Heimskringla - 31.12.1914, Qupperneq 1

Giftingaleyfisbréf seld
TH. JOHNSON
W atchmaker, Jeweler&Optician
TiSgrertSir fljótt og vel af hendi leystai
-»>' MAIN STKBBT
*hone Main ««00 WINNIPEG, MAN.
Nordal og Björnsson
— Gull og úrsmiðir —
674 SARGENT A V E.
XXIX. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 31. DESEMBER, 1914.
Nr. 14
hJALMAR A. BERGMANN,
lögmaður í Winnipeg, er stóð fyrir máium Þingvalla-safnaðar
í Norður-Dakota, þeim, sem frá er sagt í þessu blaði,
á 2. og 3. blaðsíðu.
Stríðs=fréttir
JÞað gengur áfraaa dag eftir dag
»g ver'ða litlar eða engar stórkost-
legar breytingar. Er nú um tíma
elns og linað hafi áhlaupin þjóð-
verja á Prakka og Breta vestur frá,
því að þeir hafa orðið að taka aust-
■r hvern mann sem þeir máttu
■lissa þar og annarstaðar. Nú cr
þar vörn hjá þeim en engin sókn.
En á Póllandi rekur hver hvellur-
ían annan, og sögurnar vanalega
glannalegar, oft búnar til í Berlin.
Um daginn áttu þeir að hafa unnið
voðasigur mikinn á Rússum vestur
af Warsaw, norður af Lodz með-
tram Bsura fljótinu og um Lowies,
•n Bsuraáin er þverá ein og rennur
beint norður 1 Vistula, en þar renn-
*r Vistula nærri beint í vestur og er
Bsura um 40 mílur vestur af War-
•aw.
Þegar þjóðverjar loksins voru
búnir að taka borgina Lodz, mann-
lausa að kalla, þá herti Hinden-
burg gamli á og sendi nú feiknalið
þarna norður af Lodz til þess að
reyna að brjótast í gegnum her-
earðinn Rússa til Warsaw. Um
nokkur hundruð þúsund manns
komu norðan úr austur Prússlandi
frá vatnahverfinu í miðju landi og
balda beint suður og reyna að kom-
ast til Warsaw. En langt þar fyrir
•unnan í Karpathafjöllum áttu
Austurríkismenn að hrinda Rúss-
am frá skorðunum og niður á lág-
lendið og var nú send hver her-
■veitin af annari frá þjóðverjum
Þeim til lijálpar, því að þeir voru
margbarðir Austurríkismenn, En
Danki hékk uppi á fótunum með
miklu liöi, þó aö hann treystist
Utið að hreyfa sig.
I»arna átti nú að klemma Rúss-
ann, og slá honum pústrana úr
íiörgum áttum, svo að hann yrði
rutlaður og vissi ekki sitt rjúkandi
ráð. Og á öllum þessum stöðum
var sótt fram með hinni mestu
hörku og grimd. Var sagt að 800,-
þúsund hefðu barist á litlu svæði
•ðeins norðan við Karpatha fjöllin.
Austurríkismenn með hjálp þjóð-
verja gátu hrakið nokkuð af hinum
•mærri sveitum Rússa úr Ungarn
og norður í eða norður yfir fjöllin,
og í Galisíu komust þeir nokkuð
ofan eftir bygðinni helst með Niða
Ojóti, austur af Craeow og hergarð
höfðu Austurríkismenn þar frá
Niðafljóti, austur undir Przemysl,
kastalann sem Rússar sitja einlægt
um. En hversu sem Austurríkis-
menn sóttu á þá varð þeim eigin-
lcga ekkert ágengt, nema hvað þeir
töpuðu þúsundum fallinna manna
og þúsundum, sem fangnir voru.
Þegar kviðurnar voru sem harðast-
ar, þá létu Rússar undan síga, nokk
ur hundruð faðma eða hálfa eða
lieila mílu, cn til þess að ná þessu
urðu hinir að láta fjölda mesta af
mönnum, og þegar svo Austurríkis-
menn voru komnir í grafir Rússa,
þá vita þeir ekki fyrri eil en Rússar
standa á bökkum skotgrafanná og
| pumpa ríflana yfir höfuð þeim, eða
þá að grafirnar springa upp alt í
einu og tætast þeir lim frá lim. Eft-
ir margra daga viðureign lauk svo
að þeir hrukku í fjöllin aftur á
sínar fyrri stöðvar, þcir komust ekk-
ert áfram.
