Heimskringla - 17.08.1916, Blaðsíða 7

V
WINNIPEG, 17. AGÚST 1916
HEIMSKRINGLA.
7.
Hver veldur?
Hvaða þjóð eða stjórn er sérstak-
lega rétt að ásaka fyrir Ev-
rópu stríðið?
Yið því er að eins eitt fullnægj-
andi svar: Það er'sú þjóð og stjórn
sem hefði getað afstýrt því.
Af því að þýzka þjóðin hafði búið
sig undir þetta stríð í inörg ár á öll-
um upphugsanlegum hliðum, og
hafði þar af leiðandi yfirburði á
flestum sviðum herskaparins, mið-
að við aðrar þjóðir, sem taka þátt í
þvf, og af því að hún hefir alið upp
ungmenni sín , í langa undanfar-
andi tíð, í herskaparhugsun, kent
þeim verklega hermensku og inn-
rætt hjá þeim virðingu fyrir her-
mannsstöðunni, þjóðarstolt og
blinda föðurlandsást. En þar á móti
virðingarieysi og tortrygni til ann-
ara þjóða. Og af því að þekking
liennar er viðurkend á hæsta stigi,
og þar með að hún notar alt sitt
vit til að framleiða þau öfl og efni,
sem vaidið geta mestri eyðilegging.
Og af því ennfremur, að hún byrj-
aði ásókninat og hefir verið ásækj-
andinn í stríðinu að þessu. — I>á
sýnist að öilu þessu yfirveguðu full-
komlega ljóst, að hún hafði öll ráð
í hendi til að afstýra því. Á henni,
eða réttara hinum stjórnandi hluta
hennar, hvílir því öll ábyrgðin, og
að alt stríðið með afleiðingum þess
verður að reiknast henni til syndar.
Jafnvel þó að þýzku þjóðinni væri
reiknað það til afsökunar, að hana
hafi vantað vit til að stjórna rétt
sinni miklu þekkingu, — því þekk-
ing án þess að kunna að nota liana
rétt getur orðið að skaðlegustu
heimsku, og þó að heimska hafi
valdið striðinu, — þá rýrir það ei
ábyrgð þess, sem valdur var að því.
Bæði beinlínis og óbeinlínis hafa
þýzkir rithöfundar látið það f
ljós, að þjóðin áliti -sig réttkjörna
leiðtoga og stjórnara mannkynsins,
vegna andiegra og líkamlegra yfir-
burða sinna. En menningar sam-
ræmið sézt í því, að í staðinn fyrir
að leiða og kenna á friðsamlegan
hátt, þá leggur hún sjálfa sig ó
höggstokkinn og lætur drepa allan
kjarnann úr sjálfri sér. . ^
Getur ósamræmið og fávizkan
komist öllu lægra, í stjórn og fram-
kvæmdum mannkynsins ó sjálfu
sér?
Framtíðin mun saka þýzku þjóð-
ina fyrir þetta stríð, og dæma hana
fyrir allar hennar lymskulegu dráps
og eyðileggingar aðferðir. Og það er
vissulega sorglegt, að þjóð méð jafn-
mikilli þekkingu, jafn fjölhæf og
hraust, skuli hafa lent í þessum ó-
sköpum; skuli hafa áunnið sér að
verða að þoia hinn voðalega fram-
tíðardóm, — jafnvel hvojt hún sigr-
ar í þessu stríði eða ekki.
En það er ekki of seint enn þá fyr-
ir þýzku þjóðina, að bjarga sjálfri
sér og bjarga virðing sinni; En til
þess er að eins einn vegur og hann
er: Að bjóða heiminum að leggja
niður vopn og hætta öllum herskap
með þvf skilyrði, að allur lieimur-
inn gjöri það sama. Jafn athugul
þjóð hlýtur nú að vera búin að
iæra af reynslunni, og sjá nú hina
óútmálanlegu heimsku, sem í her-
skapnum er fólgin. Hún hlýtur nú
að vera búin að sjá sína eigin'villu.
