Heimskringla - 10.03.1910, Page 3

X
X
WINNIPEG, 10, MARZ, 1910. »1». S
rR08LlirH0TEL"i
llð Adelaide St. Winnipeg
Bezta $1.50 á-dag hús i Vestur-
Canada. Keyrsla ÓKeypis milli
vagnstöóva og hússins á nóttu og
degi- Aðhlynninig hins bezfa. Við-
skifti íslendinea óskast. ÓLAFUR
Q. ÓLAFSSON, íslendlngur, af-
(relOlr yOur. HelmsækjiO hann. —
O. ROY, eigandi.
Cor. Portage Ave and Fort St.
28- -A-H.
FÉKK FYRSTU VERÐLAUN Á SAINT
LOUIS SÝNINGUNNI.
Dag og kveldkensla. Teleíón 45.
Haustkens/a byrjar 1 Scpt.
Baekliogur með myndum ókeypis.
Skrifið til: The Secretary, Winnipeg
Busineet College, íVinnipeg, Man.
A. 8. IiARDAIi
Selor líkkistnr og annast nm útfarir.
Allur útbúnaður sA beati. Eufremur
selur hann allskouar minnisvaröa og
legstaina.
121 Nena St. Phone 306
HKIHNUItPNUdl og TVÆfi
skemtilegar sögur fánýir kaup-
endur fvrir að eins #8 OO
Giftingaleyfisbréf
selur: Kr. Ásg. Benediktsson
528 Simcoe St. Winnipeg.
-THE-
“Arena”
Þessi vinsæli skautaskáli
hér f vesturbænum er nú
opinn. Isinn er figœtur.
18da Mounted Rifles
Band Bpilar fi Arena.
KARLM. 25c.—KONUR I5c
Chas. L. Trebilcock, Managcr.
JIMMY’S HOTEL
BEZTU VÍN OG VINDLAR.
VlNVEITARI T.H.FRASER,
ÍSLENDINGUR. : : : : :
Jamcs Thorpe, Eígandi
A. S.TORBERT’S
RAKARASTOFA
Er 1 Jimmy’s Hótel. Besta verk, 6gæt
verkfæri; Rakstur I5c en HArskuröur
25c. — Öskar viöskifta íulendinga. —
I
1
MARKET HOTEL
146 PRINOESS ST
P. O’CONNELL, elgandl, WINNIPEQ
Beztu teaundir af vínföngum og Yind
um. aðhlynning góð húsit' endmbmtt
Woodbine liotel
466 MAIN ST.
StnTsea Billíard Hall 1 Norövesturlandíuö
Tlu Pool-borÖ,—Alskonar vfnog vindlar
Gistin* og fæOi: $1.00 ó dag og þar yfir
Lennon á Hebu
Eigendur.
Hvernig vinnur þú bug
á hinu illa ?
Prédikan, flutt 1 Tjaldbúöarkirkjn 3. sunnnd.
i föstu, 27. febrúar 1910.
eftir F. J. Bergmann.
BdSN.—Líknsami íaóír! Fyrirgef
oss margfaldar syndir vorar. Fyr-
ingeí oss, hve lítils vér mátum oít
lífiS, og hve illa vér fórum meö
það. Fyrirgief oss, hve seinir vér
vorum að skilja, hve óumræðilega
dýrmætt lífið 4 að vera hverjum
manni. Fyrirgef oss, að vér oft
létum herast fyrir straumi og lifð-
um baráttulausu lífi, án þess að
kepipa eáitir þeirri fullkomnan og
þedm þroska, sem þú ætlaðir oss.
þú lézt oss fæðast í heim þenna tll
þess að vinna bug 4 hinu illa. ,Vér
áttum að leggja hedminn að ein-
hvierju leyti að fótum, þér. þú ætl-
aðdr oss að vinna bug á hdnu illa
í oss og umhverfis oss. þú sendir
edngetinn son þdnn í hedminn tdl að
frelsa oss frá hinu illa. Hann sýndi
oss á ógleymanlegan hátt, hvernig
þú a'tlast tfil, að allir, sem á þdg
trúa, verji lífi sínu. Kenn oss að
verja lífi voru eins og hann. Gol
oss hu,g,arfarið hans, kærleiksríku
lundina hans, vísdóminn hans,
birennandi áhugann hans, að vinna
bug á hinu illa. Amen í Jesú nafni.
