Heimskringla - 06.10.1910, Side 2

5ð Bl* WINNIPEG, 6. OKTÓBER 1910.
HEIMSKRINGEA
Heimsknngia
Pablished every Thursday by The
Heimskrinela News & Fiiblisbine Co. Ltd
Verö blaösius í Canada og Handar
$2.00 um áriö (fyrir fram bortfaé),
Sent til Islands $2.00 (fyrir fram
borgaöaf kaupendum blaðsins hér$1.50.)
B. L. BALDWINSON
Editor A Manacrer
Office:
729 Sherbrooke Street, Winnipeg
P.O, BOX 3083. Talsími 3512.
I
Járnbraut
nm byg-8 Nýja Islands, með fram
Wimúpeg-vatni, frá Gimli bæ nor8-
ur aS Riverton, vi8 íslendinga-
fljót, — hefir kngi veriS eitt hi5
mesta áhugamál íbúanna sem bú-
settir eru á því svæSi. Og nú
vir8ist máli því svo komiS, a8 lík-
indii nokkur eru til þess, a8 þvi
ver8i brá81ega framgengt.
SíBustu fylkiskosningar sýndu,
aS fólkinu, sem býr á því svæ8i,
sem braut «ú ver8ur a8 liggja um,
er ekki alveg sama um þaS mál.
Ég lit svo á, a8 atkvæSagreiSsla
kjósendanna á þessu svæSi hafi aS
miklu leyti veriS byg8 á þeirri
vou,, aS ef ég næSi kosningu, sem
þingmaSur kjördæmisins, þá
myndi ég skoSa þa8 skyldu mína,
aS hjálpa máli því áéram til
heppilegra úrslita, og aS einnntt
þess vegna hafi atkvæ8ayfirbur8ir
þeir, sem ég hlaut vi8 kosningarn-
ar, orSiS eins miklir og raun varS
á. Enda skoSaSi ég kosningu mína
— aS því er áminsta kjósendur
snerti — sem beina skipun frá
þeim, a8 hefjast handa í máli
þessu, og samkvæmt þeim skiln-
ingi, ritaSi ég, snemma i septem-
bermánuSi, a8alráSsmanni C.P.R.
felagsins’ fyrir Vestur-Canada, og
baS hann a8 veita Hon. R. P.
Robiin, stjórnarformanni fylkisitis,
og mér sjálfum viStal við fyrstu
hentugleika sína.
% sagSi honum í hverjum er-
indum viS vildum heimsækja hann
og gaf jafnframt nokkrar ástæSur
fyrir því, hvers vegna ég og kjós-
endur mínir á nefindu svæSi von-
uSum fastlega, aS hann mundi
sinna málaleitun okkar vel.
Tveim dögum síBar fékk ég þaS
se'ar, að hann væri vi&búinn heim-
sókn okkar, hvenær sem við heifS-
um henitugleika á a8 finna hann á
sknifstofu hans.
Svo var þaS föstudaginn 23.
sept., a8 viS heimsóttum herra
Whyte, og bar þá Hon. R. P.
Rofolin upp erindiS og mælti snjalt
fyrir því. Ilann kva8 sér ant um
framför fylkis þessa, og ant um
þaS, aS þessir menn, sem fyrstir
allra útlendra þjó8a befSu teki8
sér bólfestu í Manitoba og væru
nú búnir aS vera þarna í nýlend-
itntti útilokaSir frá öllum nútí8ar
samgöngu eSa flutningstækjum um
35 ára tíma, me8an allir a8rir
hlutar fylkisins heíSu veriS tengd-
ir saman meS járnforantum og rit- ,
þaS áreiSanlegt, aS hún verSi
lögS mjög bráSlega alla lei8 nor8-
ur aS Islendingafljóti.
Ef eiahver skyld,i spyrja, á
hvern hátt a8 Ný-Islenddngar geti
sýnt þennan áhuga, þá liggur þa8
svar beint vi8, aS þeir verSa —
AS halda fjölmenna fundi um
byg&irnar, sem á trreindu
svæSi liggja, og á þeim fund-
um aS taka þœr ákvarSanir,
sem nauSsynlegar eru til þess,
Jafnrétti kvenna.
i.
I/ytton lávarSur fiutti í júní í
fyrra eftirfarandi ræSu á fuudi |“ie^u
jafnréttar kvena, í St. James lerk-
húsinu í Lundúttum.
