Heimskringla - 22.06.1911, Blaðsíða 5

HEIMSKEINGLA
WINNIPEG, i). JÚNl 1911.
5. BLS',
Amen l
Ég sé af Heimskringlu frá 30.
marz sl., aÖ dr. Sig. Júl. Jóhann-
esson hefir ritað pólitiskt ‘amen’,
og sent mér þá um leið nokkrar
orða-hnútur, en þær hitta mig alls
ekki, því sannanir fylgja þeim
engar.
Ekki skal ég þrátta við doktor-
inn um það, hvor okkar sé ritfær-
ari ; hefir aldrei komið það til hug-
ar, geng að því sem sjálfgefnu að
hann sé það, 1 æ r ð i maðurinn.
En hinu slæ cg föstu — og það
hyRff ég að meiri hluti lesenda
okkar geri líka — að mínar grein-
ar hafi sýnt, að ég þekki betur til
íslenzkra stjórnmála en hann. —
þekti báða málsparta ; en allar
hans greinar hafa borið vott um,
að hann hafi ekki kynt sér nema
aðra hliöina. þ>að er það leiðinlega
við öll hans skrif. Skömmu áður
en ég fór að vestan, skrifaði ég
grein, þar sem ég með góðum rök-
um hrakti það, er dr. Sig. Júl.
hafði áður sagt. Ég bjóst því við
ef hann svaraði mér, að hann
myndi reyna að hrekja röksemdir
mínar, með því að reyna að sýna
einhvern lit af röksemdafærslu, en
það brást, því í þessu ‘ómeni’
hans er engar röksemdir að finna.
J>að verður því óneitanlega heldur
lét á metunum, þó að hann hrópi
um, að ég hafi verið að verja
‘rangt mál — og ljótt’ —, verið að
‘tapa’, o. s. frv. Annars hélt ég að
doktorinn væri lélegur dómari um
það, hvor okkar hafi tapað eða
grætt í orðasennu okkar. Ég hugði
að það væri að eins lesendur okk-
ar, sem gætu felt þann dóm, en
hvorugur okkar.
Um þetta bankamál ætla ég ann-
ars að vera stuttorður í þetta
sinn. Ég get að eins sagt það, að
ég hefi nú af eigin sjón og reynd
átt kost á að kynnast ýmsu, sem
gamla bankastjórnin var áfeld fyr-
ir, og ég veit að það er fullur
sannleikur. Ég hefi með eigin aug-
um séð lánsskjöl, þar sem lántak-
andi hafði aldrei verið látinn
skrifa undir, þegar hann fékk lán-
ið ; séð skjöl, þar sem maður fékk
hátt lán út á lífsábyrgð, sem
e n g i n var til, þegar lánið var
veitt, svo að ég nefni að eins
dæmi. 1 stuttu máli sagt : Ég
hefi við nánari kynningu komist
að þvi, að lýsing rannsóknarnefnd-
arinnar á óreglu bankans, er í öll-
um verulegum atriðum hárrétt. —
Ég skal svo ekki framar þrátta
um þetta við dr. Sig. búl. Jóh.
Hann má mín vegna, ef hann hefir
ánæfrju af, verja eins og hann vill
trassaskap og óreglu hjá embætt-
ismönnum hér á landi.
En þingið setti hina fráviknu
gæslustjóra inn .aftur, kann ein-
hver að segja. Já, satt er það,—
en það var gert að alveg ó -
rannsökuðu máli. þingnefnd
sú, sem kosin var til að rannsaka
ákærurnar á gömlu bankastjórn-
ina, hefir smátt og smátt allan
þingt mann verið að rannsaka af
eigin sjón og reynd skjöl öll og
skilríki, og mér er kunnugt um,
að einn nefndarmanna, sem alt
öðruvisi leit á málið áður, hefir
nú sannfærst um, að hér var um
enga smámuni að ræða. Og hefði
hann áður vitað — eða trúað —,
að svo margt og mikið væri at-
hugavert, sem hann nú hefir kom-
ist að raun um, þá hefði honutn
aldrei komið til hugar, að vera
með því, að kalla saman aukaþing
eða setja gæslustjórana inn aftur.
