Heimskringla - 09.11.1911, Blaðsíða 4

WINNIPEG, 9. NÓV. 1911
heimskringla
1
4. BLS.
Ole Bull.
Allir hafa heyrt geti6 nm Ole
Bull. hinti heimsfræga fiöluleikara
Norömanna, og- langfærasta fiölu-
leikarann á Noröurlöndum á sinni
tíö. Og nú á dögum er æfisaga
hans oröin fegursta æfintýri, sem
allir lesa meö ánægju og undrun.
Og snillingurinn, listamaðurinn,
góðmennið, stórabarniö Ole Bull
lifir enn hjá Norðmönnum og öör-
mn Noröurlandaþjóðum, sem dýr-
lingur í heimi sönglistarinnar. Vér
ætlum hér að gæöa lesendunum á
æfisögu-æfintýrinu hans, að mestu
teknu upp tir blaðinu Unga ísland.
Erum vér þess vissir, aö margir
hafa ánægju af aÖ lesa.
Ole Borneman Bull fæddist í
Björgvin í Noregi 5. febr. 1810, og
dó 17. ágúst 1880, liöugra 70 ára
að aldri, að loknu fögru og miklu
æfistarfi á braut listarinnar.
Ilann lærði nóturnar um það
levti, sem hann hefði átt aö læra
að lesa. Tilsögn fékk hann hjá
fteztu hljóðfæraleikurum Björgvinj-
ar, og þótti þegar á bernskuskeiöi
snillingur í fiðluspili. En bóknám-
iö gekk honum fremttr stirt, þótt
gáfttrnar vantaði eigi. Jtegar hann
kunni illa í skólanum, sagði kenn-
arinn við hann : ‘Taktu fiðluna
þína, strákur, og eyddu ekki tím-
anttm hériia til ónýtis ! ’
flann var bráðgáfaður, skýr og
skiiningsgóðttr, en átti öröugt
með að fylgja föstum reglum og
beygja sig undir þær. í goðafræöi
stóð eiiginn honum á sporði. Val-
hallarlífið var vndi ltans, og sög-
urnar ttm Oðinn og 'þór, Baldur,
Freyju, og goðin öll, um jötna og
dverga, — þær hrifu Itug hans og
sál.
Náttúra Noregs var yndi hans
og mesta gleðii Úr skauti henttar
var list hatts rótum runnin, og
var það því alvara, er ltann eitt
sinn á fullorðins aldri svaraði
Danakonungi, að norsku fjöllin
hefðtt keyt sér list sína.
Átta ára gamall fór hann með
fiiður sínum inn í fjörðu og kom
að Uýsuklaustri, og náttúrufeg-
iirðiit Jtar gagntók hann algerlega.
Fjöll blikuöu og blánuðu langt í
burtu, Harðangursjöklarnir lýstu
þar og leiftruðu í sólskininu, og
fjörðttrinn lá lognsléttur og spegil-
fiigur með eyjafjöldann í fanginu.
Fosshvítar ár runnu, og smálækir
s.ttðuðu milli runna og steina. —
fiumarlífiö þaut og niðaði í öllum
dalnum. Hvert orð, sem talað
var, bergmálaði frá klettum og
hiimrttm. Jtað lifði alt í kringum
hann.
Faðir hans átti óðalsgarð, er
Valströnd hét, á Austureyju tnn í
fjörðum. Og þar var heldur en ekki
skemtilegt fyrir Óla og bræður
hans á sumrin. þeir klifu hamra
og svntu í sjó og sigldu á firðin-
iim. Lifðtt skógarmannlifi og vildu
helzt ligg.ja úti nætur og daga.
Öll náttúran söng og hljómaði í
evrum óla litla, og svo varð hann
að hafa það eftir á fiðluna sina.
Tækist honum það ekki, fleygði
hann fiðltmni og var hryggur í
marga daga. En svo var hann vís
með að fara á fætur um miðnætti
í skyrtunni einni, setjast við opinn
gluggann og spila og spila og
breyta laginu hvað eftir annað.
