Heimskringla - 24.10.1918, Side 1

UÓMANDI FALLEGAR
SILKIPJÖTLUR
til ati báa til úr rúmábreiðu’- —
“Crazy Patchwork”. — Stórt úrval
aí stórurn silki-afklippum, hentug*
ar í ábreiður, kodda, sessur og fL
—Stór “pakki” á 25p,., fimm fyrir $L
PEOPLE’S SPECIALTIES CO.
Dept 17. P.O. Box 1836
WINNIPEG
XXXIII. ÁR.
WINNIPEG. MANITOBA, 24. OKTóBER 1918
NÚMER 5
Sókn bandamanna heldur áfram
aS bera hinn bezta árangur, bæSi
á Frakklandi og í Belgíu. ÞjóS-
verjar eru enn á undanhaldi á öll-
um orustusvæSunum og hafa nú
getiS, sér alveg nýjan orSstír, aS
þeir séu allra manna fráastir á fæti.
Hefir þetta komiS sér vel fyrir þá
og gert þeim mögulegt aS forSa
sér frá bráSum bana í mörgum til-
fellum. Á sumum svæSunum hafa
beir fariS svo hratt undan, aS
bandamenn hafa átt örSugt meS
aS fylgja þeim svo vel eftir aS
geta komist í skotfæri. Má því
meS sanni segja ÞjóSverja nú eiga
fótum sínum fjör aS launa.
SíSustu viku unnu bandamenn
hvern sigurinn af öSrum og náSu
undir sig stórum svæSum og sum-
um, sem ÞjóSverjar aS líkindum
aldrei hafa ætlaS aS sleppa. Eru
þeir þýzku nú aS heita má hraktir
frá allri Belgíuströndinni. 1 viS-
bót viS Lille, Ostend og Courtrai,
er bandamenn tóku um miSja síS-
ustu viku, hefir hafnarborgin Zee-
brugga veriS tekin, sömuleiSis
Douai, Bruges, Turcoing og ótal
margir smábæir og þorp. ViS aS
tapa Zeebrugge hafa ÞjóSverjar
þó beSiS einna stærstan hnekkir
og úr því var fyrirsjáanlegt aS
þeir yrSu aS hafa sig meS öllu
burt frá Belgíu ströndinni. Kaf-
báta hernaSur þeirra leiS einnig
viS þetta hiS mesta Ijón, því hing-
aS til hefir Zeebrugge veriS ein af
helztu kafbátastöSvum þeirra. —
Margar þúsundir fanga tóku
bandamenn í orustum þessum og
stórar birgSir af vopnum, skotfær-
um og vistum. Gagnstætt venju
sinni gerSu ÞjóSverjar enga til-
raun aS eySileggja borgina Lille
áSur þeir yfirgáfu hana og bæSi
þar og í öSrum borgum, er banda-
menn tóku síSustu viku, var þeim
heilsaS meS mestu fagnaSarlátum
af þeim fáu íbúum, sem þar voru
fyrir.
Þrátt fjrrir þaS þó Foch yfirhers-
höfSingi hafi stýrt sókn banda-
manna af mestu snild, þá hefir
honum ekki enn sem komiS er
hepnast aS vinna þaS, sem kalla
mætti stórvægilegan sigur á nein-
um orustusvæSum. HingaS til hafa
ÞjóSverjar komiS aSal-hersveitum
sínum undan í öllum tilfellum og
þótt þeir hafi beSiS hiS mesta
manntjón, hafa þeir þannig getaS
afstýrt úrslita-ósigri og um leiS
komiS sér örugglega fyrir á nýjum
varnarsvæSum, og því hætt viS
aS stríSiS taki ekki eins bráSan
enda og hin árangursmikla sókn
bandamanna hefir gefiS mörgum
tilefni aS vona. En þó sigur vinn-
ist ekki þetta ár, hafa bandamenn
þó komiS ár sinni þannig fyrir
borS, aS úr þessu hlýtur mótstöSu-
kraftur óvinanna aS fara smá-
þverrandi og þeim aS lokum aS
verSa ómögulegt um alla vörn.
