Heimskringla - 03.06.1909, Blaðsíða 2

bl* íí WINNIPEG, 3. JÚNl 1909,
HEIMSKRINGtA
Heimskringla
Pablished every Tharsday by The
fleimskringla News & Pablisbing Co. Ltd
Verö blaðsÍDS ( Canada og Bandar
$2.00 nm áriö (fyrir fram boraað).
Bent til Islands $2.(4) (fyrir fram
borgaðaf kaapendnm blaðsins hér$1.50.)
B. L. BALDWINSON,
Editor & Manager
Office:
729 Sherbrooke Street, Winnipeg
P.O.BOX 3083. Talsími 331 2.
Um hluttöku Islendinga
í W’peg-sýningunni.
Hann er ekki all-óhyggilegur ís-
lenzki málshátturinn sem segir :
“Ekki er ráð, nema í tíma sé tek-
ið”. Alun þar brýndur sá sann-
leiki, ísð þess betur, sem eitt mál
sé íhugað, þess meiri líkur séu til
þess, að íhugunin verði bygð á
betri rökum, og að niðursbaðan,
sem þannig íæst, verði sem næst
því sem réttast er. þess vegna
hugkvæmist Hedmskringlu sú
spurning í sambandi við Heims-
sýningu þá, sem hér er fyrirhuguð
árið 1912, hvort vér .íslendingar
eigum að sjást þar í þjóðernislegri
merkingu.
Jiað mun verða ætlast til þess
að vér, sem borgarar, gerum vora
skyldu, engu síður en aðrir borg-
arbúar, til þess að sýningin, ef
hún verður haldin, takist að öllu
leyti svo vel, sem frekast eru föng
til. Og er það í alla staði eðlilegt,
með því að hjá því getur ekki far-
ið, að áhrifin af sýningunni verði
ekki að eins Winnipæg borg beldur
einnig öllu norðvestur Canada að
miklu liði á þann hátt að auka á-
lit á landinu, auka innflutning
fólks í landið, og auka verð fast-
eigna að miklum mun. Og þar sem
vér íslendingar erum búnir að
dvelja fullan aldarfjórðung í land-
inu, þá ættum vér að finna oss
skylt, að taka vorn þátt í þessum
framkvæmdum.
það skal strax tekið fram, að
til þess að þátt-taka vor í þessari
sýningu, ef hún kemst á, sem mikl-
ar líkur eru til að verði,geti orðið
sanngjarnlega myndarleg og þjóð-
flokki vorum hér og íslen/ku þjóð-
erni til verðugs sóma, verðum vér
að hafa samtök, bæði til þess að
sjá um verkið, og einnig til þess
að sjá um söfnun þess fjár, sem
nauðsynlegt verður til að koma
þessu í framkvæmd. En tilkostn-
aðurinn verður þeim mun meiri,
sem vér gerum þátttöku vora
myndarlegri.
Eíkfega verða deildar skoðanir
um það, hvernig Islentjingar sem
þjóðflokkur fái tekið virðulegan
þátt í sýningunni.
Heimskringla leggur það til
þessa máls, að á sýningarsviðinu
sé sýndur íslepzkur bóndafcær, eins
og þeir er beztir gerast heima, og
með íslenzkum húsbúnaði, eftir
því sem íöng verða til. Stafnþilin
ættu að vera 5 talsins : fyrir
stofu, bæjardyr baðstofu, vinnu-
skála, skemmu og smiðju.
I stofunni yrðu almenn húsgögn,
borð og stólar, komóða, skattol
og rúm í veggjum, — fyrir gesti.
1 baðstofunni mættu rúmin fyrir
heimilisfólkið vera meðfram veggj-
um, og hvert upp af öðru, ef svo
virðist fcezt fara, með sérstöku
stafgólfi í endanum fyrir hjónin. —
þetta mætti búa út svo að vel
færi, líkt eins og í sv’efnvögnum á
járnbrautum, því að í raun réttri
er lag þeirra og rúma-útbúnaður
beinlínis eftirmynd af íslenzkri bað-
stofu. Annaðhvort yrði í þeirri
baðstofu að hafa sérstakt stafgólf
fyrir vefstól og önnur tóvinnu-
verkfæri, eða að b-yggja sérstakan
vinnuskála í bænum fvrir þá hluti.
