Heimskringla - 03.04.1919, Blaðsíða 1

N.
XXXIII. ÁR.
t-----------------------------------*
FRÚ MARGRÉT THORVALDSON.
Fyrír hálfum mánuði síSan spurðist sú sorgarfregn, að
látin værí að heimili sínu við íslendingafljót Margrét hús-
freyja Thorvaldson, kona Sveins kaupmanns Thorvaldsonar
víð íslendingafljót. Hún hafði legið rúmföst að eins stuttan
tíma, áður en hún lézt. Var banameinið spanska veikin, er
þangað barst inn á heimilið og lagði hana og öll böm þeirra
hjóna, er heima voru, í rúmið. Eru nú bömin öll komin til
heilsu aftur, og var þó tvísýni með elzta son þeirra, að hann
lifði af, um æði-langan tíma. Var hann sárþjáður jarðar-
farardag móðurínnar, þó hin bömin væru þá komin á fætur.
Margrét heitin var hin mesta rausnar- og myndar-kona í
hvívetna og umhyggjusamasta móðir. Hún var fríðleiks-
kona, hjartagóð og hjálpfús við þá, sem nauðstaddir voru,
glaðvær, gestrisín, starfsöm og framtakssöm með afbrigðum,
og vel að sér um alt, eftir því sem uþpvaxtarárin létu í té.
Er hennar því sárt saknað og stórt skarð höggið þar í bygð
við fráfall hennar svo snemma aldurs. Er þó missirinn
mestur fyrir heimilið, er eigi mátti hennar missa frá bama-
hópnum stóra, er mörg eru enn ung og öll á bemskuskeiði.
Margrét heitin var fædd þann 20 dag marmánaðar 1877
á Hvítárósi í Borgarfirði. Foreldrar hennar voru þau hjón-
in Sólmundur Símonarson og kona hans Guðrún Aradóttir;
fluttust þau hjón til Ameríku ásamt bömum sínum sumarið
1887 og settust fyrst að í Mikley í Nýja fslandi. Þar bjuggu
þau í 3 ár, en fluttust þá til Winnipeg-borgar og dvöldu þar
í 2 ár. Þaðan fluttu þau aftur til Nýja íslands og settust að
vestan við Gimli, og þar andaðist Guðrún heitin kona Sól-
mundar á jólanóttina árið 1899. Böm þeirra Sólmundar og
Guðrúnar, auk Margrétar sál., vom 5_: séra Jóhann Pétur,
Guðmundur fiskiútvegsmaður og Guðrún, gift B. B. Olson,
öll t3 heimilis á Gimli; Júlíus, kjötsölumaður í Wynyard, og
Guðný, gift Hákoni Kristjánssyni við Kandahar, Sask.
Margrét heitin giftist eftirlifandi eiginmanni sínum, Sveini
kaupm. Þorvaldssyn (frá Reyn í Hegranesi í Skagafirði,
Þorvaldssonar, og Þuríðar Þorbergsdóttur frá Dúki í Sæ-
mundarhlíð), 13. apríl áríð 1896. Setti Sveinn upp verzlun
á Gimii og bjuggu þau þar eitt ár, en færðu sig því næst
norður að fsl.fljóti, þar sem þau hafa búið síðan. Setti
Sveinn þar upp verzlun og smjörgjörðarhús, og nokkm síðar
timburmillu. Hefir f járhagur þeirra blómgast með ári hverju.
Er nú verzlun þessi í hlutafél. Sigurðsson, Thorvaldson, Ltd.
Þeim hjónum varð 14 bama auðið og em 13 á lífi, er
ásamt eiginmanninum harma burtför ástkærrar móður.
Jarðarförín fór fram frá heimili þeunra hjóna sunnudag-
■m þann 23. marz, að viðstöddum vinum og vandamönn-
um þar í bygð, og nokkrum vinum þeirra hjóna ofan frá
Winnipeg. Ræðima flutti séra Rögnv. Pétursson frá Winni-
peg, en líkmenn vom; Capt. J. B. Skaptason, byggingar-
meistari Thorst. S. Borgfjörð, vara-fylkisritarí Baldvin L.
