Heimskringla - 12.08.1915, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 12. ÁGÚST lyl5.
IIEIMSKRINGLA
liLS. 3.
Um liírina.
Eftir C. S. Carr, M.D.
Þú ert gallsjúkur, vinur minn?j
Tungan loðin, andinn rammur. Þú
finnur til ónota undir rifjunum
hægra megin. Það eru einhverj
þyngs’a ónot eða hálfgjörSur verk-j
ur. Þú hefir harSlifi og hægSirnar
«ru standum þunnar og stundum
harSar. Þér býSur viS matnum ann-
an drginn; en næsta dag geturSu
«kki fengiS nóg aS borSa. Þú vilt
alt glcypa. Þú ferS á apótekiS og
færS þar duft og pillur og styrkj-
andi meSul og eitthvaS til aS örfa
meltinguna.
Jæja, þú ert lánsmaSur mesti, aS
maSur einn var svo snjall og fróSur,
aS finna upp orSiS: gallsjúkur, því
aS orSi þvi fylgir engin óvirSing
eSa smán, eins og til dæmis pólitík-
inni í Manitoba, og þetta er orSiS
svo títt, aS almenningur hefir ekk-
•ert á móti því, aS þú ímyndir þér,
aS gallsýkin sé eins konar sjúkdóm- j
ur, sem þú hefir fengiS i mesta sak-
Ieysi, sem annar heiSursmaSur; —
annaShvort þannig, aS þú hefirj
smittast af nágranna þínum, eSa
erft hann af foreldrum þinum, eSa
tekiS hann úr loftinu eSa vatninu j
eSa fæSu þeirri, sem þú hefir nærst
á. Gallsjúkur! Er þaS ekki fallegt
og tilkomumikiS orS! OrSiS gefur
enga bendingu um, hvaSan sýkin sé
komin eSa hvernig á henni standi.
Ef aS einhver læknir, eins og Billy
Sunday, kæmi til þín og segSi blá-
beran sannleikann, þá myndi hann
segja þér, aS þú værir sælkeri eSa
mathákur. Þú legSir alt kapp á þaS, |
aS troSa i þig allri þeirri fæSu, sem j
þú gadir frekast niSur komiS. Þetta !
væri orSinn vani þinn. Þú værirj
•orSinn vanur aS eta fyrir ánægjuna,
sem þú hefir af því! Þú veljir fæSu
þina eftir því, hvaS þér þykir góm-
sætt og heldur áfram aS eta meSan
þú finnur nokkurt bragS.
En þú hefir enga hugmynd um
þaS, hvaS verSur af fæSunni, eftir
aS þú ert búinn aS gleypa hana eSa
kyngja henni. Ef aS þér tinst þú
borSa lítiS eitt minna en vanalega,
þá verSur þú hræddur og þú ferS aS
taka þér styrkjandi meSu! eSa vin
•eSa brennivín meS hverri máltíS.—
Þetta er ráSiS góSa, ætlar þú. Eitt
gott staup til þess aS skerpa listina,
og einhver notalegur drykkur til aS
skola niSur seinustu bitunum. Þetta
lijálpar meltingunni.
En ef aS þú vissir, hvaS fram fer
niSri þarna í sjálfum þér og þó
cinkum í lifrinni, meSan þú ert aS
troSa þessu i þig, — ótal réttum,
sem þú hefir enga minstu hugmynd
tim, hvaS gjöra þér, þá myndir þú
bika viS, aS halda áfram eins og þú
svo lengi hefir gjört.
Eg vildi eg gæti látiS þig sjá, hvaS
veröur um alt þetta, sem þú steypir
I maga þinn. Alt þetta, nema oliu-
tegundirnar, uppleysist, ummynd-
ast og breytist, svo þaS verSur eins-
konar hálfgjörður vökvi og verður
alt að fara í gegnum lifrina. Alt
kampavínið, brennivinið og bjór-
inn, sem þú drakst. Öll feita og lyst-
uga steikin, allir búddingarnir og
sætu brauSin. Alt þetta marga og
fjölbreytta samsafn af ótal matar-
tegundum, sem kitlaSi góm þinn og
smekk, — alt þarf að fara gegnum
lifrina, sogast inn í hina stóru æð,
sem sendir millíónir smáæða um öll
þin meltingarfæri, maga og þarma.