Og þar af leiðandi væri það henni
stór sæmd, að fara nú að kenna
frið, í staðinn fyrir stríð. Og liún
ætti að gjöra sína friðarskilmála
eins aðgengilega og unt er, fyrir all-
ar þjóðir, jafnt smóar og stórár. —
Hún ætti að gjöra þá til að tryggja
framtíðar frið og eining mannkyns-
ins.
Þessi skilyrði virðast æskileg:
1. Að allir menn og konur í her-
skapar löndunum fái hin sömu
mannréttindi.
2. Að allar þær þjóðir, sem her-
numdu löndin byggja, kjósi
sjálfar sína stjórn og stjórn-
endur,
3. Að allar herkostnaðar skuldir
falli niður.
4. Að allur hefmurinn verði eitt
stjórnmálafélag, sem hafi sam-
eiginlegt heimsþing og sameigin-
legan löggæzluflota, til að gæta
• og vernda réttlæti og heilbrigða
þroskwn mannkynsins.
Með því að þýzka þjóðin bjóði
fram þessu Jika friðarkosti, og ef
það yrði byrjun að heimsfriði, sem
það hlyti að verða, myndu glæpir
herskaparins gleym^t og þjóðin
ávinna sér ódauðlega sæmd, sem
framtíðarsagan mundi halda á lofti
um ókomnar aldir.
Þýzka þjóðin ætti að vita mjög vel
aö menningar framþróun heimsins
er á hraðri leið að heimsfriðar tak-
markinu, og að hún getur ekki á
móti því staðið til lengdar, þó hún
vildi. Því notar hún nú ekki gefið
tækifæri til að verða fyrsta þjóð
heimsins til að leggja niður vopnin
og leggja fram öfl sín og vit og vilja
til að hjáépa þessari heimsfriðar-
lireyfingu áfram og hjálpa sinni eig-
in sæmd? Hún ætti að vita, að sið-
leysi og dýrsleg grimd verður að
eins upprætt úr manneðlinu með
vinsamlegum óhrifum og heilbrigðri
þekking, en aldrei með líkamlegu
ofbeldi.
Það er ótrúlegt, að nokkur vald-
hafi á Þýzkalandi sé svo andlega ó-
þroskaður eða fávís og grimmur, að
hann viiji fórna ódauðlegum heiðri
þjóðar sinnar, og velferð mann-
kynsheildarinnar íyrir ímyndaða
persónulega hagsmuni handa sjálf-
um sér og fyrir persónulegt vald yf-
ir öðrum mönnum, sem hann veit
að hann verður að yfirgefa ínpan
lítils tfma, og sem að eins skilur
honum eftir persónulega smánai-
endurminningu.
Ritað í janúar 1916.
Þorgnýr.
Það gleður oss að vera í flestum at-
riðum samþykkir góðum og göml-
um vini vorum, sem vér um langa
tíð höfum metið meira en flesta
aðra.—Ritstj.
Svar til J. Frímanns.
Herra ritstjóri Heimskringlu!
Eg vildi mælast til þess, að þú
léðir eftirfylgjandi fáum línum rúm í
blaðinu, því að það eru að eins fáar
athugasemdir við síðustu grein J.
Frímanns um þaö “Hvert stefnir?’’
Ef ]>að væri ekki fyrir það ólit
greinarhöf. að staðhæfing mfn
]>annig framsett: “Að það þyrfti
sama siðferðislögmálið að ráða
gjörðum heilla þjóða gagnvart hver
annari, sem nú ræður gjöröum ein-
staklinganna” o. s. frv., — væri bull
út í blóinn, l>á væri eg ekki að hafa
fyrir því, að senda þessar línur til
birtingar í blaðinu. En eins og er
vildi eg benda J. Frímann á, að at-
huga sögu einhverrar l)eirrar ])jóð-
ar sem nú er talin á háu menning-
arstigi og myndi hann óhjákvæmi-
lega komast að þeirri niðurstöðu,
að þeirrar þjóðar menning á
bernskusekeiði var ekki fullkomn-
ari en svo, að hnefarétturinn var
hæstiréttur; en nú — jafnvel þó ,1.
Frímann staðhæfi, að stórgáfaðir
menn og beztu vipir beiti þeim rétti
enn —, þó er það ekki í raun og
veru lagalega ieyfilegt fyrir tvo eða
fleii'i einstaklinga, að útkljá missátt
sína með því aö berja hver ó öðrum.
