Heimskringla - 29.10.1914, Side 4

BLS. 4
rrriMSK R INGLA
WlTtmPEG, » OKTÓBWR 1914
Heimskringla
» (StofnuS 1886)
Kemur út á hverjum fimtudegi.
tJtgefendur og eigendur
THEVIKING PRESS, LTD.
Ver 7> blatSsins i Canada og
Bandaríkjunum $2.00 um áriti
rlrfram borgatí).
ent til lslands $2.00 (fyrlrfram
borgaB).
Allar borganir sendist rátis-
mannl bla'Bsins. Póst eóa banka
ávísanir stýlist til The Vlking
Press, Ltd.
Ritstjórl
RÖGNV. PÉTURSSON
Rát5smat5ur
H. B. SKAPTASON
Skrlfstofa
729 Sherbrooke Street, Winnipeg
802 3171. Talsimf Oarry41lO
Þorsteinn Erlingsson.
Mcð láti hans er horfið citt hið
merkasta skáldið, sem fsland hefir
átt. Var það sannarlcg sorgarfregn,
er hingað spurðist lát hans þann 20.
þ. m. Það var einnig óvæntur at-
burður, því þótt allir vissu, er til
hans þcktu, að hcilsa hans hafði
verið tæp siðari ár, þá var það síð-
ast að hans gat i blöðum að heiman,
að þau hjón hefðu lagt af stað aust-
ur á Rangárvelli i byrjun ágústmán-
aðar. Var þá eigi annars getið, en
að hann væri við hina sömu hcilsu.
En veðrátta hefír verið köld og
umhleypingasöm i haust heima. —
Hefir hann að líkindum fengið
hrakveður á heimleið og ekki þolað
vosið. En með hvaða hætti veikindi
hans og dauða hefir að borið, höf-
um vér ekki enn spurt
. Starf Þorsteins á sviði bókment-
anna viðurkenna nú allir. Hversu
hann hóf, að segja má, nýja stefnu
i kvæðagjörð og endurskóp Ijóða-
gjörðina á örstuttum tima, svo vart
var svo kvæði kveðið, að ekki bæri
að einhverju keim af kveðskap
hans, er nú gömul saga. Hann braut
af alþýðukveðskapnum mærðina og
tilgjörðina, sem hin rómantiska
stefna hafði á hann sett og gaf hon-
um fegurð og látleysi með fyrir-
mynd sinna ljóða. Hann fágaði hina
realisku stefnu, scm með freícum
orðum lýsti hinu spilta og sjúka, en
sá aldrei heilbrigðina. Hann andaði
mannúð yfir sókn og tilgang fram-
fara-viðleitninnaj. Framförin felst
í frelsun þeirra, sem í böndum bíða,
l myrkvastofum hins andlega og
verzlega heims. Framförin er upp-
reist móti harðstjórum himins og
jarðar.
“Hið fegursta, sem Páll frá Tars-
us hefir sagt, af þeim orðum að
dærna, sem eftir honum er höfð í
Nýjatcstmentinu”, sagði hann við
mig i hitt eð fyrra, “eru þessi orð
hans frammi fyrir Festusi: ‘Þess bið
eg guð, hvort sem það vanlar mikið
eða litið, að ekki einungis þú, held-
ur og altir, sem til mín hegra í dag,
uerði þvilikir sem eg, að undantekn-
um þessum böndum’.”
Það voru böndin, sem hann ekki
þoldi og mátti ekkí hugsa til að
hvildu á einum eða néinum.
En framförin er óviss og hæpin,
ef ekki eru allir teknir mcð, háir og
lágir. Það er því mál litilmagnans,
sem hann flytur sí og æ. Og um hina
vonarlitlu baráttu, að fá viðurkend-
an bræðraréttinn, sem hann syngur.
Finnur hann, að' mörg eru þar ljón-
in á veginum: Sérgæði, dramb og
samvizkuleysi þeirra. sem á Móses-
stóli sítja; þekkingarleysi og hleypi-
dómar hinna smáu, scm frammi fyr-
ir dómstólnum standa. En þrátt
fyrir alt elskar hann þá smáu. —
“Hann leit til mannfjöldans og elsk-
aði hann, — þessír eru einsog sauð-
ir án hirðis”.
