Heimskringla - 19.11.1914, Blaðsíða 4

BLS. 4
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 19. NÓVEMBER 1914
Heimskringla
(StofnuS 1886)
Kemur út á hverjum fimtudegi.
Utgefendur og eigendur
THE VIKING PRESS, LTD.
Ver ti blatisins í Canada og
Bandarlkjunum $2.00 um áritS
(fyrirfram borgaö).
Sent til íslands $2.00 (fyrirfram
borgaö).
Allar borganir sendist rát5s-
manni blaðsins. Póst eða banka
Avísanir stýiist til The Viking
Press, Ltd.
Ritstjóri
M. J. SKAPTASON
RátSsmatSur
H. B. SKAPTASON
Skriístofa
729 Sherbrouke Streel, Winoipeg
HO.T 3171
Talsimi Oflrry 4110
friSlaust af gigtinnl eða öSrum
kvilla eða sjúkdómi, eða þegar
blindi maðurinn staulast hægt og
hægt með þiljum fram og þuklar
fyrir sér í hverju spori? Áreiðan-
lega hugsa menn út í það, ef að það
kemur snögglega fyrir; en vaninn
deyfir tilfinninguna og drepur með-
aumkvunina. — þetta er gangur
náttúrunnar; það er ekki hægt að
gjöra við því, hættir mörgum mann-
inum við að hugsa.
Höfum vér nokkra tilfinningu
með oss sjólfum, vinum vorum og
vandamönnum; Eða grunar oss ekki
að vér getum bakað oss sifelda
kvilla, kvala og meinsemda árum
saman með framferði og lifnaðar-
hætti vorum, og getum á hinn veg-
inn verið lausir við það alt saman,
ef vér förum rétt að.
Það er verið að kenna oss og
börnum vorum alla skapaða hluti,
og það er komið orð á það, að ís-
lendingar hér í álfu, bæði karlar og
konur, eigi léttara með að nema, en
kannske flestar aðrar þjóðir. Þeir
skara fram úr á skólunum, það er
áreiðanlegt. Og hún er ljómandi góð
og skerntileg, þessi mentun, þó að
það sé athugandi við hana, að eng
inn vcrður mentaður af skólagöngu
einni. Hann þarf að halda áfram að
menta sig árum saman, eftir að hann
er við skólana skilinn, til þess að
geta kallast mentaður maður.
En það, sem er bæði athugavert
og broslegt við þetta er það, að
menn læra allan mögulegan og
hugsanlegan fróðleik, annan en
þann, sem manni er nauðsynlegast-
ur og snertir hvern einasta mann í
hverri helzt stöðu, sem hann er i líf-
inu, frá vöggunni til grafarinnar,—
en það er heilsufræði. Ef að menn
fara að tala um þá hluti við fólk, þá
er það sama og menn töluðu kin-
versku eða arbisku, eða um pons-
asinorum, — menn skila ekkert, -
vita ekkert. Vanþekkingin er svo
gjörsamlega botnlaus. Og hið merki-
legasta við þetta er það, að einstöku
hafa nú að nafninu lært um þetta;
en fari menn að minnast á það við
þá, kemur upp hið sama: Þeir vita
ekkert, jafnvel þó þeir hafi tekið
próf i þessum greinum. Eg hefi rek-
ið mig á svo marga, ekki einungis
landa, heldur menn af öðrum þjóð-
um, bæði hér nyrðra og í Banda-
ríkjunum, sem þannig hefir verið
farið.
ist all-löng grein um þetta mál eftir
síra Jóhann Bjarnason. Er svo að
menni. Það er sjaldan hávaðasamt
um trú sína; hún er eign þess, of
skilja, sem hún eigi að vera allsherj- dýrmæt, til þess að deila um hana
ar svar gegn því, sem ritað hefir | Þess vegna er það ekkert deilu-
verið um það í Heimskringlu; en I 8jarnt um trúarefni. Lifsreynsla þess
aðallega mun grein sú, er eg skrif-
aði um málið í Hkr. 23. júlí þ. á.,
tafa orðið þess valdandi, að kk-rkui-
hefir kent því hið gagnstæða.