“ Ef til vill get ég ekki gefiS viö
gangi þeim, sem kvenréttindamái-
j iö hefir f,engi8 á síöari árum,
neina bttri viSurkenningu en þá,
| aS kannast nú þegar viö þaS, aS
aS áhugi þeirra geti komiS j ekki er lengur bægt aS bera fram
sem allra greinilegast og öflug-
ast í ljós.
2. þeir verSa aS vera viS því
búnir, aS senda hingaö til
borgarinnar eins fjölmenna
nefnd og þeir haía frekast föng
til, til þess aS ræSa mál þetta
sameiginlega viS stjórnina og
félagsstjórann, og
3. jþeir veröa, aS hafa almenn
samtök til þess, aS hefjast taf-
alaust handa, aS rySja skóg-
inn af löndum sínum og koma
þeim, eSa eins miklu af þeim
og frekast er mögulegt í arS-
berandi akurlendi.
4. þeir verSa aS útbúa nefnd þá,
sem þeir senda hingaS, meS
,þær skýrslur og önnur gögn,
er geti sann/fært bæöi stjórn-
ina og féiagiö um þaS, aS þeir
gieti veitt forautinni þaS far-
þega og flutningsmagn, sem
tryggi þaS, aS starf hennar
borgi sig. ASiöSrum kosti geta
þeir ekki sýnt, aS þeár hafi
hennar þörf.
1 einu orSi talaS : þeir verSa
aS geta leitt rök aS því, aS á
þessu svæSi bxii fólk, sem sé ígildi
annara ibúa fylkisins í dugnaSi og
fr amk væmdum.
þaS er á allra vitund, aS þessi
bygS er ein sii allra-elzta í fylki
þessu, og þaS væri led-tt aS þurfa
aS viSurkenna aS svo lítiS heföi
veriö unniö á 35 ára tímabihnu,
aS þaS gæti ekki borgaS sig, aS
verja fé í aS leggja almenn hvítra
manna samgöngu og flutningstæki
um héraSiS.
Ég vildi mega minna Nýíslend-
inga á þaS, aS þingmaSur þeirra
getur ekki eintt áorkaS þvl,
nokkur ný atriSi málinu til stuön-
I ings eSa falls. Engin stjórulræSi-
I leg hugsjón verSur framkvæmd fvr
jen hún hefir veriS rædd frá öllum
, hliSum, þar tdl allir eru orSr.ir
I málinu kunnugir. KvenréttarmáliÖ
| hefir nú þegar náS því hámarki.
j þaS ber því ekki lengttr neina
nauSsyn til þess, aS leita i ltuga
sinum eftir nýjum málsgögnttm,
hvorki meS né móti málinu. Alt
þaS, sem hægt er aS fœra fram á
foáöar hliSar, er þegar oxöið'öllum
landslýS kunnugt.
þess vegna mælist ég til áheyrn-
ar yöar um nokkrar mínútur í
jdag, ekki í þeirri von, aS ég fái
upplýst nokkur ný atnSi í málinu,
heldur aöallega til þess, aS endut-
I taka nokkur málsatriði frá sjónar-
1 miSi mirina eigin skoöana og til-
fmninga. Mér er ekki í liuga aS j stjórnlegra athafna og lögg.jafar
ræSa mál þetta meS vanalegum j þitigsins. þetta er fyrri skýrinigdn,
j samin. Ég hvgg að enginn muni
, neita því, aS þing vort yrði betur
ski,pa& hlutíallslega við alla hags-
muni þjóSarinnar, ef bæði kymn
kosnángarrétt. Hugsjón
grundvallarlaga vorra er, að íbú-
uttum sé stjórnaS samkvæmt sínti
leigin samþykki. Valdaskjól allra
stjórna og sameinaS afl og viSur-
kenning allra laga og stjórnarráS-
staJana er þetta : Meövitundin um
aö stjórnarráSstaf,anirn,ar og lögin
hafi samþykki þeirra, sem stjórnaö
er. lin eins og nú stendur, þá eru
konttr beönar aS hlýSa lögttnutn,
borga skattana og beygja sig und-
I ir allar stjórnargerSir. En sam-
j þykkis þeirra er ekki leitaS. þér
skattskyldiS eignir þeirra, ákve&'-
j iS tim vinnutima þeirra ; þér sam-
j þykkdS daglega í þingintt lög, sem
, nákvœmlega snerta hag þeirra á
þeirra eigin heimilum og daglega
iöju þeirra, og svo lengi, sem kon-
ttr samþykkja aS þér sknltiS gera
þetta, þá er ekkert um þaS aS
segja. En þegar þær veita ekki
þaS samþykki, þegar alt þetta er
gert fyrir konur, án þess konttr
veii'ti samþykki sitt til þess, — þá |
segi ég aS þér séuS aS minst.a
kosti aS teygja þá hugsjón, setn
stjórnarskrá vor er hygS á, og um
leiS erttS þ&r að vinna aS því, aS
rýra afl og gildi og samþykki bæð'i
ingarríki. Eftir þaS komu á dag-
skrá hjá oss tvö þjóöleg stórmál,
sem menn eru enn aS ræSa um, —
mentamáliS og vínsöluleyfismáliS.