1 skemmunni mætti geyma íslenzk
reiðtýgi, íslenzkan mat o. fl. þ. h.,
og í smiðjunni befilbekk og önnur
trésmíðaáhöld öðru megin, en
járnsmiðju og járnsmíaáhöld hinu
megin. — lfcæjarveggina yrði að
gera lir grjóti og torfi, og torf-
þekja bæinn, svo að sem næst líkt-
ist því, sem heima er á vönduð-
um bæjum. Ef afmarkað land-
svæði leyfði, þá ætti við að hafa
sérstakt hús fyrir íslenzka hesta,
hrúta, ær og geitur.
1 þcssum bæ mætti sýna auk ís-
lenzkra vinnubragða afurðir lands-
ins, svo sem lýsi, ull, æðardún,
saltfisk, egg allskonar og fuglateg-
undir, síld, lax, silung, smjör, tólg,
ost, sel og selskinn, tóu og fleira
þess háttar. Einnig islenzk reið-
týgi, svipur, skíði, broddstaf o. fl.
Ennfremur silfurberg, kol og aðra
málma, ef fundist hafa, vefnaðar-
vörur og prjónles, þjóðbúning, is-
lenzkar b'ækur og blöð, og hvað
annað, sem hjálpað gæti hérlendu
fólki til að fá réttan skilning á ís-
landi, atvinnuvegum þess og af-
urðum.
Réttast væri, ef því yröi við-
komið, að hafa tóvinnuvélarnar
og vefstólinn stöðugt starfandi í
þá 3 eða 6 mánuði, sem sýningin
kynni að standa yfir. Veitingar á
íslenzkum mat mundi og mega
hafa í skemmunni og í stofu bæj-
arins, og gæti það hjálpað til að
bera hluta af kostnaðinum, — en
þó ekki nema að litlu leyti, því að
slíkri sýningu verður ekki komið á
fót, nema með talsvert miklum til-
kostnaði, sjálfsagt talsvert yfir 5
eða máske alt að 10 þús. dollars,
ef alt ætti að vera í sem myndar-
legustum stíl. En enginn þarf að
efa, að þetta veitti þjóðflokki vor-
um og föðurlandi mikla eftirtekt
meðal allra landsbúa, og það er
sannfæring Heimskringlu, að hér-
lend blöð mundu líta svo á, að sú
sýning væri hvorutveggja til sóma
Hve mikið af tilkostnaðinum
kynni að vera hægt að hafa upp
með seldum munum, er ekki hægt
að gizka á með nokkurri vissu um
að það sé nærri lagi. Ef til þess
kæmi, að landar vorir hugsuðu
sér að taka nokkurn þjóðlegan
þátt í sýningunni, þá yrðu þeir að
bindast samtökum með fjárfram-
lögum, og setja formlega íram-
kvæmdarnefnd á stofn, sem tæki
málið til íhugunar, og gerði sér
grein fyrir inntekta möguleikunum
sem sú þátt-taka krefðist.
Vera má og, að mönnum sýnist
einhver önnur þátt-taka heppilegri
heldur enn sú, sem hér er getið
um, og látum vér það gott heita.
En óneitanlega ætti það vel við,
að Vestur-íslendingar notuðu að
einhverju Ieyti það tækifæri, sem
þessi íj’rirhugaða sýning veitir
þeim til þess að auglýsa sig og
landið sitt á einhvern viðeigandi
hátt, og svo, að bæði það og þeir
megi vera vel sæmdir af.
það þarf tæplega að efa, að
margir beima á Íslandi mundu
fúslega hjálpa til, að útvega oss
þar þá hluti, sem þaðan þyrftu að
fást, og með sanngjörnu verði.
Að sýningunni afstaðinni mætti
svo gera hvort heldur sem mönn-
um þætti betra, að farga öllum
hlutunum fyrir það verð, sem feng
ist fyrir þá, eða halda þeim sem
byrjun að íslenzku gripasafni, sem
svo mætti auka og bæta á kom-
andi árum, til skemtunar og fróð-
leiks afkomendunum íslenzku hér
vestra, og sem minnismerki um
fæðingar og æskustöðvar forfeðra
þeirra.
