Heimskringla - 22.07.1909, Blaðsíða 2

BIb. Sí WINNIPEG, 22. JtJLl 1909
HEIMSKEINGEA’
Heimskringla
Pablished every Thursday by The
Heimskringla News & PublisbÍDg Co. Ltd
VerO blaOsins ! Canada os Bandar
$2.00 um 4riö (fyrir fram boraaO),
Sent til íslands $2.CO (fyrir fram
borgaCaf kaupendnm blaösins hér$1.50.)
B. L. BALDWINSON
Editor Sl Manager
Office:
729 Sherbrooke Street, Winnipeg
P.O.BOX 3083. Talsfmi 3312,
Þjóðfélagsbölið,
eða “Social Eril”, sem svo er
nefnt, hefir um nokkurra ára bil
,verif5 eitt af aöal ojr örSugustu
viSfangsefnum þess hluta vors
borgaralega félags, sem heldur
fram þvingunar siSgæSi.
Frá því aS bær þessi tók aS
myndast haf i hér veriS ýmsir þeir
menn og konur, sem gert hafa
lausung aS atvinnuvegi, og sagan
hefir hér endurtekiö ,sig jþannig, aö
eftir þvi, sem borgin hefir stækk-
aS og fólkinu fjölgaS, eftir því
hefir tölu lausungarhælanna fjölg-
aS, þar til nú er svo komiS, aS
þau eru oröin 4 flestum strætum
borgarinnar og mörg á sumum
þeirra, og lögreglan virSist aS
mestu ráSþrota aS lítrýma þeim.
Fyrir nokkrum árum voru hæli
þessi meö þ&gjandi samkomulagi
þeirra, sem hlut áttu aS máli, ein-
angruS á vissu stræti hér vestast
í borginni, og alt gekk þá nokk-
urnveginn friSsamlega eSa illinda-
lítiö. En þegar bærinn tók fyrir
alvöru aö vaxa vestur þar, voru
kvartanir gerSar um, aS heiSar-
legt fólk fengist ekki til aS byggja
nærri því stræti fvrir næturglaumi
i hælum þessum, — bæjarlóöir seld
ust þar ekki, af því aS enginn
heiSarlegur borgari vildi byggja
sér heimili þar í grend.
Prestafélagiö reis þá upp og hóf
umræSur um þetta mál bæöi ' af
stólnum og í blöSunum og meS
opinberum fundahöldum. þeir
gerSu út hverja sendinefnd á íæt-
ur annari til bæjarstjórnarinnar,
og kröfSust þess, aS þessi hæli
væru meS öllu aftekin innan bæj-
artakmarkanna. þessum kröfum
var svo fastlega framfylgt, aS lög
reglan gerSi áhlaup á þessi hús á
Thomas stræti og rak stúlkurnar
úr þeim, og beitti talsveröri harS-
ýSgi viö þær. En ekki leiö á löngu
þar til.þessar konur voru búnar
aS koma sér fyrir í herbergjum
hér og hvar um allan bæinn, og
þannig hefir þaö veriö síöan, aS
ekkert stræti hefir veriS óhult fyr-
ir þeim. I.ögreglan hefir elt þessa
vesalinga um allan bæinn, síöan
þæ.r fóru aS dreifa úr sér, og gert
þær aö drjúgum inntektaliS meS
stórsektum af og til.
Svo kom þaS fyrir hér í borg
fyrir nokkrum tíma, aö nokkrar
af kvinnum þessum festu kaup í
húsum á götu einni noröaustar-
lega í borginni. þær halda fram
því, aS þær hafi haft loforS frá
einhverjum, sem mátti síp mikils
hér I borg, aö á strætum þessitm
slfyldu þær látnar óáreittar. En
svo kom þaS fyrir, aS þær voru
teknar í þessum nýju beimkynnum
sinum, og ýmist sektaöar eöa
varpaö í fangelsi. Nú steúdur til,
aS rannsókn veröi höfö í máli
þessu, því aS land- og húseigendur
i nágrenni viS þessi nýju lausting-
arbæli, erti æstir mjög og heimtak
g,S jþati séu meö öllu aftekin.
um borgum Bandaríkjanna og tek-
iS sér hér bólfestu, svo aS í raun
réþtri hefir ástandiS alls ekkert
batnaS, ef þaS hefir ekki stórlega
versnaS á sl. 5 árum, — þrátt
fyrir . árvekni og dugnaS lögregl-
unnar.
