Heimskringla - 18.03.1915, Blaðsíða 4

BLS. 4.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 18. MARZ 1915.
Heimskringla
(Síofnoö 188«)
Kemur út á hverjum fimtudegi.
ÍJtgefendur og eigendur:
THE VIKING PRESS, LTD.
VerS blatSsins í Canada ogr
Bandarikjunum $2.00 um áritS
(íyrirfram borgatS)
Sent til Islands $2.00 (fyrirfram
borgatS)
Allar borganir sendist rátSs-
nanni blatSsins. Póst etSa banka
ávisanir stýlist til The Vlking
Press, Ltd.
Rltstjóri:
M. J. SKAPTASON
RátSsmatSur:
H. B. SKAPTASON
Skrlfstofa.
729 Sherbrooke Street. Winnipee
Box 3171 Talaímft Garry 4110
Saga skólamáls
Manitoba fylkis o.fl.
Úldráttur úr ræðu Sir fíodmonds P.
fíoblins, er hann hélt á þingi
þann 8. þessa mánaðar.
Stjórnarformaður Sir R. P. Rob-
lin flutti hinn 8. þessa mán. ræðu
mikla í þinginu, og er vafamái,
hvort áður fyrri hefir verið haldin
önnur eins á þingi Manitoba fylkis,
og flestum, sem heyrðu ræðuna, ber
saman um, að eins góða ræðu hafi
þeir ekki áður heyrt i þingsal fylk-
isins. Ræðan var hóglát og kurteis i
garð andstæðingaflokksins, — en
þrungin af sláandi sönnunum, eink-
um þó er á leið og hann fór að tala
um skólamálin. Las hann sögu
skólamálanna allra frá 1890 og ,til
þessa; kunni hann hana alla upp á
fingur sér.
^ap hann fyrst á fjármálaræðu
Dr. Thortons, er hann talaði um
fjármál fylkisins frá hlið Liberala.
Hrósaði hann Dr. Thornton fyrir
lipra og hógværa framsetningu
málsins, er hann hélt fram skoðun-
um sinum. En kvaðst þó ekki geta
verið honum samþykkur um niður-
stöðu þá, er hann kæmist að.
Þótti Mr. Roblin það óþarfa
hræðsla, er Dr Thornton talaði um
minkandi tekjur og tekjuafgang.
Sagði, að ef stjórnin hefði viljað
ganga hart að inönnum, að kalla inn
tekjur fylkisins, þá hefði hann nú
getað sýnt hálfrar millión dollara
tekjuafgang fyrir árið 1914. Og ef
stjórnin hefði með hörku heimtað
gjaldið af þeim, sem lögum sam-
kvæmt áttu að gjalda crfðaskatt i
fylkinu, þá hefði enn mátt bæta
hundruðum þúsunda dollara við
tekjuafganginn
En stjórnin hefði viljað sýna
mönnum nærgætni á þessum hörðu
tímum. Þeim hefði aðeins verið gef-
inn borgunarfrestur, þessum mönn-
um, og stjórnin hefði yfirgnæfan-
lega tryggingu fyrir þessu fé, sem
útistandandi væri. En hvað það
áhrærði, að fé fylkisins gengi svo
til þurðar, að hætta stæði af, þá væri
ekki hin minsta ástæða til þess, að
ætla það. Fjárhagur fylkisins væri á
eins föstum grunni bygður og klett-
urinn Oibraitar. Og, ef að vér bær-
um fylki þetta saman við hin önnur
fylki, þá myndum vér sannfærast
um, að Manitoba stæði traust og fast
— svo að ekkert fylki í öllu Canada
stæði jafnvel í fjárhagslegu tilliti,
sem Manitoba.
Búfræðisskóli fylkisins.
Mr. Roblin sagði, að sér hefði
gramist það, er hann sá þingmenn
úr sveitum utan risa upp i sætum
sínum og ávíta stjórnina fyrir það,
að byggja búfræðisskóla i Winni-
peg. Jarðyrkjan í fylki þessu er upp-
sprettan að öllum auðæfum fylkis-
búa. Hún er aðalstarf manna og at-
vinnuvegur. Á henni byggist öll vor
framför og velmegun, nú og i kom-
andi tíð. Og ef vér látum það niður
falla, að fræða bændur og bænda-
efni vor um alt það, sem að jarð-
yrkju lýtur, þá vanrækjuin vér
skyldu vora við fólkið og fylki
þetta.