Væntanlega verður sagt, að enn
sé alt of snemt að ræða um þessa
hluti, og má það satt vera að
nokkru leyti. En oss hefir þótt
rétt, að vekja máls á þessu, svo
löndum vorum gefist kostur á, að
ihtiga hugmyndina og að láta í
ljós skoðun sína á benni, ef þeim
þykir hún þess verð.
Hin nýja stefna heilsu-
frœðinnar.
Fyrirlestur flnttur á MenninffarfélaKsfundi
þriCjudagsk v, 11. Maí 1909, af
Dr. O. Stephensen.
(Framh.).
En hvað heilsufræðinni viðkem-
ur, þá eru það mestmegnis þær af
þeim, er sjúkdómum valda, er
mest athygli befir verið veitt inn-
an vébanda læknisfræðinnar. Mun-
ttrinn frá því, sem áður var, er
aðallega sá, að nú vita menn með
vissu, að allir næmir sjúkdómar
I stafa frá einhverri af þessum lif-
‘andi smá-verum, sóttk'veikjum,
j sem setjast að í likamanum, og
að hver sóttkveikja veldur sérstök
I um sjúkdómi, en þeir einir fá sótt-
ina, sem sóttkveikjan kemst í. —
i það, sem hér fer á eftir, er aðal-
lega upptalning á sjíikdómum
iþeim, sem menn vita með vissu,
' að sumar af þessum smá-plöntum
I valda, ef þær komast inn í líkam-
ann og tímgast þar. Hvaða leið
| hver einstök fari til að komast
þangað, hverju fram fari í likam-
anum, meðan á sjúkdómnum
standi, og að síðustu, hvernig far-
ið er að draga úr skaðvæninu og
lækjka veikina með efni, sem mynd
ast hefir í blóði manns eða dýrs,
sem nýlega hefir batnað samskon-
ar smittveiki.
Miltisbrandur (Bacille
Antrax). Sóttkveikjan fanst 1871
af Pollander & Davine. Húnkemst
inn í líkamann annaðhvort gegn-
upi rispur í húðinni, innöndun ger-
ilsins í lungun, eða við að renna
niður einhverju, sem bakterían
felst í.
II o 1 d s v e i k i (Bacille Lep-
rose). Hana fann Hansen, danskur
maður, árið 1879. það er mjög efa-
samt, hvort hún timgast annars-
staðar en í líkamanum. það er
haldið, að hún komist inn i líkam-
ann gegn um rispur í húðinni, en
hún er mjög hæg-smittandi, þrátt
fyrir það, þó almenningur í þessu
landi haldi að hún sé bráð-smitt-
andi. Áður fvr meir var því hald-
ið fram á íslandi, áð hún væri arf-
geng, en ekki smittandi, en sú
breyting er nú orðin á, að heilsu-
fræðin er nú komin á þá skoðun,
að enginn sjúkdómur sé beint arf-
gengur, heldur felist einhver sú
veiklun í sumum ættum, að viss-
um bakteríum sé auðveldara að
setjast þar að, og valdi þeim sjúk-
dómi, sem af henni leiði, og svo er
því varið með holdsveikina, að
hún er smittandi, þó seinfara sé.
T æ r i n g (Tuberculosis). Allar
tegundir þessa sjúkdóms, þar á
meðal lungnatæringin, koma af
sóttkveikju, sem mjög líkist holds-
veikis sóttkveikjunni. Hana fann
Próf. Koch, eins og ég gat um áð-
an, árið 1882, og nefndi hana ‘Bac-
ile Tuberculoses’. Smittunin fer
fram af því, að andað er að sér
uppþornuðum hráka eða sára-
vessa tæringarveiks manns, ellegar
drukkin er mjólk úr tæringarveikri
kú, eða étið kjöt af sýktum grip.