Og lifrin þarf að finna góð ráS og
taka á öllu sinu þreki og viti til
þess, að koma öllum þessum ósköp-
um fyrir, því aS það er þrefalt eða
ferfalt meira, en lifrin ætti að fást
við (eða meðhöndla, sem sumir
segja). En þetta skiftir þig engu. —
Þú veizt ekker.t um þetta og hefir
iddrei vitað. Og þó að þú hefðir nú
einhverja mjög óljósa hugmynd um
þetta, þá hirðir þú ekkert um það.
Og nú ertu orðinn gallsjúkur, eða
bvað? Er það ekki sárgrætilegt, að
annað eins skyldi fyrir koma! Því
útbjó náttúran þig ekki með lifur
steyptri úr hinu sterkasta stáli, —
með loftþéttum hólfum og leður- eða
togleðurspípum og pumpum nógu
öflugum til að pressa þetta í gegn-
um hana, — lifur, sem gæti þolaS
bvað sem væri og þú í flónsku þinni
myndir bjóða henni?
Þetta gjörði náttúran ekki. Hún
fær fíér í staðinn þessa gömlu lifur,
sem vér allir þekkjum, úr holdi og
blóði. Og vissulega er það góS lifur;
hiS bezta verkfæri, vél og verk-
smiðja, sé réttilega og af viti með
hana farið. En með fcrð þín á henni
er sú, að hákörlum og hundum
myndi ofbjóða, ef að þeir gætu um
það hugsað. Og ekki ertu gamall
orðinn, þegar lifrin fer að kvarta
undan meðferð þinni.
ÓbragSið í munninum á þér! —
Kannastu við það? HefirÖu nokk-
urntíma fundið það? En hvernig
gaztu við öðru búist? Ef að þú
gjörir maga þinn að forar-vilpu, og
ryður i vilpu þá öllum óhreinind-
um og rusli, — hvernig getur þér
þá komið til hugar, að ilmur anda
þíns sé góður og smekkur tungu
þinnar sætur, eða svipur þinn bjart-
ur og hreinn? *•
Og þó hefir lifrin þin unnið af
kappi, meira en þú kanske hefirj
nokkurntima unnið sjálfur, til þess
að bjarga útliti þinu og heilsu. Hún |
hefir tekið á öllu því, sem hún átti j
til, að verja andardrátt þinn þess- j
um fúa og þessari ýldu og þessari
ólykt. Hún hefir reynt af öllu megni,
að hylja og leyna þessum viðbjóðs-
lega vana þinum. En þú hefir troð-
ið fæðunni niður of fljótt, og of
mörgum tegundum, og of miklu af
hverri tegund. Þú hefir alveg of-
boði-S henni, þessari ambátt þinni;
og nú ertu farinn að sjá og finna, að
þú ert gallsjúkur, lifrarveikur (bil-
ious).
Hið bezta, sem fyrir þig gæti kom-
ið, væri að vera settur upp á “vatn
og brauð” i tuttugu daga, og látinn
vinna tíu klukkutima á degi hverj-
um við það að mola niður grjot með
þungri sleggju. Það myndi sannar-
lega gjöra þér gott.