Dómarinn heldur því fram, aS
lokun lausungar hælanna á Thom-
as stræti áriö 1904, hafi haft hin
mestu siSspillingaráhrif á þessa
borg, og aS nú sé svo komiS, aö
“þjóöfélagsböliS sé ekki aS eins
bundiS vri5 þessi ólifnaöarhús, held-
ur sé þaS um allan bæinn, og þó
mest beri á því í bakstrætum og
skuggaskotum, í búStinum og á
verkstæöunum, þá á þaö sér einn-
ig staö á heimilunum og jafnvel í
kirkjunttm og á sunnudagaskólun-
um”.
þetta heföi aS Jíkindum þótt
nokkuö harSur dómur og ósann-
gjarn, ef Heimskringla hefSi kveS-
iS hann upp. Eri þaS er gert af
Ilaly dómara, og vér vitum öll aS
þaö tjáir ekki aö deila viö dómar-
ann.'
Annars er þungamiSjan í máli
þessu sú, aS þessi þjóöfélags mein-
semd verStir ekki læknuS meö
neinum lagaákvæötiin, eins lengj
og mannlegar vertir gefa sínum
holdiegu ástríöum lausan taum.
En þaö má aS miklu leyti tak-
marka ófögnuöinn meö einangrun-
arlögum, eins og gert er og vel
hefir gefist í borgum ýmsra Ev-
rópu landa. Slík latisungarbæli
ættu aS vera undir leyfis og laga-
verndunar ákvæSum og háö rann-
sókn og eftirliti lækna, og þau
ættu aö eins aS vera á afmörkuö-
tim svæStim. þá fyrst, og fyr ekki,
má vænta þess, aö konur mæSur
og dætur hedSarlegra borgara fái
gengiö frjálsar og óhultar erinda
sinna ttm allar götur borgarinnar.
'Ctrýmingar htigsunin er óprakt-
isk og ómöguleg í framkvæmdinni.
Eínangrunar stefnan er möguleg,
og sannfæringin fyrir henni er óö-
tim aS ryöja sér til rúms, og htin
veröur vafalaust viötekin hér í
borg fyr eöa síSar.
Tryggvi Gunnarsson
sviftur embætti.
Lögreglunni hefir veriS mjög
hallpiælt fyrir aSgerSaleysi í þessu
máli. Margir viröast álíta, aS
hún ætti aö geta komiö í veg fyr-
ir
þaö sé aögerSaleysi hennar aS
kenna, aS ástandiö í þessu efni er
hér ekki betra enn þaö er.
Nú hefir lögregludómari T.
Mayne Daly tekiö aS sér vörn fyr-
ir lögregluliSiö. Hann heldur fram
því, aS lögregluliö þessa bœjar sé
aö engu leyti ámælisvert í þessu
efni, aS vér höfum í því liSi hóp
af mönntim, sem sétt fullkomnir
jafnokar þess, er best gerist í öör-
um borgum þessa lands. Lögreglu-
þjónarnir séu duglegir, skyldurækn
ir og algerlega ráövandir í stöSu
sinni.