SíSustu fréttir segja Breta sækja
öfluglega gegn borginni Valenci-
ennes og aS fylstu líkur bendi til
aS þeir taki borg þessa þá og
þegar. BæSi í Belgíu og Frakk-
landi virSist sem viSnám ÞjóS-
verja sé töluvert aS eflast, en þrátt
fyrir þaS fara þeir þó halloka énn
þá a öllum svæSumi
Síðasta svar Þjóð-
veija
Skeytin berast nú all-ört á milli
Wilson Bandaríkja forseta og
stjórnenda Þýzkalands. Eftir þvíj
sem lengra líSur virSast þeir síS-|
arnefndu líka verSa ákveSnari í
tilraunum sínum aS koma á vopna-j
hlé og friSi. Af síSasta svari
þeirra aS dæma, er barst í byrjun
vikunnar, eru þeir viljugir aS
leggja mikiS í sölurnar til aS fá
þessu framgengt, eSa aS minsta
kosti viljugir aS lofa miklu. Rúms-
ins vegna getum vér ekki birt svar-
iS í heilu lagi, en aSal innihald
þess er sem fylgir:
ÞjóSverjar tjá sig fúsa, segja
þaS stefnu sína frá því fyrsta, aS
hermálastjórnirnar ráSi um tilhög-
un alla í sambandi viS uppgjöf
hernumdra héraSa og fyrifhugaS
vopnahlé — virkilegt afl og hem-
aSar ástand beggja hliSa sé grund-
völlur allra ráSstafana slíku til
tryggingar.
Þýzka stjórnin mælist til, aS
forsetinn ýti undir tækifæri til þess
hin ýmsu atriSi slíkra samningaj
verSi ákveSin. Lætur í ljós þá:
von, aS hann samþykki enga kröfu
er ósamræmanleg sé sómatilfinn-
ingu þýzkrar þjóSar. Ólöglegum
eSa ómannúSIegum athöfnum frá|
hálfu þýzks sjóhers og landhers;
neitar þýzka stjórnin fastlega. Seg-j
ir meir og minni eySileggingu í
undanhaldi óumflýjanlega og hafi
ÞjóSverjar þar ekki stigiS fram
fyrir viStekin alþjóSa lög.—Þýzki
sjóherinn, þá skipum hafl veriS
sökt,' hafi aldrei af ásettu ráSi.
eySilagt björgunarbáta og þannig'
drekt farþegum hinna söktu skipa.
Fer hún fram á, aS hiS rétta í sam-
bandi viS þetta sé leitt í ljós af
hlutlausri rannsóknarnefnd.
Til þess aS forSast alt, er staSiS
geti í veginum fyrir friSi, segir
þýz'ka stjórnin aS hún hafi sent
þær fyrirskipanir öllum kafbáta-
stjórum, aS sökkva nú engum far-
þegaskipum. AS endingu tilkynn-
ir hún svo, aS grundvallarleg
breyting hafi átt sér staS á stjórn-
arskipulagi Þýzkalands. ÁSur
hafi þjóSin lítiS haft aS segja viS-
komandi friSar og stríSs ályktun-
um, en nú sé þetta gjörbreytt og
ný stjórn mynduS, samkvæmt
vilja þjóSarinnar sjálfrar. — Af
tilkynningu þessari aS dæma, virS-
ist nú sem keisarastjórnin þýzka sé
búin aS skapa spánýtt lýSveldi!
Á yfirborSinu er_ þetta skeyti
þýzku stjórnarinnar full-rýmilegt
og vottar óneitanlega sterkan vilja
aS stofnaS sé til vopnahlés og aS
friSarráSstefnur verSi haldnar.