Ræðutexti:
Lk. 11, 14-28.
Fyrra helming föstutímans, gefa
guðspjallatextarnir, sem valdir
haifa verið, tilefni til huglaiðin^a
um baráttuna gegn hinu álla. A
fyrsta sunnudag í föstu hefir guð-
sp'jallið öðlast það arfgenga nafn
með þjóð vorri : Djöfullinn freist-
ar Jesú. Annan sunnudag í íöstu :
Kanverska konan — eða frásagan
um það, hvernig frelsarinn lækn-
aði brjálaða dóttur heiðing.ja konu
einnar, sem tál haiis leitaði. þriðja
sunnudag í föstu : Jesús rak út
djöful. það er sagan, sem vér höf-
um fyrir oss í dag.
Baráttan gegn hinu illa er ctf til
vill stærsti veruleiki lífsins eða
þeirrar tilveru, sem vér þekkjum
liér. Lífið hér á þessari jörð vdrð-
ist að lang-mestu leyti vera bar-
áttu líf. Baráttulaust líf er ekkert
líf. það er aðgerðaleysi, dauði, aft-
urför. Lífið í öllum myndum, bar-
átta. Eins langt og augað eygdr cr
það í hættu og háska. Eðlishvötin
ávalt sú sama, að forðast hætt-
una. þroskinn, vöxturinn og við-
gangurinn, sem öllu lífi er ætlaður,
fæst einungds með þyí, að hver lif-
andi vera taki á öllum kröftum
til að varðveita líf sitt og losa
það úr hieljargred.pum.
Enginn hefir kent oss mönnum
þebta edns vel og mannkynsfrelsar-
inn. Enginn sýnt, hverndg mannin-
um er ætlað að verja lífi sínu, eins
og hann. Enginn gengið eins á
hólm við hið illa og hann. Freist-
ingarsagan. sýnir oss, hvernig hann
sparn hinu illa frá sér, frá eigin
sálu sinni, svo það yrði honum
eigi að meini. Hinar sögurnar sýna
oss, hvernig hann bægir því frá
öðrum og. losar þá úr viðjum
þess. Kenningin hans og verkin
hans öll höfðu sama markmið :
Að vinna bug á hinu illa og fá
mennina til að slíta af sér fjötra
þess.
Mfklu opnari augum hefir hann
litið lífið en vér. t augum hans er
tilveran öll háð andlegu valdi.
Hann sér mikið af illu hvarvetna,
og það gengur honum sárt til
hjarta. Hann hefir alls enga skýr-
ingu gedið oss á því, hvers vegna
það sé til, og hví lífið þurli að
vera þessum 'txaráttu-skilyrðum
háð,— svo fult sársauka og kvöl,
böli og neyð. Hann hefir að edns
gert mennina enn betur sjáandi en
þeir voru áður. Kent þeim að
horfa hinu illa beint í augu, igera
sér ljósa grein fyrir hættunnd, sem
lífi og velferð er af því búin, og
vera sífelt að finna bót við hverju
böli. Hann treystir ávalt mættt
síns himneska föður. Tilveran er
öll á hans valdd. Alt hlýtur því að
fara vel. Hann er sístarfandi og
hann vill, að mennirndr sé einnig
sístarfandi með honum að velferð
sinni og, heildarinnar allrar. Og
starfið er í því fólgið, að lyíta öllu
í æðra veldi en það er, vinna bug
á einhverjum örðugleikum, sedlast
eftir því sannasta og bezta, sem
hugurinn þrádr.