Ole Bull var snemma fríður á
velli. Hár og beinvaxinn og tígu-
legur í allri fratngöngu, sterkur og
hraustur, þótt ungur væri. Hann
var þegar í bernsku blíðlyndur og
ráðríkur, geðgóöttr og einþykkur,
dutlungasamur og staðfastur, stór
lyndur og stiltur, metnaðargjarn
og biátt áfram, og það var hann
alla æfi.
Atjáu ára gamall fór Ole Bull til
Kristíaníu og ætlaði að verða
stúdent. En það varð hann aldrei.
Ilann hirti lítið um bækurnar,
spilaði daga og nætur hjá vinum
og kunniugjum sínum og féll svo i
gegn i latneskum stíl. Og þegar
Ole bartnaði sér fyrir einum há-
skólakennaranum, sagði kenuarinu
við hann, að svo mundi bezt farið,
er farið hefði, — hann dygði hvort
sem er ekki til að vera prestur
eða annar embættismaður. En
hann ætti aö verða fiðluleikari og
ekkert annað. — —
Ole Bull spilaði svo um hríð í
Kristíaníu bæði við leikhúsið og i
hljómleikafélaginu. Hann var mik-
ill vinur Wergelands, og stóðu
teir fremstir í fylking þeirra æsku-
maiina, er þá höfðu r.isið gegn er-
lendu oki (dönsku) i allri menning
og börðust með hnúum og hneí-
um fyrir öllu, sem norskt var,
ram-norskt meira að segja. Enda
réði þá danskur hugsunarháttur,
danskir siðir og dönsk tunga lög-
um og lofum i Noregi. — En þá
vaknaði þjóðernishreyfingin mikla,
sem lyft hefir Noregi til vegs og
virðingar á ný, og gert hann að
lokttm að frjálsu og sjálstæðu ríki.
Wergeland, Óle Bull og margir fl.
ungir Norðmentt vortt Noregi það,
er Jónas og Fjölnis-mennirnir voru
oss Islendingum. — þá var vor í
Noregi. Kttjarðarástin brann
björt og heit í brjóstum ungra of-
urhuga ' hún söng þúsund rödd-
um, svo hljómusinn barst um alt
land.
En einhver fegursta röddin í
vorhljóm l>essum var Ole Bull oq
fiðlan ltans. —
Lengi undi hann þó ekki í Krist-
an u. Hann þráði að koma út í
heiminn og reyna kraftana. Fyrst
fór hann til þýzkalands, en gat
eigi felt sig viö aðferð þá, er
hljómleikameistarinn Louis Spohr
— nafnkunnur fiðluleikari — hafði.
Og svo hvarf Ole heitn aftur. Spil-
aði hann þá víðsvegar í Noregi,
en þráði alt af að koma til París-
ar og kynnast hinum hetmsfrægu
hljómleikameisturum þar við
hljómleikahöllina miklu. Fá að
spila þar, — eða að minsta kosti
fá að vera með hinum hllómleika-
mönnunum. J>etta var fegursti
draumur hans, er hann sat ein-
samall í þungti skapi með hönd
undir kinn, og eins er hann var að
glaumi og gleöi meö vinum sínum.
Ilaustið 1831 kom hann loksins
til Parísarborgar, en varð þa.r
brátt fyrir mörgutn og miklum
vonbrigðum. Meðmælabréf frá
helztu mönnum í Noregi voru
inskis virði þar syðra. Og enginn
kærði sig um, að hlusta á fiðluna
hans. Norska fiðluleikaranum var
hvívetna vísað á bug. Meistararn-
ir þar syðra vildu ekki vera kenn-
arar hans, og í hljómleikahöllinni
var ekkert rúm laust handa hon-
um. Að okttm gafst honum þó
kostur á því, að fá að spila við
lítið hljómleikahús í París, en
sönglög þau, sem voru lögð fyrir
hann, þótti honum svo auðveld,
að hann spurði í gáska, hvort
hann ætti að spila þau réttsælis
eða rangsælis, — og svo var hon-
um eintiig vísað burt þaðan.
Margt og mikið varð hann að
reyna þar syðra. Peningar hans
voru að þrotum komnir. Og svo
var bæði afganginum og einnig
fiðlunni hans stolið frá honum.