Vill nokkur halda fram því, aS
mentun barna vorra og bindindis-
niítliS sé konttm landsins óviðkom-
andi ? Ég veiit ekki, hvort þér haf-
iS orðiS fyrir þeirri reynslu, sem
ég hefi þekt á fundum, sem haldn-
ir hafa verið til þess aS ræSa ttm
mentamál þjó&drinnar. Ef þér haf-
iS haft nokkra reynslu í þessum
efnum, þá munuð' þér játa með
j mér, aS þá fundi sœkja 10 konttr
móti hverjum einum manni. Og
: þaS er mjög eSlilegt, aS þetta sé
j þannig, vegna j>ess, aS í mentun
. barna felst eitt mikilvægasta skil-
JvrSiS fyrir framtí&ar velíerS þjóS-
arinnar. Vissulega er þetta mál,
I sem snertir móðurina engu síSur
en föSurinn.
kappræSu-ástæðum, né að fást viS s?m ég vildi gera. I>aS er áríSandi
•þá, sem álíta, aS þeir hafi krufið ; aS hafa í minni, aS spursmáliS er
máliS til mergjar, þegar þeir : ekki ttm hæfiledka kvenna til at-
segja, aS menn séu menii og kon- kvæSagreiSslu, beldttr a&allega utn
ur sétt konur”, og a& eSlismunuv
kynantia sé næg ástæöa til þess,
að biðja konurnar aS gera stg
| þaS, hvort þingiS, sem þér kjósið
til þess aS gæta hagsmtma hinna
ýmsu stétta íbúanna, er þannig
nægSar m,eð yfirráS karla ein- j skdpaS, aS þaS gegni köllun sinni
gongu. Ég er því ekki hér í dag
sem flokksmaSur, eSa til þess aS
rnæla máli kvenna, heldur kem ég
fram sem vitni til þess aS gera
játningu mína, ekki fyrir konttr.
heJdur fyrir karlmetxn. Ég er hér
til þess aS segja, sem karlmaöur,
aö jxaS eru karlmenn, sem mestan
hagnaS hafa af því, aS konur fái
aS taka þátt meS þeim í öllttnt
umræSum um þjóSmál vor, og
sem varSa allar stéttir og a'Ia
mannflokka í voru víSlenda riki.
ekki einti áorkaS pvl, sem
j þeim öllum í sameiningu hefir ekiki
reynst mögulegt aS afreka á
þrdðjungs aldar skeiði. En meS
sameiginlegttm áhtiga og fram-
kvæmdum vona ég aS þetta rnegi
-takast, svo aS úrslitin geti orðiS
öllum aS óskum og til ánægjti og
hagsmuna, fyrir ársenda 1912, eða
fyrri.
Að líkindtim verSur þess ekki
þörf, aS senda nefndina hingaS fyr
en aS afstöSnu þingii f vetur, eSa
undir næsta vor, en þá ætti hún
aS vera svo skipuS, aS sýnt yröi,
aS héra&iS væri bygt starfandi
mönnum. Á ftindum þessum gætu
menn og bttndiS þaS fastmælum,
hvað hver sérstakur landneimi vildi
takast í fang að vinna til umbóta
á löndum sínum á næstkomandi
tveimur árum, til aS byrja meS,
svo aS hægt yrSi aS fá yfirlit vfir
fyrirhugaSa starfsemi íbúa héraSs-
ins i heild sinnd.
og tal-símum, — sér væri ant um
að þessir menn nnættu nú loksins því hefin lengi veriS haldiS fram,
fá aS njóta þeirra hlynninda, sem j að menn mundu taka til óspiltra
allir aðrxr íbúar fylkisins nú hefðu, 1 mála, aS rækta lönd sín í Nýja ts-
og meS því aS C.P.R. félagiS h-ofði landi, ef þeir fengju járnbraiutir,
einkaleyfi til aS leggja járnbrautir ( svo aS þeir kæmu afurSum sínttm
um þetta svæSi, eða stæSi betur j frá sér. En ekki virðist sá spá-
»5 vígi aS leggja járnbraut um
svæðiS en nokkurt annaS félag, þá
vooa&i hann og óskaði, aS félagiS
■tæki bráSlega aS sér aS veiita íbú-
unum þessi réttmætu hlynnindi.