Nú skilst mér að stríð með blóðs-
nthellingum milli tveggja eða fleiri
þjóðfélaga, sé að eins leifar þeirrar
villimannlegu aðferðar, að ióta
hnefaréttinn gilda sem hæstarétt;
að stríð sé í fáum orðum sagt lög-1
heigað morð og löghelgaður þjófn-
aður. En fyrst menningin er þó
komin svo langt, að einstaklingur-
inn innan vébanda síns éigin þjóð-i
félags eða borgari hvers þjóðfélags, I
sem hann kann að vera, hefir ekki
lagaleyfi til að myrða né stela, þvíj
mætti þá ekki koma á þannig mill-
um þjóða samningum um, að engin
þjóð eða stjórn hennar væri, eins og
nú ó sér stað, réttlætt í þvf, að
fremja þannig glæp gagnvart ann-
ari þjóð sér minni máttar?
Eg þykist lesa ])að á milli línanna
hjá þér, herra Frímannt að þú álítir
að Englendingar séu “alveldisins
útvalin” ]>jóð til að útbreiða og við-
halda menningu alls heimsins og að
útbreiðsla enskrar tungu sýni það
bezt, hvert stefnir. En þú gleymir
því, að eitthvað svipað hefir verið á
stefnuskrá stjórnmálamanna ýmsra
þjóða á öllum tímum; en sagan
sýnir, að sú von þelrra hefir iátið
sér til skammar verða; því engin sú
þjóð hefir stofnað eitt heimsveldi
eða sameinað allar þjóðir undir eina
stjórn; en svo er það nú kanske fyr-
ir þaðt að engin þjóð hefir ótt J.
Frímann til að vinna í þá átt, að
gjöra ])á von að virkileika. Eng-
lendingar aftur á móti með þig í
fararbroddi, láta ekki fyr staðar
numið, en þeir eru búnir að koma
Þjóðverjum svo á kné, að þeir, Þjóð-
verjarnir, verði fegnir að sæta
hvaða kjörum, sem bjóðast, og það
jafnvel, ]>ó að þau neyði þá til að
breyta um móðurmálið. Og svo er
að byrja á Rússanum, því hann er
mannmargur og viðsjárverður, og
myndi margur segja, að þar væri
meiri þörf á brezkri menningut en
á meðal Þjóðverja.
Þessi útbreiðsla menningarinnar
er nú ■samt ekki nema hugsjón enn
]>á, og hefir ekki verið lesin á “tím-
ans spjaldi” nema af J. Frímann, og
fáumjiðrum, sem framar standa
samtfð sinni í þeirri gáfu að sjó
ofsjónir. En sízt er að neita því, að
vitur maður ert þú, Frímann; því
að þrátt fyrir þaðt þó sálarfræðin
sé enn í bernsku sinni og engin
mannssál hafi enn komist í beint
samband við aiheimssálina,'— það
er raunar ekki einu sinni vísinda-
lega sannað, að alheimssál sé virki-
legleiki —, þá virðist þú og Guð
vera allgóðir kunningjar; og stafar
þó sá kunningskapur varla af því,
að Alfaðirinn vilji bæta þér upp
fyrir það, sem þjóðernið hefir svift
]>igt að eigin sögn, nefnilega and-
legri uppfræðslu, — heldur er hitt
mér skiljanlegra, að þessi ofsjóna-
gáfa þín ó loftfari hafi leitt þig í all-
án skilning um ráðstafanir alveld-
isins okkur jarðarbúum viðvíkj-
andi.
Eg vil annars alvarlega vara þig
við loftsiglingunum fyrirheitnu, —
svona út í bláinn; því eg óttast af-1
leiðingarnar, ef þú tækir þér túr inn!
fyrir landamæri þeirra þjóða, sem
ekki hafa gjört nám enskrar tungu
að menningar spursmáli hjá sért —
og jafnvel þó að ferðinni væri heit-
ið á meðal þeirra þjóða, þar sem þú
gætir gjört þig skiljanlegan. — Eg
hugsa mér þig til dæmis kominn til
íslands, því næst sem þakinn “app-
elsínu berki og banana hýði”, sem
héngi í flyksum utan á þér, og mér
er næst að halda, að þú kynnir að
verða fyrir þeim óþægindum tað
verða að athlægi, einkanlega á með-
al þeirra smómenna, sem ekki sjá
heiður sinn í því, að veita frægð og
stórfé slíkum stórmennum, sem þú
ert.