í frásögu þessari er hann enn að
lækna. Hér er mállaus maður, þar
sem hann ber að. Fólkið álítur, að
mállevsi hans sé orsakað af illu
andavaldi. Svona skamt var þekk-
ingdn á leið komiu. Jesús leeknar
manninn, svo hann íer að mæla.
Hve óumræðileg lækning er í því
fólgin, að menn eru nú öldungis
hættir að trúa því, að hindr
mörgu meinbugir lífsins sé af
völdum illra anda. þá var hið illa
svo máttugt í huga manna, að
naumast sá til sólar. Nú er hið
góða orðið svo voldugt, að það er
stöðugt að vinna kraftaverk.
FólkiS undraðist yfir mætti
hans. Sumdr hafa orðið glaðir og
lofað gvið, sem er góður. Aðrir
lögðu illa út. Sumir sögðu : bann
er góður i; guð er í verki með hon-
um. Aðrir sögðu : Sá illi, anda-
höfðdnginn sjálfur, veitir honum
fulltdngi sdtt. Sumir sögðu : það
er sigur hins góða. Aðrir : það cr
sigur hins illa. Svo misjaínt dæma
menn og skiJja þann dag í dag,
cót og einatt.
Trúin á hið illa var mikil með
Gyðingum á dögum frelsarans.
Ilún hvíldi eins og farg yfir þjóð-
inni.. Örlög þjóðarinnar áttu þátt
í því. Ilagur hennar var .bágur,
huguiínn dapur. það var edns og
alt hefði snúist henni tdl ó.gœfu.
Hún hafði verið bjartsýn 'í lengstu
lög. 1 gamla testamentinu verður
trúarinnar á illan anda mjög lítið
vart. Satan er að eins nefndur á
þrem stöðum í gamla testament-
inu, og mjög vafasamt, hvort orð-
ið er þar viðhaít sem eiginnafn. 1
21. kap. íyrstu Kroniku.bókar, er
frá því sagt, að Satan hafi hafist
gegn Israel og engt Davíð tdl að
telja ísrael. En í 24. kap. 2. Sam-
úelsbókar er önnur frásögn um
sama fólkstaJið. Sú frásögn er
miklu eldri en hin, er Kronikubók-
in hefir. 1 þessari eldri frásögu er
Satan ekkert nefndur, heldur sagt,
að reiði J a h v e hafi upptendrast
gegn Israel, og hann hafi sagt við
Davíð : Far þú og tel ísrael, og
Júda. En af því guð hengdi Davíð
og ísrael stórkostlega fyrir fólkstal
þetta með drepsótt, er hred.f burt
eigd færra en sjötíu þúsundir
manns, fær eigi höfundur Kroniku-
bókanna, sem ritar ednum 250 ár-
um síðar, skilið, hvernig unt sé að
samrýma þetta réttri guðshug-
mynd. þess vegna bendir hann á
óvin mannanna í andaheiminum
sem þann, er komdð hafi þessu ó-
heilla-atviki til leiðar. Báðar lrá-
sögurnar bera að eins vott um
skilning höfundanna og skýring 4
þessu aitriði í sögu þjóðarinnar.
Oig er enigin furða, þótt hann sé
nokkuð ólíkur, þar sem hálf þrfiðja
öld er á milli þeirra. Annar segir,
að upptökin hafi veriö hjá guði.
Hdnn hjá Satan.
Hindr tvedr staðirnir eru miklu
ákveðnari. Hinn fyrri er hjá spá-
maxindnum Sakaría. Alíta menn
spádómsbók hans fra'mkomna
krfng um árið 520 fyrir Krist. 1
byrjan 3. kapítula segir spámaður-
inn, að hann hafi séð i sýn Jósúa,
æðsta prest, þar sem hann stóð
írammi fyrir engH Jahve og Satan
honum til hægri handiar að ákæra
hann. Svipaður þessum stað er
hinn alkunni staður í Jobs-bók.