Það er bein skylda löggjafarvalds-
ins í þessu fyrirtaksgóða fylki, með
hinum frjósömu ökrum, að koma
stofnun þessari á fót hið allra fyrsta
og sýna það, að vér bærum traust
til ókomna tímans. Og ókomni tím-
inn ber i skauti sínu miklu bjartari
framtið og betri og ágætari gjafir,
en vér hingað til höfum séð, og
treystandi þvi og sjáandi það yrir,
bygðum vér jarðyrkjuskóla þenna,
sem lengi mun vcrða heiður og
sómi fylkisbúum.
Skuggamyndir Liberala.
Sagði hann, að það hefði lengi
loðað við Liberala, að sjá með
svörtum augum hluti og viðburði, er
fram væru að fara. Fyrir 40 árum
sat hann og hlustaði á gáfaða og vei
gefna liberal menn, er þeir lýstu því
yfir, að það væri vitlausra manna
æði, að fara að byggja járnbraut
þvert yfir land þetta vestur á Kyrra-
hafsströnd. Þeir sögðu, að upp úr
því mundi ekki einu sinni fást nóg
til þess, að kaupa fyrir áburð á
hjólása vagnlestanna.
Þetta heyrði hann þá, og þá voru
það konservatívu mennirnir, sem
knúðu mál þctta áfram einmitt af
því, að þeir treystu landinu, fram-
tíðinni og sjálfum sér. Og fyrir hug-
rekki, starfsþrek, atorku og fram-
sýni þeirra, er landið nú orðið það,
sem það er. Og “eg get fullvissað
yður um það”, sagði Mr. Roblin, —
“að land þetta á eftir að komast enn
þá hærra; vér skulum ekki láta oss
til hugar koma, að vöxtur þess og
viðgangur sé nú á enda, svo að það
komist ekki hærra. Vér skulum fyr-
ir alla muni treysta fólkinu, treysta
auðæfum landsins, treysta gnægtum
þeim, sem landið gefur af sér, —
gnægtum þeim, sem geta orðið
hundraðfaldar, ef að vér berum oss
eftir þeim með viti og dugnaði og
hlúum að þeim á allar lundir”.
Skýrslur stjórnarinnar sýndu vöxt
akuryrkjunnar í stórum stíl. Bað
Mr. Roblin menn koma á landskrif-
stofurnar til þess, að sannfærast um
þetta. Þar gætu menn séð tölu heim-
ilisréttarlandanna, sem tekin væru
á hverjum mánuði, og einlægt væru
fleiri lönd tekin þenna mánuðinn,
en næsta mánuð á undan. Fólkið er
farið að sjá það, að Manitoba er
bezta fylkið í Canada, með meiri
kostum og gnægtum og landgæðum,
en nokkurt annað fylki. Það væri
því engin ástæða að vera kvíðandi
fyrir einhverjum voða eða hruni
eða háska.
Rétt nýlega mátti lesa það i blöð-
unum, að nú væru tuttugu township
nýopnuð, svo að hver gæti fengið
heimilisrétt, sem vildi. Það væri
meðfram járnbrautinni, sem nú
væri verið að byggja. Og Jandinu
væri lýst svo, að það væri ágætt til
búskapar, jafnaðist við beztu lönd
annarsstaðar. Þangað væru menn nú
að fara hópum saman, og, eins og
gjörist, væru margir í fyrstu squat-
ters. Þeir settust á löndin, án þess
að taka réttinn, meðan enginn væri
kominn á þau. Þeim væri ant um,
að fá land fyrir sig og sína og tækju
þau undir eins og þeir ættu kost á.
Þetta væri að eins byrjunin.
Þetta sagði hann að væri að eins
byrjunin á byggingu hins mikla
fláka lands, sem fylkið hefði fengið
núna fyrir fáum árum. Kvað hann
sér þykja það leitt, að þingmennirn-
ir á bekkjunum andspænis gætu ekki
Iitið þetta sömu augum. En meðan
konservatívar héldu stjórnartaum-
unum, myndi farsæld og framför
fara vaxandi en ekki minkandi og
lánstraust fylkisins ekki verða rýr-
ara en það er nú í dag.
Skólamálin.