Kólera geysaði í borginni, og varð
Ole að flýja undan henni hvað eft-
ir annað. I.oksins varð hann fár
veikur af vökttm og skorti, og
hefðu dagar hans að líkindum ver-
ið taldir, ef brjóstgóð ekkja ein
hefði eigi skotið skjólshúsi yfir
hann og annast hann eins og móð-
ir. Er hann fór að ranka við sér
aftur eftir sjúkdóminn, taldi ekkj-
an kjark í hann, og • sonardóttir
hennar, ting stúlka Alexandrine
Felicite að nafni, var honum sem
systir.
Dálítinn fjárstyrk fékk hann þó
að heiman, bæði frá föður sínum
og ýmsum góðum vinum, svo nú
fór að sjást til sólar á uý. — En
mörgtt því, er hann varð að þola
þennan vetur, gleymdi hann aldrei
alla æfi.
Um þessar mundir spilaði og
söng nafnfrægt ítalskt hljómleika-
félag í Parísarborg. Sönghöllin var
troðfull á hverju kveldi. — Hátt
uppi undir efstu loftsvölum sat
ungur maður, hár vexti og bleik-
ur mjog, i cinu odyrustu sætanna.
Blóðið þaut fvrir eyrum hans, og
augun leiftruðu. Hann teygaði í
sig tónana og var gagntekinn af
listaheimi þeim, sem lifði og bærð-
ist á leiksviðinu á hverju kveldi
Nafnfrægir söngmenn og söngkon-
ur sungu lög eftir heimsfræg tón
skáld, og svo spiluðu undir ítalsk-
ir hljómleikamenn. og var hver
þeirra snillingur í sinni grein. —
Ole Bull sagði svo frá sjálfur síð-
an : ‘það lá við, að ég gengi af
vitinu, og ég var dauðhræddur
um, að ég mundi fá krampa eða
slag’.
Loksins fékk hann lika að heyra
Paganini, og það var enginn, sem
Ole Bull hafði þráð eins að heyra.
Hann var nafnkunnur um alla
Norðurálftt, og Ole Bttll hafði oft
hej’rt hans getið heima í Björgvin.
‘Enginn getur skilið Paganini til
hlítar, nema sá, er þekkir og kann
að eta gildi lagsins, — og þá
list, að gæða það lifi og lit. Ef
maðttr þekkir ekki italska söng-
list, er alveg ómögulegt að átta
sig á spili hans’, sagði Ole Bull í
elli sinni.
Um þessar mundir bar ítölsk
hljómlist af öllttm öðrum í Norð-
urálftt. Og Paganini lét fiðluna
sína syngja svo, að söngmennirnir
sjálfir urðu enn meir hissa en á-
heyrendurnir.
övo liélt Ole Bull til Italíu.
Hann hafði meðmæli til merkra
mattna þar, og var tekið vel á
móti honum. Mönnum gast vel að
spili hans. En í blaði einu var
skrifað um hann : ‘Ole Bull hefir
eigi fundið sjálfan sig
e n n ’. — Og Ole fann til þess
sjálfur, að þetta var satt. Stund-
aði hann nú nám sitt af kappi um
hríð hjá góðttm og duglegum
hljómleikakennurum. Fiðlan átti
— alveg eins og sönglistin — að
bera fram aðalþætti tilfinningalífs-
ins. Lagið sjálft hlaut að verða
aðalatriðið í fiðluspilinu, og spilið
slálít átti að veita þvi líf og lit,
ljós og skttgga. Hann fór því að
rannsaka, hvernig gömlu fiðlurnar
frægu væru smíðaðar. Hann smíð-
aði sér fiðluboga sjálfur, langan
og þttngan, svo tónarnir titruðu,
styrknuðu og mjúknuðu eftir því,
hvort höndin þyngdi bogann á
strengjunum eða lyfti honum. —
Á þennan hátt fékk Ole þvílíkt
feikna vald vfir fiðlunni, að jafnvel
allra fíngervustu tónbrigði hlutu
að koma í ljós, en samt sem áður
var hann óánægður með spil sitt.
Hann náði ekki öllu því, er ltann
vildi bera fram í spili sínu. Hann
braut heilann ttm þetta fram og
aftur, spilaði og keptist við, en
ekkert dugði.
(Meira).
Fyrrum og nú.
Áðttr í trúnni styrktir við stóðum,
störðum til himiuins lotningu með.