Hætt er þó viS aS alt annar til-
gangur búi á bak viS þetta, en
bráSur friSur. Vopnahlé myndi
vafalaust hafa í för meS sér mesta
hagnaS fyrir ÞjóSverja, gera þeim
mögulegt aS efla her sinn og koma
sér fyrir á nýjum vamarstöSvum
þar þeir ef til vill yrSu mjög tor-
sóttir. Tillögur þeirra nú eru alls
engar sannanir um aS þeir myndu
ganga aS skilmálum bandamanna,
þegar til kæmi — öllu líklegra þeir
myndu kjósa þann veginn, aS
verjast í síSustu lög. Á meSan
þeir fást eigi til aS viSurkenna aS
þeir séu aS bíSa ósigur, er ekki viS
neinu góSu aS búast. Enn bera
þeir sig borginmannlega og minn-
ast ekki meS einu orSi á skaSa-
bætur, hvorki til Frakklands eSa
Belgíu. Er engu líkara, en slíkt sé
algerlega óviSkomandi málefninu.
Margir munu nú bíSa meS ó-
þreyju eftir svari Wilsons og aS
líkindum gerir næsta svar hans út
um, hvort friSar umleitanir MiS-
veldanna koma aS nokkrum á-
rangri eSa ekki. Wilson kemur nú
fram eins og talsmaSur banda-
þjóSanna allra - og betri tals-
mann en hann gætu þær nú' ekki
fengiS.
------o-----
Almennar fréttir.
CANADA.
KomiS hefir til tals aS fresta
Sigurlánsbréfa sölunni sökum
spönsku veikinnar, sem nú er aS
grípa alt Canada heljartökum. En
viS frekari íhugun hefir þó for-
stöSunefnd stjórnarinnar, er sig-
urlániS hefir meS höndum, kom-
ist aS þeirri niSurstöSu aS þetta
sé ekki nauSsynlegt. Frelsisbréfa-
sölunni í Bandaríkjunum hefir ver-
iS haldiS áfram þrátt fyrir spönsku
veikina og boriS hinn bezta á-
rangur. — Og ekkert ætti aS vera
því til fyrirstöSu, aS þaS sama
gæti gerst hér í Canada. VerSur
sigurlániS því hafiS hér á mánu-
daginn kemur, eins og til stóS.
BANDARÍKIN.
Sir Erick Geddes, æSsti lávarSur
í sjóflotastjórn Breta, er nú stadd-
ur í Bandaríkjunum og hefir þótt
þar mikiS til hans koma. tl ræSu,
er hann flutti í Washington, komst
hann þannig aS orSi um Banda-
ríkja sjóflotann: “Vér höfum í
síSast liSna 1 8 mánuSi átt kost á
aS sjá flota ySar aS verki og má
meS sanni segja aS sjóliSsmenn
ySar engu síSur en hermenn ySar
á landi hafa vaki& samhljóSa aS-
dáun bandaþjóSanna allra. ÞaS ó-
sigrandi kapp og áhugi, er Banda-
ríkin hafa sýnt viS sköpun svo öfl-
ugs sjóliSs úr óæfSum landmönn-
um, er eitt af mestu afreksverkum
stríSsins. ÁSur myndi margur
hafa haldiS slíkt ómögulegt á jafn-
skömmum tíma.”
kveðinn að föður han«, sem ekki
alls fyrir löngu átti á bak að sjá
konu isinnii; og eins að ungri heit-
mey hans, Solveigu, dóttur Daníels
kaupm. Damfelssonar í Sigtúnum.
Froist og hörkúr hafa gengið þessa
viku og má heita haglaust orðið f
grend við Reykjavík.
Radíumsjóðnum hefir nýlcga bæzt
myndargjöf, 3,000 krónur, frá Garð-
ari Gfslasyni stórkaupmanni.—Senn
hvað Mður fer að korna skrið á fram-
kvæmdir á radfumsiofnum. Mun
vera búið að tryggja sér kaup á
radíum l>ví er tl þarf.
Óáran og grasbrestur er sögð hvað-
anæfa, og munu bændur neyddir til
að lóga miklu af búfjárstofni sínum.