En þetta kemur nú aldrei fyrir
þig. Þú ferð að finna læknirinn, j
og segir honum svona fyrir það j
mesta, hvcrnig þér liði, og hvað þú
hafir gjört, og það er all-líklegt ogj
all-vanalegt að hann af kurteisi mik-
illi nefni sjúkdóm þinn einhverju.
nafni, sem þú ekki þarft að styggj- j
ast af og enga gjörir þér óvirðingu, j
cg svo gefur hann þér einhverja
dropa, eða einhverjar pillur við
þessu. Og svo gengur þú frá honum
sannfærður um, að þú sért mesti j
dygðamaður. Nú ertu búinn að
gjöra skyldu þína. Þú ert búinn að!
finna læknirinn! Þú ert búinn að
borga honum fyrir dropana og pill-
urnar og ráðlegginguna. En þú ert
svona ólánssamur. Þú getur ekki séð
r.eina ástæðu til þess, að þú skulir
sjúkur vera. Þér finnast forlögin
leggjast á þig þung og miskunnar-
laus. Og svo ferðu heim aftur og
tekur til að eta eins og áður. Eða er
þetta ekki það, sem þú æfinlega
gjörir?
En hefirðu nokkurntima heyrt
getið um mennina, sem fasta? Eða
þá, sem lifa með sparsemd, við skyn
samlegt matarhæfi? Eða þá, sem á
hverjum degi hafa góða hreyfingu
eða látlausar æfingar? Hefir þú
nokkurntíma heyrt getið um menn
cr aldrei geta heilir haldist eða á fót
um verið i fullu fjöri, nema þeir
lifi stranglega eftir lögum náttúr-
unnar? Líklega hefir þú heyrt um
þá getið, en þú ert kanske sann-
færður um að þeir séu allir erki-
flón og fáráðlingar, — “cranks" á
ensku máli.
Vildir þú fara að líkjast þeim, —
hegða þér og hugsa eins og þeir?
Nei, nei, vissulega ekki! Hvað yrði
um veizlurnar: miðdagsveizlurnar,
kveldveizlurnar, klúbbveizlurnar, —
hvernig ættir þú að geta slept þeim
og setið heima?
Það er til lítið mánaðarblað, sem
kallast Physical Ciilture. Hefir þú
nokkurntíma séð það, nokkurntima
lesið grein í því? Eg get sagt þér,
að hvert eitt einasta hefti þess getur
frætt þig meira um heilsu þina og
vellíðan, en allar þær bælcur til
samans, sem þú hefir lesið á æfi
þinni. Og eg veit vel uin hvað eg
tala.
Þú veizt sjálfur ekki hvað lifið er.
Þú hefir hvorki reynslu né hug-
mynd um það, hvað það er eð lifa,
án þess að svæfa þig með einhverju,
— bjór eða brennivini, eða tóbaki,
eða kaffi, eða tei, eða cocoa, — með
einhverju, sem æsir eða deifir til-
finningar þínar. Þú veizt ekki hvað
það er, að standa undir beru lofti
neð ekkert innan rifja annað en vatn
og heilsusama fæðu og vera glaður
og ánægður yfir lífinu og sjálfum
þér. Að líta upp til himins og finna
að þú ert einn af skepnum skapara
himins og jarðar, og að vera svo
glaður yfir lifinu, að þú fleygir þér
flötum til jarðar, breiðir út hendur |
þínar og faðmar móður þína og
kyssir hina beru jörð í ofunnagni
gleði þinnar og tilfinninga.
Þú veizt ekki, hvað það er að lifa
þessu lifi.með þessum tilfinningum.
Líf þitt er alt annað. Þú þarft að
styrkja þig með einhverju, sem opn-
ar augun á morgnana, og einhverju,
scm lokar þeim á kveldin, — duft
og pillur um miðjan dag. Eitthvað
til þess að vekja þig og halda þér
vakandi á daginn, og eitthvað til
þess að svæfa þig þegar þú þarft
að sofa. Eitthvað til þess að styrkja
þig. Þú þarft eitt meðalið við þessu
og annað við hinu. Þú þarfnast
svo óendanlega margra hluta.— En
hreint vatn og hreina óbreytta, ein-
falda fæðu — þessa hluti geta ræfl-
arnir haft, sem ekki eiga á öðru
völ!
Þú ert gallsjúkur, lifrarveikur?
Eg hefi ruslkönnu eða réttara stamp
í garðinum á bak við húsið mitt og
hefi hana í cements-gryfju, sem eg
lét steypa fyrir hana og lok yfir,
sem fellur vel. 1 ruslkönnu þessa
er fleygt öllum úrgangi matar, og
verður kannan fljótt ógeðsleg, þeg-
ar búið er að fylla hana. Hún er
full af súru, ólgandi efni.