Herra Whyte tók málaleitun
•þeasari eánkar-vel, og eftir nokkr-
ar umræður lofaði hann stjórnar-
formanninum því, aS hann skyldi
se<tja kostna&aráiaetlun um lagn-
ingu iþessanar brautar, frá Gimli
tál Riverton (25 mílur vegar) inn í
næsta árs útgjaldaáiætlun félags-
ins.
MeS þessu var bundian cndir á
dómtir hafa ræzt aS nokkru veru-
legu rá&i á svæ&inu frá Winniipeg
Beach til Gimli, og full þörf vært
á því, aS hægt yrSi að sýna meiri
vi&leitni til framkvæmda á svæS-
inu norSur frá Gimli, f tilefni af
þessari fyrirhuguSu braut norötir
m®S vatninu. því þaS eitt er al-
gerlega áreiSanlegt, aS sé landdS
milli Gimli og íslendingafljóts eins
gott til ræktunar eins og jafnan
hefir veriS haldiS éram, þá ætti
það aS vera landeigendum þar
hirtn mesti hagur, aS rækta lönd-
in, og nú þegar vissa er fengin
fyrir því, aS járnbraut fáist þang-
tnólaleitun okkar. Við gátum ekki | norSur. þá er afsökun aSgerSa-
gert meira en að fá loforS um
þa*, aS félagiS skyldi byggja
brautina, og að áætla í næsta árs
útgjöldum þess kostnaSinn viS
lagningu hennar.
MeS þessu er þaö enganveginn
sagt, aS brautin verSi bygS á
næsta ári, — þaS getur aS nokkru
leyti veriS komiS undir því, hve
Ievsisins þar meS horfin og úr
gildi gengin.
Járnbraut frá Gimli til Riverton
hlýtur aS bafa þau áhrif, aS auka
stórum landverS á öllu því svæSi.
MeS lagningu iþessarar brautar'
verSa þá fengnar tvær járnbrautir
eftdr endilöngum Gimli og Bifröst
sveitum (auk þeirra annara
mikinn áhuga þeir Ný-ísk-ndingar,1 tveírgja' járnhrauta,
sem hér eiga hlut aS máli, sýna á
framgangi málsins.
En hitt er víst, aS þegar félagið
hefir tekiS aS sér, aS taka máliS
á dagskrá sína, þá er þaS engum
öSrum ea Ný-lslendingum einum
aS kenna, ef ekki verSur af <ram-
kvæmdum.
Ef þeir sýna félaginu engan á-
huga sjálfir á því, aS þeir óski
brautarinnar, þá dragast fram-
kvæmdir aS sjálfsögSu. En ef þeir
þar á móti sýna það öllum al-
menningi í orSi og á borði, aS
þeir vilji fá járnbrautina og aS
þeir hafi hennar þörf, þá má telja
er eg
hefi
fengið bygðar í vesturhluta kjöt-
dæmisins), og eru þá þær sveitir
eins vel settar meS járnbrautir og
nokkur önnur héruð í þessu fylki.
Bréf aS Keimskringlu eiga :
SigurSur Pálmason.
Kr. Á. Benediktsson.
Th. Svd. Lamb.
Finna Jóhannsson.
Elísabet SigurSardóttir.
Mrs. Signý Olson.
Mrs. Guðrún Christianson.
E:x áSur en ég geri framhurð !
minn, þá leyfiö mér aS gera vSur ■
grein fyrir afstöSu minni. Ég heli
ekki, rétt nú sem stendur, neinn
ákafan áhuga fyrir því, hver póli-
tiskur flokkur ræður lögxtm og lof-
um í landi h,ér, og þess vegna
kvelst ég ekki af áhvggjtim Jjttx
þaS, hvort atkvæSi kvenna á kont-
andi árum ver&i greidd með Con-
servativ eða Liberal flokknum, eða
máske með einhverjum flokki, sem
kann aS myndast hér eftir. þvf,
aS þegar aS er gáS, þá eru völd
flokkanna stitndleg og hverfandi í löndum,
og lítilsverS í samanburSi viS þau
mál, sem flokkarnir , verSa aS
fjalla um. Og IeyfiS mér, aS
minna ySttr á nokkur af þeim mál-
um, sem varSa jafnt alla íbúa rfk-
isins : HeálbrigSásmálin, menta-
málin, málin ttm aS koma í veg
fyrir glæpi og skort, atvinnumálin
og umhyggju fyrir velgengni ibú-
anna, og umhyggju stjórnarinnar
, fyrir vielferS- þeirra þjóSflokka, sem
| f útlöndum lúta brezka veldinu.