Svo mundi hafa farið um mikltt
fieiri gætna og sannleikselskandi
menn, — að eins ef þeir hefðu þekt
alla málavexti, — og ekki verið
blektir.
Um rithátt okkar skal ég vera
fáorður. Ekki okkar heldur að
dæma um hann. Hygg sannast, að
báðir hafi orðið fullheitir, þegar
deilan var komin í algleyming..
Svo fer mörgum, er í höggi eiga,
■— því miður.
‘Komplimentin’ í minn gar® *
‘ameninu' þakka ég, en óþarfi er
að kenna í brjósti um mig vegna
þess að ég hafi komist í ‘trölla-
hendur’ eða í hendur 'íslenzkrar
harðstjórnar’.
Kveð ég svo kunningja miun dr.
Sig. Júl. Jóh., og tek í anda í
hendina á honum, með þökk fyrir
viðræðurnar, þrátt fjrrir það, þó
við höfum ekki getað orðið sam-
mála, og segi eins og hann í þessu
máli: Amen.
Reykjavík, 1. maí 1911.
A. J. JOHNSON.

Minni Jóns Sigurðssonar Kvæði flutt á Aldarafmæli hans, 17. júní, í Winnipeg.
i'-\kkar gæfu-mesta mann
'^metum við nú hann, sem vann
þjóð, sem átti ekkert vald,
ádrátt launa tign né gjald.
Sögu hennar, lög og lönd
leitaði uppi í trölla-hönd.
Tók frá borði æðstan auð:
Ástir hennar fyrir brauð.
Honum juku þrautir þrek,
þrekið sem að aldrei vék.
Hans það var að voga bratt
vita rétt og kenna satt.
Miklar Jón vorn Sigurðsson
sérhver fullnægð þjóðar-von.
Hann, svo stakur, sterkur, hár
stækkar við hver hundrað ár.
Dýran hjör og hreinan skjöld
hér er að vinna á hverri öld,
hans, sem aldrei undan vék
eða tveimur skjöldum lék.
Bjóðist einhver okkur hjá
ástsæld hans og tign að ná
holla vild og mátt þess manns
mælum nú á varðan hans.
Sá skal hljóta í metum manns
mildings-nafn síns föðurlands
sem því keypti frelsið, féð
fátækt sinni og stríði með.
ísland lætur svanna og svein
segja við hans bautastein;
þessi styttan okkar er
eini konungs-varðinn hér.
Stephan G. Stephansson.
IJótt hugi vora hitt og annað skilji
* og hver einn sinni skoðun kjósi vörn,
á þessum degi sátt og samúð ylji
með sigurvon hin dreifðu Snælands börn;
I dag þeim hvísli lofts og lagar öldur
þess ljúflings nafni’, er veki gleðitár
því hann var ,,íslands sómi sverð og skjöldur”
og sögu vorrar ljós í hundrað ár.
Og þótt vér höfum leitað ýmsra landa,
er lífs vors dýrsta hundrað ára gjöf
að drottinn megi’ leiða oss öll í anda,
vor íslands bezti son, að þinni gröf,
og kenna’ oss þar að lesa lífsbók þína
og læra það hve hún var sönn og trú;
hve beint og skýrt var letruð sérhver lína,
hve ljóst og einart flest er skráðir þú.
Er danskan hnút með lotning litu aðrir,
að leysa, höggva þér í eðli bjó;
í erfðavængi hlauzt þú fáar fjaðrir,
en flugið var þín æðsta löngun þó.
Og hverjum þeim, sem þorir fjötra’ að saxa
af þreyttum !ýð, er vanabundinn stóð,
ei fjaðrir aðeins, heldur vængir vaxa,
hans vængjaþytur skapar fleyga þjóð.
Þá brestur sízt, um sigur þinn er deila
°g sögu þína skýra’ á ýmsan veg,
en allur fjöldinn á svo þröngan heila
þar ekkert rúmast nema lítið ,,ég“.