Sjálfur taldi hanm sig ekki i hópi
stórmenna,, — átti um langt skeið
hvergi höfði sinu að að halla. En
þó urðu ekki beztn sýnir þjóðar
vorrar nafngreindir, ef hans var
ekki fyrst getið.
Hann hóf árás á kyrkju og feyrkju-
lærdóm i byrjun sinnar ljóðagjörð-
ar, — það var satt En það var vegna
þess, að í andleysi þeirra úreltu
skoðana scm kyrkjan var að visna
i, fann hann böndin, scm að hertf
svo að sálunum, að þeim var eilíf
glötun búin. En í ósætti var hann
aldrei við þá menn, hvort sem þeir
voru andlegrar eða veraldlegrar stétt ’
ar, scm hann fann hjá kærlcikann í
hjarta, og góðvilja til allra rnann-
anna barna.
Hann hét á menn að “brjótast það
beint”, komast út fyrir scrcmoniu
lifshelgun hinna steingjörðu stofn-
ana þjóðfélagsins, þvi að baki þeim
blágrýlis-heiðum biða óðul hins ó-
numda lands’’ — landsins, þar scm
hin húslausa hjörð finnur skjól, þar
sem “sannlcikur ríkir og jöfnuður
býr”; þar sem allir menn eru frjáls-
ir vegna þcss, að jöfnuðurinn og
mannkærleikurinn hefir gjört þá
frjálsa”.
Hvílík áhrif þessi orð hans og
skoðanir hafa haft á hvern rétthugs-
andi mann meðal þjóðar vorrar,
verður aldrei til fulls inetið. Þegar
þau fyrst hljómuðu, hvilikur hópur
æskulýðsins islcn/.ka, ■ báðum álf-
unum, þusti ekki ofan að vatninu
til þess að hlusta á hann. Orðin
sukku djúpt inn i sálarmcðvitund-
ina og tilfinningalifið. Mcnn komu
ekki svo saman til skcmtana, til
verklcgra framkvæmda, til þess að
.tanda yfir moldum Iátins vinar, að
ekki væru orð Þorsteins á allra vör-
um.
Að orðfæri og lipurð kveða fáir
einsog Þorsteinn; ljósara, með meiri
og dýpri tilfinningu. Iíru margar
vísurnar fullkomnar fegurðar mgnd-
ir, hver um sig, og má þá benda á
“Lágnætti”, á bls. 57 í síðari útgáfu
“Þyrna”. Að tilfinningariki jafnast
fátt við “Sólskríkjuna”, cnda hafa fá
kvæði náð ineiri alþýðuhylli.
Alþýða fslands þekti i kvæðum
hans talsmann sinn og hollvin. Enda
hafa kvæði hans sclst á skömmum
tíma eftir að þau voru gefin út, og
enginn notið ineiri alþýðuhylli en
hann. s
Bitur hæðni og vægðarlcysi við
ofme.tnað kemur viða fram ■ kvæð-
um hans. Kn það eru islenzk cin-
kenni frá fyrstu og elztu tið. Ofsagt
er það ekki að segja, að ekki sé til
andlaust eða illa kvoðið Ijóð cftir
Þorslein.
Margur hefir fundið að því, að
helzt til lítið hafi birst eftir hann i
siðari tíð, og fuliyrða að hann hafi
verið heldur verkasmár. Satt er það,
að sakna má þess, að ckki hefir
meira komið á prentj en hin kæran
mun ekki mcð fulíri vinscmd gjörð.
Er það skoðun vor, þcgar tillit er
tekið til heilsufars hans, að hann
hafi bæði verið gagnvirkur og mikil-
virkur. Þeim inyndi tcfjast sem á
mciri Hkamlcgri heilsu hafa að taka,
að afkasta verki hans. Iíftir að hann
kom til fslands mun hann fáa daga
hafa vcrið heill heilsu. Léttir það
ekki undir með ritstörfum, en þó
eru verk hans hæði mörg og mikil,
er hann samdi á þessum árura
Siðari útgáfa “Þyrna” ber þess
vott: Auk ótal smákvæða birtist þar
i fyrsta sinn stórkvæðið “Eden”, cr
ckki mun ciga sinn Hka i isicnzkum
kveðskap. Er það kvcðið eftir
heimkomuna. Þá má Hka ncfna
“Eiðinn”, er út kom í fyrra, mun
flokkur sá að mcstu kveðiun heima.