ESa ef ég má endurtaka orS Sir
Edward Grey : “Frómlyndi stjórn- um-
ar og heiSur ríkis”. þetta eru htn
varanlegit atriSi umfram alla
(flakka, og þetta eru þau þjóS-
stjórnaratriSi, sem mest er ttm
■ vert. Og nú spyr ég ySur, hvernig
þiessu sé fariS á yfirstandandi
tíma, þegar helfingur allra íbú-
j anna er atkvœSislaus og bannaSur
allur borganaréttur eSa ábyrgS á
! stjórn landsins, og hver verður
breyting 4 þessu ástandi, þegar sú
lagaforeyting verður gerS sem viS-
I urkenni þessi réttindi og varpar
þessari ábyrgS á herSar kvennia.
ÁSur en ég reyni aS svara þessu
verS ég aS gera tvær skýringar.
Hin fyrsta fjallar um eðli jafnrébt-
•iskröfunnar og grundvöll kjörrétt-
arins. þetta. mál er jafnan rætt
eins og ef kosningaskilyrSin á yfir-
standandi tíma værtt skynsemi eSa
mentun eða áhrif, og þegar þvi
þess vegna er haldiS fram, aS skil-
yrði margra kvenna séu vissulega
engu minni e® skilyrSi margra
maaina, sem atkvæSisrétt eiga, þá
er svariS jafnan : “Já, en af því
aS of margár menn eiga atkvæðis-
rétt, þá er þar fyrir engán ástæSa
til aS veáta konum hann einnig”.
Ég efa ekki, aS þér hafiS allir
heyrt þessa röksemdafærslu, — ég
heyri hana sjálfur daglega. En ég
hygg, aS þeir, sem beita henni,
gleymi því, á hvaSa grundvelli at-
kvæ&isréttur vor er bygSur. þeir
lifa aftur í tímum, fyrir áriS 1832.
þeir halda ennþá, aS kosningaskil-
yrðdn séu vitsmunir eSa mentun.
En tilgangur vorra kosningarlaga
nú á timtim er alls ekki sá, aS
kjósa þá vitrustu eSa hæfustu til
þingsins, heldtir Siá aS þingiS sé
þannig skipaS, aS þaS “represen-
teri” í jöfnum hlutföllum alla
flokka ibúanna, sem koma undir
áhrif þeirra laga, sem þar eru
í því tilliti.
Næsta atriði, sem ég vildi minn-
ast á, er þýöing atkvæöis. Hvaö
þýðir þaS ? Og hver eru áhrif
jx-ss ? Mér fmst alþýSan sko&a at-
kvæSisréttinn eins og þaS væri
eingöngu i>ersóntilegt atriði. HvaS
munu Vonur gera meS atkvæði sitt
ef þær fá þaS? Ef vér skoSum at-
kvæSisréttinn frá þessu þrönga- og
einhli&a sjónarmi&i, þá er ekkert
undarle’gt viS þaS, þótt menn
spyrji : “Er atkvæSiS sérlega þýð-
ingarmikiS, þegar á alt er litiö?
Margir rnenn mundn sjálfkrafa af-
sala sér því, og ef konur fá þaS,
þá verSa þær margar, sem aldrei
nota þaS”. Alt þetta getur satt
veriS. En vér verSttm aS íhuga
máliS frá hinni hliSinni. Vér me.g-
um ekki skoSa máliS frá einstaki-
ings sjónarmiði, heldtir frá því nl-
menna, og þá verSttr þýSing at-
kvæSis nokkuS öðruvísi. AtkvæS-
iS er tákn. þaS þýSir miklu meira
en éólk alment hyggttr. þaS er
tákn borgaralogs réttar í öllum
sem hafa þing.btindna
stjórn, og þess vegna, hvort sem
þaS er notaS eða ekki, þá veitir
eign þess viss, ákveSin borgaraleg
réttindi. þaS er þess vegna
þaS er svo dýrmætt, og ég þori
aS sta’ðhæfa, aS engin stétt
manna í voru borgaralega félagi
vildi missa þaS, og þó aS ein
staklingar kttnni aS finnast, sem
; ekki meta, dýrmæti atkvæSisrétt-
arins eins og vera ber, þá mundi
Iheildin ganga út í hardaga til þess
jaS halda þeim eignarrétti óskert-
þeim aSferSum, sem þau réttindi
mundu heimila þeim, ef þeir hefðu
þau, til þess að afla málum síttuin
áheyrnar hjá því fólki og þingi,
sem “represenberar” þá, og fá
þe,im framgengt á þann hátt. Hér
er ekki aS ræSa um þá stétt, sem
meS atkvæSum síntim getur sent
málsvara á þingið til þess að
fylg.ia þar fram réttarkröfum síi,-
um. Konur hafa, ekki atkvæði,
sem þær geti notaS til þessa.