Sem sýnishorn af starfi lögreglu
liösins til þess aS baela niSur eöa
útrýma lausungar afvinnuveg
kvenna hér í borg, getur lögreglu-
dómarinn þess, aö síSan húsunum
á Thomas stræti var lokað, í jan-
.úar 1904, þá hafi lögreglan kært
og látiö sekta 657 kontir. A síS-
asta ári voru 200 konur látnar
Htin er ekki löng litla þriglgja
línu fréttagreinin neðst á fyrsta
dálki á þriSju bls. ‘‘Ingólfs”, dag-»
sett 24. júní sl., með yfirskriftinni
‘'Bankastjóraskifti”, — en næsta I
eítirtektaverð er hún, og efnið í-
skyggilegt. Greinin hljóðar svo :
“Landsstjórnin hefir sagt herra
Tryggva Gunnarssyni upp banka-
stjórastöðunni viS I,andsbankann
jrá 1. janúar 1910”,
Væntanlega haía allir þeir Vest-
ur-íslendingar, sem séö bafa þetta
blaS “Ingólfs”, veitt grein þessari
eftirtekt, og ílestum þeirra mun
hún koma svo fyrir, aS hún sé
ekkert annaö enn opinber yfirlýs-
ing núverandi landsstjórnar utn
flokkshatur hennar gagnvart póli-
tiskum andst»ðingum hennar, og
þá um leiö opinber yfirlýsdng þess,
1 aS hún ætli aS láta þaö flokks-
hatur hafa, ekki aS eins áhrif á
j stjórnarfar sitt fratnvegis, heldur
miklu fremur þaö, að hún sé fast-
ákveSin í þvi, aS láta þaS vera
ráöandi aflið, aS á flokksbatrinu
sknli byggjast framWæmdir henn-
ar og ákvaröanir í embættaveit-
ingum, og þaö átt nokkurs tijlits
tiil þess, hverjir hlut edgi aö máli
og hvort sanngirni, þjóSarvelferS
og sómi lands og stjórnar mæli
með slíkri stefnu eða mótd.
aS vonast eftir af nokkrum þjóS-
hollum og ærlegum manni.
þess vegna kemur þessi fregn
um, burtrekstur herra Tryggva
Gunnarssonar úr bankastjórastöS-
unni mjög á óvænt hávaöa manna
hér vestra, og særir mannúðar-,
velsæmis- og réttlætis-tilfinningu
vora, edns og það hefir sært sömu
tilfinningar fólks á Islandi, sam-
kvæmt því, sem oss er tjáð af
þeim, sem síSast hafa aS heiman
komiS, aS þessi embættisrekstur
hafi mælst afarilla fyrir . þar
heima.
þjóðin veit, af nákvæmri þekk-
ingu á manninum í heilan manns-
aldur, aS Tryggvi Gttnnarsson er
ekki aS eins einn af allra mestu
I mönnum þjóðarinnar, heldur einu-
j ig einn af hennar þörfustu og
skylduræknustu sonum. Hún á
engan son, er ann henni heitar en
Tryggvi Gunnarsson, og engan,
sem meira hefir unniö aS vexti
hennar og viðgangi á sl. 40' árum.
þess vegna hefir hann alment ver-
ið skoðaötir sem eitt af þjóðarinn-
t ar óskabörnum. Og svo vinsæll er
ltann, að ætla má óhætt að full-
' yrða, að núverandi stjórnarflokk-
J ur á Islandi eigi engan mann inn-
I an sinna vébanda, sem njóti virS-
; ingar og trausts jafn margra, og
sfst fleiri borgara landsins, enn
iTryggvi Gunnarsson.
þaö hefir verið sagt um stjórn-
málaflokka og stjórnir yfirleitt,
að frá þeim degi, sem þær komist
til valda, fari þeim daglega Imvgn-
andi, þar til þær tapi tiltrú meiri
hluta þjóðarinnar. Og víst er um
það, aö núverandi stjórn íslands
verður ekki langgæS, ef margar
stjórnarathafnir hennar far«a eftir
þessari síSustu og verstu. ■
Alt ööru tnáíi er að gegna,' ef
| þaö hefSi sýnt verið, að Tryggvi
, Gunnarsson hefði fariS óráðvand-
í jega meö fé bankans, eða notað
það til þess sérstaklega, að auðga
En þó að nefnd
hafi um nokkurn
undanfarinn tíma veriö aö rann-
saka ástand bankans, þá hefir enn
þá ekkert það komiS fram, sem
sýni, aS stjórnin hafi haft nokkra
aðra átvllu til þess aS svifta
hann embætti, en einskœrt flokks-
hatur. Og hún hefir ekki séS í það,
að auka eftirlaunabyrði lands-
sjóðs að nokkrtim mun, til þess aS
geta befnt síu á Tryggva Gunnars-
syni fyrir það, aS hann ledt öörtiT
vísi á þjóðmálin, en núverandi
valdhaíar vilja vera láta.
þetta er illa farið. Island er
ekki ofskipaS góSum drengjum,
þó stjórn þess leggi sig ekki fram
um, aS þola þá frá þeim embætt-
um, sem þeir hafa lengi gengt meö
sótna, og sýnt sig hæfa til aö
gegna framvegis.