Ef þú átt nokkur áhrif oss til handa
í æðra heimi feldu blóðug tár
og bið þess guð, að gefa’ oss stóran anda
með gæfu þína’ í næstu hundrað ár.
SlG. JÚL. J ÓHANNESSON.
IJar sem, bláan inn við Arnartjörðinn,
™ ölduhljóðin fjalla-dísir þagga,
þar sem sveipast sumar-gróin jörðin
sólhjúp — þar var óskabarnsins vagga.
Snemma vildi iðja sveinninn ungi;
út á djúp i stormi vildi’ hann róa;
þó að skylli á bátnum brimsins þungi,
brast ei þrek né formenskuna nóga.
Og með vöskum, öðrum, íslands sonum,
ættjörð síðar bjó hann flest í haginn;
sá bann rætast sumt af æsku-vonum
seinna — þegar leið á æfi-daginn.
Gömul valdstjórn ginna vildi og svíkja,
greip þá merkið vörður sinnar þjóðar
— frelsis-merkið—, vildi’ hann aldrei víkja,
— vörðinn studdu heilladísir góðar.
Merkisberinn, mest er reyndist hættan,
málsnjall stefndi fremst af landsins sonum;
fekk þá ísland fornan skaða bættan;
fengu’ ei Danir sigurinn af honum.
— Geymir ættjörð, löngu und leiði falinn,
leiðtogann, sem þjóðin sífelt grætur;
mögur íslands mun hann beztur talinn
meðan ljóma bjartar júní-nætur.
Væri þörf, að elskuð ættarjörðin
ætti jafnan marga þ í na líka;
lengi tvístruð, hirðislausa hjörðin
harmar afreksmennið trygðar-ríka.
Gegnum þref og arg, á seinni árum,
öll —- í þoku — frelsis-ljósin skína;
hefur margur minnst þín þá — með tárum,
— margan vantað leiðsögnina þína.
Bjó þér innst í hræsnislausu hjarta
hreip og dáðrík ást til landsins forna.
— Ur augum skein og yfirsvipnum bjarta
undur-djúpa sálin himinborna.
Fús þú vildir æ með lipurð laga
lýðsins mein, og fræddir gamla’ og unga;
minnug þjóðin man þig alla daga
meðan lifir Saga og feðra tunga.
Þú, sem fyrir öld varst ættjörð borinn
óskasonur, þjóð til vegs og frama,
nú, við löngu enduð æfi-sporin,
andans ljómar myndin þín hin sama.
Tökum glaðir, fjarri fósturlandi,
fegins-þátt í minning þinni — heima.
— Vina-landið verndi drottins andi!—
Vart mUn ísland ba'rni s í n u gleyma.
L. Th.
TTið hundrað ára sögu sól í heiði
v nú saman falla álfur tvær í dag,
að krýna minning látins vinar leiði
er lyfti sinnar fósturjarðar hag,
frá Heklustóli strengir endurhljóma
þá stund er gildir höldar sátu þing, '
á sagna spjaldi sigurrúnir ljóma
með sveig um landsins hæsta þjóðmæring.
Vor lýðmæringur þakkir þúsundfaldar
að þú varst landsins skjöldur, §verð og hlíf,
í aftanroðans rúnum heillar aldar,
með reginstöfum skýrt er alt þitt líf,
þú stóðst á verði, vermdir þjóðar hjarta,
og vaktir sögu ódauðleikans mál
á hjarn og myrkur brosti frelsið bjarta
þá beitt úr sliðrum hófstu andans stál.
Já margur hefur lifað þjóð og landi
til láns og frama borið sverð og skjöld
enn þitt er hólmans hjálpráð ógleymandi
í heiðri skína dagsins verka gjöld
hver íslands taug er blönduð þínu blóði
sem bogar gegnum eldsins raun og hjarn
þar glóir perla sönn í tímans sjóði
er sýnir niðjum landsins óska barn.