Taugaveikin (Typhoid Fev-
er). Sjúkdómur, sem að eins kem-
ur fyrir í mönnum. Sóttkveikjuna
fann Dr. Eberts 18-80', sem veldur
þessum sjúkdómi. Hún berst aðal-
| lega inn í líkamann með vatni og
mjólk, er vér neytum, og kemur
frá sýktum stöðum. Að henni sé
inn andað, kemur mjög sjaldan
fyrir.
Illkynjuð hálsbólga.
(Diptheria). Sjúkdóm þennan fá
að eins mennirnir (þ.e. mannkyn-
ið). þeim sjúkdómi veldur sótt-
I kveikja, 'sem fundin var af þeim
| Klebs & Leffeler, og nefnd er ann-
aðhvort þeirra nafni eða “Bacille
Diptheria”. Smittunin á sér stað
annaðhvort við að anda að sér
sóttkveikjtinni, eða felst í mat eða
drykk.
K ó 1 e r a kemur að eins fyrir
hjá mannkyninu. Aðal heimkynni
hennar eru bakkar Ganges fljóts-
ins á Indlandi, og þar auðnaðist
Próf. Koch að finna orsakir veik-
innar árið 1884. Fólkið smittast af
vatninu upphaflega, og samveru
við þann, sem sýktur er.
S t í f kr a m pi (Tetannus). —
Ilann geta fengið menn, hestar og
hundar. Nafn sóttkveikjunnar er
‘Bacille Tetannus, og er hún mest
bráðdrepandi af öllum sóttkveikj-
um, er nú eru þektar. Inn í líkam-
ann kemst hún gegn um sár. Hún
fanst árið 1886 af Nicoleiw.
Landfarsótt (Influenza, La
Grippe). Ilenni veldur einhver sú
minsta sóttkveikja, sem þekt er.
Hana fann Canon & Phæífer 1892.
Slím uppþornað úr nefi og lungna-
pípum þeirra, sem sýktir eru, og
berst um í loftinu, veldur því að
menn fá veikina, með því að anda
því að sér.
Lungnabólga. Stafar af
sóttkveikju, sem tímgast í smá-
um keðjum. Hún kemst inn í lík-
amann við innöndun. þessa sótt-
kveikju er að finna í munnvatni
5. hvers heilbrigðs manns. Árið
1887 sannaði Dr. Frankel, að hún
orsakaði lungnabólguna.
Svartidauði (Bubonic
Plague). Sóttkveikju þá fundu þeir
Kitasado og Jersin, japanskir lækn
ar, árið 1894 i mörgum svarta-
dauða dauðsföllum, og sönnuðu
að hún orsakaði veikina. Hún
leggur leið sína inn í líkamann
gegn um sár í húðinni, eða fyrir
flóabit, sem haldiát hafa við á
sjúkum rottum, en þœr eru taldar
að vera einhver aðal-ástæðan fyrir
útbreiðslu þessa hræðilega' sjúk-
dóms.
Gulaveikin (Yellow Fever).
Menn eru ekki enn sem komið er á
eitt sáttir um, hvað veldur þeirri
veiki.
þessir eru helztu smittsömu
sjúkdómarnir, sem auðnast hefir
l enn þá að finna sóttkveikjur fyrir.
j En þó undarlegt megi heita, þá
' hefir enn þá ekki auðnast að finna
sóttkveikjtir t.d. bólunnar, skar-
i latssóttar, mislinga né vatnsfælni,
I sem þó mega kallast ímynd allrar
I smittunar. Aðal-orsökin til þess
i mun vera, að sóttkveikjurnar eru
svo smáar, að ofv’axið er að sjá
j þær með þeim smásjám, er menn
enn þá eiga völ á að brúka.
þegar taldir voru upp sjúk-
dómarnir, er sóttkv’eikjur valda,
j v’ar lítið eitt drepið á, hv’erja leið
hver einstök sóttkveikja oftast
j nær legöi til að komast inn í lík-
■ ama vorn, — sumar eina eða floiri.
En nú skal lítillega minst á þær
varnir, sem líkamanum eru settar
af náttúrunni til að standa á móti
árásum þeirra. Sömuleiðis hverju
fram fari, ef þær nái að hrciðra
sig í líkamanum, og hver endirinn
verði.