Hún er einlægt gallsjúk, kannan
sú. Alveg eins og þú ert , vinur
minn og vina, — sjúk af sömu á-
stæðum og þú. Hún er full af súr-
um, ólgandi efnum.
En úr botni grafar þessarar ligg-
ur pipa ein út í rennuna. Og oft er
það, að eg set vatnsslönguna á
könnu þessa og gröfina og læt
vatnsstrauminn leika á þeim, marg-
ar tunnur af vatni, þangað til alt
er þvegið út og komið í rennuna, —
hver einasta ögn af ólyfjan þessari.
Og þá amar engin gallsýki könn-
unni í tvo eða þrjá daga á eftir.
Eg vildi eg gæti læknað þig á
sama hátt og könnuna, vinur minn.
Eg vildi eg gæti látið vatnsstraum-
inn leika á lifrinni þinni, um mag-
ann að innan og þarmana, og hreins
að þaðan öll óhreinindi eins og úr
ruslkönnunni minni. Þá skyldir þú
verða laus við gallsýki og lifrar-
veiki um stund. Þetta er lækning,
sem þú ert i þörfum fyrir.
Ef að þú svo gætir stilt þig um,
oð neyta nokkurrar fæðu í fáeina
daga á eftir, þá myndir þú fá aftur
eðlilega matarlyst. Þú myndir geta
etið vanalega, óbreytta fæðu. Þú
myndir ekki þurfa æsandi drykki á
undan máltið, eða styrkjandi drykki
á eftir. Þú inyndir verða feginn,
að fá að borða, hvað sem fyrir
höndum væri, og eta með betri lyst
cr nokurntíma áður. Eg er viss
uin það.
Og ef að eg gæti komið þér svo
langt áleiðis, þa myndi eg fá þér
þriðja heftið af Macfaddens Encyc-
lopedia. Eg vildi reyna að hamra
það inn í höfuð þitt, að sú bók ætti
að vera þér sem biblían, eða heilög
ritning. Og hvern einasta dag ætt-
ir þú að lesa einn kapítula i henni,
og það er ekki nóg að lesa hana, —
þú verður að breyta eftir þvi, sem
hún segir þér. Þá þarftu aldrei að
verða gallsjúkur eða lifrarveikur
(bilious).
Menn þeir og konur, sem sneru
sér frá þér, þegar þú komst nærri
þeim svo að þeir fundu remmuna i
andardrætti þínuin, mundu ekki
gjöra það lengur. Þeir mundu nú
sækjast eftir að tala við þig. Hinn
hreini og fagri yfirlitur þinn mundi í
draga þá að þér; nú væri enga ó- [
lykt að fælast, enga andremmu.
Væri það ekki skemtilegt? Hvað
núkið vildir þú ekki gefa til þess,
að vera breyttur orðinn frá því sem
þú ert nú og vera heill heilsu.
hreinn að innan sem utan, með
fagran og blómlegan hörundslit!
Vist veit eg, að inargir aðrir en
sælkerar og inatmenn fá þessa veiki
og verða gallsjúkir og lifrarveikir.
Og það eru einkum þeir menn, sem
mikið sitja og vinna við skrifstofu-
störf eða hvaða verk, sem útheimtir
íniklar setur.
Hcilsa lifrarinnar er svo ákaflega
mikið komin undir hreyfingu og
starfsemi. Lifrin er stór og mikil á
alla vegu. Og líffæri það hefir enga
vöðva, eins og maginn og þarmarn-
ir. Hreyfing lifrarinnar hlýtur því
tingöngu að stafa af hreyfingurm
likamans, því sjálf getur hún ekki
rótað sér. Og þó er hreyfing blóðs-
ins, slagæðanna, blóðæðanna, lymp-
vatnsins i lifrinni koinið undir
hreyfingum hennar.