Pin fúablettirnir fjölga nú óðum ;
fjarlæga lendingu gettim ei séð.
Vitstola heimttrinn æðir í öldum,
ei fæ ég gegnttm það moldviðri
séð :
|>að tiir af tilverum krömdttm og
kvöldum ;
kvartanir afgreiddar harðýðgi með
Heimskan er stórveldi í heimittum
stærsta :
Ilelgrímu klæðir, það er engin spá;
enda þó sttmir reyni til ræsta,
á réttlæti og gttðleysi tökum að ná
Ljósið og mvrkrið hrikaleik heyja;
hræsnin og siðgæðið þekkjast ei að.
Alvara lífsins er, satt bezt að
segja,
svæíð og lögð fótitm hégómans að.
Menningu heims eru mislagðar
hendur ;
að mörgtt er hún dásamleg,— vist
er um það.
Kalt vill þó revnast við kærleik-
ans strendur,
| en kemttr þó vertíðarlokunum að.
| Nær mun þá verða ein hjörö og
einn hirðir ?
[ Hvergi fæst endilegt svar ttppá
það.
[ Heimurinn á svoddan bannaðar
byrgðir,
sem brjóta það Móse ritaði á blað.
Munaður sýnir á mangara stéttum
[ við manntið og hluttekning er
þeim í nöp.
| En kærleikttr levsir þó klakaitn
með blettum,
| svo koma hinum natiðstadda dá-
lítil snöp.
Sagði ég þetta, stimpart til gam-
ans ; ...
segið nú amen, hafniö ei tru :
Af' því má ráða ölltt til samans
Ölikt er þetta fvrrttm og nti.
ö. Ö 1 a f s s o n.

$50.00 fundarlaun
et* enn boðið fyrir að finna WIL
IJAM EDDLESTON, 29 ára
gamlan, fáráðling, 5 fet 9 þuml. a
hæð ; dökkhærður, alskeggjaður,
móleit augu, munnsmár. Fór að
heiman 1. júní 1911. — Sá, sem
kann að vita um hann, geri svo
vel að tilkynna það foreldrum
, hans, að 607 Manitoba Ave., Win-
nipeg. — Allir prestar eru beðntr
að hjálpa til að finna hann með
því að lesa þessa atiglýsmgu a
ræðustólnum.
The Dominion Bank
HORNI NOTlíE DAME AVKNUE 00 SIIERBROOKE STREET
Höfuðstóll uppborgaður : $4,000,000.00
Varasjóður - - - $5,400,000.00
Vér óskum eft.ir viðskiftun verzlunar manna og ébyrgumst aí gefa þeim
fullnægju. .Sparisjóðsdeild vor er sú stærsta sem uokkur banki liettr 1
^íhúendur þessa hluta horgaribnar óska að skifta við stofnun sem
þeir vita að er algerW* trygg. Nafu vort er fulhrygginK óhlut-
leika, Byrjið spari tnulegg fyrir sjálfa yðar, komu yðar og bórn.
I'linne (jiarry 5ÍISO
<iie». H. Slatliewson. Ráðsmaður.
VITUR MAÐUR er varkár raeð að drekka eingöngu
hreint öl. þér y;etið jafna reitt yður á.
Drewry s Redwood Lager
það er léttur, freyðandi bjór, gerður etngongu
úr Malt og Hops. Biðjið ætið um hunn.
E. L. DREWRY, Manufacturer,
WINNIPEQ
MeO pvl aO biOja aiflnlnsra nm
'T.L. CIHAR,” b&Bi-tu viss a«
fá Agietan viudil.
T.L.
pr'r'v
I . f - 'N
(l'MQN M AIIK)
Western Cigar Faetory
Thornas Lee, eigandi WinnnipeK
HVERSVEGNAjVlUA'ALLIR
MINNISVARÐA GR MÁLMI
(WHITE BR0NZE?)
Vegna þess þeir eru inikið
fallegri. Endast óuiubreytan-
legir öld eftir ökl. En eru
samt niun billegri en granft
eða uiarinari, inörg hundrnð
úr að velja.