Vesttir-lslendingar áttu góSan
þátt í, aS styrkja núvepandi stjórn
Islands til valda, ekki vegna
mannanna sjálfra, heldur vegna
þess málefnis, sem flokktirinn
fylgdi, og í því trausti, að hann
mundi hegða sér sómasamlega og
samkvæmt auglýstrí stefnu, er
hann kæmist til valdanna. En Hér
á hafa orðiö nokkur vonbrigSi, og
meðal annars t breytni hennar
gagnvart Tryggva Gunnarssyni.
Stjórnarflokkurinn íslen/.ki má
ekki við þvi, aS brjóta vísvitandi
af sér velvild Vestur-tslendinga.
En það gerir hann áreiðanlega, eí
hann heldtir áfram ofsóknum gagn-
vart þjóðarinnar be/tu drengjum.
Tuttugasta Þjóðhátíð Vestur-Islendinga.
| S1K °g vtni sina.
hæfra manna
Nú meö því, ,að það er á vitund
alt lauslæri í borginni, og 'að allra íslendingu, bæöi austan hafs
og vestan, að hér er að ræða utn
þann mann, sem um síðastliðiS 40
ára skeið hefir meö starfi síntt
vottað Islandi ste^kari ættj.'rSar-
ást, sterkara framkvæmdalíf og
hyggilegri fjármálastefnu en noUk-
ur annar borgari landsins, — mttr.
flestum Jíykja þetta etnkenndeg og
ómakleg ráðstöfun. Fáum bland-
ast hugur um, aS 'lryggvi Gunn-
arsson hefir í verklegurn fram-
kvæmdum, sérstaklega að því er
snertir samgöngur tnnanlands tneS
vega og brúagerðum, verið þaS
leiðarljós, sem leitt heíir þjóðina
Jrá skuggabrautum andvara- og
aSgerðaleysis inn á þ t framfara
og þjóðþrifabratit, sem hún nú tr
að þokast inn á. Engmn vafa er
það undirorpiö, að Tryggvi Gunii-
arsson var í fyrstu gerðttv að að-
al stjórnanda Landsbankans sök-
um þess, aS hann var þá tainn
allra manna færastur til að gegna
þeirri stöSu þjó&inni til mestra
hagsmuna. Og frá þeim dcgi að
sæta dómi, og á fyrstu 6 mánuö-
um þessa árs hafa 124 konur verið hann fyrst tók viS stjórn bankans
tlæmdar, ýmist í fangelsi eða háar J og fram á þennatt dag hefir þjóð-
fjársektir. Yfir 200 konur hafa ver- in enga tilkynningu , um það íengiS
tS reknar út úr borginni fyrir fult
og alt. En mesti fjöldi hefir flutt
inn hingað aftur í þeirra staS.
[þær hafa komiS hingað frá ýms-
aS m-aSiirinn hafi ekki staðiS mjög
ráðvandlega og heiöarlega í stööu
sinni, og gengt henni meö allri
þeirri samvizktisemi, sem hægt er
Sýningargestir.
Meðal þeirra, sem heihisóttu
Heimskringlu sýningarvikuna, —
voru þessir : Ingfmundur Olafsson,
Ivar Björnsson, Gísli Jónsson,
Thorarinn Bjarnason Thorarins-
sonar prests, allir frá Wild Oak
P.O., Man.; Thordur Yatnsdal,
Wadena, Sask.; S. D. B. Stephans-
son, Leslie, Sask.; Wm. Olafsson
og Agúst Johnson, með konu sína,
frá Winnipegosis, Guðni Thorleifs-
son, Wild Oak., Svr. Björnsson,
Markland ; Th. Thorkelsson, Oak
Point ; Sv. Sveinsson, Halldór
Áenason, Hernit Christopherson,
S. Heidman, J. G. Oleson, Trygvi
Friöriksson (meö konu sína og
tengdadóttir) og Kristján Gríins-
son, allir frá Argyle bygð ; Gunn-
ar Einarsson, Cold Springs ; Pétur
Hallsson, Lundar ; Miss' Ingibjörg
Hinriksson, Eifíkur Bjarnason —
með konu sína — óg þær systur
Ólafía og Stefanía Johnson, öll frá
Churckbridge ; Björn A'ustmann
frá Geysir, Man.