Baldwinson, og Nikulás Ottenson, allir frá WLnnipeg, og
Fred. Axford og Skúli Hjörleifsson frá Riverton. Hún var
jarðsett í grafreit bygðarinnar suður með Fljótinu.
Hlýjar og ástnkar kveðjur ættingja hennar og vanda-
manna fylgja henni héðan, bama hennar og eiginmanns, og
hins aldraða föður, er fluttur var til hennar og vonaði að
að mega eyða við hlið hennar síðustu dögunum. Og fríður
og blessan guðs sé með bústaðnum hennar hinsta og fylgi
ástvinum hennar á braut.
R.
Skugga-Sveinn.
Hinn góðkunni og alíslenzki sjón-
tftikur, “Skugga-Sveinn”, etftir Matth.
•Toóhimiíwon, var kúkinn hér í Good-
•Wnplara hmsi nu tnrö ktvöld síðnstu
Hku og eitt kvöid iþoíwa viiku. Var
•álkurinn alK’el sóttur öll kvöldin,
•K mun óhætt að fuJlyrða, að ailir
hafi farið ihoim ánægðir. Lcikend-
utnir leyatu íleatir hlutverk sín vel
ftf Ihendi og suinir afbragðvsvel. Til-
högun öll góð. Gagnstætt venju, þá
i*m íslenzkar .sanikoinur er að gera,
hyrjaði leikurinn að iheita mátti
wbundvísiega á tiltekivum tíma og
stuttur tími leið á milli þátta. Á-
horfenduTii var þvf ekkert gert
gramt í igeði með langri bið og leið-
inilegri tilhögun, einis og átti sér
•tað, er “Æflntýri á gönguför” var
hér leikið fyrir skömmu.
Helzt mætti finna leiknum til for-
ábtu, að búningar eumir voru eigi
g6ðir. Skugga-Sveinn, aðal persóna
leikisins, var ÖMu lfkarí fjaðra,
skrýddum Indlána forlngja, eoi ís-
lenzkum útilegumanni! Tjöld ieiks-
ins voru góð, flest máiuð af Bjama
Bjömssyni.
SkuggiatSvein-kjk Páll JlalLsson;
lók Jiann vel með köflum. en ]ió
tæppega nógu dimmraddaður eða
“skugigavald'slegur" Ijárenzíus sýslu-
mann lék Halliir E. Magnúason eins
eðlilega og hefði ihann gegnt þvf
enlbætti uin margra ára skeið.
Sigurðiir í Dal var og veJ leikinn af
Eiríki Þorbergésynl. Miss Soffía
Vigfússon lék Ástu og tékst það
sniildarlega vol, mun þó lítt æfð 1
leikara Jistinni. Gvendur smali var
þannig sýndur af Bjarna Björnssyni
leikara, að oss virtist hann öllu lÆk-
ari “clown” við iiérlendar dýrasýn-
ingar en íslenzkum smala. Getur
Jiebta iþó ef til vili stafað af þvf, að
“clowns” höfum vér séð en ald-
rei austuníslenzk an smala Óskar
Sigurðsson lók þrjár persónur leiiks-
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 3. APRIL 1919
NOMER 28
ins, Grasa-Guddvi, Galdra-Héðinn og
Geir kota karl og leysiti öll þau hlút-
verk afbragiðs vel af ihendi, eins og
vænta mátti. — Þessar persónur
virtust oss leiknar jafnast og bezt,
(Vginiindivr var ekki vel ieikinn, og
Haraldur þaðan af ver. En |vegar
tekið er tillit til i]:ess að hér er ekki j
vvm æft leikfólk að ræða, lieldur fólkl
er sinna verður sðfingunv og undir-j
búningi að eins í hjáverkum, i>ó
verður egi annað sagt, en yfir heila j
tekið hafi leikurinn farið vel fram í|
alla staði.
o
De Witt Foster, forstöSumaSur j
einnar deildar Canadian National
járnbrautanna í Chicago, var hér j
á ferS nýlega. SagSi hann mikinn j
innf'lutning í vændum frá Banda-1
ríkjunum til Canada og myndu1
þaS mest verSa bændur. Hugur j
bændanna sySra stefnir nú til Can- j
ada. KvaS hann ekki ólíklegt, aS
um 100,000 Bandaríkja bændur
myndu flytja hingaS í nálægri
framtíS. Þar sem maSur þessi er
gagnkunnugur ástandinu sySra, er
gott mark á orSum hans takandi.