Óprentað kvæði afarlangt, er hann
nefndi “Aldaslagur” og er bók-
mcntasaga fslands i Ijóðum, kveðið
af hinni mestu snild, er ort árið
1911. Þá er líka hinn mikli kvæða-
bálkur “Jón Arason”, er mun vera
fullgjörður, kveðinn heima að mestu
ef ekki öllu leyti. Auk þess hafa
komið út eftir hann margar rit-
gjörðir i hundnu máli og nokkur
sérstök smárit. Tvö komu út árið
sem leið: “Tumi þumall og “Þraut-
ir Heraklesar”, háðar ljómandi
barnabækur. Ofurlitið þjóðsagna-
safn kom út eftir hann fyrir nokkr-
um árum síðan. Svo mætti lengi
telja.
Ætti nú einhverjir að taka sig til
sem fyrst óg safna öllum ritum hans
saman í cina heild og gefa þau út.
Ætti útgáfa sú að verða flestum kær-
komin, og þess utan að geta orðið
til styrktar ekkju hans og börnum
)eirra, sem eru á unga aldri. Myndi
ekki af því veita, því Htil efni mun
h«nn hafa eftir skilið. Hús það, sem
hann bjó í í Reykjavík, var ekki
nema að nokkrum hluta eign hans.
Mun vinur hans, og sá sem mestu
góðu vék að honum cftir að suður
kom, Bcncdikt kaupmaður Þórar-
insson, hafa eiginlcga átt húsið, þó
að Þorsteinn fengi að njóta þess.
Við dauða Þorsleins finst oss eins
og fallið hafi rökkur yfir landið.
Þar sem áður var bjartur dagur sé
nú aðeins björt nótt.
Mun það og Hka lcngst sannast,
að skarð þykir fallið í flokk bók-
mcntamanna vorra við dauða Þor-
steins, skarð, er seint mun fylt.
Og sakna munu margir þeirrar radd-
ar, cr hljómað hefir sannast á þeim
sviðum og brýnt fyrir mönnum
drengskap og sannleiksást.
Eftirmæli sín hefir hann sjálfur
kvcðið:
"Eg trúi þvi, sannleiki, að sigur-
inn þinn
að siðuslu vegina jafni;
og þér uinn eg, konungur, það sem
eg vinn,
og þvi slig 'eg hiklaus og vonglað•
ur inn
i frelsandi framtiðar najni".
Kosningarnar í Dakota
Einsog Islendingum i Pcmbina
Counly cr kunnugt, þá sækir herra
Jónas Hall, við Gardar, um þing-
mensku þar til neðri dcildar í rikis-
þinginu. Hefir hanu alla sina daga
verið fylgjandi Dcmókrötum siðan
hann kom til þcssa lands. Búið hef-
ir hann allan sinn búskap þar syðra
Hka siðan hingað kom. Hann cr tal
inn einn með þeim allra fróðustu
eldri manna um alt það, sem að
landnámstið vorri lýtur hér í álfu.
Og um íslenzka fræði að fornu og
nýju minnugur, svo að fáir komast
honum þar til jafns. Hagorður er
hann vcl. Gestrisinn og glaður hcim
að sækja, og ávalt verið bæði félags-
lyndur og fljótur til greiða. í ósátt
á hann við enga, það vér til vilum,
og cnga hatursmenn.
Þetta eru kostir hans, sem vér
kunnum frá að skýra og þckkjum
UJ, Nú vildum vér spyrja: Er ekki
íslendingum þar syðra ósæmdar-
laust, að kjósa hann í þettð em-
œtti? Er nokkur annar meðal þeirra
sem sækja, scm þfim væri skyldara
að kjósa? Eiga ckki þeír mcðal vorra
fyrstu landnema, cr hæfilegleika
hafa til þcss að bera, mikiu fremur
en hitt skilið, að þeim sé sýndur sá
Htilfjörlegi virðingarvottur, scm i
því felst, að veita þcim erindsreka-
umboð á þing, þegar þcir beiðasl
þess, cftir að hafa þjónað bygðar-
lagi sínu mcð sæmd í nærri því heil-
an mannsaidur? Og er það annað ten
nágranna góðfýsi, að sýna þeim
þann virðingarvott, meðan enn er
ekki um of scinan?