Það virðist þvi ekki mikil ástæða
til þess, að óttast trúmáladeilur
inn tók sér penna í hönd, til þess | hælinu, þótt síra Jóhann hafi málað
að reyna, að þvo hendur sínar og UPP lyrir hugskotssjónum sinuin
Hugsunarefni fyrir
hvern einasta mann.
Vér erum svo gjörðir, að vér tök
um kannske minst eftir þvi, sem
daglega ber að höndum; vér verð-
um svo vanir þvi, að vér hættum að
hugsa út í það, og margt er það, sem
vér daglega höfum fyrir augum, sem
vér þó aldrei höfum brotið heilann
um. Eg man eftir því, er kunningi
minn sagði mér frá samtali sinu við
merkan bónda einn, sem bjargaðist
vel og var talinn að hafa vitsmuni í
betra meðallagi. Bóndinn flutti hann
á bát yfir vatn eitt mikið, og fóru
þeir að tala saman. Vinur minn fór
að tala um hvelið á vatninu, hvelið
á sjónum og að jörðin væri i lögun
»em hnykill einn eður bolti, og fyrir
því væri það, að skip á siglingu
hyrfu sjonum, er þau fjarlægðust,
að hvelið sjávarins kæmi á milli,
skipið smálækkaði, svo að seinast
sæjust möstrin að eins, unz þau
hyrfu sjónum.
Bóndi leit stórum augum til hans,
og spurði, hvort hann héldi að hann
væri svo vitlaus að trúa þessu. Hann
kynni kannske að trúa því, ef sann-*
orður maður segði sér, að landið
væri hnöttótt, því að hann hefði að
minsta kosti á fslandi séð mishæðir
á þvi, fjöll og dali, — en að sjórinn
eða vatnið gæti tekið á sig kúlu- eða
hnykilsmynd, því sagðist hann ald-
rei skyldi trúa. Hann væri að sví-
virða sig með því, að ætla sig svo
trúgjarnan.
Nokkuð líkt er þessu varið með
tilfinninguna. Ef að vér höfum
eitthvað fyrir augunum á degi hverj-
um, þá venjumst vér svo við það, að
vér hættum alveg að hugsa um það.
Maður slasast eða sýkist, og í- fyrst-
unni finnum vér til með honum,
kennum í brjósti um hann; hjarta
vort blæðir, að hugsa til rauna
þeirra og kvala, sem hann má þola;
en svo læknast hann ekkl> kvahrnar | aðJja Skf** loku.^em’skanast"hefír^höfðhiu'á I konla allri samvinnu fyrir kattarnef,
halda áfram dag eftir dag og ár eftir
ár, og vér venjumst svo við það, að
vér hættum að hugsa út í það; til-
finningin og sársaukinn fyrir eymd
hans eða kvölum dofnar einlægt
meira og meira, þangað til hún eyð-
ist eða hverfur með öllu. Vér för-
um að taka það sem sjálfsagðan hlut,
að hann kveljist, það er einsog ann-
ar gangur náttúrunnar.
En er það nú víst, að það
»vo?
Og fyrir hverja er þó jafn árið-
andi að vita eitthvað um heilsu-
fræðina, en föður og móður, sér-
staklega móðurina, sem á hverjum
degi þarf að leggja grundvöll að
Bókin er bæði lipur og alþýðleg Út af þessu dregur hann svo þá
og til heiðurs fyrir islenzkar bók- ályktun, að únítarar hafi, þegar rétt
mentir. Og það var svo mikil þörf
á henni, að menn mega vera höf-
undinum stórlega þakklátir. Hún gef
ur alþýðu bráðnauðsynlega þekk-
ingu á svo mörgum hlutum, sem
menn vita ekkert um. Myndirnar
eru ágætar. Bókin ætti ekki einu
sinni að vera til á hverju islenzku
heimili hér vestra, heldur lesast og
lærast. Og hún er svo skemtileg, að
vér trúum ekki öðru, en að ungir og
gamlir muni gleypa við henni. —
Allir islenzkir bókasölumenn ættu
að hafa hana.
sé álitið, sýnt meiri trúarákafa held-
ur en hann.
Það er ekki vandi að verja sig,
þegar jafn glöggar og sannar rök-
semdir eru á takteinum!