það stórmerka skáldrit byrjar með
íormála í óbundnum st.il, þar sem
meðal annars þetta stendur :
Nú bar svo til einn dag, að syn-
ir guðs komu til þess að ganga
fyrir Jahve og kom Satan og með-
al þedrra. Mælti þá Jahve tdl Sat-
ans : Hvaðan kemur þú ? Satan
svaraði Jahve og sagði : Ég hefi
verið að reika um jörðina og arka
fram og aftur um hana. Og Jahve
mælti til Satans : Vieittir þú at-
hygli þjóni mínum Job? því að
enginn er hans líki á jörðu, maður
ráðvandur og réttlátur, guðhraKÍd-
ur og grandvar. Og Satan svaraði
Jahve og sagði : Etli Job óttist
guð fyrir ekki neitt ? Hefir þú ekki
lagt skjólgarð um hann og hús
hans og alt, sem hann á, hringinn
í kring ? Handaverk hans hefir þú
blessað og íénaður hans breiðdr sig
um landið. En rétt þii út hönd
þína og snert þú alt, sem hann á,
og mun hann formæla þér upp í
opið geðið. þá mælti Jahve til
Saitans : Sjá, veri alt. sem htinn á,
4 þinu valdi ; en á sjálfan hann
mátt þú ekki teggja hönd þína.
Gekk Satan þá burt frá augliti
Jahve.
Edns og öllum gefur að skilja, er
þet'ta ekki frásögn um neinn veru-
Legan atburð, heldur er þetta skáld
skapur, hugmyndasmíð höfundar-
ins. Hann lætur þenna stórleng-
lega harmsöguleik hefjast á himni.
þar lætur hann Saitan koma fram
fyrir drottin og telur hann með
sonum guðanna — elohlm.
Engrar óvinganar verður vart
m.il.i hans og guðs. En hann er
mönnunum óvinveittur og þolir
ekki, að þeim sé hrósað.
Hann vill sannfæra Jahve
um, að þeim sé ekki trúandi. þeir
falli frá, er þeir verði fyrir miklu
mótlæti. Skáldið lætur hann koma
fra-m sem málfœrslumann gegn
Job, að edns til að gera lifandi í
huga lesendanna reynslu Jobs og
sigurinn rnikla, er hann að síðustu
öðlast. En hann getur ekkert, nema
með fullu leyfi guðs og verður að
lúta vilja hans í öllu.
Jobsbók álíta menn, að til hafi
orðið annaðhvort á herleiðdngar
tímabdlinu, austur í Babylon, eða
þá fljótt eftdr beimkomuna. Lengra
en þetta var trúdn á hinn illa ekki
komin um það leyti. En á tima-
llilitiu frá beimkomunni og til þess
tíma, er frelsarinn var uppi, tók
trúin á hið illa fjarska miklum
þroska hjá þjóðinni. Menn áJíta nú
alment, að það hafi verið f-yrir á-
hrif frá Persum, semi þedm mun
meiri áhrif höfðu á hugsunarhátt
þjóðarainnar, af þvi þeir höfðu
reynst Gyðingum betur en aðrar
lveiðingjaþjóðir og gefið þeim hedm-
fararleyfið, er þeir þráðu sáxar
öllu öðru. En með Persum var
trúin á hið illa ákaílega sterk.
Veldá hius illa var eftir hugsunar-
hætti þeirra jafnmáttugt veldi hins
góða, eða enn voldugra. Vonbrigð-
m, sem þjóðin varð fyrir við heim-
komuna, og bin ömurfe.ga barátta,
er hún stóð uppi í fyrir sjálfstæði
sínu, þar sem leikslok voru stöð^
ugur ósigur, hafa eilaust átt í því
drjúgan þátt. þesst þroski trúar-
innar á hið illa með þjóðdnni kem-
ur bezt fram í apokrýfisku riti,
hinni svonefndu Enoks hók, sem
kom fram á síðustu öld fyrir
Krists burð. En hann stendur í
sambandi við hugsunarhátt, er
gekk yfir heim allan um það leyti.