Kngum þessum spurningutn fámri
vcr scin forn Dakota maur svarað
með öðru cn jái. Oss finst það vera
skylda, að sýna feðrum bygðanna
islcnzku tilhlýðilcgan góðvildar- og
virðingarvott, tillitslaust til flokka
cða ágrciningsmála í landsmálum
cða trú. Þeir báru byrðar crviðleik-
anna fyrstu árin. Vcrk þeirra öll
hafa gengið bygðum þeirra til góða,
bæir þcirra hafa ávalt verið góðir
gisti- og hvíldarstaðir á eyðimörk-
inni.
Um mál þau, scm á milli bera
Demókrötum og Repúblikum þar
syðra, erum vér ekki að ræða. Þau
eru fæst þcirra stór eða merkileg,
og ættu ckki að koma þar i milli, ef
mcnn vildu gjöra sér til sæmdar, eða
gjalda lengi geymda ræktarskuld.—
Flcstir eru nú á það eitt sáttir, að
það, scm cndur á tið aðskildi þá
flokka, sé nú hafið, úr sögu. Toll-
málin cru horfin, báðir flokkar vilja
scm mest úr allri tollagjörð draga.
Vinsölu á ný i Dakota óskar cnginn
eftir. Efling mcntamála og sveita-
búskapar eru hclztu málin. Það
gjörir því minst til, hvorum lands-
málaflokknum menn tilhcyra. Ætti
það ekki að standa i vegi fyrir kosn-
ingu Jónasar.
Eigi verður öðruvísi á lítið, en að
íslendingar syðra gjörðu sér mikið
til sæmdar með að kjósa hann; —
sýndu af sér tilhlýðilcga virðingu
fyrir eldri kynslóðinni, er ruddi
mörkina og bygði “ruðin”, einsog
Braut-öiiundur.
Vér viljum þvi hcita á alla landa
vora þar syðra, að styrkja Jónas við
i hönd farandi kosningar og reyn-
ast honum hoilir i huga og dáðum.
Þjótlagasafn prói.
Svb. Sveinbjörnssoaar.
Safn þetta er nýkoiníð úl. Eru í
þvi 20 islcnzk þjóðlög, er tónskáld-
ið góða hefir kvcðið um og ort sam-
spii við. Er lokið á það tniklu lofs-
orði i blöðum á Englandi. 1 ágúst-
númcri blaðsins The Pianomaker, cr
cingöngu fjallar um söngfræðilcg
efni, cr þess getið nokkuð á þessa
leið:
“ÖH lögin ■ þessu ágæta safm bera
mcð sér í hverri linu frumleik og
hrcinlcika, sem mjög cr sjaldgæfur,
cn ávalt vcitir gildi öllum sönnum
þjóðsöngvum. Er hér ekki um að
villast, að söngvar þcssir ciga upp-
tök sín í tilfinningadýpi þjóðsálar-
innar. Þeir sýna það, að þeir hafa
orðið til fyrir löngu siðan, og fæðst
hjá hugvitsríkri og hreinhjartaðri
þjóð, og hámen.taðri, er við harðan
kost hefir átt að búa, i umhverfi
jökla og hrjósturlanda, er Iítils ör-
lætis hefir notið frá hcndi náttúr-
unnar i Hfsbaráttunni við fátækt
og fábrcyti hinnar ytri æfi. Söngv-
arnir gjöra hvorttveggja i senn, að
vekja undrun og aðdáun hjá þeim,
sem þá heyra i fyrsta sinni, en sem
eru ókunnugir, hvaða hæð i skáld-
skap, söng og ljóði þjóð þcssi hefir
náð, er búið hefir, eftir vorri skoð-
un,‘ sem sunnar dveljum, á þessu
eyðimcrkur-skeri allan sinn aldur;
það er í þeim fólginn sá Ijúflings-
hrcímur.