Og þetta er maðurinn, sem þykist
vera lærisveinn meistarans, sem
sagði: “Þú sér flisina i auga bróð-
ur þíns, en gætir ekki bjálkans í
þínu eigin auga”.
Þriðja og fjórða ástæðan eru bein-
ar afleiðingar af hinum, og þarf því
ekki að ræða þær sérstaklega, þó
minnast mætti á sumt í sambandi
við þær, sem síðar skal getið.
Einsog réttilega var tekið fram á
nefndarfundinum af hr. S. B. Brynj-
ólfssyni, er gamalt fólk venjulega
búið að mynda sér fasta lífsskoðun,
sem ekki verður haggað. Margt af
því vill frekar sitja heima, lesa í
Svar lil sira Jóhanns Bjarnasonar 1 guðsorðabókum sínum og leita guðs
___ síns i einrúmi, heldur en fara til
í Lögbergi 10.—17. sept. þ. á. birt-! kyrki° sitja þar innanum marg-
nokkurn rctt, né heldur löngun, til | Frakkland hertaki.--Ilvernig
| að segja, að þessi eða hinn, sem [ ætti flotinn enski að hindra Þjó-
hann heyrir sagt að sé Únítar, muni j verja frá því, að taka hernámi borg-
glatast, því dómsvaldið er ekki hjá ' irnar Calais og Cherburg, hinumeg-
Gamalmennahœlið.
kyrkjufélags sins af allri ábyrgð i
sambandi við hrakfarir þessa máls.
En máli þessu er nú svo komið í
hugum almennings út um allar bygð-
ir Islendinga, að vífilengjur einar
bjarga því ekki úr þessu. Glögg
merki þess er það, hversu almenn-
ingur hefir hvað eftir annað dauf-
heyrst við áskorunum kyrkjufélags-
ins lúterska um fjárframlög til þessa
fyrirtækis. Ekkert þjóðþrifamál, er
það hefir haft með höndum, hefir
farið slíka hrakför, — ekki vegna
þess, að þörfin liggi ekki öllum í
augum uppi, heldur hins, að svo var
úr garði farið, að kyrkjufél., eða
raunar einn maður fyrir hönd þess,
spilaði úr hendi þess trausti og virð-
ingu alls þorra hinnar íslenzku al-
þýðu.
Þetta verður nú ekki af síra Jó-
hanni skafið, hversu sem hann leit-
ast við i áðurnefndri ritgjörð, að
telja mönnum trú um réttmæti og
nauðsyn framkomu sinnar á nefnd-
arfundinum fræga 14. febr. 1912.
Síra Jóhann telur upp fjórar á-
stæður fyrir kröfum sinum, og eru
þær þessar:
1. Að samkomulag i stjórnar-
nefnd hælisins yrði betra með þvi,
að umsjón andlegra mála yrði alveg
úr hennar höndum, og fastákveðið
fyrirfram, hvernig með það
skyldi farið.
hræðilega mynd af hælinu einsog
“upptættum ef ekki blóöugum') or-
ustuvelli”, þar sem gamla fólkið
tætti hvert annað i sundur i kristi-
legri vandlætingasemi, grimd og
heiftaræði.
Það er enn önnur gloppa i rök-
semdaleiðslu síra Jóhanns í sam-
bandi við þetta atriði, sem eg vildi
benda á. Hann telur, að innbyrðis
friði i hælinu yrði betur borgið, ef
einskonar trúarlærdómur yrði þar
fluttur, fremur en margskonar, og
eftir atvikum hlyti það að verða
lúterskur kristindómur. Þannig yrði
friðurinn bezt trygður.