Þá gat hann þess, að foringi Lib-
eral flokksins (Mr. Norris) hefði
verið að hrígsla Konservatívum um
það, að vér værum að sigla undir
fölsku flaggi, er vér lögleiddum ný-
mælin um skyldugöngu barna á
skóla í barnalöggjöfinni (Childr-
ens’ Act), en ekki í skólalöggjöfinni
(School Act).
Lögin frá 1890.
Þessu svaraði Mr. Roblin með
því, að hann bað hvern þingmann,
sem þessu væri ekki vel kunnugur,
að leita uppi hið upprunalega laga-
frumvarp frá árinu 1890, þegar róm-
versk-katólska og prótestanta lög-
gjöfin var afnumin í fylkinu. Og
kvaðst hann vera sá eini þingmað-
ur, er hér væri nú, sem verið hefði
á þingi það ár, og muna vel eftir því
lagafrumvarpi. Þar voru skylclu-
lögin um skólagöngu barnanna
(Compulsary Clauses) — hálf önn-
ur blaðsiða.
Skyldugreinarnar úlstrikaðar.
Þegar frumvarpið kom fyrir þing-
ið, þá reis upp Hon. Joseph Martin
og stakk upp á því, að allar grein-
arnar um skyldugöngu væru stryk-
aðar út, og Hon. Clifford Sift^n,
sem þá var forseti, var honum sam-
dóma. Þetta upphaflega frumvarp,
með útstrikuðum greinum og upp-
hafsstöfum í nafni Siftons, hefir
skjalavörður þingsins ennþá og
geta þingmenn séð það, hvenær sem
þeir vilja.
Ástæður fyrir útstrikuninni.
Margur kann nú að spyrja, hvers
vegna þetta var gjört. En svarið er
ofur einfalt. Liberalar höfðu þá far-
ið að ráðum Dalton McChartþy’s,
sem eiginlega var höfundur laga-
frumvarpsins, og hann hafði sagt
þeim, að svo framarlega, sem grcin-
ar þessar væru í frumvarpinu, þá
gæti minni hlutinn áfrýjað málinu
til governorsins. Mr. Martin var
þessu samþykkur og Mr. Sifton líka,
og svo strikuðu þeir út skyldugrein-
arnar (Compulsory Clauses).
Laurier-Greenway verzlunin.
Þá voru eftir ein skólalög fyrir
alla þjóðina (Purely National
Schools). En minnl hlutinn áleit, að
hann hefði verið sviftur rétti sín-
um, er hann hafði samkvæmt Mani-
toba lögunum (Manitoba Act) og á-
frýjaði málinu til landsstjórans
(Governor General in Council). Og
vér vitum allir, hve mikil óánægja
og æsingar voru með mönnum hér
alt þangað til árið 1896. En svo var
það í septembermánuði árið 1896,
að þeir gjörðu samninginn, Sir Wil-
frid Laurier fyrir hönd Dominion-
stjórnarinnar og Hon. Clifford Sif-
ton fyrir hönd fylkisstjórnarinnar í
Manitoba, og átti samningur sá, að
binda enda á skólamálið hér í fylk-
inu. En þá var ekki minst einu orði
á skólaskyldu barna í samningi
þessum. Samning þenna samþykti
þingið í Manitoba og einnig þingið
i Ottawa.
Nú sáum við Konservatívar það
glögglcga og Mr. Greenway lika, að
svo framarlega, sem það væri mögu-
legt, þá yrðum vér með einhverju
móti að stöðva og bæla niður æsing
þenna, sem kominn var í fólkið út
af trúarbrögðum og milli hinna
mörgu þjóðflokka. Mr. Greenway
reyndi aldrei að innleiða nokkurt
Iagafrumvarp til þess, að koma á
skyldubundinni skólagöngu. Hon-
um óaði við deilunum milli þjóð-
flokkanna og æsingaganginum milli
hinna mörgu trúarflokka, sem verið
hafði undanfarið.
Mr. Norris þekkir þetta.
Vinur minn frá Lansdowne (Nor-
is) kom á þing árið 1896, og hann
veit um þetta alt saman, og að litið
eða ekkert var gjört til að skylda
börn til skólagöngu fyrri en árið
1900; en hins vegar hefir stjórnin
verið að reyna að draga úr öllum
þessum æsingum og vandræðum,
sem eru þau verstu, sem nokkurt
riki getur hent.