Útkoma þeirra nú, þegar mest er
dynað með ýmiskonar tilgjörð i
tónum, cr fagnaðarefni. Þeir eru
látlaus list. Sannfærðir erum vér um
það, að margir Hstamanna vorra
finna þar efni, er lyft getur og vak-
ið tilfinningalif aimennings, ef rétt
er á haldið.
Próf. Sveinbjörnsson, er með
sanni má scgja að “skapað” hafi
samhljóman söngva þessara og sam-
spilin hefir unnið hér frægt og þarft
verk. Er hlutur hans ekki minstur né
sízt gjörður. Enda hcfir hann skilið
það vcrk sem hann vann að. Mátti
og við þvi búast með hann, er fædd-
ur er úti á íslandi og getið befir sér
áður alþjóða lof.
Hann var sæmdur verðlaunapen-
ing úr gulli af Kristjáni konungi IX.
fyrir lagið við þúsund ára hátiðis-
söng fslendinga, er hann samdi. —
Riddara-nafnbót veitti Friðrik VIH.
honum fyrir “kantötuna”, er hann
samdi við kvæði það, er konungi var
fagnað með, er hann kom til lands-
ins. Árið 1908 lék prófessor Svein-
björnsson það í konunglcga leik-
húsinu i Kaupmannahöfn, að við-
stöddum konungi og drottningu
hans og börnum þeirra, Alexöndru
h'ngladroltningu og Dagmar drottn-
ingu á Rússlandi. Var hann þá
sæmdur prófessors nafnbót.
Það var prófessor Sveinbjörns-
son sem samdi tækifærislögin við rit
Hall Caines “Týndi sonurinn”, og
sluddist þá við og óf inn í það ýmsa
£ætti úr söngvum sinnar eigin þj<J3-
ar.
Prófessor Svcinbjömsson býr i
Edinburg. Hefir hann ort fleiri lög,
er öll auðkenna hann, sem hið til-
komumesta tónskáld og einstakt i
sinni röð.
FJeira hæfír ekki um þetta að
scgja, cn nægja ætti það til að hvetja
þá, sem ekki hafa þegar kynst lög-
um þessa góðfræga höfundar, að
kynna sér þau, og bæta þá Þjóð-
söngvunum tslcnzku við sönglaga-
safnið silt, og það sem fyrst”.
Ef nú Englcndingar Hta svo á
vcrk Sveinbjörnsons, hversu ættu
þá ckki fslcndingar að taka þeim?
Kemur kannskc til öfund, og svo er
hann ekki píanisli þessa bscjar. Eigi
er gott um það að segja, en með það
fyrir augum, að Englendingar beri
skyn á þessa hluti vildum vér ráð-
leggja scm flestum fslendingum, að
eignast safn þetta Það er afar ó
dýrt,— ein 7.5c.
Mr. Bradbury og slrípa-
kvíin í Selkirk.
Þann 20. þ. m. var mikíð um
dýrðir í Selkirk. Var þá opnuð og
vígð hin nýja skipakvi, scm sam-
bandsstjórnin hefir kostað til að
láta gjöra á Rauðánni i Seikirk. —
Múgur og margmenni var þar sam-
ankomið og erindsrckar frá báðum
stjórnum, fylkis- og sambandsstjórn-
irini, frá Winnipeg borg og víðar
að. Ýms verzlunarfélög og vöru-
flulningafélög liöfðu þar Hka sina
fulltrúa. Svo var Mr. Geo. H. Brad-
bury, M.P., staddur þar lika, sem
aðal heiðursgesturinn, því fyrir
dugnað hans og milligöngu cr þessu
verki til Jeiðar komið.
Fyrir hönd Manitoba stjórnar
mætti E. L. Taylor, þingmaður fyrir
St. Gcorgc kjördæmi; fyrir Winni-
pcg borg Dcacon borgarstjóri og þeir
bæjarráðsmenn Cockburn og Mid-
winter; en frá verzlunarsambandi
Winnipcg borgar Mr. Jackson, vara-
forscti sambandsins; D. E. Spraguc
og T. D. Robinson.