Við þetta er tvent að athuga. Það
fyrst, að hann gjörir þá kröfu til
únitariskra gamalmenna, sem kynnu
að vera í hælinu, og svo þeirra, sem
aðhyllast nýja guðfræði, að þau gjöri
sér það að góðu, a þeirra eigin trú-
briigð séu svo að segja útilokuð og
litilsvirt á hælinu. Er það krafa, sem
síra Jóhann og trúbræður hans
myndu ekki vilja láta gjöra til sín,
þótt menn séu hinsvegar orðnir þvi
vanir, að heyra slíkt koma úr þeirri
átt. Það annað, að hann ekki ein-
ungis gjörir þá kröfu, heklur gjörir
ráð fyrir f>vi, að henni yrði full-
nægt. Er það hvorttveggja í senn,
bæði broslegt og alvarlegt, — bros-
mál leKL að hann ætlast ekki til þess, af
trúbræðrum sínum hinum lútersku,
2. Að friði i hælinu væri betur
borgið með eindregnum trúarboð-
skap, en cf sá boðskapur yrði af
tvennu eða þrennu tagi, eða af
mörgu tagi.
3. Að næstum allir, sem á hælinu
yrðu, teldust lúterskir menn. Þess
vegna bæri þeim með réttu andlegj
að þeir hafi jafnmikið kristilegt um-
burðarlyndi, liógværð og lítillæti til
brunns að bera, sem Únítarar; —-
alvarlegt, að slíkur hugsunarháttur
skuli ríkja hjá einum af leiðtogum
hinnar lútersku kyrkju íslendinga í
Vesturheimi.
Meginhlutinn af ritsmið síra Jó-
timanlegri velferð barna sinna, og búning undir dauðann.
umsjón með því fólki. ; hanns er spunninn út af þessum
4. Að þeir, en ekki Únítarar, | friðar-hugmyndum hans. Alt var
legðu áherzlu á kristilegan undir- 8Í°rt fra hans hendi, til þess að efla
friðinn! — Saga málsins sýnir það
um leið eftirkomandi kynslóða?
Eg er síra Jóhanni alveg sammála, ^lögt, hversu mikill friður hefir
hvað snertir hina fyrstu ástæðu. Við hlotist af framkomu hans. Það er
f Bandaríkjunum eru menn farnir hina aðra ástæðu hans er það eitt svo scnl ekki Hý** 1 sögunni, að þeir
fræða menn um þetta, og gefa útjloku’ sein skaPast hefir í höfðinu á */•«,_{ • •
, , f , sira Jóhanni sjálfum, og staðið þar sokurn Þess. a® friðurinn, sem þeir
hvert ntið a fætur oðru um þau þversuin alt til þessa; sem sé þeirri; keppa að, er bygður á þeim grund-
, u-------------- 'aö hér gæti verið að ræða um j velli- að Þeir hafi síálfir h‘æSi tog1
nokkurt trúboð, hvort heldur frá j °8 hagldir. Það kemur líka glögt
hálfu Únítara eða lúterstrúarmanna. fram 1 greininni síðar, að það var
mál. En hvorki þau né önnur þess
konar rit ná til islenzkrar aiþýðu
hér norðan línu.
sé
Vér heyrum nú á hverjum degi
*m stríðið og allar þær ódæma skelf-
ingar og hörmungar, sem því fylgja;
allar þær kvalir og pindingar, sem
En nú vill svo vel til að nýlega er
út koinið rit á islenzku um heilsu-
fræði eftir héraðslæknirinn á Akur-
eyri, Steingrim Matthiasson, með
myndum.
Bók þessi er ætluð til að vera
bæði alþýöubók og skólabók. Hún
er 251 bls. að stærð, með ágætum
myndum, i tveiinur hlutum. Fyrri
hlutinn, 126 bls., er um mannslik-
amann. Seinni hlutinn er um heilsu-
mennirnir verða að þola, og hj.-.rlu 'tjon heilsuverndun.
vor hrærast af meðaumkvun til ■ í fyrri hlutanum er undirstaða
allra þeirra, sem þar verða að þola | líffræðinnar, vefjafræðinnar og að-
»ár og kvalir, hungur og þorsta. til alþættirnir í allri líkamsbyggingu
allra þeirra, sem missa þar maka
eða föður eða son eða bróður; til
hinna særðu, sem liggja veinandi á
vigvellinum; til angistar þeirra, sem
aldrei sjá aftur þá, er þeir elskuðu
heitast, til allra þeirra hugrauna,
sem þeir eftirlifandi mega þola. Hún
er til hjá mönnum —• meðaumkvun-
in, hluttakan í þrautum og raunum
annara.