1 öSru lagi veröum vér aS muna.
að friSsömum aSferSum hefir ver-
iö beitt í sl. 40 ár, til þess aS fá
þessum réttarbótum framgengt, og
að bænarskrár til þingsins, skrttS-
göngur, almennir fundir og ræSu-
höld utan þings og innan ltafa
stöðugt reki& hvaS annaS á þessu
tímafoili. Öll lagaleg meSul hafa
veriS reynd, án nokkurra sjáar.-
legra áhrifa á blýþunga ]>ess kærtx-
vínbannsmáliS) — | leysis, sem í þjóSinni hefir setið.
í þriSja lagi skylditm vér gæta
þess, að þetta stríð er ekki hafiö
gegn þeim, sem málinu eru and-
nvæltir, heldur móti aéskiftaleysl
og aðgerSaleysi þjóðarinnar. Upp-
re'st er ekki löglegt vopn mtnna-
hluta gegn, ákveSinni stt-fmi meira-
hluta. Ég get ekki tekiö þaö o£
skýrt fram. En hér er engu slíku
til aS dreMa. Ef þessum neySar-
úrræSum er beitt, þá er þaS af
því, að á sl. 40 árum hafa engar
aSrar aSferSir orkaS að hrista al
þingmönnum vorum afskifta og
aögeröaleysið í þessu máli, jafnvel
[ekki af þe.im, sem bundist hafa
| þeam heitum, aS fylgja fram rétt-
| arkröfttm þessum til streitu. foess
Hver önn- | veSua er þaS, aS ég stend hér t:T
á dagskrá ? j að 1>'Sa Því yfir m«Ö íttllri nieSvtt-
und þeirrar ábyrgSar, sem orSum
mínum fylgja, — aS þaö er kom-
in:i, tími til, aS hinda enda á þettæ
sem slasast néttarkröfumál kvenna. Tíminn er
kominn til þess aS láta í ljós af-
stöSu sína, sýna ótvírætt hvar
maður stendur. Ef þér eruS með-
mæltir málstað kvenna, þá berjist
fyrir honum. ‘Ef þér eruS mót-
fallnir, þá berjist gegn hontint.
HvaS er um
Ilver er ]>aS, sem mest tjón bíS>tr
viö ofnautn vínsins ? Snentir þaK
ekki mæSur og börn ? Ertt það
ekki þatt, sem mest líða viS þaS,
að feSurnir fera ekki V'erkalattn
sín heim í búdn ? Og þó er oss
sagt, aS stjórnmál séu konum ó-
viðkomandi.
Síðar kom á dagskrá mál, sem
ennþá er ekki leitt til lykta. þaS
er endurbót fjárhagslaganna, eða
m,eS öðrum orSttm, fjártillag íbú-
anna í fjárhirzlu ríkisins. Mér kent-
i ur ekki sérstaklega við ttm þetta
| mál. En ég fuIlyrSi aS þaS varði
! kontir vorar fult eins mikið
karlmennina.
°íí
Og svo ég komi þá aS siSustu
alm,ennum kosningum.
ur þjóSmál voru þá
Og um hvaða mál hefir þingiö
sem þá var kosiö, þttrft aö fjalla ?
Verksmiðjtt vinnulöggjöf. Lög um
þóknun til þeirra,
hafa við vinnu, ttm atvinnuskort,
twn glæpamál, fátækramál, og í
einu oröi talaö, fullir níu títtndti
af allri löggjöf þingsins er viðvíkj-
andi málum, sem engu síSur
snerta konur en karla, og í tals-
vert morgum af þessum málum
ertt hagsmunir kvenna jafnvel
mniri en karla, því að þtgar þér
athugiö t. d. snmar mestvarðandi
greinar í barnalöggjöfinni, þá segi
ég, aö þær snertt hag kventta
meir cn Varla.