ísl< >ndin?a idagurinn.
4?
í River Park, 2. Ágúst, 1909.
FORSETI ÐAOSINS:
THÓRÐUR JOHNSON.
KAPPIILAUP BYRIA
Kl 9 fyrir hddegi.
P R Ó G R A M :
Forseti kveður sér hljóðs klukkan 1.30 síðd.
MINNI ÍSLANDS
RÆÐA—SÉRA RÖGNVALDUR PÉTURSSON.
KVÆÐI — S. S' ÍSFELD.
MINNI VESTUR-ÍSLENDINGA.
RÆÐA—JOHN SAÁISON, (lögfræðingur í N. Dak.)
KVÆÐI — J. MAGNÚS BJARNASON.
MINNI CANADA.
RÆÐA — THOMAS H. JOHNSON, M,P.P.
KVÆÐI — SÉHA HJÖRTUR LEÓ.
* Islenzki Hornleikenda-flokkurinn
SKEMTIR MEÐ HORNAMÚSIK Á ÞJÓÐHÁTÍÐINNI.
Yerðlanna-skrá:
Ef nefndin álítur svo betur fara, verður breytt niðurröðun hinna
ýmsu íþrótta eins og nauðsyn krefur. —
pemngar
KAPPHLAUP.
1. Stúlkur, innan 6 ára.
4 0 y a r d s.
1. verölaun, peningar
2.
3. “
4. “ “
2. Drengir, innan 6 ára.
4 0 y a r d s.
1. verSlaun, peningar
2.
3. “
4. “
3. Stúlkur, 6—9 ára.
5 0 y a r d s.
1. verölaun, peningar
2. “ “
3 “ “
4. “
4. Drengir, 6—9 ára.
5 0 y a r d s.
1. verðlaun
2.
3, “ “
4. “ “
5. Stúlkur, 9—12 ára.
7 5 y a r d s.
1. verðláun, peningar
2.
3.
4. “ ‘‘
6. I'rengir, 9—12 ára.
7 5 y a r d s.
- 1. verðlaun, peningar
2.
3. “ “
4. “ ‘‘
7. * Stúlkur, 12—16
10 0 y a r d
1. verSlauu,
2. “
3. “
4. “
8. Drengir, 12—16
10 0 ya.rd
1. verðlaun
13.
$1.50
1.00
0.75
0.50
$1.50
1.00
■0.75
0.50
$1.50
1.00
0.75
0.50
$1.50
1.00
0.75
0.50
$2.00
1.25
1.00.
0.75
$2.00
1.25
1.00
0.75
14
15
16

18.
15
ara.
s.
$3.'00
2.50
1.50
1.00

ara.
s.
Hver vill selja þau?
þeir, sem kunna að eiga No. 6,
12, 15, 16 og 20 af yfirstandandi
(23.) árgangi Heimskringlu og
vilja selja þau með skaplegu verði,
eru beðnir að senda þau sem .fyrst
á skrifstofu blaðsins.
3. “
4. “
9. Ögiftar stúlkur.
10 0 y a r d
1. verölaun
2. , »
. 3. “
10. Ógiftir menn.
15 0 y a r d
1. verSlauu
2.
3. “
11. Giftar konur.
7 5 y a r d s.
1. verölaun,
2.
3.
4.
12. Giítir menn'.
10 0 y a r d
1. verölaun
2.
3.
4.
$3.'00
2.50
1.50
1.00
$4.00
3.00
2.00
$4.00
3.00
2.00
$5.00
4.00
3.00
2.00
$5.00
4.00
3.00
2.00
Klukkutímí til miSdagsverSar.
20
22.
23
24
. Karlmenn, 50 ára og eldri.
8 0 y a r d s.
1. verölaun, $4.00
2. 3.00
3. 2.00
STÖKK.
. LANGSTÖKK, hlaupa til.
1. verðlaun $3.00
2. 2.00
3. 1.00
. HÁSTÖKK, hlaupa til.
1. verSlaun $3.00
2. 2.00
3. 1.00
. STÖKK jafnfætis
1. verölaun, $3.00
'2. 2.00
3. 1.00
HOP'P-STIG-STÖKK.