En þegar kemur heim i garðinn i
til sjálfra vor: Höfum vér sömu til-j
finningu fyrir kvölum eða illri líð-1
an þeirra, sem vér búum saman við j
og sjáum á hverjum degi? Hugsarj
faðirinn eða móðirin út í það, þegar
börnin þeirra eru að veslast upp og
mega horfa fram á eyðilagða, vonar-
mannsins. Náttúrlega fljótlega farið
yfir, en getið alls hins nauðsynleg-
asta, og það samkvæmt hinum sein-
ustu visindalegu rannsóknum.
1 seinni hlutanum eru kaflarnir
þessir:
Sóttkvcikjur.
MeÖfædd veiklun.
Loft og tjós.
Matur og drykkur.
Eilur og nautnalyf.
Andleg áhrlf.
Slysfarir og ofþjökun.
Óþektar sjúkdómsorsakir.
Menning óg manndauöarénnn.
Aðallega er bókin rituð af Stein-
grími lækni, en landlæknir Guðm.
lausa, kannske langa og hörmulega Björnsson hefir rtiað kaflann um
æfi? Hugsa menn út í það, þegar sjúkdóma og sóttvarnir, og báðir
gamalmennið liggur í rúmi sínu,; styðjast við nýjustu rannsóknir.
Eg þykist þess fullviss, að enginn
hafi komið með þessa trúboðsflugu
inn á nefndarfundinn, nema hann
einn. Eg þykist þess einnig fullviss,
að Únítarar hefðu látið hann og em-
bættisbræður hans óáreitta við það,
að búa trúbræður þeirra undir
dauðann.
Úr því ekki gat orðið af sam-
komulagi á þeim grundvelli, að lút-
erskir prestar flyttu þar opinberar
guðsþjónustur, en únítarar og Ný-
guðfræðingar hefðu sínar guðræknis
iðkanir fyrir luktum dyrum, því
stakk þá ekki sira Jóhann upp á þvi,
aö allar guöræknisiökanir færu fram
fyrir luktum dyrum? Honum er ef-
laust sárt um trú sina, en honum
getur ekki hugkvæmst, að öðrum
muni vera líkt farið. Vafalaust
mundi honum geðjast illa að þvi,
væri trú hans gjört svo lágt undir
höfði, að hann þyrfti að fara með
hana í felur í stofnun, þar sem önn-
ur trúarbrögð væru flutt opinber-
lega, og hún þannig svívirt í augum
alþýðu. Honum mundi ganga til
j hjarta slíkt hróplegt ranglæti. Og
Þó bauð hann Únítörum og Nýguð-
' fræðingum þetta, og þóttist bjóða
| kostaboð.
Og þetta er maður, sem þykist
vera lærisveinn meistarans, sem
sagði: “Það, sem þér viljið að
| mennirnir gjöri yður, skuluð þér og
þeim gjöra”.
Hann segist sjálfur hafa gjört þá
kröfu, að guðræknisiðkanirnar yrðu
í höndum hiterskra presta svo að
segja að öllu Jeyti, en viðurkennir,
að únítarar hafi krafist einungis
þess, að boðskap þeirra yrði ekki
í gjört lægra undir höfði en öðrum
i trúarbrögðum, heldur nyti sömu
' réttinda.
ekki friður, sem fyrir honum vakti,
heldur ofbeldi. Á eg við það, er
hann líkir vestur-íslenzkri alþýðu
við hesta, sem forsprakkar kyrkju-
félagsins lúterska eigi með húð og
hári, en þeir, sein leiðtogar gjörast
í öðrum trúarbragðadeildum, sem
alþýðan aðhyllist, séu hestaþjófar.
Samlíking þessi þarf ekki skýring-
ar við. Svei! þessum hroka/og þetta
er maður, sem þykist vera læri-
sveinn meistarans, sem sagði: “Lær-
ið af mér, því eg er hógvær og af
hjarta HtiIIátur”.
Samliking þessi er nú þegar fræg
orðin; enda þess verð að henni sé
á lofti haldið. Sé hún ekki kölluð
aftur eða mótmælt af kyrkjufél.,
verður hún síra Jéihanni og kyrkju-
félagi hans til uppiverandi minkun-
ar, og safnast í hóp þeirra hneyksl-
ana, er smátt og smátt grafa grund-
völlinn undan byggingu þeirri, sem
traust átti að vera: — Hinu ev. lút.
kyrkjufélagi.