Næst kem ég að öðru efnd. þ,eg-
ar oss er sagt, aS konur sétt ekkt
vaxnar því aS mynda sér skoðtin
4 þessum málum, málum, sem ná-
tengd eru þeirra eigin tilveru, þá
svara ég því, að ástæSan, ef það
væri satt, sé sú, aS ]xer hafa til
þessa tíma ekki haft íhugunar á-
bvrgðina, sem örfar til umhugsun-
ar um þjóSmálin, og þess fyr, sem
lagfæring kemst á þetta, þess
betra er þaS fyrir sjálfa karlmeait-
ina, engu síSttr en kvenþjóSina.
Ég er hér aS tala frá sjónarmiði
aö karlmanna, og ég staShæfi, aS í
öllum þeim málum, sem é.g hefi
taliS ttpp, gætu karlmean notiS
hins mesta stuðnings frá konttm,
Og nti sný ég þá að vitnisburSi
mínum. Spurningin, sem ég vakti
máls á, er þessi : “Hver ertt áhrif
þess, í hinni viðtækustu merkiugu,
aS konur eru ekki kvaddar til
meSráSa í myndttn laga vorra, og
aS þeim er neltaS um aS fá aS
njóifca borgaralegra réttinda?” Sú
ástæSa er færS fyrir þessu, aS
stjórnfræSileg mál séu sérstaklega
í verkahring karlmanna, en ekki í
verkahring kvenna, og þaS er í
sambandi viS þessa staShæfinigu,
sem ég ætla aS gera framburS
rninn,. Ég ætla aS segja ySttr mína
eigdn reynslu um þýSingtt þessara
stjór.nfræSimála, sem oss er tjáð
aS sé konum óviSkomandi.
Hver eru þau þjóSmál og lög-
gjöf, sem þin,g vort hefir aSallega
haft til meöferSar á sl. 7 árum,
sem ég hefi veriS riSinn viS þjóS-
mál ? Fyrst var SuSur-Afríku
strí&iS. Er nokkur sá, sem vill
segja, að þaS stríS hafi veriSkven-
þjóð lands vors óviSkomandi, cða
aS þaS hafi engin áhrif haft á hag
þeirra, e&a aS útkoma þess hafi
engán áhrif haft á hagsmuni þeirra
yfirleitt ? þær mistu í þvf stríði
bræður sína, edginmenn og syni, og
margar þeirra lögSu fé til her-
kostna&arins af eigin efnum sín-
um. Tdl hvers var hernaSur þessi
hafinix ? Vér fórttm í stríS vegna
þess, aS í hluta ai SuSur-Afrikti
var Englendiiigum neitaS nm borg-
araleg réttiindi, þau sömu réttindi,
sem konur eru nú að krefjast. O'g
það var af því, aS mönnum var
neitað um atkvæSisréttinn, aS
þjóS vor hér heima áleit nauSsyn-
legt, aS fara í stríS og um 3. eða
4. ára tíma aS hella út blóSi og
eyðai fé til þess aS tryggja þeim
þann rétt, sem vér vissum a& var
þeim svo dýrmætur í hverju menn-
.....o >■«..1111 oiuunnigs lra Konum, ' ,
°g þegar þeir fá þá hjálp, þá j s g Fk£*
miinu þeir— karlmennirnir — leysa '
störf sín betur af hettdi. þá íverSur
þingiS skipaS karlmönnum, sem
betur þekkja hinn almenna þjóSar-
vjlja og hvaS landinu er fyrir
bieztu, og löggjöf slíks þings stend-
ttr 4 traustara grundvelli. Stjórn-
in verSur betr.i og ríkiS sælla.
Eitt orð vildi ég mega segja um
bítrdagaaSferS kvenna, og þaS er,
aS hún hefir hin síSustu 2 árin
veriS mér hdS mesia hrygðarefni.
þessi aSferS hefir snert mig sjálf-
an engu síður en mörg af ySur, og
þaS mál er of náiS oss til þess aS
vér höfum það í skopi. Vér vitum
að það er alvarlegt, og engum í
þessu landi getur veriS annara um
þaS en mér, aS bundinn sé endi á
þessa bardagaaSferS. En ép- get
hins vegar ekki lokaS augum fyrir
þeim kringumstæSum, sem haía
gert hana nauSsynlega, eftir aS | kynanna ?
allar lagalegar aðferSir hafa reynst Ispurningum.
árangurslausar. l Vel veit ég, aS !