(Meiri ísiandsfréttir á 5. bls.)
A leið til Ottawa
Af anda BandaríkjablaSanna
aS dæma er þjóSin þar því sterk-
lega andvíg, aS friSartillögum
Þýzkalands og Austurríkis sé veitt
nokkur áheyrn, unz ÞjóSverjar
viSurkenna aS hafa beSiS ósigur
og tjái sig viljuga aS bæta fyrir
spellvirki þau, er þeir hafa framiS
síSan stríSiS byrjaSi.
Tommy Burns, fyrverandi hnef-
leikskappi veraldar, er nú lagstur
all-þungt í spönsku veikinni í Van-
couver. Hann er búinn aS vera
lengi í Canada hernum og gegnir
fyrirliSastöSu viS heræfingar.
Undr eins og' hann fékk veikina,
var hann fluttur á sjúkrahús og
liggur þar nú þungt haldinn.
Járnbrautar starfsmenn á öll-
um “línum” Intemational brautar-
innar í Buffalo, N.Y., hafa gert
verkfall. Þegar síSast fréttist var
flutningur allur teptur meS braut-
um þessum og útlitiS frekar skugg-
i.egt.
Sú frétt kemur frá Seattle þann
22. þ.m., aS þann dag hafi Vil-
hjálmur Stefánsson norSurfari lagt
af staS þaSan áleiSis til Ottawa.
Fer hann aS líkindum gegn um
Winnipeg í lok þessarar viku, en í
þetta sinn mun hann tæplega hafa
hér nokkra viSdvöl.
Hraustur dreng-
ur fallinn.
Verkfall járnbrautarstarfsmanna
í Calgary, Alta., hefir hrint þar af
stokkum ótal samhygSar verkföll-
um, þrátt fyrir bannlögin verk-
föllum viSkomandi. Ýmsar starfs-
mannadeildir bæjarins gerSu verk-
föll og sökum þessa virtust horfur
um tíma alt annaS en glæsilegar í
Calgary. Var um tíma haldiS, &*&
þetta myndi ef til vildi leiSa til alls
herjar verkfalls um alt Canada,
því svo mjög eru iSnfélög landsins
mótsnúin verkfalls bannlögum
stjórnarinnar. MarkmiS stjórnar-
innar er áreiSanlega aS framfylgja
lögum þessum fastlega og afskifti
hennar af Calgary verkföllunum
sanna þetta bezt. Var verkfalls-
mönnum þar tilkynt, aS þrjózka
þeirra á móti lögunum hefSi þaS í
för meS sér, aS þeir yrSu kallaSir
í herþjónustu án minstu tafar. —
Nú er þó svo komiS, aS samkomu-
lag virSist vera aS fást milli járn-
brautarmannanna og verkveitenda
þeirra og horfur því aS stórum
mun betri í Calgary en áSur.
John Ireland erkibiskup, er lézt
fyrir nokkrn síSan, sem skýrt var
frá hér í blaSinu, erfSi rómversk-
kaþólska erkibiskups umdæmiS í
St. Paul aS öllum eignum sínum.
Samkvæmt erfSaskránni eru eignir
hans metnar aS vera $81,000
virSi.
KaupiS Victory Bonds, svo aS
frelsiS megi lifa!
Fréttir frá Islandi.
ýmsa íslendinga í fornöld: "Hann
kunni ekki að hræðast.”
Þegar striðið skall yfir, var hann
þegar á þeirri skoðun, að Canada-
mönnum bæri að fara í stríðið, og
hefði ekki heimilisástæður hamlað,
mundi hann hafa farið þegar i stað.
En þegar liðsþörfin fór vaxandi
sleit hann af sér öll bönd og réðist í
herinn sem sjálfboðaliði. Hann
bjóst við herskylda kæmi, og áleit
rétt hún kæmi, en vildi ekki bíða
þess. Hann vildi sýna í verkinu, að
hann áliti herskyldu réttmæta, því
ekkert var fjær eðli hans en það, að
ota öðrum út í hættuna, en nota
alla krókavegi til að koma sjálfum
sér undan. Slíkt mundi hann hafa
talið ódrengskap. Hann vildi ætíð
“ganga fram um skjöldu” þar sem
hætta var á ferðum.