Norður frá gekk mjög hart til og
héldu margir að nú myndu þjóð-
erjar komast að Warsaw, þeir sóttu
fram með inestu lireysti að norðan
úr vatnahverfinu og létu Rússar
undan í fyrstu, sem æfinlcga, en
hægt og hægt og aldrei án þess að
berjast nótt og dag, þeir lágu f
gröfunum á daginn og pumpuðu
riflunum og magazinbyssunum og
fallstykkjunum á þjóðverjann all-
an daginn, en að morgni voru þeir
stundum horfnir, grafirnar voru
tómar og enginn sást Rússinn.
Hinir héldu þá áfram og ætluðu
að loks hefðu þeir komið geig í
Rússann, en er þeir komu tvær eða
| þrjár eða kannske fimm mílur
j lengra, þá dynur á þá sama eldhríð-;
I in og áður. . Hinn argvítugi Rússi
•er ekki dauður en og svo tekur sig
sami leikurinn upp aftur og aftur.
En því lengra sem þjóðverjar fara
inn í landið, því verra eiga þeir, að
flytja að sér vistir og herbúnað, og
koma frá sér særðum mönnum. Og
svo þegar Rússum þykja þeir komn-1
ir nógu langt aftur þá standa þeir
fastir fyrir og þokast ekki ögn. Eru
þeir þá oft búnir að koma herdeild-
um á svig við hina og nú er tekið
á móti. Nú dynur hriðin frá Rúss-
um hálfu harðari en áður, og komi
þjóðverjar nokkuð nærri þeim, þá
stökkva þeir á þá með byssusting-
ina, og þá er engu hlíft og vanalega
eiga þeir þjóðverjar fótum fjör að
launa sem uppi standa og þannig
fór nú. Þeir hröktu allan norður
her Rússa inn yfir landamæri Vil-
hjálms aftur.þó nokkuð inn í land
og hefðu alveg gjört útaf við þá ef
að Hindenburg hefði ckki hlaupið
til að safna liði til að bjarga skör
um þeim er Rússar ráku á undan
sér.
En frá Lodz og um Lowics og
norður að Vistula og jafnvel suð-
austur af Lodz til Pilica fljótsins.
Þar var kviðan hörðust, þangað
var það sem úrvalalið var sent
og þar var barist um Bsura
fljótið og oæics og suðvestur
nokuð til Skierniwice. Var þar
bardaginn stundum svo harður
að aldrei hefir harðari verið í stríði
þessu það var einhverstaðar nálægt
Socachzew að þeim reið á að brjóta
hergarðinn Rússa, en Rússar vildu
nú ekki undan halda. Ellefu sinn-
um réðust þjóðverjar á grafir Rússa
sama daginn, en það kom alt fyrir
ekki, hríðin streymdi svo þétt á
móti þeim að þeir gátu ekki uppi
staðið. Þeir eru sparir á margt
þjóðverjar, en aldrei sparir á manns-
líf. Þeir hafa sem menn vita lítið
af skinnum og skinnfötum, en
þeirra þarf í kuldunum. Og sáu
þeir að það var óspilun mikil að
tapa skinnfeldunum þó að þeir
töpuðu mönnunum og nú láta þeir
alla hermenn skilja eftir loðskinna-
föt sfn er þeir renna fram í áhiaup.
þeir hafa þó kápurnar þó að menn-
ina vanti í þær.
Rússar stöðvuðu því þetta á-
hlaup sem önnur og það á öllum
stöðum, en vígbúnir standa þjóð-
verjar þarna um Bsura fljótið og
safna liði, því að til Warsaw vilja
þeir, mikillætis vegna, því að ekki
er sjáanlegt að það gjöri þeim nokk-
uð gott og rammlega eru nú Rúss-
ar búnir að búa um sig þar í kring.
Á vesturpartinum er eins og
Frakkar og Bretar séu að búa sig
undir að hrinda þjóðverjum af sér,
og þó að þeir hafi ekki komið þeim
langt, þá hafa þeir hrakið þá úr
skotgröfunum hér og hvar á öllu
svæðinu frá Vosgesfjöllum og út
að sjó og tekið stöðvar þeirra handa
sjálfum sér. Einkum er það þó í
Flanders og lengst hafa þeir kom-
ist að hrekja þá þar scm þeir náðu
bænum Roulers miðja vegu milli
Lille og Ostende til austurs.