1. verölaun, $3.00
2. 2.00
3. “ .. 1.00
KAPPHLAUP. 1 m í 1 a.
1. verðlaun .. . $5.00
2. “ . 3.00
3. “ . 2.00
KAPPHLAÚP. 10 m í 1 u r.
1. verðlaun .$25.00
2. “ .. 15.00
3. “ . 10.00
hjólreiðar. . HjólreiS, 1 m í 1 a.
1. verðlaun . fi.0'0
2. ' “ . 4.00
3. “ . 3.00
IljólreiS, 3 m í 1 u r.
1. vl. Dunlop Tires ....
2. vl. Silfur-medalía.
3. vl. Hjólpumpa og vindla-
kassi.
. Hjólreið (Handicap), 5 míl.
1. verölaun ■$10'.90
2. “ .. 6.9Í
3. “ . 4.99
4. “ .. 2.00
. 1SI.ENZKAR GLÍMUR.
1. verölaun .$10.00
2. “ ,. 6.00
3. “ . 4.00
AFLRAUN Á KAÐLI
(Milli giftra manna og, ó-
giftra, 7 á hvora hlið).
1. verlaun (til þeirra,
sem vinna) .$14.00
2. verSlaun (til þeirra J
sem tapá) . 7.00
26.
27.
Konur, 50 ára og eldri.
5 0 y a r d s.
1. verðlaun, $4.00
2. “ 3.00
3. “ 2.00
Leiðrétting.
í grein minni “Hér og þar”, er
út kom 8. þ.m., haf-a t v ö orð
íallið úr í öðrtim dálki á bls. 4, í
línum 22. og 21. neSantöldum.
þa r stendur : “Ég mætti kunn-
ingja mínum þenna dag, sem ég
befi nefnt hér að framan”. Les :
Ég mætti e i n u m kunningjaí
mínum þenna s a m a dag, sem
ég hefi nefnt hcr a'S íraman. —
þetta bdð ég leseendurna aS að-
gæta.
Ég hélt, aS þetba mundd ekki
valda misskilningi. En ég hefi frétt
að einhver eða einhverjir skilji
þessi orð svo, aS ég medni þau til
Jóns Thorsteinssonar, af því ég
nefndi hann, sem Ilon. R. Rogers,
í greininni meS nöinnm. Slíkt er
algerður misskilningur. þó ég hafi
minst á Jón Thorsteinsson bæði í
þessari grein og áður, þá er þaS
vegna þess, að ég hefi e k k i
þ ek t eða sældað saman við jafn
geðfeldan mann á mína
raun, sem hann, vestanhafs. Svo
má hver gera sér ferðir til hans
og útþýða orö mín, sem honum
þóknast, og hans skilning er sam-
boðnast.
K. Ásg. Benediktsson.
Sparið
Línið Yðar.
Ef þér óskið ekki að fá
þvottinn yðar rifinn og slit-
inn, þá sendið hann til þess-
arar fullkomnu stofnur.ar.
Nýtfzku aðferðir, nýr véla-
útbúnaður, en gamalt og æft
verkafólk.
LITUN, HREINSUN
OG PRESSUN
SÉRLEGA VANDAÐ
Modern Laundry &
Dye Works Co.,Ltd.
307—315 IlartfrHve ðit.
WINNIPEO, [MANITOBA
Pbones : 2300 og 2301
DANS (Waltz).
(AS eins fyrir íslendinga.
1. verðlaun .......... $7.00
2. / “ 5.00
3. “ 4.00
4. “ ' ............ 3.00
WALTZ (open for all).
1. Pri/.e, 1 Doz.Photos $10.09
------------------------------!
FYRIR
12 Alberta Special
Cabinet Ljósmyndir
og Ein Stór 10x20
þuml. Líf-stærðar
Ljósmynd gefin með
HverjuDúsíni. —Og
Hvert Dúsín Kostar
Aðeins —
$7.00
UETTA TILBOÐ tílLD-
IR AÐEINS í MYNDA-
STOFD VORRI Á
PORTAGE AVENDE.
Wm. A. MARTEL,
MVNDASMIÐDR.
2551/2 PORTAGE AVE.
Phone: Maln 7764