Fáið npplýsingnr og
pnntið hjá
J. F. L E I F 5 O N
yUILI. PLAIN, SASK,
The Golden Rule Store
hefir líig-verð á vtirum sfnnm sem mun tryggja
henni marga nýja vini og draga þú eldri nær
henni. Veitið oss tækifæri til þess að gera yður
að varanlegum viðskiftavin. Vér viljum fá verzUtn
yðar. En vér væntum þoss ekki ef þéf getið sætt
betri kjörum_annarstaðar.
ÞAÐ BOKGAR SIG AÐ VERZLA VIÐ
THE GOLDEN RULE STORE
J. GOLDSTTNE
CAVALIER, NORTH DAKOTA
Auglýsing í Heimskringlu borgar sig.
S y 1 v í a
31
Hún fölnaði í framan, svo hann iðraði þessarar
spurningar.
‘Nú-nú’, sagði hann í huggandi róm. ‘Vertu
ekki ltrædd. Ég hefi fengið þig og ætla að hafa þig.
Viltu ekki borða ögn?'
‘Rg get það ekki ennþá’, svaraði hún, 'en ég skal
gera það bráðum’.
Hann þagði, cn hún horfði á hann og sagði :
‘Var það satt, sem þér sögðuð í gærkvöldi, að
þér hefðuð keypt mig fyrir aleigu yðar?’
Neville kinkaði kolli.
‘Heyrðu nú, litla vina min’, svaraði hann. ‘\ ið
skulum ekki hugsa meira um þetta. Bg er viss um
að þú hefðir gert það sama i minum sporum’.
Hún horfði þegjandi á hann, unz hún sagði :
‘Ö, góði maður, ef þér viljið hafa mig, þá skal
ég vera yður þakklát, og h.jálpa yður eins inikið og
é-jg get. Síðan faðir minn dó, heli ég hvergi höfði
mínu að að halla, og —’ nú fór hún að gráta við
endurminningar missis síns.
NeviIIe revndi að hugga hana, og tókst það á
endanttm.
‘Já’, sagði Neville, ‘við skulum nú vera góðir
vinir ; þú skalt vera systir mín, Sylvía, og ég skal
vera bróðir þinn, sem þú átt að kalla Jack’.
Sylvta brosti nú framan í þennan nýfundna bróð-
ur og sagði : ‘Já, Jack’.
Svo skildtt þau, Neville fór til gryfjtt sinnar að
moka, en fann ekkert. Um kvöldið kom hann heim
— þreyttur og leiður.
32
Sögusafn Heimskringlu
S y 1 v í a
33
V. KAPÍTULI.
Sir Jordan Lynne.
Sama kvöldið og Neville kevpti Sylvitt, var ó-
vanalega margtnent í ncðri þingdeildinni í London.
það var verið að ræða um áriðandi mál, og Glad-
stone Itafði Iteitt mælsktt sinni eins og ltann var vatt-
ttr. Á áheyrendapöllunum Var þéttskipað af fólki.
það var ckki Gladstone einn, sem talaði, lteldur
einnig maririr aðrir mælskir menn, og meðal þeirra
var Sir Jordan sá, er mesta athygli vakti.
Tveir menn stóðu á gestapallinum og hlýddu a
ræðumennina. Annar þeirra horfði stöðugt á Sir
Jordan meðan ltann talaði, og að ræðtt Itaits lokinni
sneri hann sér að hintim og sagði :
‘þessi maður á góða framtíð fyrir höndttm’.
‘Hver ? Jordan Lvnne. það er líklegt. þekk-
ið þér ltann ?
‘Já, við vorum við nám í sama skólanum í Rug-
by, en ég get naumast sagt, að ég þekki liann. Og
ég efast um, aö nokkur þekki hann’.
‘Eg skil yður. Sir Jordan er einn af þessuin
dttltt mönnum’.
‘Hvað er langt síðan að hann varð Sir ? ívg
er búinn að vera svo lengi í burtu, að ég veit ekk-
ert um siðustu viðbttrðina hér’.
‘það ertt hér um bil 18 mántiðir síðan. Faðir
hans dó um það leyti, og þessi Jordatt, eldri sonttr-
inn, erfði bæði nafúbótina og fjármttnina. það var
annars einkennileg æfisaga, sem Sir Greville átti .