Ef að maður einn situr allan dag-
inn í vissum stellingum, þá hlýtur
lifrin að liða við það, af þvi að hún
hefir þá enga hreyfingu. Þó að
þc-ssi maður neyti hinnar réttu fæðu
og sé sparneytinn maður, þá getur
liann orðið veikur einmitt fyrir
þetta hreyfingarleysi.
Það af blóðinu, sem kemur til
lifrarinnar, er alt i góðu lagi. Þegar
er.gin hreyfing og ekkert rót er á
lifrinni, þá liggur gallið kyrt í gall-
pípunum og nokkuð af þvi drekkur
blóðið i sig og verður af þvi sýki
sú, er gula (jaundice) nefnist. En
gallið verður þykkra ög þykkra,
jiangað til það loksins stýflast i pip-
unum. Og þegar svo er komið, þá
myndast af þvi yallsteinar. Ctg þvag-
ið verður þykk kvoða af þessum
sandi og verður af regluleg gallsótt
(bilious colic).
Lifrin þarf að hafa hreyfingu,
svo að þetta komi ekki fyrir. —
Þú veizt óefað, vinur minn, hvar
lifrin er i líkama þínum. Legðu
læknað þetta, — og það er vatn og
likamsæfingar og einföld, ókrydduð
iæða, einkum sú, er nokkurn tölu-
verðan úrgang hefir.
En nú ætla eg aS segja yður
ineira um lifrina. Mér stendur al-
veg á sama, hvort þér lesið það
cða ekki. Ef að þér gjörið það, sem
eg hér hefi sagt yður, þá þurfið þér
el-ki að lesa meira. En það, sem eg
nú ætla að segja yður, getur átt við
liönd þína yfir hana og hristu hana j hvern og einn, hvort sem hann er
er búinn að borða fulla máltið, —
einkum ef hann drekkur eitthvað
með máltíðinni.
Meistarinn, sem bjó til lifrina,
hefir hlotið að hafa i huga töluna
5, þvi að lifrin er 5 punda þung;
hefir 5 stykki' (lobes), 5 skorur, er
fest með 5 böndum og er natengd 5
upp og niður. Legstu a bakið og
láttu vera hæst undir mjöðmunum
á þér og ligðu svo stundarkorn og
hristu lifrina með báðum höndum.
Earðu gangandi til og frá vinnu
þinni, þó að það séu þrjár eða fjór-
ar milur
Gallsteinar.
Leið þeirra eða ganga um gall-
pípurnar vcldur sýki þeirra, sem
gallsótt (bilious colic) er kallað.
Það er kvalafullur sjúkdóinur og
hafir þú einu sinni séð mann þjáð-
an af sýki þeirri, þá gleymist það
se!n ’ ... . liffærum öðruin. Hún hefir ö nns-
Lg var einu sinni sóttur til manns munan^j blóðker, og þarf 5 sortir
sem þjáður var af þessu og eru L.j gaiipípUm til þess gð flytja gallið
mörg ár liðin síðan. Áður en eg gat fr^ iifrar.cellunuin til þarmanna.
komist þangað, hafði sjúklingnum1
verið gefin bifur olía (castor oil),
ao því er menn
var það nú ekki, heldur vanaleg lin-
seed oi-1. Honum hafði verið gefin
olían i spónatali, einn spónninn á
eftir öðrum, þangað til hann var
búinn að taka inn fast að pela af
þessu. Hann hafði verið að bylt-
ast um í rúminU og kastaðist á ýms-
ar hliðar og hélt um síðuna fast báð-
vin höndum, þar sem lifrin var und-
ir. Þeir, sem hjá honum voru,
höfðu verið að hjálpa honum og
hnoðuðu hann og nudduðu, þar
sem sársaukinn var, og einlægt tók
hann spón og spón af oliunni.