Það var Hon. Mr. Campbell, sem
fyrstur kom fram með þá hugmynd,
að koma lögum um skólaskyldu
barna á, sem lögregluskipan (Police
Regulation). Það kom í veg fyrir
það, að hægt væri að áfrýja lögun-
um til landsstjórans (Governor-
General in Council). Það var þá lög-
regluskipan, en ekki uppfræðslu-
löggjöf og þess vegna var ekki hægt
að áfrýja þeim. Með þessu móti
mátti komast hjá vandræðunum.—
Siðan hefir einlægt verið smábætt
við barna-löggjöfina (Childrens’
Act), og er nú löggjöf sú hjá oss
orðin eins góð, ef ekki betri, en í
nokkru öðru fylki í Canada.
Laurier-Greenway samningarnir.
En hvað snerti Laurier-Greenway
samningana, þá var það alt gjört af
flokki andstæðinga vorra, Liberala,
og vinur minn frá Lansdowne (Nor-
ris) veit það, og eins hitt, að eg
(Roblin) var á móti þeim, af því að
eg sá fyrir vandræðin og ergjurnar
og deilurnar, sem af þeim mundu
standa. Eg gjörði alt, sem i minu
valdi stóð, til að vinna á móti þeim,
til þess að reyna að koma í veg fyrir
það, sem nú er orðið og er að koma
fyrir daglega og mun halda áfram
að koma fyrir. Eg var á þinginu þá
á annari hlið en eg er nú, og hafði
tæplega nógu mikið flokksfylgi til
þess, að nokkur maður vildi styðja
uppástungu mína. Þetta, sem eg sá
þá fyrir, er nú þegar skeð.
Til annarar umræðu kom svo mál-
ið 11. marz, en var þá frestað. En
hinn 17. marz talaði eg í því máli,
og er ræðan í Hansard og fréttablöð-
um frá þeim dögum.
Þótti honum undarlegt, að Mr.
Caineron skyldi ekki hafa séð þetta
fyrir árið 1890, því að þá hefðu
menn sloppið við 7 ára deilur og ó-
ánægju. “Þetta kallar ra'ðumaður-
inn næst á undan miðlun mála eða
sa'tt. En hvaða mál eru þetta, sem
miðlað er til sætta? Og við hverja er
sættin gjörð? Er hún fullnægjandi
fyrir minni hlutann eða þá, sem
sviftir voru rétti sínum? Nei, þetta
er: hydra-headed illegitimate off-
spring of a monslrous political
duplicity (marghöfðað, óskilgetið
afkvæmi viðbjóðslegrar pólitiskrar
tvöfeldni).
“Hinn heiðarlegi vinur minn Mr.
Norris, er maðurinn, sem árið 1897
greiddi atkvæði með því, að eyði-
leggja grundvöll þann, sem þjóðskól-
arnir voru bygðir á”.
Eg sagði ennfremur (segir Mr.
Roblin): Minn heiðarlegi vinur,
Mr. Norris, hefir viðurkent, að að-
almálið i seinustu Dominion kosn-
ingunum hafi verið skólamálið og
ekkert annað, og þetta er önnur af-
leiðing af skólalögunum 1890.
En Mr. Greenway svaraði þá og
sagði: “Þau áhrifin voru þó góð að
því leyti, að reka Konservatíva frá
völdum”
Já, herra forseti, skólainálið var
þá gjört að pólitiskum fótbolta, al-
veg einsog hinir heiðarlegu vinir
vorir, andstæðingarnir, ætla að
göra nú og gjörðu seinasta júlímán-
uð. Þeir héldu, að það mundi hafa
hin sömu áhrif, einsog þau, er Mr.
Greenway átti við í svari sínu. En
þeim varð ekki að því, þó að eg játi,
að þar hafi hurð skollið hælum
nærri. Þetta var eina verulega málið,
sem um var verið að keppa i sein-
ustu kosningum. ÖIl hin málin voru
litils virði í samanburði við það. Og
hefði það ekki verið fyrir þetta
mál, þá hefðu andstæðingar vorir
ekki verið eins fjölmennir á þingi
þessu. Það eru vist fimm eða sex
þingmenn á andstæðingabekkjun-
um, sem hljóta að játa að þeir hafa,
grætt á þessum pólitiska fótbolta.
Hélt svo Mr. Roblin áfram, að lesa
úr ræðu sinni árið 1897, og sagði, að
anda þjóðskólanna hefði verið mis-
boðið. Því að 4. grein laganna hefði
gjört ráð fyrr katólskum kennara.