Mjög margt í grein síra Jóhanns er
mælgi, sem ekki kemur þessu máli
neitt við. Meðal annars verður hon-
um skrafdrjúgt um það, að Nýfræða-
klcrkur einn og Únítaraprestur
nokkur hafi háð einskonar hólm-
göngu sl. vetur, og eltir ólar við
allar kviksögui', er borist hafa til
eyrna honum út af því. Er ervitt að
sjá, hvað slíkt keinur við liknar-
stofnun fyrir gamalmenni, þvi eg
gjöri ráð fyrir því, að síra Jóhann j
hafi ekki búist við því, að hælið i
yrði notað fvrir slíkar samkomur.
Á einum stað í greininni gefur að
líta þcssi fögru orð:
“Auððvitað hefir enginn kristinn ;
maður, hvorki kennimenn né aðrir, i
oss, heldur hjá guði”.
Mig rak i rogastanz, þegar eg sá
þetta. Fanst eg hafa dæmt þenna
mann of hart, og álitið hann hroka-
fyllri, en þessar línur bera vott um,
að hann sé. En eg náði mér fljótt,
þvi í sama dálki, nokkrum línum
ncðar, kemur þessi klausa :
“Aftur er það vist, að sá sem deyr
forhertur í vantrú sinni, getur ekki
átt nokkra von um frelsun”.
Eg efast ekki um það, að sira Jó-
hann álíti, að sá, sem deyr Únítar,
deyi forhertur í vantrii sinni, og
samkvæmt því er þá dómsvaldið
ekki lengur hjá guði eínum.
Sökum þess, að þetta og fleira í
greininni kemur málinu ekkert við,
fjölyrði eg ekki meira um það.
Allar þessar glötunar-grillur og
bardaga-hræðsla sira Jóhanns er
með öllu óþarft. Það var lafhægt að
ákveða fyrirfram um meðferð and-
legra mála í hælinu á þann hátt, að
öllum væri gjört jafnt undir höfði,
einsog bent var á hér að framan, og
um leið veitt trygging fyrir því, að
hver trúflokkur yrði látinn óáreitt-
ur af hinum við undirbúning trú-
bræðra sinna undir dauðann.
Það er eitt atriði í grein minni í
Hkr. 23. júli þ. á., sem síra Jóhann
hefir mótmælt, og sem eg vildi hér
með leiðrétta að nokkru leyti. En
það eru þau ummæli mín, að sira
Jóhann hafi sagt á nefndarfundin-
um 14. febr. 1912, að í guðsorði
væri engin fyrirheit um það, að nein
ir aðrir en þeir, sem játa lúterska
trú, yrði hólpnir annars heims. Auð-
vitað átti eg við þá eina, sem hér
áttu hlut að máli, þótt eg af vangá
hagaði orðum minum svo, að beint
Iá fyrir, að þau yrðu skilin í víðari
merkingu. Á þessu vil eg biðja síra
Jóhann afsökunar. Aftur á móti ber
eg ekki ábyrgð á ummælum þeim í
Hkr., sem eg studdist við, sem voru
raunar sama eðlis, en þó takmörk-
uð við únítara og fylgjendur Nýju-
guðfræðinnar.
Loks kem eg að spurningunum,
sem eg lagði fyrir síra Jóhann, en
honum láðist að svara. Það er ekki
nema fyrirsláttur hjá honum, að
þykjast ekki vilja svara þeim, af því
þær likist svo mikið “lestri” yfir
honum. Það eru beinar spurningar,
og ef hann svarar þeim, verður af-
staða hans gagnvart þessu og fleiri
málum ljósari en áður, og eg fróð-
ari. Hann ætti ekki að vera hrædd-
ur, að láta sjá, hvar hann stendur,
né svo tregur að miðla fáfróðum af
nægtum vitsmuna sinna.
Vil eg þvi enn vinsamlega mælast
til þess, að hann svari spurning-
unum.