þessd nýtízku bardagaaSferS er
uppreist gegn landslögum, og aö
þeir, sem ráSa til slíkra verka eða
jafnvel samþykkja þau, baka sér
með því ábyrgð, sem ekki er hægt
aS gera of mikið úr. F.n ég segi,
aS þeir, sem angrast yfir þessari
aöferS, ættu að fíta aftur í tím-
ann nokkur ár. þetta þjóSmál,
sem í sí&astliSdnn mannsaldur hrf-
ir mætt háSi og spotti, er nú orð-
iS eitt af alvarlegustu stórmáluxn
þjóSarinnar. þaS er nú orSiS þýS-
ingarlaust, aS nefna þessa aSferS
‘‘apakattarlæti” eSa “villidýrs-
æði”, eöa öðrum slíkum nöfnum,
því þaS bindur ekki enda, á máliS.
þeir dagar eru liSnir, aS hæp t sc
að kæfa réttmætar réttarkröfur
helfings þjóöarinnar meS slíkum
nöfnum. Nú eru þau sem olía í
eld kasitaS til að auka bá-liö, setn
:xú þegar er vel kviknað.
þeir, sem vildu koma í veg fyrir
xessa ofbeldis réttarkröfu-aSferð,
ættu að muna þrjú atriðd : Fyrst
>aö, að þeir, sem ekki hafa frill
borgararéttindi, geta ekki beitt
i Berjist við kosningaborSið, berjist
I í þinginu, berjist hvar sem þér
I megiS. En geriS oss að minsta
! kosti þann greiSa, að veita mál-
efninu alvarlega íhiigtin og gera
: Ijósa grein fyrir afstöSu ySar gagir
vart þvi. *
AS síSustu vildi ég segja eitt
°rö til andmælenda, — þeirra, sem
í ednlægni kvíða afleiöingunutn.
sem þeS hafi í för með sér, þegar
konum er hel'gaðtir borgaralegur
réttur til þess aS bera ábvrgS 4
stjórnarfari og meSferS þjóSmála
þessa l,inds. það eru margir slík-
ir, margir meðal minna eigin vina,
og ég virði þá og kenni í brjósti
tim þá, og sú meSlíðan er sterk-
asta ástæSan fyrir því, aö ég óska
aS bundinn sé endi á þetta mál,
af því ég veit, aS ekkert nema
virkileikinn getur afmáð ótta
þeirra. þeir neita aS trúa því, að
atkvæSisbær kona geti haldiS á-
i fram að vera kvenleg, vegleg og
til þeir sjá þa&
kkert n,ema virkileikinn
getur sannfært þá. FramtíSin, sem
vér horfum til meS mikilli vott
°g< trausti, er í þeirra axtgum
voöaleg. Vér getum ekki sannfært
þá meS röksemdum. þess vegna
bíð ég óiþreyjufttllur þess dags, aS
ég fái mætt þessum vinum mínum.
og geti sagt við þá : SjádS nú, —
þaS, sem þér óttuðust, er alls ekki
svo hræðilegt. í stað þess að hafa
ræné konttr viSkvæmni beirra, ást-
ríki og fegurS, þá hefir fegurö-
þedrra aukist, hluttekning heirra
fullkomnast og skoSanir beirra
þroskast.
Margir spyrja nú 4 tímum þann-
ig : “Er þaS mögulegt, aS þér
viljiS virkilega láta konur fara aS
apa eftir siSum karla ? ViljiS þér
virkjlega láta konur stjórna karl-
mönnn ? Getur þaS skeð, aS þér
séuð aS æsa upp sundrung millt
þedr spyrja slíkum
Vér svörum : Nei,
vér óskum þess ekki, En þeir
trúa ekki, aS þátt-taka Vor getx
haft nokkrar aSrar afledðingar. —
En sá dagttr kemur einhverntima,
í fyllingu tímans, aS þeir öðlast
reynslu sannleikann í þessu efni.
þeir sjá þá í holdinu þaS sem vér
sjáum í anda. En á meSan sá
clagtir er að nálgast, verSum vér
aS endurtaka staShæfingu vora,
aS vér óskum ekki eftir stindrung,
heldur samvinnu ; ekki eftir sam-
kepni, heldur samhjálp. Vér ósk-
um aS sjá hvort kyniS uppfylling
hins. Vér viljum sjá bæSi kynin,
ekki sem )andstæSár þjóSfélags-
beilddr, heidur samvinnendur, i
samverki góSra áforma og veg-
legra framkvæmda, meS sameigin-
legum áhuga, skyldum og ábyrgÖ
í hliittöku þjóSmála vorra alt eins-
og í heimilislífi þeirra.
FRIÐRIK SVEINSS0N
tekur nú aS sér allar tegundir af
húsmáling, betrekking, o.s.frv.
Eikarmálning fljótt og vel af hendi
leyst. Heimili 443 Maryland St.