Þegar eg kom, voru kvalirnar sem
mestar. En alt í einu, áður en eg
gæti nokkuð að gjört, brá svo und-
arlega við, að kvalirnar hurfu. Eg
hélt í fyrstu, að gallpipan hefði
sprungið, og mundi úr þessu verða
megnasta lifliimnubólga; en ekk-
ert varð úr þvi. Hann var orðinn al
bata. Og eg skildi ekkert i, hvernig
þetta hafði skeð. Lét eg nú vand-
loga gæta þess, sem niður af honum
gekk, og næsta dag var stórmikill
gallsteinn í þvaginu.
Eg fór svo að hugsa um þetta, og
sá þá, að af hendingu höfðu þeir
þarna haft hina réttu og einu lækn-
ir.ga-aðferð. Þessar stöðugu hreyf-
ingar og núningurinn á siðunni, þar
sem lifrin var undir, höfðu komið
oliunni, sem komin var niður í
þarmana, inn i gallpipurnar; en
hún mýkti pípurnar, svo að steinn-
inn, sem kvölunum olli, gat léttara
komist áfram.
Síðan hefi eg aldrei haft önnur
meðul við gallsýki, en olíu (sweet
oil) og niining. Samt vita menn nú
að paraffín olía er bezt við þessu,
því að hún hefir aldrei neinar illar
afleiðingar og er bragðbetri en hin
olian sem fyr var nefnd. Hálfan
pela til pela getur hver maður tek-
ið, án þess að verða meint af. Og
sem blóðæðarnar færa henni og
breytir þeim i sölt, og sendir þau
síðan til nýrnanna, skinnsins,
lungnanna eða þarmanna, og þaðan
fara þau skemstu leið út úr likam-
aupm. Eitt af söltum þeim, sem
lifrin býr til úr eiturefnum þeim,
sem flögra um líkamann, er kallað
urea. Þetta salt sendir lifrin til
nýrnanna og þau senda það svo út
frá sér.
Vér sjáum þá, að einlægt gengur
sífeldur straumur af ótal vökvum í
gegnum lifrina. Blóðæðastraumur-
inn, slagaæðastraunnirinn, gallið og
lymphan. Lifrinni hættir þvi mjög
við að stýflast. Og eiginlega stýflast
hún eða fyllist eftir hverja máltið.
gallsjúkur eða ekki, og mun auk
jiess að von minni verja margan
manninn frá þvi, að verða gall-
sjúkur.
Lifrin er hinn stærsti og þyngsti
kirtill líkama mannsins. Hún er ... , _
fimm pund að þvngd, þegar maður! menn þvi eta >fir sig styflast
hun að meira eða minna leyti; hún
getur ekki komið frá sér fæðu
þeirri og efnum, sem að henni ber-
ast. Ef að vins og áfengra drykkja
er neytt með máltiðinni, verður
stýfla þessi miklu lengri en ella.
Lifrarbiiar verða fullir og geta ekki
starfað. Afleiðingin af þessu hvort-
tveggja: ofáti og ofdrykkju, er því
sú, að lifrin er einlægt stýfluð; í-
| búar hennar og verkamenn eru þá
I annaðhvort sífullir eða staðuppgefn-
' ir eða hvorutveggja. Og við það
w»./ i úifrin er verksmiðja stór og mik- [ hætta öll verk næringarfæranna, —
ætluðu Revndar * ® hverjum degi til þetta frá I þau stýflast líka og maðurinn verð-
20 til 50 únzum af galli. j ur fársjúkur.
Gallið er búið til úr efni, sem j Mér kemur ekki til hugar (segir
blóðæðarnar og slagæðarnar flytja Carr), að telja upp alla sjúkdóma
til lifrarinnar. Hvert einasta líffæri j lifrarinnar, heldur aðeins tala um
mannsins og lifrin eins, nærist af þessa stýflu, þegar of mikið berst
blóði því, sem slagæðarnar flytja.
En svo taka blóðæðarnar við rusl-
inu öllu, — likum hinna dauðu —
og flytja það burtu.
Þetta er blóðrensli það, sem öll
önnur liffæri og partar líkamans
Jiurfa að fá til þess að geta lifað. —
En lifrin nefir að auk sérstaka teg-
und æða, sem flytja henni kynstur
öll af blóðkornum, hlaðin nærandi
efnum. Hin stærsta
er kölluð vena porta.