Baldur, 29. okt. 1914.
Jónas Þorbergsson.
Aðvörun BlatchforJs.
Það eru fleiri en marskálkur Lord
Roberts, sem hafa varað England
við hinni yfirvofandi hættu; þvi að
árið 1910 kom út ritlingur eftir sósí-
alistann Robert Blatchford, er kall-
ast: “Þýzkaland og England”. Og er
það spámannlegt hróp eða heróp til
Englands, að vakna og búast við
voðanum að austan. Hefði það mun-
að miklu, ef England hefði látið að
orðum hans.
í riti sínu farast Robert Blatch-
ford orð á þessa leið:
Eg rita þetta af þeirri ástæðu,
in við sundið? Og hvernig getur floti
vor hindrað Þjóðverja frá að her-
taka Frakkland?
Þá mundi Þýzkaland hafa Calais
öðrumegin við sundið (að norðan),
en Cherburg hinumegin (að sunn-
an). Og þá tækju þeir óðara Amster-
dam, Rotterdam og Antwerp, seni
Napóleon gamli sagði að væri skam-
byssa, er skjóta mætti úr í hjarts
Englands.
Þess vegna ríður oss svo mikið á
því, að gjöra bandalag við Frakk-
land til sóknar eða varnar. Þvi að
verja Frakkland er hið sama og að
verja England. Og falli Frakkland,
þá fellur England líka,
Þess vegna þurfum vér að haf*
stöðugan her, óvinnandi her.
“900 millíónir punda þurfum vér
til landhers og flota, og almenna
varnarskyldu og það undir eins”.
Þannig skrifaði Blatchford fyrir
4 árum. En nú er England i þeim
voða og vanda statt, að Þjóðverjar
eru að fá fastan fót við sundið, og
nú loksins sér og skilur hin enska
þjóð, hve illa England er komið og
hve létt og litið það er á metunum,
sem Bretar hafa gjört til að vernda
sjálfa sig. Það liggur við að þa*
hafi verið verra en ekki neitt.
Og nú skiljum vér, hvers vegn»
England varð að fara i stríð við
Þýzkaland; senda alla sína ntenr tifi
þess að.h’jálpa Frakklandi. Það verð-
ur á frönskum vígvelli, sem gjört
verður út um tilveru Englands.
Ef að Frakkland yrði að lúta i
lægra haldi fyrir Þýzkalandi, þá
mundu Þóðverjar vafalaust taka sér
fastar stöðvar i Calais og aldrei það-
an víkja. En þá er líka þýzki land-
herinn kominn ónotalega nærri Eng-
landi. Fra Calais til Dofra eru aS
eins 22 mílur.
En sitji Þjóðverjar nú þarna í
Calais, hvernig geta þá Bretar verið
óhultir fyrir því, að þeir skjóti her
manns yfir sundið til Dofra?
Getur England gjört sér nokkr*
von um, að eeyðileggja þýzkan her-
skipaflota þar, áður en hann kemst
þessar 22 mílur? Flota, sem óbund-
inn er af vind eða veðri.
En fái Þjóðverjar fótfestu á Dofr
um, þó að það sé ekki nema nokkra
ldukkutima, þá ráða þeir yfir öllu
þessu sundi, sem ekki er nema 40
kilómetrar á breidd. Og hinar nýju
fallbyssur bera 20 kilómetra og
lengra, mikið lengra, og gætu þeir þá
frá báðum hliðum brotið hvaða
skútu, skip eða bryndreka, sem færi
um sundið. Og úr því gætu þeir
stanslaust og hindrunarlaust flutt
yfir svo mikinn her sem þeir vildu.
Og leiðin þaðan til Lundúna er ekki
löng. En heima hcfir England eng-
um á móti að skipa.
Síðan spanski flotinn og seinna
Napóleon mikli var á ferðinni, hefir
England aldrei verið eins illa statt
og nú.
Fyrir Englandi cru því tveir kost
ir: Annaðhvort að sigra nú eð®
liggja fallið í valnum.
—(Tekið úr Norröna).
Rússar með byssu-
stingina.