Jóhanna Ingimundardóttir.
Æfiminning.
Hinn 21. maí síðastl. andaðist að
heimili sínu, Hjallalandi í Húna-
vatnssýslu, bændaöldungurinn Jó-
SEF EINARSSON. Hann var fædd-
ur á Svínavatni í Svínavatnshreppi
árið 1838 og ólst þar upp hjá for-
eldrum sínum til 8 ára aldurs; ]>á
fluttist hann að Hnausum til föð-
grímsdóttur, og átti hún, er þau
byrjuðu búskap, nokkurn part í
jörðinni, en þar fyrir utan voru efn-
in lítil. Þann hluta jarðarinnar, sem
Jósef ekki fékk með Guðrúnu,
keypti hann bráðlega og eftir þvf
sem þá gjörðist fyrir mjiTg hátt verð.
Hann vildi, eftir þvf sem liann sjálf-
ur sagði, heldur hafa ráð á öllu kot-
inu. Næstu árin þar á eftir byrjaði
Jósef á stórfeldum jarða- og húsa-
bótum. Bygði stórt og mjög traust-
bygt íbúðarhús úr timbri, og var
sjaldgæf svo góð og vönduð bygging
á bændabýlum á þeim árum. öll
peningshús bygði hann upp og hey- (
hlöðu við hvert. Túnið bætti hann j
og jók mjög og gjörði grjótgarð í
kringum það.
Meðan Jósef sól. stóð í öllum þess-'
um framkvæindum hugðu margir|
hinir gætnari menn, að hann aldrei |
mundi geta lokið við kostnað þann,
sem af þessu leiddi; en svo var þó
eigi; en það hafði hann einu sinni
sagt góðvini sfnum, að sér hefði
stundum fundist “þungt fyrir fæti”
m,eðan á þessum byggingum stóð og
fyrst þar á eftir. 8 árum áður Jósef
lézt, fékk hann einkadóttur sinni, [
JórUnni, búið i hendur, en þó munj
gamli maðurinn liafa ráðið aðaliega [
áfram á heimilinu.
Gestrisinn maður var Jósef og
hjálpsamur, og þeim, sem þessar [
linur skrifar, er kunnugt um, að oft [
hjálpaði hann mönnum, þegar þeim
lá mikið á, án þess almenningurj
vissi um.
Jósef sál. var stór og þrekinn mað-[
ur og karlmenni að burðum og sér- j
iega heilsuiiraustur fram á efri ár. [
Kappsamur var hann og viljafastur,
og þótti mörgum sem honum í sjón
og reynd mundi svipa mikið til forn-[
kappa vorra.
Ef landið um 1870 hefði ótt í
liverri sveit nokkra jafn ötula og á-1
hugasama unga bændur og Jósef
sál. var, þá væri lengra komið fram-
förum í búnaði vorum.
(“Húnvetningur”, í Lögréttu).
Tilkynning.
Hér með gjörist öllum kunnugt,
að sveitarstjórnin í Coldwell sveit
hefir með aukalögum No. 69 ákveðið
að aukalög No. 1, sem viðtekin voru
af skólanefnd Consolidated School
Distriet of Norðurstjarna No. 1216 —
komi til atkvæðagreiðslu gjaldenda
i skólahéraðinu hinn 11. dag sept-
embermánaðar árið 1916, og skulu
atkvæðin greiðast frá því kl. 9 fyrir
hádegi þangað til kl. 5 eftir hódegi
á Norðurstjörnu skólahúsi.
•Þessi aukalög skólanefndar-
manna ætlast til þess, að lán sé tek-
ið, sem nemi fimm þúsundum doll-
ara — $5,000.00 —, þannig að gefin
séu út skuldabréf er borgist árlega
á tuttugu órum og séu rentuber-
andi ...... á ári frá dagsetningu
bréfanna. Rentan greiðist árlega
hinn .... dag ..... á hverju óri.