Má setja hér sögu er sýnir hvernig
það gengur stundum til:
Þeir voru hjá Joffre núna nýlega
foringjar tveir annar Rússi, Igna-
tieff, en hinn Yarde Buller, enskur.
Joffre kallar á þá um morguninn og
segir þeim að þeir skuli koma með
núna, liann skuli sýna þeim út
að skotgarðunum náiægt borginni
Arras, þar var búið að safna saman
600 stórum fallbyssum og var öllum
stefnt á einn vissan stað á skotgraf-
agarðinum ]>ýzk;i og búnir voru
Frakkar að fá að vita hvað langt
var þangað alveg upp á fet.
Grafimar riínar og tættar sundur.
Þarna í gröfunum var náttúrlega
krökt af þjóðverjum og áttu þeir
sér einskis ills von. En Joffre sendi
telefónkall til allra fylgiliða sinna
og á sama augnabliki fer hríðin
sprengikúlanna að dynja úr hverri
einustu þessara 600 fallbyssna á
hauganna og virkin og grafirnar
þjóðverja og nokkra faðma út frá
þeim. Þetta var látið ganga í fjórð-
ung stundar eða 14 mfnútur. Og
nú er fótgönguliðið Frakka látið
lilaupa á grafirnar. Ekki eitt ein-
asta skot kom frá gröfunum, ekki
einn einasti byssustingur stóð upp
úr þeim.
Mennimir slitnir sundur og tættir
grafnir niðri í skurðunum,
einstöku hálflifandi.
Þarna voru dauðir menn og hel-
særðir, spriklandi sumir og iðandi,
þessir fáu sem með einhverju lífs-
marki voru. Grafirnar orðnar full-
ar af sandi og grjóti, en þó að ein-
hverjir reyndu að hlaupa burtu þá
hefði það ekki orðið til neins.hend-
urnar og fæturnir og höfuðin voru
slitin af þeim. Alt var dautt eða
deyjandi—það hefir farið af gaman-
ið þar.
Tvisvar sinnum hefir Austurríki
leitað friðar við Serba, en Serbar
vilja ekki við þeim líta. Þeir vilja
ganga á milli bols og höfuðs á Jós-
cppi gamla.
Bulgarar hafa lýst því yfir að þeir
verði alveg hlutlausir, enda hafa
Rúmenar skilað þeim ræmunni við
Donárósa og Svartahaf, sem þeir
tóku af þeim f seinna Balkan stríð-
inu.
Þá er eins og sé að dragast nær
því, að ítalir fari á stað með Banda-
mönnum en móti Þjóðverjum.Aust-
urríkismönnum og Tyrkjum. Þá
geta Grikkir ekki setið lengur á
sér þó að þetta kunni að frestast
hörðustu mánuðina og þó varla út
allan Janúar.
Hótelum lokað.
Ölluin hótelum, sein héldu opnum
brennivínsstofum sínum aðfanga-
dagskveldið Jóla var lokað um miðj-
an dag á þriðjudaginn 29. þ. m. og
leyfin tekin frá þeim um stund, eða
tii þess á föstudaginn 1. janúar 1915
kl. 7 f. m. — En hin hótelin, sem við
orð sín stóðu og ekki seldu, verða
opin sem áður, en þau eru þessi:
Fort tíarry, Royal Alexandra, Ol-
ympia, Corona, Empire, Cabinet,
King George, Manitoba, Richelieu,
Royal Oak og Stock Exchange.
Eru þá 67 brennivínsbúðir til
samans bæði i Winnipeg og St. Boni-
face, sem lokað hefir verið.
V; r nú betur heima setið en af
stað farið fyrir hótelin, og munu
flestir lofa verk stjórnarinnar.
Pétur Björnsson látinn.
Dáinn á Gimli, Man. hinn 2 í jól-
um, 26. des. 1914, fæddur á Narfa-
stöðum í Skagafirði, 22. des, 1844,
foreldrar hans voru þau Björn Jóns-
son og Ragnheiður Guðmundsdótt-
ir af Skriðuætt í Eyjafirði, en Björn
var sonur Jóns málara, bróðir Pét-
urs á Hofstöðum í Skagafirði og
]>eirra systkina.