Flutti Mr. Bradbury fyrst stutta
ræðu. Opnaði hann því næst skipa-
lcvína, og var þá sýnt, hversu vél-
arnar tækju skipin og lyftu þcim upp
á þurt. Var kví þcssi aðallcga smíð-
uð til þess, að efla skipa-úthald á
Winnipeg vatni og gjöra skipaeig-
endum mögulegt, að fá gjört við
skipin, hve slór sem þau væru, og
setja þau upp.
Verður þctta ekki litill hagnaður
fyrir alla skipaeigendur á vatninu;
og svo hitt, scm ekki cr síðra, að
það bactir mjög siglingu og gjörir
hana tryggari cn áður. Fyrst cr það,
að það var miklum crviðismunum
bundið, að fá gjört við skip á floti,
en ervitt að færa þau upp meðan
engin fullkomin áhöld voru til þcss.
Gekk þetta þá oft seint, svo að sigl-
ingar tcptust, og skipacigcndum til
óscgjanlega mikils tjóns varð oft að
láta þau standa aðgjörðalaus hálfa
og hcila mánuðina. Og þegar svo
loks að búið var með viðgjörðina,
var ckki hálfverk á þvi, fyrir þá
sök, hve ilt var að komast að þvi.
Voru þau því alls ckki trygg til
vatnsfcrða oft, þó lagt væri af stað
mcð þau. Gat fólki stafað stór hætta
af þcssu, er með skipunum þurfti að
fara. Má líka telja það víst, að ein-
initt fyrir þessar ástæður hcfir um-
ferð um vatnið verið minni cn vcra
hefði mátt, undanfarin ár. En flutn-
ingur með vatni verður ávalt ódýr-
astur, ef alt er i lagi; er það því ckki
litill skaði, að vatnsfcrðum skuli
hafa strjálað og enda Iegið við borð,
að þær tækjust mikið til af.
Fram úr þessu ætti nú að vera
ráðið og má þakka Mr. Bradbury
það, einsog Hka viðurkent var, þeg-
ar skipakvíin var opnuð. Létu mcnn
frá báðum flokkum það í ljósi, að
hann hefði unnið héraði sínu og öll-
um, sem búa fram með vatninu, hið
mesta gagn með fyrirtæki þessu. —
Hann er að mörgu leyti hinn mesti
dugnaðarmaður og sistarfandi á-
valt að einhverju, sem að þessu kjör-
dæmi haris lýtur.
Skipakvíin cr alls ekki það eina,
og er hún þó hið þarfasta verk.
Nú er verið að Ijúka við að
smiða afar mikinn járndrcka, er
verður stærsta skipið á vatninu. Er
honum ætlað það verk, að ganga á
milli fiskiklakanna þriggia og safna.
fyrir þau hrógnuiM. Var afar mikil
nauðsyn á þessu skipi, ef klökin
áttu að koma að tilætluðum notum.
Er það Hka fyrir afskifti Mr. Brad-
bury’s, að skip þetta er smiðað.
Þess utan á skipið að vera nokkurs-
konar löggæzluskip á vatninu, Hta
eftir veiðum og sjá um að fyrirmæl-
um laganna sé fýlgt.
Þegar litið er til baka yfir starf
Mr. Bradbury’s siðan hann tók við
þingmensku fyrir þetta kjördæmi,
verður það töluvert margt, sem upp
mætti telja af þvi sem hann hefir
gjört. Auðvitað er það ekki meira,
en menn höfðu búist við af honum,
né fram yfír það, sem vonast má til
af dugandi fulltrúa þjóðarinnar, er
skipar svipaða stöðu. Kjördæmið er
ervitt og stórt og mannmargt; telur
það um 64,000 ibúa; en þó mun
ekki neinn hluti þess hafa gleymst,
þegar til umbóta hefir komið, sem
í hans valdi lágu að útvega. Eru
það allmikil umskifti frá því tima-
bili, er fyrirrennari hans skipaði
þingbekk þaðan, að þá var næsta
Htið gjört, og sá skilningur allmjög
rikjandi i þingstofunum cystra, að
kjördæmi þetta væri tæplcga hvitra
manna land, og því þarflaust að
leggja þar mikið til umbóta. Þess
háttar skoðun fylgir ávalt umboði
því, sem skussar fara með, að sveit
og þjóð eru dæmd og misskilin af
erindsrekanum, ef hann er kauði og
kemur kögurlega fyrir.