Til hvcrs væri að tala um þjóðskóla
með því fyrirkomulagi. Talaði hann
þá um úrskurð leyndarráðs kon-
ungs (Privy Councils), ekki sem
lögmaður heldur óbreyttur alþýðu-
maður, og tók fram, að úrskurður-
inn hefði verið á þá leið, að minni
hlutinn hefði umkvörtunarefni, eða
með öðrum orðum verið sýndur ó-
jöfnuður, og að ójöfnuð þenna mætti
laga, án þess það kæmi í bága við
skólalögin. En minni hlutinn vildi
ekki sinna miðlun eða sætt þessari.
En þvi var þá farið að misbjóða
anda skólalaganna? Hverjum var
það til góðs?
Tvöfeldni Liberala.
Nú vissu menn, að stjórnin leyfði
sumum skólunum að halda áfrain,
sem áður, einsog þeir voru 1890 og
sendu út umsjónarmenn, til að sýna,
hvað góðir þeir gætu verið þessir
skólar,. Nú er þetta standandi
þrætuefni og það er orðið sannað,
sem eg sagði áður fyrri, að anda
skólalaganna væri misboðið. — Eg
stakk þá upp á, að málinu væri frest-
að til óákveðins tíma, en var ofur-
liði borinn.
Skólarnir á tveim tungumálum
(Bilingual Schools).
Las ræðumaður þá 10. grein skóla
laganna, og gat þess, að orðið shall
gjörði hana compulsory (þvingun-
arlög). En þar er tekið fram, að
hvar, sem 10 börn útlend eru á skóla
einum, þá geti þau, eða aðstandend-
ur þeirra, heimtað, að hin enska
tunga verði kend þeim á þeirra eig-
in tungumáli. Og þannig gætu hér
komið upp þýzkir, assyriskir, kín-
verskir, japanskir, galisiskir, norsk-
ir, austurríkskir, italskir, rússnesk-
ir skólar.
Þetta hlyti að gjöra æsingu milli
þjóðflokkanna og trúflokkanna og
var bersýnilega notað í þeim til-
gangi, að koma Konservatívum frá
völdum, einsog Greenway sagði. —
En þá fór þó svo, þegar kosið var
næst á eftir, ao þetta var um garð
gengið, að Greenway stjórnin valt
úr sessi.
Við vorum einir 5 á þingi 1897, er
reyndum að bjarga þjóðskólunum
hinn 17. marz. Það voru: Lauzon,
Marion, McFadden Pare og Roblin.
En hinir höfðu 32 atkvæði á móti
okkar 5
Þá var það víða siður, að líta
hornauga til allra rómversk-kat-
ólskra manna, sem væru þeir rétt-
lausir menn. Og, meðan Greenway
fylgdi jieirri stefnu, þá hafði hann
yfirhöndina á þingi.
En þegar búið var að gjöra þetta,
gjöra hátíðlega samninga um það,
við Launer-stjórnina og samþykkja
það á þingi, þá álitum vér samning-
inn, gjörðir þingsins og skuldbind-
ing laganna, sem hátíðleg loforð,
sem ekki mætti rjúfa, eða rífa sund-
ur, sem ómerkilegt pappirsblað. —
Vér höfum viljað framfylgja því
samvizkusamlcga, scm heiðarlegir
menn, og höfum gjört alt, sem í
voru valdi stóð, til að frámfylgja
þessum lögum heiðarlega, með lip-
urð og samvizkusemi.
Kvað Mr. Roblin sér þykja leitt,
að æsingi þessum væri haldið á-
fram eftir svo langan tíma, nú nærri
fjórðung aldar.
Þeir, sem væru búnir að vera hér
30 35 eða 40 ár, myndu þá dagana,
þegar allir fylkisbúar voru aðeins
nokkrar þúsundir. Þá komu menn
saman og skenitu sér hver með öðr-
um og hjálpuðu hver öðrum, hvort
sem mennirnir voru katólskir, Gyð-
ingar, prótestantar, Frakkar eða
írar eða Bretar eða Skotar. Þá voru
menn bræður en ekki féndur í flokk-
um.