Og óefaS verSur slíkur innflutn-
ingur, sem hér er um aS ræSa,
Canada hinn mesti hagnaSur.
segja aS svo stöddu. I svo miklu
alvörumáli er skoSun hans aS lík-
indum sú. “aS fæst orS minsta á-
byrgS hafi.”
Nýlega hafa veriS birtar skýrsl-
ur, er sýna tjón hinna ýmsu þjóSa
af völdum þýzkra kafbáta. Eins
og allir vita, söktu ÞjóSverjar ó-
grynni af skipum fyrir öllum þjóS-
um á meSan á ófriS num stóð,
mest þó fyrir Bretum. Af ofan-
nefndum skýrslum aS dæma hefir
tjón af völdum þýzkra kafbáta,
frá ágústmánuSi 1914 til nóvem-
bermánaSar 1918, veriS sem
fylgir:
Skip Smálestir
Bandaríkin. . . 125 385,967
Bretl. (kpsk.) . 2,475 7,746,935
Bretl. (fiskisk) 672 71,935
Frakkland . . . 528 907,128
Italía 565 852,124
Japan 29 120,784
Belgía 34 81,408
Grikkland . . . 162 337,545
Rússland .... 124 183,852)
Noregur .... 781 1,178,335
SvíþjóS .... 185 201,732
Danmörk.... 225 239,922
Holland .... 105 199,976
Spánn 79 167,693
Forseti stjórnarbrautanna hér í
Canada, D. B. Hanna, hefir nýlega
tilkynt, aS þetta ár verSi brautir
þessar stórum auknar og endur-
bættar í vesturlandinu. Eigi til
slíks aS verja mörguirv miljónum
dollara og muni þetta veita at-
vinnu verkamönnum í þúsunda
tali. Aukabrautir verSa lagSar í
öllum vesturfylkjunum og gert viS
gömlu brautirnar, þar slíks er þörf.
Hér í Manitoba verSur logS braut
frá Amaranth til Winnipegosis og
þetta ár kláraSar 40 mílur. VerS-
ur skýrt nánar frá þessu síSar hér
í blaSinu og þá súgt frá hvar aSr-
ar af hinum fyrirhuguSu auka-
brautum eiga aS liggja.
Innbrotsþjófar láta nú töluvert
til sín taka hér í Winnipeg. Ný-
lega var brotist inn í Farmer’s Ad-
vocate bygginguna, stoliS þar
þremur reiShjólum, yfirhöfn og
öSrum munum, er í alt voru um
$700 virSi. SömuleiSis var brot-
ist inn í Hammond bygginguna á
Albert str., og stoliS þar um
$ 1,506 virSi af löSskinnum. Eng-
ir þessir þjófar hafa náSst enn.
Hætt er viS, af horfum öllum
aS dæma, aS alþjóSa bandalagiS
fyrirhugaSa muni mæta töluverSri
mótspymu í Bandaríkjunum. Sen-
ator Lodge flutti fyrir nokkru síS-
an ræSu í Washington, er vakiS
hefir all-mikla eftirtekt Hvatti
hann Bandaríkja þjóSina aS at-
huga gaumgæfilega grundvallar-
lög bandalagsins og svo krefjast
aS þeim væri stórum breytt. Hélt
hann því fram, aS ems og nú væri
frá þeim gengiS, myndu grtind-
vallarlög þess afnema Monroe
kenninguna, og yrSi slíkt gróSi aS
eins fjrrir Evrópu.