Sveitungar hans og vinir hér
harma það, að hann féll frá á bezta
skeiði æfinnar og minnast hans
jafnan með hlýjum hug. Hann vildi
jafnan auka gleðina og kjarkinn, og
var allra manna hjálpsamastur þeg-
ar eitthvað mótdrægt bar að hönd-
um, því hann var ör að fé og ör í
lund. Og þungur er harmurinn yfir
fráfalli hane 5 eftirlifandi systkin-
um og ellimæddri móður á áttræðis-
aldri, sem hefir auk þess átt að sjá á
bak tryggum eiginmanni og tveim
sonum efnilegum og fullþroska, er
druknuðu fyrir tæpum 20 árum í
Manitobavatni. Það - þarf hetju-
herðar til að bera slíkan sorgar-
þunga.
En ljósbjarma slær það á sorgar-
rökkrið, að vita það að hann lagði
lífið í sölurnar fyrir sannfæring
sína. Það er hæsta stig drengskap-
arns, og að allir vinir hans og
kunningjar, sem þektu hann rétt,
mundu óska þess að á látlausa
krossinum yfir leiðinu hans á
Frakklandi væri ritað:
“Hér hvílir góður og hraustur
drengur.”
Jón Jónsson,
frá Sleðbrjót
Reykjavík, 21. sept. 1918.
Hans Ellefsen, hinn þjóðkunni
iivalaveiðamaður, lézt í Kristjaníu í
Noregi 6. þ.m. eftir langvinna van-
heilsu. Hann var á sjötugsaldri.
Radíumsjóðnum bættist nýlega
200 kr. gjöf Irá Hallberg veitingam.
og 1000 kr. frá hf. Framtíðin á Seyð-
isfirði.
Hámarksverð á kartöflum kom f
gildi 1. þ.m. og er 30 kr. á tunnu, og
35 au. ikg. í smásölu.
Þann 17. þ.m. lagíSi eldur til
rústa byggingu Gray-Campbell
Carríage félagsins hér í borg. Er
þetta einhver sá stæsti eldur, sem
átt hefir sér stað í Winnipeg þetta
ár. SkaSinn er metinn um 375
þúsund dollarar.
Þar afráðið hefir verið í Banda-
ríkjunum að halda ekki áfram hin-
um svonefnda “sumar tíma” leng-
ur en til 27. þ.m. og færa þá allar
klukkur eina klukkustund til baka,
verður þetta sama einnig að gerast
hér í Canada til þess að varna að
ruglingur eigi sér stað á lestagangi
o. fl. Verða því allar klukkur hér
í Canada færðar aftur á bak eina
klukkustund á sunnudagsmorgun-
inn, 27. þ.m.
Þjóðar atkvæði.
Hlnn nýí sambands sáttmáli verð-
ur lagður undir þjóðar atkævði
laugardaginn 19. okt. næstkomandi,
isamkvæmt lauglýsimg frá forsætis-
ráðherra.
Hörmulegt slys vildi til austur á
Kotströnd á laugardaginn var. Þar
var staddur Sigurður Sigurðsson bú-
fræðingur, sonur Sigurðar Eiríksson-
ar regluboða. Yar hann ásamt öðr-
ujm manni að handleika skamm-
byssu, on hvorugur vissi að hún var
hlaðin. Tókst þá svo til að skot reið
af og lenti f kviðinin á Sigurði. Símað
var eftir lækni og brá hann skjótt
við og fór austur á bifhjóili, en á
leiðinni mætti hann bifreið Thors.
Jensen, er tflutti hinn særða mann
suður. 1 Landakots spítala gerði
Matthías Einarsson holskurð á hon-
um kl. 9 um kvöldið, en ekki varð
við neitt ráðið og lézt Sigurður kl.