Húðin utan á líkamanum er öll
hulin hornkendri himnu. Sé hún ó-
sködduð komast bakteríurnar ekki
í gegn um hana, en þær geta fljótt
fest sig í holdinu, ef þessi horn
himna er sprungin eða núin af. —
Slímhúð líkamans vantar. þessa
hornkendu himnu, enda edga bakt-
eríurnar nokkru hægra viöfangs að
komast í gegn um hana, jafnvel þó
þær mæti þar ýmsum tálmunum,
sem náttúran setur henni einnig til
varnar. Sem dæmi má nefna, að
hárin innan í nefholinu eru nokk-
urs konar sáld, sem ryk og bakt-
eríur í lóftinu, er vér öndum að
oss, festast við og komast ekki
framhjá. Auðvitað fara margar
framhjá þessu ófullkomna sáldi, en
margar festast í slíminu í nefinu,
barkanum og lungnapípunum, en
þar er holdið klætt ósýnilegum
hárum, sem hreyfast sí og æ, og
flytja aftur upp og út svo smáa
hluti, sem þau geta valdið, en
bakeríurnar eru ekki stærri enn
svo. Aftur á móti hefir maginn sér
það til varnar, ef bakteríurnar ber-
ast þangað í mat eða drykk, sem
oft ter við, aö sýrurnar í maga-
safanum gera ú~af við margar
þeirra.
þrátt fyrir þessi varnarmeðul,
vill það oft til, að þær komast inn
í holdið, og byrjar þá barátta á
milli bakteríanna og cellanna, sem
holdið mynda. í þeirri viðureign
kennir margra grasa, og veitir
ýmsum betur, stundum cellunum,
annað veifið bakteríunum. 1 þess-
ari baráttu er það sjálfur lífskraft-
urinn, sem er aðal-vopnið. það
verður bezt séð á þvi, að hvort
heldur sem er, að allur líkaminn
deyr, eða þá partur hans, þá fyrst
kemst rotnunin í algleyming. Með-
an eellurnar eru lifandi, varna þær
vexti og tímgun bakeríanna, og
gefa jafnvel frá sér efni, sem eru ó-
holl eða jafnvel banvæn þeim. Á
líkan hátt er þessu varið með blóð
ið. þess vegna er það, að þegar
lifskrafturinn er lamaður af einni
eða annari orsök, að þá er mönn-
um mjög hætt vúð ýmsumveikind-
um. Oft og einátt finnast dauðar
bakteríur innan í cellunum, oftar
þó í hvítu blóðkornunum, sem hafa
þyrpst þar að hvaðanæfa, er bakt-
ería hefir náð að komast inn. það
er skoðun margra, að þau komi
líkamanum til varnar eins og þeg-
ar her er sendur gegn óeirðar-
seggjum eða aðvífandi óvinum. —
“Átcellur” hafa þessi hvítu blóð-
korn verið kölluð, af því þau éta
bókstaflega bakeríurnar. En það
vill líka oft verða svo, að þau
geta ekki melt fæðuna, og veröa
því bakteríunum óbeinlínis að bráð
með því að deyja sjálfar, og því
er ósannað, hve mikil hjálp líkam-
amtm er af þessari vörn.
Fari svo, að bakeríunum takist,
að vinna bttg á selltinum, sem
hægt er að segja að myndi yzta
varnargarð líkamans ásamt húð-
inni og slímhimnuntim, leitast þær
við, að komast inn í blóðið, en
verður samt þröskttldur á leið
þeirra, sem eru eitlarnir, er mynda
innri varnargarð líkamans.
það hafa sjálfsagt margir yðar
veitt þvd eftirtekt, að eitlar bólgna
í handarkrikttm og nára, ef fingur
eða fætur hafa særst, eða undir
k jálkaböröunum, ef menn fá háls-
bólgu. Eitlarnir eru nokkurs kon-
ar sáld, sem lileypa ekki ööru enn
vökva gegn um sig. þessi bólga í
eitlunum, er vottur þess,' að ígerð-
ar-baktería hefir komist í þá, og
verða þeir oft að gjalda þess, að
þeir eru þannig settir á vörð í
þarfir líkamans, með því að það
grefur í þeim og ekki verður meira
úr veikinni, eða þá liitt, að þeir
hjaðna niður, bólgan dreifist, en
það er vottur þess, að bakteríurn-
ar hafa beðið ósigur.