Stjóm Bandaríkjanna hefir sýnt
röggsemi mikla í þá átt aS færa
niSur verS á ýmsum vörifm, svo
sem ýmsu byggingaefni, stáli og nú
seinast kolum. Hafa slíkar tilraun-
ir þegar boriS góSan árangur,
hvaS verS á stáli sneritr og taliS
líklegt scvo verSi meS aSrar vörur.
VerSlækkun á byggingaefni, viS,
sementi, múrgrjóti og öSru, hefir
þær afleiSingar, aS húsabyggingar
fara' í vöxt og eflir til meiri at-
vinnu í landinu.
A. B. Hudson, fyrverandi dóm$-
málastjóri hér í fylkinu, hefir ekki
boriS til baka aS ef til vill ver$i
hann kosinn leiStogi liberala á
hinu margumrædda flokksþingi
þeirra. Vill hann ekkert um þetta
------o-------
Islendingafélag
stofnað.
Eins og til stóS hófst fyrsti stofn-
fundur “Islendingafélagsins” á
þriðjudagskvöldiS þann 25. þ.m.
Forseti fundarins var kosinn Jón J.
Bildfell, skrifari séra GuSm. Árna-
son. Eftir aS forseti hafSi í fáum
orSum skýrt frá aSal-verkefni
fundarins, fór fram skrásetning
fulltrúa. Vom þá skrásettir eftir-
fylgjandi fulltrúar úr hinum ýmsu
bæjum og bygSum:
B. Thordarson, Giiúli.
Th. Thorarinsson, Icel. River.
Stefán Einarsson, Árborg.
Jón Kernested, W.peg Beach.
J. Ólafsson, Selkirk.
Thorkell Sveinsson, Selkirk.
Thordur Bjarnason, Selkirk.
Albert Oliver, Brú.
Ágúst Sædal, Baldur.
Ásg. I. Blöndal, Wynyard.
Paul Johnson, Wynyard.
Grímur Laxdal, Kristnes.
J. Einarsson, Lögberg P. O.
Gísli Egilsson, Lögberg P.O.
S. S. Christopherson, Langmth.
Sigurgeir Péturson, Silver Bay.
A. E. Kristjánson, Lundar.
Phil. Johnson, Stony Hill.
A. J. Skaftfeld, Hove P.O.
S. Baldvinsson, Otto.
Kr. Pétursson, Hayland P.O.
G. Jörundsson, Lundar.
Jón Jónsson, Lundar.
B. J. Mathews, Siglunes P.O.
K. K. Olafson, Mountain.
Th. Thorfinsson, Mountain.
GuSm. Jónsson, Dog Creek.
Th. J. Gíslason, Btown P.O.
J. Húnford, Brown P.O.
Frá Winnipeg:
S. D. B. Stephanson.
Kristján J. Austmann.
Ásm. P. Jóhannsson.
O. T. Johnson.'
Einar P. Jónsson.
Jón J. Bildfell.
Guðrún F. Johnson.
GuSm. Ámason.
Sigurbjöm Sigurj ónsson.
Hjálmar Gíslason.
Rögnv. Pétursson.
Ólafur S. Thorgeirsson.
FriSrik Sveinsson.
Jón Ámason.
Rúnólfur. Marteinsson.
Undir eins og skrásetning var
um garS gengin hófust all-fjömgar
umræSur, er margir tóku þátt í.
Sýndist þá /sitt h',’erjum, eins og
verSa vill stundum, en allar voru
þó ræSurnar nokkum veginn sam-
dóma hvaS aSal-málefni fundar-
ins snerti. Eftir töluverSar mála-
lengingar var sú tillaga borin und-
ir atkvæSi fundarmanna, aS alls-
herjar þjóSernisfélag Vestur-Is-
lendinga væri stofnaS og var hún
samþykt í einu hljóSi. Tíu manna
nefnd var þá. kosin til þess aS
semja grundvallarlög félagsins.
Og þar sem þá var orSiS áliSiS,
var fundi frestaS þapgaS til kl. 2
e.h. daginn eftir.