Menn hugsuðu sér veröldina fulla
illum öndum. Gyðingar hugsuðu
sér helzt lieiminn allan utan Gyð-
ingalands, sem veldi hins illá. Ef't-
irtektavert er, að i Jóhannesar-
guðspjalli virðast binir illu andar
nálega liorfnir sýnum. þar sýnist
hinn ill'i höfðingi nálega standa
einn uppi andspænts guði og
Kristi.
Með vanalegum yfirburð'um hugs-
unarinuar sýnir frelsarinn við
þetta tækifœri, eins og oftar, hve
andstæðingar hans fari með mikið
óvi't. þér segið, að ég reki illa
anda út með fulltingi andahöfð-
ingjans. Er hann þá orðdnn sjálf-
um scr sundurþykkur ? Sé hann
farinn að rífa niður fyrir sjálfum
sér, er veldd hans eigi lengur eins
óttalegt og þér haldið. Ríki hans
fær þá eigi staðist. það voru líka
lleiri á Gyðingalandi, sem ráku út
illa anda en hann. Á það bendir
hann þeim. Lærisveinar farísea og
fræðimanna læknuðu líka á þenna
hátt og virðist oft hafa hepnast.
Er það þá sá illi, sem hjálpar
þeim ? þeir lækna í yðar umboði.
þess vegna skulu þeir v-era dóm-
endur yðar. Eigi var unt að láta
þá verða sér meir til minkunar
fyrir hedmsku sína.
Nei, þér vitið, að það er eigi
svo, segir frelsarinn. það, sem ég
gjöri, á að sannfæra yður um
mátt hins góða yfir hinu dlla. það
er guðlegur máttur tdl að frelsa
frá hinu illa, sem þér hér hafið
orðið varir. Máttur liins illa er
eigi eins mikill og þér ætlið. Guð
er óumræðilega mikið máttugri.
S4, sem gengur út í haráttuna í
hans nafni, öðlast máttinn hans til
að vinna bug á hinu illa. Eg rek
illa anda út með guðs fingri —
guðlegum mætti. I.á'tið það vera
tákn þess, að guðsríki sé til yðar
komið.
Á hvern hátt er guðsríki kom-
ið? Á þann hátt, að nú átti
mönnum að skiljast, að baráttan
gegn hinu illa væri ekki vonlaus,
heldur þvert á tnóti, að guð al-
máttugur, faðir alls sem lifir, —
hann, sem setuli élskulegan son
sinn til jarðar, mönnum tdl frelsis,
og var máttugur í honum, vill
vera máttugur í hverjum einasta
manni, sem á hann trúir. Hann
ljær h'verjum þeim, sem uppi stend
ur í baráttunni gegn hinu illa að
dœmi' frelsara vors Jesú Krists,
guðlegan mátt til að sigra í þieirri
baráttu. Lífið er sigur, en edgi ó-
sigur. Guðsriki er komið tdl allra,
scm trúa, að guð vilji ekki dauða
syndugs manns, heldur að hanu
snúi sér og íifi. Guðsríki er komið
til allra manna, sem trúa þvi, að
kærleikurinn sé sterkasta aflið,
sem, starfandi er í heiminum. Að
hann sé hvert augnablik að lækna
og likna og sigra. Guð er kærledk-
urinn. Sá, sem á hann trúir og
hefir hann í sálu sinni, eins ogfriels-
arinn, hann er stöðugt að vinna
bug á hinu illa með guðs fingri.
Á þenna hátt var guðsríki til
þeirra komið.
En í, enn sannara skiliiingi á
það að vera til v o r komdð. Trúin
á alveldi guðs er sannarlegt gUðS-
ríki hverri mannssál, sem hana
eignast. Sú trú, að hann sé ein-
valdur konungur, og engdnn höfð-
ingd til svo máttugur, að hann fái
slegið nokkurn hlut úr hendi hans,
er kristin trú, — sú trú, sem
drottinn vor Jesús Kristur víldi
gefa beAminum — hún og engin
ömnur. 1 hana held ég mér dauða-
haldi og er öruggur. Um leið og ég
læt hana þroskast í sálu minni,
veit ég, að ég er að iklæðast
Kristi. Ég er þá að berjast við
hið ilia i sjálfum mér og umhverfis
mi.g á sama hátt og hatin. Og ég
er þá að horfa út yfir tilveruna
alla sömu björtu trúaraugum og
hann.