Með þessu móti er margri árás-
inni fcægt á braut og styrjöldin er
á enda, en oft á hitt lika sér stað,
að bakteríurnar komist íramhjá
þessum innri varnarvirkjum, eða
graf-a sig í gegn um þau, þá er
þeim auðvelt að komast inn í
blóðið, og því næst um allan lík-
amann. En þrátt fyrir það þarf
vörnin ekki að gefast upp, þvi að
mannsblóðið er skaðvænt ýmstim
bakteríum, dregur úr mætti þeirra
eða jafnvel drepur þær til fulls.
þœr varnir, sem blóðið veitir,
geta verið mjög mismunandi. Sum
ar sóttir sigra líkamann oftast. 1
öðrum verður hann svo að segja
æfinlega að lúta í lægra haldi. —
það er svo að segja æfinlega ban-
vænt, ef miltisbrands bakteríur
komast í blóðið, blóðið veitir þá
enga vörn.
það getur verið mismunandi,
hvernig bakteríur tímgast, eftir að
þær hafa náð fullri fótfestu í blóð-
inu. Sttmar dreifast um allan lík-
amann jafnt, en aítur á móti aðr-
ar halda sér að eins á Vissum
stað í gegn ttm gjörvallan sjúk-
dóminn, eins og t.d. á sér stað í
stífkrampa.
Ef vér nú vei'tum því athygli,
hvernig sjúkling þeim líður, er
smittast hefir, þá kemur það í
jjós, að frá þeim tíma að smittun-
in hefir orðið, þar til sjúkdómsein-
kennin komá í ljós, hefir staðið
hið harða stríð milli sóttkveikj-
anna, sem eru að reyna að þrengja
sér inn, og vefsellanna og átsell-
anna, þ.-e.: hvítu blóðlíkamanna
á aðra hönd, sem eru að reyna að
reka sóttkveikjurnar til baka. Á
þeim tíma hefir sjúklingurinn verið
lítið eitt öðru vísi enn hann á að
sér, cn eftir aö sóttkveikjunum
hefir tekist að tímgast í blóðinu,
gefa þær frá sér eitur sitt ótrú-
lega fljótt, sem veldur miklum
breytingum mjög ljóslega um all-
an líkamann. Sjúklingurinn verður
! alvariega veikur, og smittunarein-
kenni koma mi greinilega í ljós, —
svo sem matarólyst, höfuðverkur,
hitaveiki, verkir og drættir um
| allan líkamann. Sjúklingurinn ör-
magnast og jafnvcl missir meðvit-
undina.
það ræður að líkindum, að át-
sellurnar láti ekki síður til sín
taka i blóðinu, hinu eiginlega
heimkynni þeirra, en í holdinu,
enda reynast not þeirra engu síð-
ur ótvírætt í blóðinu, því nú
þeysast fram heilir herskarar af
þeim, til að hjálpa þeim sellum,
sem hafa haldið uppi vörninni, og
reyna að uppéta óvinina. Jafnvel
miltið sendir út legíónir af hvítum
blóðkornum, til ,að taka þátt í
bardaganum, en máske verður alt
þetta strit til einskis, svo sjúk-
dómurinn verður að hafa sinn
gang, og endar annaðhvort með
bata eða dauða.
| Ilvað veldur því þá, að sjúk-
lingnum getur batnað, þegar allar
^varnir líkamans virðast vera
þrotnar og bakteríurnar hafa unn-
iö sigur ? Aðal-mótstöðuafl blóðs-
ins virðist vera fólgið í blóðvatn-
J inu, og vist er um það, að blóð-
vatn úr manni, sem lifað hefir af
sjúkdóm, sem bakteríur í blóði
hans hafa valdiö, getur að jafnaði
bæði varið hann og aðra fyrir
þeim liinum sama sjúkdómi eftir
á. Á hvern hátt þessi vörn blóð-
vatnsins komi fram, er mönnum
enn að mestu leyti óljóst. I.íkindi
eru til, að það hafi að geyma efni,
sem ýmist alt af eru til taks, ým-
ist myndast um leið og bakterí-
urnar komast inn í blóðið, og sem
ýmist geta eytt bakteríunum sjálf-
um, ýmist sameinað þeim skað-
væn efni, sem þær mynda, þan'nig,
að þær missa sina skaðvænu eigin-
legleika.