Lánið er tekið til þess að byggja
skólahús fyrir skólahéraðið.
Oddviti sveitarinnar verður á
skrifstofu sinni að Lundar hinn 1.
dag september mánaðar, til þess að
skipa eða tiltaka menn með og móti
aukalögum þessum eins og lög á-
kveða.
Skrifari og féhirðir sveitarinnar
verður ó skrifstofu sinni að Lundar
hinn 12. dag septembermánaðar ár-
ið 1916, klukkan 2 e. m., til þess að
telja saman atkvæðin, sem greidd
hafa verið með og móti ofangreind-
um aukalöguip.
Dagsett að Lundar P.O. hinn 7.
dag ógústmánaðar 1916.
A. MAGNUSSON,
Sec’y-Treas.
BORÐVIÐUR
SASH, DOORS AND
MOULDINGS.
GISLI GOODMAN
TIXSMIÐIIL
Verkstœ?51:—Hornl Toronto St. og
Notre Dame Ave.
Phont* ll'-imllln
Garry Uiiss (iarry HOO
J. J BILDFELL
PASTEIGX \ S A Ll.
IJnlon Rnnk .*itli. Ploor Xo.
Selur hús og lót5ir, og annað þar aTI
lútandi. Útvegar peningalán o.fl.
l*hone Mnln 2085.
PAUL BJARNASON
FASTEIGNASALI.
Selur elds, lífs, og slysaábyrgTJ og
útvegar peningalán.
WYNYARD, - SASK.
J. J. Swanson H. Q. Hinrikpson
J. J. SWANSON & CO.
FASTEIGNASALAR OG
penlnga mlblar.
Talsiml Maln 2597
Cor. Portage and Garry, Winnlo«g
Graham, Hannesson & McTavish
LðGFRÆÐINGAR.
215—216—217 CURRIE BUILDING
Phone Main 3142 WINSIPEG
Arnl Anderson E. P. Garland
GARLAND & ANDERSON
L0GFR.EÐIN GAR.
Phone Main 1661
101 Electric Railway Chambera.
Talsími: Main 6302.
Dr. J. G. Snidal
TANNLÆKNIR.
urbróður síns, héraðslæknis Jósefs
Skaptasonar, og hjá honum var
liann í 23 ór. Síðustu árin sem bú-
stjóri hjá þessum föðurbróður sín-
um, sem hann kallaði jafnan fóstra
sinn og hafði sérlega miklar mætur
á. Árið 1869 reisti hann bú á Hjalla-
landi með konunni Guðrúnu Þor-
ViS höfum fullkomnar byrgSir
al öllum tegundum.
VerSskrá verSur send hverjum, sem
æskir þess.
THE EMPIRE SASH & DOOR CO., LTD.
Henry Ave. East, Winnipeg, Man., Telephone: Main 2511
614 SOMERSET BLK.
Portage Avenue. WINNIPEG
Dr. G. J. Gislason
PhyMÍeitin nnd Surgeon
Athygli veitt Augna, tíyrna og
Kverka Sjúkdómum. Ásamt
innvortis sjúkdómum og upp-
skurbi.
18 South 3rd St., Grnnd Fori's, N.D.
|
H
N
N
N
M
N
N
M
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
----- KAUPIÐ---
Heimskringlu
NÝTT K0STAB0Ð
Nýir kaupendur að blaðinu, sem senda oss
fyrirfram eins árs andvirði blaðsins, oss að
kostnaðarlausu, mega velja um þRJÁR af
af eftirfylgjandi sögum í kaupbætir :
oylvia Lara
“Hin leyndardómsfullu skjöi” “Ljósvörðurinn ’
“Dolores” “Hver var hún?”
“Jón og Lára” “Forlagaleikurinn”
“Ættareinkennið” “Kynjagull
“Bróðurdóttir amtmannsins ’
-----BORGIÐ---
Heimskringlu
SÉRSTAKT K0STAB0Ð
Hver áskrifandi blaðsins er sendir oss borgun upp
í skuld sína má velja um EINA SÖGUEÓK í kaup-
bætir fyrir hverja $2.00 er hann sendir, TVÆR
SÖGUBÆKUR fyrir hverja $4.00, þRJÁR SÖGU-
BÆKUR fyrir hverja $6.00, og svo framvegis.
