan ef ég vildi það. Eg get ekki sagt alt sem hann sagði við mig. Eg fór heim og grét alla nóttina, en fór ekki til herstjórans aft- ur. Eina nótt á eftir kom herstjórinn heim til okkar og barði á dyrnar, en óg varð svo hrædd, að ég hljóðaði á hjálp, og fólkið sem hjá mér var rauk upp og ætlaði að taka hann, en hann sagði hermönnnnum, sem með honum voru, að taka okkur öll föst. Þeir sendu mig til Recojidas (fangelsi I Havana). Recojidas er fangelsi fyrir kvenfólk. Ég vildi heldur vera dauð, heldur en vera þar einn dag aftur.” Frásaga hennar um veru hennar I þessu ríkisfangelsi, þar sem hún var ein hvitra kvenna, innan um tómar negrakonur af versta tagi, er átakan- lega aumknnarleg. Kvennfólki þessu var haugað saman eins og skepnum, og dónar sem fram hjá gengu hentu gaman að þessum lánleysingjum, blésu tóbaks- reyk inn I gegnum járngrindurnar og mintu þær á, að bráðum yrðu þær tekn ar af. “Ég gat haldið mér við á daginn”. segir Miss Ciseros, “en á nóttum þegar alt var orðið kyrt, og ég var lokuð inni I klefa með nokkrum af þessum hræði- legu svertingjakonum, sem voru stund- um verri en dýr, þá ætlaði egaðverða yfirkoinin. Mér fanst þá skelfingin gagntaka mig svo, að hvert augnablik yrði mitt siðasta, og eg las bænirnar mínar stundum opt yfir til þess að reyna að þagga niður í mór". Loksins kom Mrs Lee, kona Banda- rikja konsúlsins til mín. Hún gat ekki talað spánsku, og eg gat ekki talað ensku, en við hjeldumst í hendur og skildum hvor aðra, þó við gætum ekki almenna hluttöku manna. Ekkert sera Spánverjar gjörðu, ekki einu sinni hin vægðarlausu manndráp Weylers komu annari eins heift í almenning, og ef Bandaríkin eiga eftir að lenda ,í ófrið við Spánverja, eins og gott útlit er til, þá verður það sjálfsagt e>ns mikið fyrir söguna af Miss Cisneros, eins og fyrir alt annað sem þeir hafa gert, en sem óglöggri fréttir hafa komið af. Meðan allir voru önnum kafnir í að formæla slátrurunum á Cuba, datt Mr. Heart, ritstjóra New York Journal, í hug að það væri óþolandi að láta þenn- an hita f fólkinu dofna án þsss að nota hann. Hann tók sig því til og samdi bænarskrá til drottningarinnar á Spáni, þar sem beðið var um að þessi unga, kubanska söguhetja væri látin laus, Þegar búið var að byrja á þessu var gengið að því með mesta dugnaði, og flestar leiðandi konur í Ameríku skrif- uðu undir bænarskrána. Dag eftir dag voru nöfn þeirra sem skrifuðu und- ir birt í blaðinu Journal og þegar bæn- arskráin loks þótti fullgjör, voru á henni fimtán þúsund nöfn. Þar voru nöfn flestra kvenna sem orð fór af, og sem voru mæður, konur eða systur hinna merkustu manna í Ameriku. Mr. Heart var samt ekki alveg á- nægður með að fá undirskriftir ame- riskra kvenna. Hann þurfti að fá meira, og hann sendi þess vegna orð til umboðsmanns sins i London, Mr, Murphy, að safna undirskriftum meðal merkustu kvenna á Englandi undir eft- irfylgjandi bænárskrá: "Til hennar mildu hátign- ar h innar ríkjandi dro’ttn- ingar áSpáni. Vér undirskrifaðar, enskar konur, biðjum auðrajúklega fyrir hönd Evan- gelinu Cisneros sem vér höfum heyrt að stjórnari yðar hátiguar á Cuba muni láta dæma til tuttugu ára fangelsis- vistar. Vér viljum biðja, ásamt þeim sem þegar hafa sent yður ávarp, að þér beitið konunglegum einkaréttind- um yðar hátignar, til að koma i veg fyr- ir að þessum dómi verði framfylgt. Vór rildum minna yðar hátign á þátt i þessum málum. Bænarskréin var afar-vönduð að frágangi; þriggja feta löng og skreytt með gulli og skraut litum. Hún var fyrst send til enska sendiherrans i Madrid, en síðan send til baka til sendiherra Spánar í London, svo húnyrði lögð frem sarakvæmt þeiin reglum sem við þetta eiga. Þessi bænarskrá var einkennileg að því leyti að hún var hin fyrsta bænar- skrá frá enskum konum aðeins, til út- lends konungs. Það hafa fyrri komið fram bænarsksár líks efnis undirskrifað- ar af körlum og konum.en þessi var hin fyrsta frá konum til konu, og í þágu konu. Drotningin á Spáni fékk bænar- skrána, og það var skilið svo að henni væri ant um að bæta kringumstæður Miss Cisneros. Hún stakk upp á því að hún væri látin í klaustur. Að láta hana lausa að fullu var nokkuð sem hennar hátign ekki gat fundið sig ( að geraeða sem ráðgjafar hennar gátu ekki felt sig við, eins og á stóð, Dagar og vikur liðu, Evangelina sat i fangelsinu innan um svartar vænd- iskonur og óþjóðalýð, sem daglega mintu hana á að hún mundi bráðum fá að koma út og verða skotin. Þegar þarna var komið, misti Mr. Heart alla þolinmæði. Araerikanska bænarskráin dugði ekkert, enska bænarskráin ekki heldur, og meðmælin