En þessi trú á alveldi guðs og
alveldi kærleikans á erfitt með að
ryðja sér til rúms i hjörtum mann-
anna. Hve lítinn gaum menn hafa
gefið orðutn frelsarans. tíá illi hehr
verið svo óumræiAle.ga máttugur
höfðingi í hugum manna. Osjaldan
tala krdstnir menn svo sem væri
allur heunurinn á valdi hans. Mið-
aldaguðfræðin á í því mákimm þátt.
Menn gátu naumast snúáð sér
þvers lötar, án þess aö mæta
hinum illa. Hann tók á sig alls
konar gerfi og var allstaðar á
ferðum og sýndist alt hafa í hendi
sér. Samt var máttur hins góða
eigi þorrinm. Á móti minsta hngri
þess mátti hann sín ekkcrt jalmvel
í miðaldatrúnni. Krossmarkið eitt
eða dropi ai vígðu vatni var nóg
til að faefa hann lamga vegu.
Frelsarinn talar um hann sem
bundinn. Hann hverfur aítur að
eiuhverju leytd til hugmyndar
gamla testamentdsins um hann,
sem þann, er hlýða verði vilja
drottins og lúta heilögu alveldi
hans. Hann segdst sjá tíatan falla
af himni sem eldingu (Lk. 10, 18).
það. var þegar læriSveinarnir sjö-
tiu hurfu aitur til hans með fögn-
uðd og sögðu : Jafnvel illir andar
eru oss nndirgefnir í þínu naínd.
það er honum forboði þess, að
trúin á mátt hiins illa þverri í
mannssálunum. Hann hugsar á-
valt um hið illa sem yfirbugaðan
óvin, fjandsamlegt afl, sem lagt sc
í bönd, og hver etnasti maður eigi
að ljá lið og krafta til að fjötra.
Nú er miðaldamyrkrið fiyrir
löngu um garð gemgið. Trúan á
guð og það, sem gott er, hefir
þroskast óumræðilega mikið.
Krossmörkdn og vígða vatndð horf-
ið úr mótmælenda heiminum. þar
sem þau enn eru við lýði, uggir
mi'g, að trúin á áhrií þeirra sé aö
edns skuggi hjá því, sem edtt sinn
var. En trúin á þann kœrleikans
gúð, er öllu ræður, allstaðar er
nærverandi, starfandi og frelsandi,
læknandi og líknandi, hún hefir
eflst og þroskast og aldrei verið
jain-björt og frjálsum mönnum
jafn-samboðin og nú. Trúdn á föð-
ur drottins vors Jesú Krists og
þann, sem hann sendi, er, þrátt
fyrir alt, hið sanna Ílfsloft þessar-
ar aldar. IIún er stöðugt að
binda hið illa. Henni er líkfóga,
þrátt fyrir margar syndir, gefið
medra vald til að stíga ofan á
höggorma og sporðdreka og yfir
öllu óvinarins veldi, en fiestum
öldum öðrum (Lk. 10, 19).
En að sama skapi sem trúin á
178 SÖGUtíAFN IIEIMSKRINGLU
sagði Jakoib.' '“Við finnumst einu sinni enn. Vertu
sæll’1.
Hann fór, en Móritz gekk hugsandi heim á leið.
Móðdr hans var að œía sig í að spinna, til að stytta
einverutíma sinn.
“Ert það þú, Móritz ?” sagði hún þegar hann
kom inn.
“Já, mamma", svaraði drengurinn og lézt vera
kátur. “Ég befi unníð duglega fyrir þig, það máttu
reiða þig á”.
“VesaLings Móritz minn”, sagði móðdrin, “þú ert
sjáLísagt þreyttur?”