Pétur giftist eftirlifandi ekkju
sinni Margrétu Björnsdóttur fyrir
46 árum.
Bjuggu þau fyrst á Narfastöðum,
svo á Ytri Brekkum í Skagafirði
scii.v«f bjuggu þau á Ríp í Hegra
nesi, en fluttu til Ameríku 1883
Settust þau fyrst að f Dakota, en ár-
ið 1899 fluttu þau frá Dakota til
Roseau, Minnesota. Þaðan fluttu
þau árið 1903 til Foam Lake bygðar
í Sask. En árið 1911 seldu þau land
sitt þar og fluttu ofan að Gimli,
Man.
Þar dó Pétur nú 2 dag jóla, og lág
ekki áður þvf að hann var á fótum
þenna dag og gekk út, en hríð var
með frosti og var hann bæði móður
og kaldur er inn kom. Hallaði hann
sér svo útaf og var dáinn innan
klukkustundar. Voru læknar bún-
ir að segja, að æðaherðing væri að
ágerast á honum (arteriosclerosis)
og ætla menn að það hafi flýtt fyrir
dauða hans.
Pétur lætur eftir sig auk konu
sinnar Margrétar Björnsdóttur 4
sonu, sem öllum fslendingum hér
eru kunnir, en þeir eru Björn kaup-
maður Pétursson, Séra Rögnvaldur
Pétursson únitaraprestur, Hannes
landsali Pétursson og ólafur land-
sali Pétursson, allir hér í Winnipeg.
Pétur sálugi var maður gæfur og
stakur stillingarmaður svo að ekki
sást hann öðruvísi eitt skifti en
annað, glaður var hann þó og mál-
reifur, bókamaður býsna mikill og
hugall á það sem hann las, eins og
alt annað sem fyrir hann bar. Hann
var greindur maður en bar ekki á
honum sem mörgum öðrum sem
minna vissu, og gjörði það hæglæti
hans og það að hann var algjölega
laus við allan ofmetnað.
Drengur var hann góður að reyna
og sakna hans nú fornir vinir.
Jarðarförin fer fram miðvikudag-
inn 30 des. kl. 1 e.m. frá húsi B. Pet-
urssonar, Alverstone St., en frá Ún-
ítara kyrkjunni kl. 2. e.m.
Skapti B. Brynjólfson.
Við áttum hér fyrrum mörg fundakvöld góð
með fræðum og sögum og ræðum
og þú kom,st með “tölu”, en eg kom með óð,
sem ætíð þó líktist ei k v æ ð u m.
En slíkt er nú liðið, því lagstur þú ert
und leiðarstein framgjarnra sveina,
sem elskuðu frelsið og alt sem er vert
í áttina að færast — að reyna.
Hvert mál, sem þú unnir, þar átti sér von,
sem erfitt varð flestum að kæfa.
Og íslenzkan geymdi í þér ágætan son,
sem allri var þjóðinni gæfa.
Þú farsælar gáfur og faststæða lund
með fegurstu hugsjónir áttir.
Og hreinn og beinn ávalt, með hlýtæka mund
þú hjálpinni þurfendum játtir.
En stundum varð, ef til vill, stirðmæltur hann,
sem stóð þér á móti í ræðum.
En konan þín átti þar ágætismann,
sem enginn var líkur að gæðum.
Og þar veitir söknuður sárasta und
og sorgin fær myrkustu skjólin, *
þótt öldungur harmi sinn ógreidda fund
við ástkæra soninn um jólin.
Vér kveðjum nú, samþjóð, vorn samverkamann
frá samtíðar landnáms vors dögum
og óskum, hver drengurinn okkar, sem kann,
hann unni þeim gullvægu lögum:
að lifa sem d r e n g u r alt lífið sem hann
og leita að dýrðlegri högum
á sannleikans löndum, sem andi hver ann,
er auðgast í frelsisins sögum.
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson.
Sir Robert L. Borden
í Winnipeg.
Sir Robert L. Borden kom hér sem
ákveðið var á sunnudagskveldið,
og leit yfir herlið það á mánudag,
er hér hefir verið i bænum að búast
til ferðar í stríðið mikla. Hermenn-
irnir gengu í fylkingum fram hjá
Sir R.L.Borden og höfðingjum fleiri,
er með honum voru, og má tilnefna
þá Hon. Sir R. P. Roblin, Hon. Ro-
bert Rogers, Sir Douglas Cameron
og marga fleiri. Það voru 6,000 her-
manna i skrúðgöngu þessari, og tók
ein fylkingin við af annari, og allir
voru þeir rösklegir, glæsilegir og
karlmannlegir. Stórir hópar Winni-
peg búa voru á strætunum, er her-
mennirnir gengu um.