Sannarlega væri nú kominn tími
til að fella þetta niður, þessar deil-
ur, eftir 25 ára erjur og óánægju; —
sannanega væri nú timi til kominn,
að vér allir tækjum höndum saman
til að vinna að jivi, að slétta þessar
misfellur, ekki sizt þeir, sem voru
orsök þeirra. Vér allir, sem í Can-
ada búum, ættum að fella niður all-
ar deilur milli Jijóðflokkanna og
trúflokkanna, en koma einingu á
milli mannaUna, sem allir búa sam-
an og eiga eftir að búa sainan í kom-
andi framtíð, og mynda eina Jijóð
með einum og sama bróðurlegum
huga, en ekki ótal flokka, fulla hatri
og fjandskap hver við annan. Ef að
vér hugsuin um vora eigin velferð
og allra þeirra, sem oss eru kærir;
ef að vér hugsum um velferð eftir-
komcnda vorra, landsins og þjóðfé-
lagsins, sem vér lifum í, þá skulum
vér umfram alla muni reyna ao fella
niður og eyða þessum þjóðflokka-
og trúardeilum; þær eru hverju
landi og hverri þjóð til niðurdreps.
Reynum heldur að jafna misfell-
urnar og sameina alla hina ýmsu
þjóðflokka i eina þjóð i þessu frjálsa
landi; eina samliuga þjoo, er geti
starfað að velferð og farsæld allra
sinna barna, nú og i komandi fram-
tíð
Frá sambandsþinginu.
Ágrip af ræðu fjármalaráðherra
Hon. W. T. White.
Hon.W. T. White svarar ræðu Sir
Wilfrid Lauriers um fjármálin og
minnir hann á fyrri tíma, er for-
sætisráðherrann, eftir tilmælum
flotamálaráðs Breta, kom fram með
lagafrumvarp um að reyna þó að
lítið væri að leggja eitthvað til sjó-
varna hins brezka ríkis. Þá kom
Laurier fram með öllum sínum fylgi
fiskum, með öllum flokki Liberala,
og lét einskis ófreistað til að vinna
á móti því og hrinda þessu laga-
frumvarpi, — þessu hinu þýðingar-
mikla varnarspursmáli rikisins, eins
og þeim líka tókst, því þeir feldu
frumvarpið, svo að frá Canada kom
enginn styrkur til varnar ríkinu í
það skiftið, og það þegar mest lá á,
einsog nú er á dagin nkomið. Þetta
var fyrir tveimur árum. — “En nú
verð eg að segja honum”, mælti Mr.
White, “að hvernig sem hann reynir
að bæta úr þessu og hversu margar
uppástungur og viðauka-uppástung-
ur, sem hann gjörir nú eða endrar-
nær, Jiá getur hann aldrei nokkurn-
tíma afplánað verk það, sem hann
þá gjörði, er hann stóð á móti því,
að styrkja gamla England”.
Við þessi orð Mr. Whites varð svo
mikið lófaklapp og samhygðaróp
um Jiingsalinn, að aldrei hefir ann-
að eins heyrst þar fyrri. Menn voru
svo sárir yfir þvi, þegar Liberölum
tókst að koma í veg fyrir það, að
Canada legði sem sinn skerf til varn
ar ríkisins og þá Canada um leið,
þessi þrjú herskip, sem Konservatív-
ar viidu láta byggja eða kaupa. Þó
að Jiað væri ekki mikið, þá hetði
það Jió kannske afstýrt stríði þessu.
Þjoðverjar hefðu þá séð, að Canada
ríki hefði staðið einbeitt með móð-
urríkinu, gamla Bretlandi, en ekki
me liuiium huga, og pa búist við því
að hið sama myndu ailar hinar ný-
lendurnar gjöra.
Hon. W. T. White sýndi þarna Sir
Wilfrid einsog hann var, fletti hon-
um sundur, svo að hver gat séð,
hvað bjó Jiar innan rifja; þar var
ekki Jjegnhollusta til, þó að hún væri
að kápu hötð, og ekki hollusta við
hið brezka ríki, heldur hið mót-
setta.
Fyrst í ræðu sinni svaraði Mr. W.
T. White ásökunum Lauriers uin ó-
þarfa eyðslu, með því að sýna, að
Liberalar hefðu skilið Konservatív-
um eftir 125 millíón dollara nýjar
skuldir, þegar Jieir fóru frá völdum.
Það var National Transcontinental
brautin og Quebec brúin. Gat hann
þess, að mismunurinn á hinum á-
ætlaða kostnaði við braut þessa og
því, er hún kostaði undir stjórn Lib-
erala, hefði verið meira en nóg til
þess, að borga alla stríðsskuld Can-
ada. — Þögnuðu þá þeir Pugsley og
McLean, fulltrúar Liberala, og mæltu
ekki orð af inunni.