‘Segið þér mér hana’, sagði hinn maöttrinn, meÖ-
an þeir gengu niður þrepin ofan á hjallann, sem er
fyrir framan þinghúsið. ‘Eg hefi heyrt eitthvað af
henni, en er alveg búinn að gleyma þvi’.
‘Jæ-ja, saga hans er ekki löng. Gamli Greville
Lynne var ttndarlegur maður. líeðan hann var ung-
ur festi hann ást á ttngri stúlku, sem var af ótign-
ari ættum en hann. Stúlkan var heitbundin öðrum,
en Greville gaf henni peninga til þess að svíkja
híinn’.
'það hefir verið fallegur fugl’.
‘Já, en af giftingunni varð samt ekki, því daginn
áður en hún átti að giftast Greville, fluði hun með
hinum fyrri elskhuga stnum’.
‘það var rétt gert af henni’.
‘Já, það held ég líka. Greville Lynne varð al-
veg hamslaus af reiði yfir þessu tiltæki hennar, og
sór þess dýran eið, að haitn skyldi eyöileggja þenna
tneðbiðil sinn og hann gerði það líka’.
'Á ltvern liátt?’
‘Ö, ég þekki ekki öll atvik að þ.ví, en ég hefi
hevrt menn segja, sem ættu að vita það, að haitn
hafi elt spor ltans eins og blóðhundur, og þegar
hantt loksins fann hann, lézt hann vera vinur liatts,
og tókst loks eftir mörg ár að gera hann félausan,
ánægjulausan og vanheilann’.
‘Óg þetta átti sér stað á 19. öldinni’. «v
‘Alveg rétt. þaö er líka á 19. öldintti að eins,
sem menn geta gert annað eins og þetta. Fvrr a
tímum réðust mentt á óvini sína og draptt þa. Mað-
.tirinn, setn Sir Greville evðilagði, hvarf. Kona liaiis
var fvtir löngtt dáin af sorg og gremju’.
‘Áttu þatt börn?’
‘Eg held þau ltafi átt eitt’.
34
Sögusafn ITeimskringlu
það er sagt að
Hann var fyrrum
Jordan tókst að
rekinn burt af
‘Vcsalings konan. Hann hefir verið reglulegt
þrælmenni þessi faðir Sir Jordans •
‘Já, það hehl ég ltann hafi vertð. Samkvæmt
almennri réttarvenju lteíði átt að hegna honum ; en
það var ekki gert, að minsta kosti ekki i þessutn
heimi* Ilann var heppinn í öllum fyrirtækjum sm-
tim. Alt, sem ltann snerti við, varð að g" '•
'Kvongaðist ltantt ? - Ö, anövitað. Eg gleymd,
nU'r‘ífeLnn kvongaöíst tvisvar. Jordan cr fvrri
kontt bartt, en hinn, sem beitir Neville, er setntt, konu
barn’.
‘Hvað er orðið af honum ?
•Eg get ekki sagt yðttr það.
hann sé einhversstaðar erlendis.
eftirlætisgoð fitðttr sins, en Sir
spilla á milli þeirra, svo hann var
foreldra heimilinu’.
‘Sir Jordan líkist föður sínttm’.
•Já, ltantt vissi, ltvað hann gerði. T’cgar faðit
ltans dó, erföi hann óðalið og alla peningana, sem
var afarmikil uppltæð, svo hann mttn vera með rtk-
ustti mönnúm Englands. Hann verðttr likti forsæt-
isráðherra innatt skams’.
‘þev, þev, þarna kemttr hann’, sagði htnn, og
þeir drógu sig í hlé í sktiggatin. ,
Jordan gekk einsamall, með hendttr s'ttar tvr,r
aftan bakið, ofurlítið álútur. Hann yar olikur Nev-
ille. Magttr og andstuttur, andlitið langt og ntðttr-
mjótt. JVIunmtrinn stór ojr clrættirnir knuguin
Itann ltörkttlegir. varirnar harðlokaöar. Andbttð
var gáfulegt og bar vott ttm vtljakraft.
ITendttrnar voru stóVar og magrar og m.,allhvit-
nr Vanalega var hann t dökkttm fötum. Rómttr
haiis Víir mjúkur o% viÖfeldinn o^r jafnati tnbuöi umn