sem páfinn gaf voru virt að vettugi. Hann sá að eitt- hvað nýtt þurfti að taka til bragðs. Hann valdi því úr einn af hinum öt- ulustumönnum sem unnu við blað hans, Karl Decker, og bað hann ab fara til Cuba og ná Miss Cisneres hvað sem það kostaði. Desker fjekk hjá honum fullkomið vald til að ger það sem þurfti og ótakmarkaða peninga. FERÐIN. Hvernig hann framfylgdi skipun- um sínum og hvernig hann náði Evan- gelinu Cisneros úr fangelsinu, i borg sem var krök af spönskum hermönnum, og hvernig hann kom henni heilli á húfi tii New York, verður bezt sagt með hans eigin orðum, og með orðum Miss Cisneros sjálfrar. “Ég kom þar fyrir þremur vikum, og hafði farið til Cuba að boði ritstjóra blaðsins Journal, til þess að ná úr varð- haldi Miss Cisneros, frændstúlku fyrr- verandi forseta kúbanska lýðveldisins, sem er fíngerð stúlka af góðum ættum, og var sett í fangelsi fyrir að gefa sig ekki á vald dýri einu, í spánskum her- mannabúningi. Ég kom til Cenfuegos seint í Sept- ember ; telegraffaði til manns sem ég þekti i Santiago de Cuba og bað hann að mæta mér í Havana. Þaðan fór ég til Santa Clara, og þar tók óg með mór annan mann, sem ég þekkti að því að vera áræðinn og harðfengan, og héldum við báðir þaðan til Havana. Þar hólt ég mig í felum um tíma til þess að forðast njósnarana, sem eru alt af á hælunum á þeim sem eru á ferð, og gera mönnum allan mögulegan ógreiða. Báðir menn- irnir sem með mér voru, Joseph Hern- andon og Harrison Mallory, gerðu hið sanm, þangað til allar ráðstafanir minar voru fullgjörðar. Það að ekki var hægt að láta Miss Cesneros vita af okkur, virtist í fyrstunni ætla að eyðileggja alt fyrir okkur, en Hernandon, sem erfædd- ur í Cnba og talar spánsku eins og inn- fæddir menn, tókst þó loksins að senda henni miða, með gamalli negra konu sem fór að sjá kunningja sinn í fang- elsinu, og fékk hún þannig vitneskju um okkur. Það kostaði eitt centen (peningur) að koma miðanum til Miss Cisneros. og þrjú centen að koma til hennar brjóst- sykur með svefnmeðali í litlu seinna. Þegar við vórum þannig búnir að gera vart við okkur, fórum við fyrir alvöru að starfa. Casa de Recojidas liggur þar sem landið er lægst í Havana, og er umgirt af andstyggilegustu kofakytrum; krök- um af negrum og Kínverjum,og er loft- ið fult af ódaun og banvæni dag og nótt, Meðfram fangelsinu er mjór stíg- ur eða stræti i ótal krókum, og vita að- al-dyr þess út að þessum stíg á einum stað. Compostela-stræti liggur fyrir aftan fangelsið i norður og suður, og frá því liggja til vesturs Siguastræti, og hefir ræsinu sunnan undir fangelsinu einnig verið gefið þetta hátignarlega nafn. Til norðurs frá fangelsinu liggur O’Farrill-stræti, og endar það við Egido- stræti gegnt vopnobúrinu í Havana. Þetta var staðurinn sem við héldum okkur á. Húsaröðin á strætinu næst fangelsinu var einföld, en á O’Farrill- strætinu voruhúsin í tvöföldum röðum. Mörgum sinnum á hverjum klukku- tíma gekk ég stundum fram og aftur þessar götur, og reyndi að ráða fram úr hvernig hægt ýæri að gera þá hluti mögulega sem sýndust veraómögulegir. Það leit út fyrir að ómögulegt væri að brjótast neinstaðar inn i fangelsið. Hinir ramgjörvu veggir þess mændu hátt upp í loftið og slúttu fram yfir sig og ofan. Einu gluggarnir sem sáust voru um 35 fét frá jörðunni, og girtir með járngrindum. En til allrar gæfu var samt einn gluggi á framanverðri byggingunni, á öðru lofti sem að lokum kom okkur að haldi, þó við vissum ekkert af honum fyi en fullri viku eftir að við komum. Niður undan þessum glugga var flatt þak á útkima úr bygg- ingunni.ogi gegn um þennan glugga náðum við Miss Cisneros að lokum. Fyrstu vikuna könnuðum viðveggj- ina alt í kring og héldum ótal ráðstefn- ur, sem allar komu fyrirekkert. Seinast kom ekkur saman um að gjöra okkar síðustu tilraun að degi til, og höfðum við ákveðið að reyna að fá Miss Cisner- os til að koma fram i herbergi eitt við aðalinnganginn. Síðan átti að reyna að fá fangavörðinn, Don Jose, til að koma út, og gefa honum mjög vingjarn- lega svefnmeðal og strjúka svo í burt ,með herfangið i mesta flýti. Þetta hefði líklega dugað ef hægt hefði verið að koma orðum til stúlkunnar, en það gátum við ekki, því hún fékk hvorki að koma út að dyranum né heldur mátti nokkur heimsækja hana. Það að vopnabúrið lá þvert fyrir endann á O’FarrilIstræti, beint á móti fangelsinu, og að varðstöðvarnar i Egidostræti vorumjögnærri, gjörði það að verkum að fyrirætlanir okkar voru viðsjárverðar, og hættum.við því við þær. [Niðurlag á næstu bls,]

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.