það er á þessum mikilvægu at-
riðum, sem blóðvatnslækningarnar
byggjast, og það er til þeirra, sem
mænir hugur hvers einasta hugs-
andi læknis, með þeirri sáru þrá,
að fyrir tilstyrk þeirra verði hægt,
þegar aldir renna, að afstýra
hverjum einum einasta sjúkdómi,
sem stafar af sóttkveikjum, og
jafnvel ívtrýma eða örmagna alla
þá sjúkdóma, svo að þeirra gæti
lítið eð.i ekkert, líkt og nú á sér
stað með bóluna.
i þessi nútímans lækning »hefir
einkum og sérílagi gefist vel við
barnaveiki. Notkun og meðferð
þess meðals, er í stuttu máli þessi:
Barnavoikis bakterían er ræktuð í
vökva, sem hún þrífst vel í ; og
þegar fcakteríurnar hafa náð góð-
um þroska, er vökvanum spýtt
inn undir húðina á geitfé eða hest-
um (bestar hafa reynst beztir).
Dýrið verður nokkuð veikt á eftir
en réttir þó við aftur. Síðan er
innspýtingin endurtekin, og verður
dýrinu þá enn þá minna meint af
því, og að síðustu hefir það engin
| áhrif á það. 1 blóði dýrsins hefir
þá safnast fyrir eiturefni, sem
deifir verkanir bakteríunnar. þeg-
1 ar svo er komið — en það verður
J ekki á skemri tíma en 2—3 mán-
uðum — er dýrinu opnuð æð, blóð-
vatifiö skiliö írá blóðtrefjunum og
, blóðögnunum og þvi svo spýtt
j undir hörund sjúklingsins. í blóði
sjúklingsins mætir eiturefni það,
*sem er í blóðvatni þessu, eiturefni
Sparið
Línið Yðar.
Ef þér öskið ekki að fá
þvottinn yðar riíinn og slit-
inn, þá sendið hann til þess-
arar fullkomnu stofnunar.
Nýtízku aðferðir, nýr véla-
útbúnaður, en gamalt og æft
verkafölk.
LITUN, HREINSUN
OG PRESSUN
SÉRLEGA VANDAÐ
Modern Laundry &
Dye Works Co.,Ltd.
3U7—315 llni'grftvc ðit.
WINNIPEQ. [MANITOBA
Phones : 2300 og 2301
Orðsending til ritstjóra
“Lögbergs”.
1 síðasta blaði Lögbergs hefir
ritstjórinn með nokkrum ónota-
orðum minst á póstspjöld þau, er
lég hefi nýlega gefið út og sendi
blaðinu. Mér kom þetta ekkert á.
óvart úr þeirri átt. þaðan er ekki
annars að vænta, ef sá, er hlut á.
að máli, tilheyrir ekki ‘‘hjörðinni’\
sem blaðþynkan hefir fyrir sitt
| eina markmið, að klappa á vang-
jann og strjúka aftan og framan.
Um einkunnarorðin á spjöldun-
I um segir ritstj. : “Sum virðast
i illa valin, t.d. eftir Einar Bene-
| diktsson. þar átti auðvitað að'
j vitna til einhvers úr Fána-kvæði
Jhans”. — ójá. það er líka gert.
Eða hvaðan skyldi þetta erindi
jvera úr “Meðan sumarsólir
bræða", ef ekki Fána'-kvæðinu ?
En þaö er á fjöldamörgum spjöld-
um, sem mynd E.B. er á.
Ég tugði ekki upp sömu ein-
kunnarorðin á öll spjöldin, eins og
ritstjórinn hefði auðvitað gert.
eftir allri hans upptuggu í Lögb.
að dæma, heldur tók frá 2—5 ein-
kunnarorð eftir hvern mann, og
skifti þeim niður á þá upphæð, er»
ég lét prenta af hverjum einnm.