Áður en eg lýk ræðu minni”,
mælti MT. White, “vil eg taka það
skýlaust og ákveðið fram við and-
stæðing minn Sir Wlfrid Laurier,
að tveir vegir eru til þess, að stjórn
þessa lands taki nokkurn verulegan
þátt i stríði þessu. Annar er so, að
ganga beint fram og þverneita því:
eða standa a móti því blátt áfram og
i heyranda hljóði, hátt og skýrt. —
Þetta hefir ekki verið gjört.
“Hin önnur aðferðin er sú, að
stada á móti öllum framlögum, sem
nauðsynleg eru til þess, að halda
uppi stjórn landsins, að varna stjórn
inni að geta fullnægt árlegum út-
gjöldum eða skuldbindingum, sem
henni á herðum liggja, eða að rýra
og eyðileggja lánstraust hennar, svo
að hún geti hvergi fengið peninga
til þess að halda áfram striðinu. —
Það er svo augljóst liverjum manni,
að vér getum ekki haldið áfram
striði í annari heimsálfu, nema vér
getum gegnt öllum störfum heima
fyrir og goldið hverjum það, sem
honum ber, goldið rentur af skuld-
um ríkisins og haldið lánstrausti
voru á heimsmarkaðinum. En stefna
andstæðinga vorra er sú, að banna
oss þetta og hindra oss frá að upp-
fylla Jiessar skyldur. Það sýnir sig
á þvf, hvernig þeir háfá andæft öIT-
um fjárframiögum. — Eg vil tala
sem minst um framkomu þeirra, að
því er framlög til stríðsins snertir;
en þess vil eg geta, að þjóðin sér
þetta, viðurkennir það, inetur það
og skilur það fyllilega einsog það er.
Þjóðin — þessi hér — heimtar það
skýlaust, að stjórmn haldi stríðinu
áfram, einhuga og hiklaust, af öllum
kröftum og leggi þar við sál og æru.
Þetta er það, sem vér ætlum að
gjöra. Þetta er umboð það, sem vér
höfum fengiö frá þjóðinni i Canada.
“En ef hinn heiðraði foringi and-
stæðingaflokksins efast um það,
hvort vér höfum þetta umboð, þá
segi hann svo. Hann má treysta því,
að vér látum ekkert ógjört til þess
að vera vissir um, að Canada, sam-
kvæmt vilja þjóðarinnar, uppfylli í
fylsta skilningi allar skyldur sinar
við sjálft sig og Bretaveldi.
Eftir umræður þessar getur eng-
inn vafi leikið á tilfinningum og
hugarþeli Konservative flokksins.—
Allir sem einn eru Konservalivar
argir og reiðir við Sir Wilfrid Laur-
ier fyrir að standa á móli öllum að-
gjörðnm þingsins i fjórmálnm þess-
um, sem snerta ekki einungis velferð
Canada þjóðar, heldur einnig Breta-
veldis, og mundu þeir fúsir, að
skjóta málum þessum öllum til kjós-
endanna.
Ot á land!
Eftirspurn eftir löndum I Manitoba
aldrei meiri en nú.
Þúsundir manna spyrja á hverj-
um degi eftir löndum á skrifstofum
stjórnarinnar, og hjá landsölumönn-
unum í borginni. Stórmikill fjöldi
efnaðra bænda í Miðríkjum Banda-
ríkjanna vilja selja lönd sín og bú
þar syðra og koma hingað norður.
Og eru þetta hinir beztu bændur, er
hugsanlegt er að nokkur þjóð geti
fengið; .þeim standa til boða lönd í
Ástralíu og Nýja Sjálandi, en þeir
vilja heldur koma hingað.
Manitoba getur enga nýlendu-
menn fengið aðra eins. Þeir eru bú-
skap vanir og kunna til hans. Þeir
eru ekki hræddir við eða tregir að
grípa til hendinni. Þeir leggja þegj-
andi við klárana sína milli kl. 6 og
7 á morgnana, setja á Jiá aktýgin
og fara svo rakleiðis með þá út að
plógnum og setja hann niður í slétt-
una og plægja svo til kl. 12. Þá
hvila þeir sig einn eða hálfan annan