♦ Af þökk og lotning lýðsins hugur brennur
og lofar daginn sem oss gaf þig, Jón
frá álfum tveimur óður saman rennur
því eitt er blóðið, sama móður frón,
þín helga minning bendi hverju barni
að bera merkið, víkja aldrei hót
þá gróa blóm er breiða lauf á hjarni
með bros og yl frá landsins hjarta rót.
M. Markússon.
Q»ein er íslaiids sól að hækka,
^ sem rann upp með þér.
Sjálfstæðið vort seint að stækka
sem þitt nafnið ber.
Innan jafnt sem utan þinga,
er þín hugsjón bæld.
Frelsis- ,,úttekt“ íslendinga
enn f spæni mæld.
Minning þín er hjartkær hulin
harmi og gleði í dag.
Ósk og von þín enn er dulin
undir Landans hag.
Þreyta og raunir rista enni
rúnum böls á lýð.
Þjóð vor engin ofur-menni
elur nú á tíð.
Þú varst ítur, yndis-prúður
öðling landsins vors.
íslands vordís var þín brúður
vakin upp til þors.
Og er sumur sælli tíða
sækja börn vor heim,
nafnið þitt í lofstír lýða
lifir æðst hjá þeim.
Þjóðar vorrar bjarti Baldur,
blessist æ þín mál.
Helgist þú um allan aldur
íslands hverri sál.
Vaki æ þín vonarstjarna
vorum himni á.
Vertu íslands ungu barna
eilíf framsókn há.
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson.
A ð botni vér drekkum vor heiðskygndu horn
Og helgað er Jóni það fullið,
í spekinginn engan né spámanninn vorn
Var spunnið eins dásamlegt gullið,
Og aldrei var haldið um hann eins og skaft
Á höggvopni’ í óspekta flani,
Og Jhn gat án bilbuga hugrekki haft
Að horfast í augu við Dani.
En nú eru skörðuð vor skörpustu sverð
Og skildirnir óhæfir næstum,
Og ekki er herliðið færara’ í ferð,
Þótt fötunum klæðist það glæstum
Því langt fram í ætt hafa ölmusur sýkt
Vort eðli, í hóp vorra rauna,
Svo nóg er að hafa að nafninu ríkt
Og notið í rósemi launa.
En viðreisnar deginum örlar nú á:
Oss öllum ber saman í dómi.
Og fyrst er, að opna sýn augnalok, sjá
Hvað öðrum er lifandi sómi.
Og vér megum telja til fagnaðar fremd
Að finnum vér það sem er göfugt
Og vitum að falin í verkum er hefnd,
Sem vinnum í gáleysi öfugt.
Og hafið vér getum vors heimalandsvöld —
Svo hollráðir orðið og snjallir,
Því sóma vors ættarlands, sverð þess og skjöld
Jón Sigurðsson þekkjum vér allir.
Þótt klöppuð úr marmara myndin hans sé
Hún myrkvast; sem augnabliks leiftur
Ef skjöldurinn ekki’ er í skóla vorn—né
í skóla vors alþingis greyptur.
Guttormur J. Guttormsson.
Sómasamlegur lífs
kostnaður.
þaö er mjög örðugt að ákveða
með nokkurri vissu, hvað það
kostar, . að lifa sómasamlegu lífi.
En því er haldið fram af ýmsum,
að maður geti alið sómasamlega
önn fyrir fjölskyldu sinni með 500
til G00 dollara árslaunum.
Einum manni finst hann þurfa
að kosta til þess að hafa dagblað,
en öðrum finst sá kostnaður ó-
þarfiir. Einum finst hann verði að
kaupa akveðið sæti í kirkju sinni,
og að verla ákveðnu fé til þess að
horfa á fótboltaleiki og aðrar
skcmtanir, eða hann verði að
brenna upp svo og svo miklu tó-
baki daglega, — og allir þessir
hlutir kosta peninga. Annar mað-
ur forðast öll þessi útgjöld. Hann
vinnur, ctur og sefur, og hann og
fjölskylda hans eru heilsúhraust.