Til þess aS fara fljótt yfir sögu,
voru í alt haldnir fimm fundir og
stóSu fundahöld þessi yfir þangaS
til klukkan nærri sjö á fimtudags-
kvöldiS. Rúmsins vegna fáum
vér ekki skýrt ítarlega frá gerSum
hvers fundar og verSur þaS ef til
vill gert síSar af stjórnarnefnd fé-
lagsins. ÞaS helzta, sem gerSist á
fundunum, var aS gmndvallarlög
félagsins vom samin og samþykt
og stjórnarnefnd þess kosin fyrir
þetta ár.. Hlutu eftirfylgjandi
menn kosningu:
Forseti: Séra Rögnv. Pétursson.
Varafors.: Jón J. Bildfell.
Ritari: Sig. Júl. Jóhannesson.
Vararit.: Ásgeir Blöndahl.
Gjaldk.: Ásm. P. Jóhannsson.
Varag.g.: Séra Alb. Kristjánsson.
Fjárm.rit.: S. D. B. Stephanson.
V.fjm.r.: Stefán Einarsson.
SkjalavörSur: S. Sigurjónsson.
Tíu manna nefndin, er kosin
var til þess aS semja gmndvallar-
lögin, lagSi til aS nafn félagsins
væri "IslendingafélagiS”. Mætti
nafn þaS lítilli mótspyrnu frá hálfu
fundarmanna og var aS lokum
samþykt viS atkvæSagreiSslu.
SíSar verSa grundvallarlögin aS
líkindum birt í blöSunum og þjóS-
ernishreyfingin þá skýrS nánar frá
byrjun. — Á öSrum staS í blaSinu
er minst ögn frekar á Islendinga-
félagiS, stofnun þess og tilgang.
ræSan aS líkindum verSa fyrst til
aS fræSa almenning í þeim efnum.
En eitt er víst, og þaS er þaS, aS
vestan-þmgmenn hafa lofaS aS
gera sig ánægSa meS þann smá-
skamt í bráSina, hver svo sem
hann verSur. Austan-þingmenn
hafa líka lofast til aS vera þægir
og gera engan óskunda.
En aS friSur og eining skyldi1
ríkja í stjórnarflokknum var meira
en Liberalar gátu afboriS. Þeir
höfSu veriS sanmfærSir um, aS
tollmálin myndu tvístra flokknum
og stjóminni; en er þaS brást
þeim, gripu þeir til nýrra ráSa, er
þeir héldu aS myndu hafa skaS-
legar afleiSingar fyrir stjórnina og
valda sundrung og óánægju, ef
ekki falli. Þetta klökinda bragS
var í því fóIgiS, aS MacMaster,
fjármála gagnrýnarinn þeirra, bar
fram þingsályktunar tillögu, sem
heimtaSi toll-afnám í svo stórum
stíþ aS hinum svæsnustu kröfum
Vestanmanna var meira en full-
naegt. Bjuggust liberalar auSvit-
aS viS, aS Vestur-þingmenn
mundu bíta á krókinn og gleypa
beituna, en svo fór ekki. Vestan-
menn vissu vel, aS þessi þingsá-
lyktunar tillaga var til þess eins
fram komin, aS vekja sundrung
meSal Unionista; þeir létu hana
því fara fram hjá sér, vitandi sem
var, aS hefSu liberalar veriS í
valdasessinum, hefSi þeim ekki
komiS til hugar aS bjóSa þaS sem
þeir nú heimtuSu.
AtkvæSagi eiSslan um þingsá-
lyktunar tillöguna fór þannig, aS
hún var feld meS 1 I 5 atkvæSúm
gegn 61. Greiddi ekki einasta all-
ur stjórnarflokkurinn og Fielding
henni mótatkvæSi, heldur og jafn-
framt tveir liberalar. — Svona fér
um sjóferS þá.
• Sambandsþingið
Mál og mannlýsingar
eftir
Gunnl. Tr. Jónsson.
Ottawci, 25. marz 1919.