3 aðfaranótt sunnudags, og hafði
meðvitund fram í andlátið. — Sig-
urður iheitinn var á þrftugsaldri og
sagður af kunnugum hinn efnileg-
asti maður. Er hér harmur mikill
Hann var fæddur á Brú á Jökul-
dal á Islandi 23. des. ári'ð 1884. Faðir
hans var Jón Methúsalemsson hins
sterka frá Möörudal. En móðir hans
Stefanía Stefánsdóttir Gunnarsson-
ar bónda í Stakkahlíð í Loðmundar-
firði. Methúsalem ólst upp með
foreldrum sínum og kom með þeim
til Canada árið 1887. Bjuggu þau
fyrst nokkur í Álptavatnsbygð, síð-
an við Narrows og síðast á Siglunesi,
þar sem þau bjuggu rausnarbúi
nær aldarfjórðung.. .Tóku þau og
börn þeirra sér ættarnafnið
Mathews. Jón Mathew andaðist
seint um veturinn 1915, og var Meth-
úsalem eftir það fyrirvinna hjá móð-
ur sinni og átti mikinn hlut í bú-
inu. í marzmánuði 1917 fór Methu-
salem í herinn sem sjálfboðaliði, og
var kominn á vígvöll í desember
1917. Hann féll í einni stórorustunni
á Frakklandi 24. april 1918.
Methusalem var meðalmaður á
vöxt, og svaraði sér vel. Fjörlegur
og glaðlegur, blátt áfram, hreinn og
djarfur í orðum og allri framkomu.
Hann hafði góða greind, en eins og
mörg frumbýlingabörn naut hann
stuttrar skólamentunar, enda
hneigðist hugur hans þegar í æsku
meira að verklegum framkvæmdum.
Hann var vel hagur bæði á tré og
járn, svo hann þurfti lítt til annara
að sækja í þeim efnum, enda var
það eðli .hans að vilja hjálpa sér
sjálfur í öllu. Verkmaður var hann
í allra bezta lagi, framsækinn og
kappsamur í hverju sem hann tók
sér fyrir hendur, harðger og fylginn
sér. AUra manna var hann lausast-
ur við víl og æðruorð, og lét sér ekki
fyrir brjósti brenna þó einhver
hætta væri fram undan. Mátti um
hann segja það sem sagt var um
Fallnir:
M. Marteinsson, Winnipeg.
C. Swanson, Glenboro.
S. J. Eiríksson, Otto, Man.
G. G. Erlendsson, Reykjavík, Man
Dáinn af sárum:
Lieut. S. Loptson (M.C., M.M.),
Edmonton.
Særöir:
A. Deildal, Wnnipeg.
G. F. Guðmundsson, Mozart.
W. R. Goodman, Winnipegosis.
S. Stefánsson, Port la Prairie.
C. F. Goodmanson, Leslie.
S. Eyjólfsson, Big Point Man.
T. V. B. Abrahamson, Sinclair.
B. SiguríSsson, Wpg. Beach.
H. Jónasson, Cypress River.
L. H. Olsen, Vestfold, Man.
B. O. Osmond, Winnipeg.
L. Johnstone, Árnes, Man.
Gunnar Olson, Brandon, man.
B. Benson, Winnipeg.
M. Marteinsson, Melita, Man.
Á. Bjömsson, Baldur, Man.
Horfnir:
S. Sölvason, Mary Hill, Man.
E. Helgason, North Star, Man.
H
VAÐ HUNDRAÐ DOLLARA
“VICTORY BOND” GERIR:
Borgar 80 hermönnum eins dags
laun, eða
Fæðir smásveit fótgönguliðs í 44
daga, eða það
Kaupir 400 pund af osti, eða
5 “incendiary” loftbáta, eða
2,000 lækna nálar, eða
100 pör af hermannasokkum, eða
25 pund af svefnlyfi, eða
145 poka til að hafa í heitt vatn.