það er því ekki i til ofmikils mælst,
þó ég mælist til þess, að ritstj.
kyngi þessum ummælum sínum í
næsta blaði. Einnig ætti hann þá.
að benda á þau önnur einkunnar-
orð, sem hann gefur í skyn að séu
illa valin, og benda á önnur betri,
eða að öðrum kosti éta ofan í sig
báðar setningarnar.
“Verstar” segir hann að sétt
myndir Guðm. Guðmundssonar og
Guðm. Hannessonar. Ef ritstjór-
inn hefði nokkurt vit á, að dæma.
| um, hvað “verst” er eða ekki, þá.
j'hefði hann ekki tilfært mynd G.G.,
því hún er eins góð og nokkur
hinna. Um mynd G.H. er öðru
máli að gegna, sem kemur til af
vissum ástæðum. Eg gat enga
myriíl fengið af honum, nema úr
Óðni, en þar var hann með hatt á.
höfðinu, en það þoldi myndin ekki,
af því hún er lítil, og tók ég því
það ráð, að láta góðan málara og
“engravers” taka hattinn af, en
ómögulegt var að ná í burtu meÖ
öllu skugganum, sem af honum
kom á augabrýrnar. Vegna þess
er mynd G.H. ekki eins góð og
hinna.
Annars stendur mér á sama,
því, sem stafar frá æxlun og vexti hvað ritstjórinn, — þessi filut-
drægnis, heigulskapar og höfuð-
sóttar skepna, — segir um þetta
eða'annað mér viðkomandi. Hans
I sýnifegi tilgangur, að spilla fyrir
sölu póstspjaldanna, hygg ég að
muni ekki takast.
barnaveikis bakteríunnar hjá sjúk-
lingnum, og veikir það nú eitur-
verkanir þess, án þess það sjálft
geri neinn skaða.
þeir margvíslegu kvillar, sem
einu nafni eru kallaðir innkuls, eru
að öllum . líkindum bakteríu sjúk-
J dómar. Meðan ekkert ber út af,
festa bakteríurnar, er valda þeim,
I ekki rætur, en verði maður fyrir
ofkælingu, verður linun á vörnum,
og þær eru þegar til taks. það er
margsannað, að menn verða miklu
fremur fvrir þess konar innkulsi,
I ef þeir eru ,nýstaðnir upp úr legu,
eða skortir næringu, eða bera
harm í huga.
En því má ekki gleyma, að þótt
jnáttúran sjálf leggi líkamanum til
jþessar margvíslegu, vænlegu varn-
ir, þá eru það ekki allir líkamir,
1 sem verjast jafnvel, þegar á herðir
jEngum gefst betra tækifæri enn
lækninum, að koast að raun um
þessi sannindi. Honum einum get-
ur fyllilega skilist, að það skiftir
miklu, hv’ernig líkaminn er undir
þá vörn búinn, en þó umfram alt
til að geta sigrast á veikinni. —
Hraustur, vel hirtur líkami er
margfalt líklegri, aannaðhvort til
að afstýra veiki eða sigrast á
jhenni, heldur enn lamaður, hvort
heldur veiklunin stafar frá sjúk-
dómi eða illri meðferð.
I (Niðurlag).
A. J. JOIINSON.
Gefið Hestverð
Landi vor, Jón Finnbogason á
Simcoe St. hér í borginni, hefir
orðið fyrir því slysi, að missa 2
hesta á sl. 2 árum. Jón hefir haft
ofan af fyrir sér með keyrslu.Hann
ér hniginn á efra aldur, ep er fús
til vinnu og sýnir alla heiðarlega
viðleitni til að bjarga sér. Hann
er nú efnalaus og hjálparþurfi, og
með því að maðurinn verðskuldar,,
að honum sé hjálpað, þá mælir
Ileimskringla með því, að íslend-
ingar hér í borg vildu með sam-
skotum styrkja hann svo sem einu
hestverði svarar. Ef margir leggjai
saman í þann sjóð, þá þurfa upp-
hæðir frá hverjum einum ekki að
vera stórar. þeir, sem vildu hjálpa
Jóni, geta sent tillög sín til Heims
kringlu.