“Ned, nei, ég ætla nú að kveikja ljós og lesa í
ait kvöid á meðan þú spinnur”.
Móritz kveikti Ljósið og las i nokkrar stundir við-
stöðulaust. Á meðan spann móðir hans og sagði
ekki edtt orð.
“Ég held^það gangi veL,* mamma”, sagði Móritz
um leið og liann hlóð saman bókum sínum. A
kvöLdiin les ég upp það, sem ég befi iært, og í vor
göngum við tiil Gautaiborgar, þar vona ég þú fáir
sjónina aftur og getir unnið eins og áður, svo að
ég geti haldið áfram námi mínu”.
“Guð gefi það rætist, elsku Móritz minn, en nú
er ég þér til byrðar”.
“Segðu ekki þetta”, sagði Móritz ákafur. ‘,lILefir
þú ekki unnið og liðið fyitir mig ? Og er það ekki
skylda mín, að endurgjalda þér alLa þessa ást?”
“Móritz”, sagði móðir hans, ‘■‘ég befi verið að
Imgsa um breytni mína í dag, og er komin að þeirri
niðurstöðu, að ég hafi ef til viLI breytt rangt gagn-
Vart þér, með því að láta þig vinna í öðinsvik til
þess að þurfa ekki að Lifa af annara gjöfum. það
«r ef til vtill ekki annað en hcimskulegt dramb, sem
hefir komdð mér til þessa. Presturinn befir boðist
FORLAGALEIKURINN 179
til, að safina samskotum handa okkur, en við höfum
bæði nieitað því. það er máske rangt”.
‘*‘Nei, nei", svaraðd Móritz, “láttu mdg að minsta
Vosti balda áfram að vinna í vetur. Séu þá engin
úrræði önnur, þá getum v'iö þegið þetta. það er
engin hneisa að vinna fyrir sér við heiðarlegt starf,
og hví skyldi ég ekki geta unnið eins og aðrir fá-
tæklingar ?”
“En ....” sagði húsfrú Sterner.
“Ekkert enn, elsku mamma”, sagði Móritz, “þú
verður að lofa mér að ráða í þessu efni. Mér þykir
að sönnu vænt nm bækurnar mínar, en mér þykir þó
vænna um þig en alt annað, og þú skalt ekki þurfa
að lifa af ölmusum á meðan ég get unnið fyrir þér”.
Við þetta sat. Móðir hans kom ekki með fleiri
mótbárur, þegar hún vissi að s}-ni hennar var á-
nægja í að vinna fyrir hana. þannig liðu dagarnir,
lnin fékk nógan hör til að spinna frá nálægustu auð-
mönnum, og vaninn gerði að hún að síðustu gat
spunnið eins vel eins og hún hefði sjón. Móritz hélt
áfram að vinna á Óðinsvik, og eftir þvrí sem kraftar
hans uxu og hann vandist vinnunni,, varð hún hon-
um auðveldari. Vierkstjórinn og vinnumenuirnir
hættu líka að stríða honum, þegar hann svaraði
þeim engu, og þess utan voru þeir hræddir við ráðs-
manniinn, sem daglega fékk meiri og meiri ástúð á
Móritz. Verkalaunin voru greidd honum á tiltekn-
um tíma, og það sem hann og móðir hans unnu fyr-
ir, nægði þedm til lífsviðurhalds, og Móritz gat þess
utan dregið saman fáeina skildinga til hinnar fyrir-
huguðu Gautaborgar ferðar.
þegar Móritz kom heim frá Óðinsvík 4 kvöldin,
stundaði hann nám sitt, eti móðir hans spann.
títundum skrifaði hann niður hugsanir sínar, því nú
höfðu hugsjónirnar tekið við stýrinu af skynseminni
með köflum.
180 SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU
Allir andagiftarmenn—og að Móritz var einn af
þedtn sannast síðar—verða fyrir þessum óglöggu tíma-
bilum, hálf-trufluðum hugsanagraut. Meðan hugsan-
irnar eru ekki hreinar, \-erða húgsjótiSrnar ekki bjart-
ar. þœr eru dularfullar og ólögulegar, en bera þó
með sér, að eigandi þeirra muni einhverntíma gleðja
mannkynið með fögrum og fullkomnum myndum úr
hugard'júpd sínu.