Ágætlega leizt Mr. Borden á sveit-
ir þessar og kvaðst ekki vasklegri
menn séð hafa, og mundu þeir óef-
að að miklu liði verða, er þeir
yrðu tilkvaddir að mæta óvinunum,
og væri gott að hafa sem flest af slik-
uin mönnum.
Sir Robert L. Borden og kona
hans frú Borden eru gestir hjá Hon.
Robert Rogers meðan þau dvelja
hér.
Veizlu (reception) héldu Conser-
vativar Mr. Borden í Adanac Club á
mánudaginn, og var hann þeim kær-
kominn gestur. En á þriðjudaginn
veitti Mr. Borden viðtöku nefndum
ýmsum og félögum.
Breta. Þessar 300 millíónir gætu
svo hæglega sent 30-40 milíónir áa
þess að taka nærri sér, og ef að
menn íhuga þetta, þá ættu menn að
geta séð hvort Bretinn þarf að vera
óttasleginn, og eins hitt, hvað á-
kaflega það hefur verið vanhugsað
þetta voðalega frumhlaup aumingja
þjóðverja.
Fursti þessi er hinn fimti stórhöfð-
inginn sem komið hefur gagngjört
frá Indlandi. Er áhugi manna þar
svo mikill, að t.d. skrifari furstans
skaut sig þegar hann fékk ekki að
fara með honum og hafði boðið öll-
um vinum sínum að vera við aftöku
sína.
Og það er ekki cinn flokkur eða
tveir af hinum ótál mörgu þjóðum
og trúflokkum Indiands sem þann-
ig hugsa, heldur menn af hvaða trú-
flokki eða þjóð sem þeir eru. Það
er ríkið Breta, sem þeir vilja uppf
halda og verja meðan nokkur dropt
blóðs rennur í æðum þeirra.
BRETAR VIÐURKENNA RÍKI
FRAKKA í MOROCCO.
Bretar hafa nú gjört það heyrum
kunnugt, að þeir viðurkenni rétt
Frakka til þess að halda verndar-
skildi og hafa umráð yfir Morocco-
ströndinni, meðfram Miðjarðarhaf-
inu að sunnanverðu, og segjast Bret-
ar í öllu vilja halda fram Morocco-
samningunum, sem gjörðir voru í
marzmánuði 1912.
í samningi þeim var ákveðið, að
Frakkar skyldu hafa Morocco í um-
Allan alúSleik og vinsemd og hluttekn-
ingu, er vinir og vandamenn sýndu mér við
fráfall míns elskaSa eiginmanns, S k a p t a
B. Brynjólfsonar, þakka eg af hjarta;
ennfremur blómsveigana, er félagssystkini
hans og vinir lög'ðu á kistuna hans.
28. desember 1914.
Gróa Brynjólfson.
HERMENN FRA INDUM.
“Ef að keisari vor Georg konungur
fimti, þarf að halda á stærra og
meira herliði en alt hið víðháttu-
mikla ríki Rússa getur lagt til, þá
erum vér fúsir að leggja til mennina
og teljum það heiður vorn að gjöra
það.”
Þetta eru orð hins indverska furs-
ta Dhirai Shri Dolat Singh, og þessi
hugsunarháttur er ríkjandi um hið
mannmarga Indland. Eru þar um
300,000,000 manna sem lúta veldi
sjón sinni, og skyldi þar vera fransk-
ur hershöfðingi mcð fullu valdi í
málum öllum, er borgara og her-
stjórn snerta, en þó undir valdi sol-
dáns. Allir skyldu hafa fullkomið
trúfrelsi, en rétt skyldu Frakkar
hafa til þess, að taka hervaldi land
og bæi, þegar nauðsyn bæri til og
háski væri á ferðum. Þjóðverjar
vildu ýfast við þessu og var þá nærri
komið i slag milli þeirra og Breta,
og náttúrlega Frakka líka; en Þjóð-
verjar þóttust þá ekki nógu viðbún-
ir og létu undan.