Þessi æð hefir upptök sín i slím-
himnunum innan á maganum og
innan í öllum þörmunum. Það eru
margar milliónir smáæða um alla
þarmana og magann, sem eru upp-
tök æðar Jiessarar. Þær renna sam-
an eins og smálækir i stærri og
stærri æðar, þangað til loksins, að
alt fellur i eina elfu, porf-æðina, eða
vena porta. En þegar æð sú kemur
í lifrina, þá kvíslast hún aftur og
aftur, þangað til straumarnir eru
orðnir svo margir, að hver ein af
millíónum cellanna í lifrinni hefir
fengið sinn skamt af blóðinu, sem
flytur með sér efni þau, sem Jiað
liefir tekið úr fæðunni, þegar vélar
þær hinar ótal mörgu, sem intestin-
al villi eru nefndar, hafa breytt fæð-
unni og ummyndað hana.
Öll línsterkja, sykur og kolahy-
dröt, nema olia, kemur beina leið
til lifrarinnar. Sumt af efnum þess-
um kemur til lifrarinnar, sem lím-
kend sykurkvoða (glucose). Komi
meira af Jjessu efni, en lifrin getur
ráðið við eða haft brúk fyrir, þá
yrði hún að breyta því aftur í sykur
glycogen, óuppleysanlegt efni, þeg-
ar lifrin skilur við það. Það færi
út í blóðið, en blóðið hefir þá ekk-
hafi sjúklingurinn nægilega hreyf- ert með það að gjöra; getur ekki
irgu og sé vel nuddaður, þá mun
hann í flestum tilfellum losna við
gallsteininn.
En alt þetta: gallsteinar, gallsýki,
gula og óhreinindi i þvaginu, sem
gjörir það gulleitt eða hvítt eða
múrsteinslitað, — alt Jíetta bendir á,
uð lifrin hafi meiri starfa við fæðu
mannsins, en hún geti af komið, og
tekið á móti því, og þá verður af
þvi sjúkleiki — sykursótt (diabet-
es), og er það vondur sjúkdómur og
hættulegur. En lifrin er eins konar
forðabúr, og getur geymt svo og svo
mikinn sykurforða og úthlutar blóð-
inu svo og svo miklu af honum eftir
Jjví, sem líkaminn þarf hans með.
Sýki sú, sem diabetes kallast,
]ió um leið of litla hreyfingu. Og i j kemur Jiá af Jjví, að lifrin getur ekki
bók þessari, er eg gat um (Physical j geymt alt það sykur eða glucose,
C.ulture), er talað um alt, sem getur
Frú Kokovtseva, hin hugprúða skjaldmey.
scm portæðin færir henni. En þá
fer glucose Jietta, sem umfram er,
inn í lifraræðína og berst þá með
að lifrinni og hún hættir að vinna,
og svo um þann hlut, sem gallið á í
Jiessu.
Stýfla lifrarinnar (congestion of
the liver) er tvennskonar.
önnur er, þegar lífæðin stýflast
(hepatic vein) og kemur það annað-
bvort af þrýstingi utan að, eða bein-
línis stýflu i æðinni, er hún kemur
úr lifrinni. Þannig getur lijartveiki
þessara æða|orsakað þessa stýflu; blóðið getur
ekki runnið nógu mikið frá lifr-
inni.
Hin önnur stýfla stafar vanalega
af ofáti eða röngu matarhæfi, og er
sú tegundin miklu tíðari. Og má
telja það, að hér í Ameríku stafi
nær öll lifrarveiki af þessu.
En sé lifrin stýfluð, þá er maður-
inn orðinn gallsjúkur um leið. Lifr-
in getur ekki með nokkru móti kom-
ið frá sér því, sem að henni berst.
Og þá er allur likami mannsins
sjúkur.