Margar breytingar áttu sér stað í huga þessa
þjáða unglings þenna vetur, en hann dtildi þær fyrir
móður sinnd, af þvi hann hélt, að það mttndi auka
henni sorg.
Efasemdanna vond.i andi náði yfirráðum yfir
huga hans, og hvernig sem hann reyndi til að verða
af með hann, kom hann ávalt aftur. Fátæktin og
neyðin voru ekki ednfær um, að gera hann þverúðar-
fullan, hann var of góður og ráðvandur tdl þess. það
þurfti alt anmað til að koma þv'i inn í huga hans.
Og þetta annað kom, það var vonzkatt, fyrirlitn-
tngin, vanþakklætið. það var eitrið úr hittum \-oða-
Legu fjarstæðum, sem Jakob Kron, samkvæmt lífs-
oeynslu sdnnd, gróðursetti í sálu drengsins, ásamt
með því takmarkalausa vanþakklæti, sem fjölskylda
sú sýndi honum, er hann la>gði líf sitt í hættu fyrir
til að bjarga barni liennar. þetta kveikti hjá hon-
um vanitraust til maunanna, og efa á tilveru rétt-
látrar forsjónar.
Móritz reyndi af öllu megni að verjast þessttm
ltugsunum, sem á hann réðust með miklu afli. Ast-
in á móður hans hjálpaðd honum mikið, og hefðd hann
orðið fyrir einhverri lítilfjörlegri gœfu, þá hefði það
getað rekið þessar hugsanir algerlega á burt, og
gróðursett aftur hjá honuin ráðvendni og rósemi.
Og eftir slíkri gæfu-tilviljan vonaðist Móritz á-
valt.
FORLAGALEIKURINN 181
“Að nokkrum árum liðnum verð ég óháður mað-
ur, og þá skal móðir mín ekki þurfa að búa í slikum
kofa sem þessum, htin skal búa hjá mér, og ég skal
gera beinni ellina létta og sæluríka, eins og hún hefir
gert æsku mína sæluríka. þá vona ég að alt verði
gott, ég átta mi'g þá á lífinu, fae aftur fult traust á
forsjóninni og lifi i sátt og samlyndi við hedminn”.
þannig var von drengsins, og endai þótt að
skugga slæd á hana, þegar móðir hans misti sjónina.,
þá dó hún samt ekki alveg. Hugsun þessi lifnaði á-
valt við, þegar vel lá á drengnum, eíida þótt hún
flýði í fylgsni innri vitundiarinnar, meðan hinn dámmi
efi háði orustu 1 huga hans. Stundum birtást vonin
í draumum hans, eins og frelsandi engill, og vcófaði
að honum hinni hvítu lilju friðarins.
þannig leið veturinn. Móritz var á þessum tíma
orðinn að minsta kosti tveim árum eldri, því awdans
barátta breyúir drengnum furðu fljótt í ungling og
unglingnum í mann. Vorið var áð byrja, snjóinn
leysti og læ\-irkinn var farinn að syngja. Móritz
sem aldrei vann lengur í Öðinsvík en frá kl. 6 á
morgnana til kl. 4 eftir hádegi, kom inn til móður
sinnar með fyrsta vorblómið í hendi sér á blíðum
apríldegi, og sagði með glaðlegri röddu en hann var
vanur að tala :
“Mamma, voifð er komið, komdu út og findu,
hve hlýtt sólin skín. Að fám \rikum liðnum fórum
við til Gantaborgar, þar vona ég að þú fáir sjónina
aftur, svo þú getir séð blómin og fuglana og glaðst
yfir skrauti sumarsins”.
Móðirin brosti af ánægju yfir kæti sonarins, tók
liendi hans og lét hann leiða sig út, til þess að vor-
golan gæti kælt entii hennar.