Mr. Bradbury breytti þessu, og
verða allir að játa, hversu scm þeir
annars hallast i landsmálum, að
skoðun Liberala eða Conscrvntlva,
að hann er einhver með áhrifa-
meiri mönnum i þinginu austur-
frá.
Það er um leið og stjórnarskiftin
urðu i Ottawa og Bradbnry kom á
þíngið, að byrjað er á nokkrum
virkilegum umhótum í héraðinu, að
nýju til. öll opinber verk þar neðra
höfðu Iegið i vanrækt frá því að Mc-
Creary heitinn féll úr sögunni, er
var “liberal” en samvizkusamur og
ágætis drengur, þangað til Brad-
bury tók við. Auðvitað var á hverju
sumri rekin af liUu kappi ýmiskon-
ar málamyndar-vinna og hálfverkn-
aður; svo sem cinsog að halda
botnhrcinsunar-skipi stjórnarinnar
niður í Rauðárósum og láta það
morra þar yfir sumarið. En ekki
var meiri not af þvi en svo, að i
stað hverrar skóflu, sem það mok-
aði upp úr ósunum, bárust tvær of-
an i aftur í staðinn, svo naumast var
skipum fært um ósana, er djúprist
máttu heita.
Það var nú íyrir þrem árum, að
breytt var til með þetta heimskulcga
vinnulag, og farið var að hugsa um
að Játa verkið hafa vcrulcgt gildi
og koma að notum. Lagðir hafa ver-
ið yfir $80,000 i þetta framræslu-
verk síðan og grafinn skipaskurður
yfir 1000 feta langur, sem er varan-
legt verk fyrir alla framtíð.
Formaðurinn fyrir þessu verki
er vinur vor og kunningi Pétur
Magnússon á Giirili. Hefir hann
gengið svo frá þessum skurði, að
báðir skurðbakknrnir eru varðir
gcgn broti og ofaníburði, með þvi
að reknir hafa vcrið niður eins
þétt og komið varð sverir trjábolir,
er þilja báða bakka, langt fram úr
ósum og út á vatn.
í Gimli bænum sjálfum hefir allur
vatnsbakkinn verið trjávarinn fyrir
landbrotum, þar sem mestar skcmd-
ir hafa orðið nú undanfarin ár. Þá
hefir höfnin líka verið dýpkuð og
bætt vcrið framan við skipabryggj-
una, svo að þar cr nú orðin ágætis-
lending i hvaða veðrum sem eru. f
þctta verk íiafa gcngið um $40,000.
Norður í Mikley, í Gull Harbor,
hcfir skipabryggja verið sett, er cf
til vill veitir það bezta skipalagi,
sem fa:st fram með öllu vatninu. —
Kostaði mannvirki það $22,000.
Þá var Iika sett þar upp fiskikJak,
er á að geta klakið út 50 millión
hvítfiskshrognum á vctri. Var lengi
búið að biðja um þcssa þarfastofn-
un; þó varð henni ckki komið upp
fyrr en Mr. Bradbury kom til sög-
unnar. Fyrirtæki þctta kostaði rúm
$28,000.
Annað fiskiklak var sett á stofn
við Litla Saskatchewan ár mynnið,
af sömu stærð og með sama útbún-
aði og það i Mikley. En þó er svo
frá þessu gengið, að stækka má það
svo nemi hclmingi tilkostnaðar-
iitið.