' Eitt af því marga, sem einkenni
legt er við stríð þetta, er það, að nú
eru bæði Englendingar og Rússar
farnir aftur að nota vopn eitt, sem
menn héldu að úrelt væri og sumar
að eg veit og er sannfær< ur um, að þjþgirnar voru farnar að leggja nið-
Þýzkaland af yfirlögðu raði er aðjur. en þag eru byssustingirnir.—
búa sig undir að eyðileggja hið
brezka ríki, og hins vegar veit eg
vel, að vér erum ekki við því búnir,
að verja oss móti þvi voða-áhlaupi,
sem þaðan er i vændum.
“Ríkið er í háska, en fólkið
hvorki sér það eða skilur. Því hefir
verið kent, að skoða háska þenna
sem vofu eina og markleysu. Menn
ætla, að Rotinn cnski tryggi þá og
verndi. Og i stað þess að búast,
hrúga þeir silfrinu saman, eða þá
standa uppi aðgjörðalausir.
Knúðir falskri heiðurstilfinningu
ógna Þjóðverjar með yfirvofandi
háska frelsinu á Bretlandi, Frakk-
Hvar, sem Þjóðverjar mæta þeLm,
þá hörfa þeir undan. En byssusting-
urinn er stálsveðja ein eða fleinn
tvíeggjaður, og beittur vel, sem fest-
ur er framan á byssuna. 1 Reykja-
víkur skóla var stúdentum dálitið
kent að berjast með þeim um eitt
skeið.
Englendingar hafa lengi verið
kunnir að þvi að beita þeim vopn-
um vel; og tilkomumikil sjón er það
að sjá þúsundir manna, í þéttum
röðum, tvöföldum eða þreföldum,
þjóta hálfbogna fram með byssu-
stinginn glampandi móti skothrið ó-
vinanna. Það er sagt, að Rússum
landi, Danmörku og Hollandi. Þeir i þyi{i vænna um það vopn en nokk
vilja gjöra alla Norðurálfuna þýzka. urt £,^,^.,{5. Með þag j höndunum
Prússneskir foringjar eiga að aga, 1 vilja þeir umfram alt komast í ná-
uppfræða, ummynda og skattleggja ; vlgj vig óvini sína. Og i orustum
alla. Og Vilhjálmur keisari á að þeirra hefir það reynst skæðara en
ríkja yfir oss öllum með járnsprota
sinum.
“Þetta hehr verið að glymja í þús-
undum þýzkra barka, og þúsundir
nokkurt annað vopn; og sárin eftir
stingina læknast sjaldan, því að
stingirnir fletta mönnunum sundur,
og er ekki furða, þótt Þjóðverjum
þýzkra pcnna hafa gjort oss þetta | þyki ^barbariskt.
ljost. En mcnn hafa einlægt kallað j stríðinu milli Rússa og Japana
þetta ástæðulaust, ótilreiknanlegt er sagt ag prósent af Jöpunum,
raup og gort. En það er alt annað.
Stjórnendur og höfðingjar Þýzka-
sem í stríðinu féllu, hafi fallið fyrir
byssustingjum Rússa. Jafnvel á dög-
lands hafa sýnt og sannað alt þetta, um súvaroffs gamla, hins nafnfræga
svo ótvíræðlega í verkinu. Ráðherr-1 hershöfgingja Katrinar If. Rússa-
arnir í hinu þýzka rikisráði hafa nú
lengi verið i stórkostlegum undir-
búningi undir stríðið við Bretland
hið mikla.
drotningar, voru byssustingirnir
Rússum svo tamir, að þeir gleymdu
oft að skjóta af ákafanum að kom-
ast nógu nærri óvinuin sínum, er
En sjiurningin um að vcrja Bret-, j)eir hlupu á fylkingar Jjeirra, svo
land er hin sania og sú að verja ' fljótt sem fæturnir gátu borið þá; og
Frakkland. Hættan, sem næst er, ófrýnir voru þeir þá, er þeir komu
hún er sú, að verja Þýzkalandi að stökkvandi. Og ekki er minni ferð-
brjótast inn á Frakkland. ! in á þeim nú, er þeir renna á móti
*) Leturbreytingin mín. J.Þ. j Þvi að, ef að Þýzkaland tekur, Þjóðverjum.