Þe3si vikan hefir veriS fremur
tíSmdafá í þinginu. Fjöldinn all-
ur af smærri frumvörpum hafa
veriS til fyrstu unaræSu og veriS
vísaS til nefnda, þar sem þau sitja
fyrst um sinn. — Fjárlögin hafa
raunar veriS lögS fyrir þingiS, eSa
öllu heldur landsreikningarnir; er
þaS gert, svo þingmenn geti kynt
sér fjárhaginn og fjárhags áætlun
stjómarinnar fyrir komandi ár, aS
þeir geti veriS málunum kunnugir
þá fjármálaráSgjafinn flytur fjár-
májaræSuna og til þeirra kasta
kemur aS segja álit sitt um lands-
búskapinn. En nægur er tíminn
aS minnast á slíkt, þegar aS því
kemur. Þess má ».6 geta, aS ráS-
gerS er 25,000 dollara fjárveit-
ing til minnisvarSa yfir Sir Wilfrid
Laurier.
Tollmálm enn.
Flokkafund néldu srtjómar þing-
menn og ráSgjafamir fyrra fimtu-
dag og voru tollmálin þar aSal-
lega rædd. HöfSu aoargir búist
viS, eftir því em fram hafSi kom-
ið í þmginu undir hásætisræSu
umræSunum, aS fundurinn myndi
reynast all hávær, ei» svo varS
ekki. Vrrtist alt falla § ljúfa löS
og eining ríkja, aS minsta kosti
var svo látíS í veSri vaka viS
blaSamennina Þeir, greyin, hafa
ekki aSgang aS flokksfundum,
heldur verSa aS sætta sig viS þær
fréttir þaSan, sem góSfúsir þing-
menn láta þeim í té. Af þeim
fregnum aS dæma, verSur engin
tollmála umsköpun gerð á þessu
þingi. Einhverjar breytingar verSa
þó gerSar Vestanmönnum í vil, en
hverjar þæT verSa, ei ekki látiS
uppskátt í bráS, og mun fjármála-
i
Jámbrautarmál.
Járnbrautarmálin voru til ura-
ræSu fyrra föstudag. Mest var
talaS um yfÍTtöku Grand Trunk
kerfisina, enda lá þaS mál til una-
ræSu, þó 'hins vegar flestar ræS-
urnar srierust einnig um jámbraut-
armálin frá ö'llum hliSum. Sk
Thomas White skýrSi frá, Kvafc
leitt hefSi til þess aS stjómin tók
yfir G. T. P. brautma. Kvafc
hann stjómenduma hafa tilkywt
sér, aS félagiS gæti ekki lengur
starfrækt kerfiS vegna peninga-
leysis, og heimtuSu því nýfct lán úr
landssjóSi, eSa félagiS hætti rtarf-
inu. AS Iána G. T. P. meira á*
tryggingar. hefSi sér og hinuas
öSrum ráSgjöfum sýnst ógeming-
ur, og því hefSu þeir afráSiS a*í
taka kerfiS yfir og starfrækja
þjóSeign. Gat fjármála ráSherr-
ann þesls og, aS Grand Trunk fe-
lagiS tnyndi bráSlega fylgja af-
kvæmi atnu, hvort sem því fíkaSi
betur- e&a ver.
UmræSur urSu allmargar, og
þaS setn óvenjulegast var, urSu
doilumar ekki á milli politisku
flokkanna, heldur á milli þeirna, er
voru fylgjandi þjóSeign jam-
brauta og hinna sem voru andvíg-
ir þjóSeign. Þannig voru aumir
liberalar þjóSeignamenn, aSrkr
andstæSingar, og eina akiftnt
stj ómarflokkurinn. Þó virtuM
þj óSeignamenn í meiri hluta t
báSum flokkum.
Einna ernbektasrtur fyrir þjóS-
eign járabrautasta var Hon. W. F.
MacVean, ritstjórí Toronto WorW.
(ft-amih. á 4. hte.)
8ENDIB EFTIR
Okeypis Premíuskrá
ytár TERÐMJBTA MUWI
R0TAL CROWN SOAPS, Ltd.
654 Main St. Wimmtpég
l