Allar borganir sendist oss affallalaust.
Notið tækifœrið. Eignist sögurnar ókeypis
M
N
N
N
N
■M
Dr. J. Stefánsson
401 BOYD BIJILDING
Horni Portage Ave. og Edmonton St.
Stundar eingöngu augna, eyrna,
nef og kverka-sjúkdóma. Er ab hitta
frá kl. 10 til 12 f.h. og kl. 2 til 5 e.h.
Phone: Main 3088.
Heimiii: 105 Olivia St. Tals. G. 2315
M
H
H
N
N
N
N
H
H
N
N
N
N
N
^ ^ •
Vér höfum fullar birgöir hrein- í
ustu lyfja og meTSala. KomltS á
með lyfsebla yfiar hingatS, vér *
gerum meöulin nákvæmlega eftir
ávisan læknisins. Vér stnnum
utansveita pöntunum og seljum
giftingaleyfi.
COLCLEUGH & Cí>. *
Xotr«* Diimc Shcrhrooke 8t».
Phone Qarry 2690—2691
SKOHaBEaKaBBI
A. S. BARDAL
selur líkkiátur og annast um út-
farir. Allur útbúnabur sá besti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarba og legsteina. : :
813 SHERBROOKE ST.
Föone O. 21."2 WI.NXIPEG
N
N|
N
N
N
N
N
N
■N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
M
N
N
N
ÁGRIP AF RFGLUGJöRÐ um
heimilisréttariönd í Canada
og NorSvesturiandinu.
Hver, sem hefir fyrir fjölskyldu ab
Já'ebur karlmaóur eldri en 18 ára, get-
ur tekib heimilisrétt á fjórbung úr
•jection af ótéknu stjórnarlandi í Mani-
toba, Saskatchewan og Alberta. Um-
sækjandi erbur sjálfur ab koma á
landskrifstofu stjórnarinnar, eba und-
Irskrifstofu hennar í þvi hérabi. í um-
boói annars má taka land á öllum
landskrifstofum stjórnarinnar (en ekki
á undir skrifstofum) meö vissum skil-
yröum.
8KYLDIH:—Sex mánaía ábúÖ og
ræktun landsins á hverju af þremur
árum. Landneml má búa meö vissum
skilyröum innan 9 mílna frá heimilis-
réttarlandi sínu, á landi sem ekki er
minna en 80 ekrur. Sæmilegt íveru-
hús veröur aö byggja, aö undanteknu
þegar ábúöarskyldurnar eru fullnægö-
ar innan 9 mílna fjarlægÖ á ööru landi,
eins og fyr er frá greint.
Búpening má hafa á landinu 1
staö ræktunar undir vissum skilyróuui.
í vissum héruöum getur góöur og
efnilegur landnemi fengiö forkaups-
rétt, á fjóröungi sectionar meöfram
’andi sínu. Verö $3.00 fyrir ekru hverja
SKYLDURi—Sex mánat5a ábúö á
hverju hinna næstu þriggja ára eftir
at5 hann hefir unnitS sér inn eignar-
bréf fyrir heimilisréttarlandi sínu, og
auk þess ræktat5 50 ekrur á hinu seinna
iandi. Forkaupsréttarbréf getur land-
nemi fengit5 um leiö og hann tekur
heimilisréttarbréfitS, en þó met5 vissum
skilyrt5um.
Landnemi sem eytt hefur heimilis-
rétti sínum, getur fengit5 heimilisrétt-
arland keypt í Tissum hérut5um. VertJ
$3.00 fyrir hverja ekru. SKYLDUR:—
VertSur at5 sitja á landinu 6 mánut5i af
hverju af þremur næstu árum, rækta
50 ekrur og reisa hús á landinu, sem er
$300.00 virt5i.
W. W. CORYi
Deputy Minister of the Interior.
| Blöti, sem flytja þessa auglýsingu
I leyfislaust fá enga borgun fyrlr.
i