Einn hagfræðingur búnaðarskól-
ans hér i fylkinu var búinn aS
benda á, hve stofnanir af þessu
tagi gætu fljótlega borgað allan til-
kostnað og fyrirhöfn við að koma
þeim upp. Sýnt hefir verið fram á,
að um 95 af hverjum 100 hrognum,
sem tekin eru inn á klakið, er klck-
ið út; að þriggja ára gamall hvít-
fiskur vegur sem svarar 3 pundum,
en fyrir pundið fá fiskimenn sem
svarar 3c. Setjum nú svo, að einn
fimti hluti af hverjum ungfiski, sem
sendur er úr klakinu, farist eftir að
hann kemur i vatnið, væri þá samt
eftir um 75,000,000 fisfear, scm
klökin bæði bættu við í vatnið ár-
lega, er að hverjum þrcm árum liðn-
um myndu vega sem svaraði 225
milliónum punda. Og með 3c fyrir
pundið yrði þetta þá iðnaður, sem
bæri sig öllu fcetur en flest önnur
fyrirtæki landsins.
225 millíón pund með 3 centa
vcrði á pundið, svarar til $675,000-
Má því scgja, að cftir að klökin eru
búin að starfa i S ár leggi þau $675,-
000 til fiskiiðnaðarins árlega. Og
þurfa þá ekki mörg ár til þess, að
borga íyrirtækin, er hvort kostar
innan við $30,000
Bapði þcssi klök eru vcrk Mr\.
Bradbury’s; þvi það er eingöngui
fyrir framkvæindir hans, að þau
komust á fót og beiðni fiskimanna
var sint.
Þá er enn ótalin framlenging járn-
brautarinnar frá Gimli og norður að
Fljóti, sem nú er orðið að fram-
kvæmdum. Fyrir milligöngu hans
fékk rnál það fyrst nokkurn byr.
Því ckki fór C. P. R. félagið að
hreyfa sig með að lengja brautina
norður, fyrr en stjórnin neyddi það
til þess, og varð þess utan að leggja
alimikið fé til brautarlagningarinn-
ar. Að máli þessu, sem hefir verið
aðal samgöngu-nauðsynjamál Nýja
lslands, vann Mr. Bradbury, með til-
styrk Mr. B. L. Baldwinsonar, fyr-
vcrandi fylkisþingmanns Girnli kjör-
dæmis, og Sveins Thorvaldssonar,
núverandi þingmanns þess kjör-
dæmis, — af kappi og hcilum huga,
unz tryggingin fyrir járnbrautinni
var fengin.
Á þcssu stutta yfirliti má sjá, að
Mr. Bradbury hefir ekki verið að-
gjörðalaus i erabætti, og mun lettun
á röskari manni cn honum. Enda
er inikið tillit tekið til hans i þing-
inu cystra, af því hann er vel vak-
andi og sistarfandi. Eru þarfir kjör-
dæmis hans nú betur skildar cn áð-
ur, og nýtur kjördæmið frekari virð-
ingar og fyllra sannmælis en á dög-
um fyrirrennara hans.
Alt i a!t, þegar taldar eru saman
styrkveitingar þær, er hann hefir
fengið handa kjördæminu til opin-
berra verka, ncmur það afar mik-
illi upphæð, eða rúmri hálfri millión
dollara. Hefir fé það alt runnið til
kjördæmisins og fyrir nauðsynja-
verk þar i héraðinu. En arðurinn af
verkum þcssum fyrir komandi ár
mun nema fast að því eins miklix
fyrir héraðið árlega og til þcirra
hefir verið kostað, og er þá fyrst vel
og viturlega að verið.
í sunduriiðuðum tölum eru upp-
hæðirnar þessar:
Tll aðgjörða á Rauðár-
úsum ..................$80,000
Til aðgjörða á Gimli .. 40,000
Fiskiklak á Gull Harbor 28,000
Bryggja á Gull Harbor .. 22,000
Fiskiklak við Saskatche-
wan River.............. 26,000
Skipakvi i Selkirk ...... 100,000
Bryggja við Vici. Bcach 15,000
Skipavörður á vatninu . 4,000
Til járnbrautar írá Gimlii
íslendingafljóts og til
brauta og hrúagjörða i
kjördæminu, um ...... 200,000
AIls ................$515,000
Má af þessu marka, hvernig hann
hefir staðið i stöðu sinni, og er
næsta Hklcgt, að fólk sjái það við
hann i framtíðinni, og láti hann
ekki vanta traust fylgi fyrir trúa
þjónustu, er til næstu kosninga
kemur.