Kona hans er vinnugefin og spar-
söm og kann gott lag á því, að
komast af, 4n margs þess, sem
aðrar konur mundu telja nauðsyn-
legt. Sá maður elur sómasamlega
önn fyrir húsi sínu með 600 doll-
ara árslaunum, og að auki leggur
liann til siðu, á fimm eða tíu ára
tímabili, ríiiega peningafúlgu, sem
hann getur gripið til, ef óhöpp
bera að liöndum eða hann sér arð-
vænlegt fyrirtæki til að verja fé
sínu í.
J>að er einatt álitamál, hvað sé
í raun réttri sómasamlegt lífsfram
færi, og kostnaðurinn verður í
réttum hlutföllum við þær krafir,
sem einstaklingurinn gerir fyrir sig
og sína; og húsfreyjan ræður
vanalega langt um meiru um það
en maðurinn, sem eingöngu á að
annast um inntektir til heimilis-
þarfanna, en konan að verja þeim
inntektum samkvæmt því, sem
hún metur þarfirnar. Sumar kon-
tir eru svo gerðar, að þær eru
gefnar fyrir skraut eða félagslíf.
J>ær vilja hafa vikuleg og stundum
dagleg heimboð og sækja heimboð
til annara, og njóta meiri unað-
semda, en inntektir bændanna
leyfa, og afieiðingin er, að áður en
þær verða þess varar, þá eru viku-
launin eydd. Með þessum hætti er
ómögulegt að framfleyta — segj-
um 5 manna— fjölskyldu með 600
dollara árslaunum. — Aðrar kon-
ur eru sparsamar að náttúrufari,
þær hafa ánægju af því, að annast
um að fá fyrir heimili sitt fult
verðmæti og full not hvers pcn-.
ings, sem þær borga út.
Maðurinn er jafn ráðalaus í
hvoru tilfellinu sem er. Ef kona
hans er eyölusöm að eðlisfari, þá
getur hann ekki að því gert, og ef
hún sparar af þvi það veitir henni
ánægju, þá er það heldur ekki
honum að þakka.
Sómasamleg lífsframfærsla og
ódýr lífskostnaður er því nálega
eingöngu á valdi konunnar. J>að
er ekki eins mikið komið undir
því, hvað maðurinn vinnur fyrir
miklum launum, eins og hinu,
livernig konan ver þeim launum,
er þau koma í liendur henni.
þtegar vér íhugum þessi atriði
uöi að spara, þar sem um fjöl-
skyldu er að ræða, hvort sem
margir eða fáir teljast til hennar,
þá munum vér brátt komast að
þeirri niðurstöðu :
1. Að fjárhagur fjölskyldunnar sé
að miklu leyti bygður á fjár-
hygni og stjórnsemi konunn-
ar, og
2. Að sparsama fjölskyldan hafi
jafnan einhvern varasjóð, sem
hún geti gripið til í sjúkdóms
eða öðrum óhappa tilfellum,
eða til styrktar nauðstöddum
ekkjum og heimilislausum
börnum cða annarar líknar-
starfsemi, og þetta veitir öll-
um hlutaðeigendum meiri á-
næglu, en þar sem inntektun-
iim er jafnóðum eytt í sællífi
og þarflausar unaðsemdir, sem
leiða til skulda og ævarandi
erfiðis og armæðu.
Hví skyldum vér þá ekki öll
hafa samtök til þess að lifa spar-
samlega og í samræmi við inn-
tektir vorar og efnahag, og að
meta oss sem algengt verkafólk,
en ekki sem auökýfinga.
Árborg, Man. G.S.G.
JÖN JÖNSSON, járnsmiður, a.8
790 Notre Dame Ave. (horni Tor-
onto St.) gerir við alls konar
katla, könnur, potta og pönnur
fyrir konur, og brýnir hnífa og
skerpir sagir fyrir karlmenn. —
ALt vel af hendi leyst fyrir litla
boxgun.
Herra Jón Hólm, gulkmiður að
770 Simcoe St., biöur þess getið,
að hann selji löndum sínum gull-
og silfur-muni og gigtarbelti. —
Belti þessi eru óbrigðul við gigt,
ef þau eru notuð samkvæmt fyrir-
skipunum Jóns. Kosta að eins
$1.25.