Vanaleg lækning við þessu er
hreinsun. Þetta hjálpar í bráð. —
Eitrið í meðalinu verkar á lifrina,
og knýr hana til starfa og vökvar
ganga út frá henni út í þarmana.
F.n þetta er skaðlegt fyrir manninn.
í staðinn fyrir að taka hreinsunar-
lyf, hefði maðurinn átt að breyta
um matarhæfi og fasta. Nærast ekki
á öðru en vatni og súruin ávöxtum.
Þetta læknar allar stýflur í lifrinni
á miklu skynsamari hátt, en nokk-
urt lyf eða sölt eða pillur.
Gömlu læknunum kom þetta ald-
rei til hugar. Þeir höfðu ekki hug-
mynd um, að þeir gætu bætt mann-
irum sjúkdóm þenna með föstu eða
réttu matarhæfi, og ætluðu slíkt
fyrir neðan sig. Og enn Jiann dag í
dag er mörgum læknum Jiannig far-
ið: þeim hættir svo til, að gefa
sjúklingunuin eitthvað á glasi eða
flöskum, einhverja dropa eða pill-
urnar góðu, sem eru allra meina
bót.
Fastan getur læknað Jietta i flest-
um eða öllum tilfellum, og þess
vcgna eru sjóferðir svo góðar og
happadrjúgar gallsjúkuni mönnum.
Það er að segja, þegar Jieir eru sjó-
veikir. Sjóveikin og ógleðin og lyst-
arleysið knýr Jiá til að fasta. Og þó
að sjúklingurinn taki til að eta yfir
sig aftur, Jiegar honum er batnað,
kanske í fleiri mánuði.
Coiumb;a Grain
Co„ Limlted
140-44 Grain Exchange Bldg.
WINNIPEG
TAKID EFTIR!
Vér kaupum hveiti og aðra
kornvöru, yefum hæsta verð og
ibyrgjumst áreiðanlcy viðskifti
Skrifaðu eftir u jplýsingum.
Frú Kokotseva var nýlega veittur
Hún er ofursti, (Oolonel) og stýrir
hefur tvlsvar sœrzt.
St. George krossinn fyrir hugprýtil slna.
6ta. kosakka flokknum frá Ural. Hún
blóðinu út um allan líkamann í svo j hefir þó fastan góð álirif á hann
stórum skömtum, að maðurinn verð-
ur sjúkur af sykursótt (diabetes).
Brennivín og vinandi allur hefir
mikil áhrif á lifrina og Jiað tafar-
laust, Jiví vínandinn fer inn á port-
æðina og kemur óbreyttur inn í
lifrina.
En lifrin er ekki einungis geyinslu-
staður, með mörgum og margbreytt-
um forðabúrum, heldur einnig verk
smiðja, og tekur hún efnin, sem
lienni berast með blóðinu og breyt-
ir þeim í sölt og sýrur, en hvoru-
tveggja söltin og sýrurnar taka gall-
pípurnar og flytja inn i þarmana.
Gallið er til margra hluta nytsamt
í þörmunum og skilja menn Jiað þó I
ekki fyllilega ennþá. Eitt af því,
sem það gjörir þar, er að varna ]
rotnun og ýldu. Það eykur allar
lireyfingar innýflanna, og varnar
stýflu í þörmunUm. Það mýkir og j
leysir upp fæðuna og býr hana und-
ir breytinguna, er hún verður fyrir,
Jicgar þessir ótölulegu intestinal j
villi taka móti henni og breyta
henni i mjólkurkenda kvoðu, sem
svo rennur i mjólkuræðarnar (lac- j
| toals). Margt annað starf hefir lifr-
in og einlægt verða menn varir við j
ný og ný hlutverk hennar. En það
er áreiðanlegt, að gallið er svo nauð- j
synlegt fyrir líkamann, að án þess I
dæji maðurinn óðara.
Lifrin er einnig ruslastofa og lik-
brenslustaður (garbage disp'osal
plant). Með öðrum orðum: hún
tekur við öllum líkunum hinna út-
j slitnu og dauðu cella og cellu parta,
TELEPHONE MAIN 3508