Heimskringla - 14.05.1919, Blaðsíða 3

1
WINNIPEG, 14. MAf 1919
HLIMSKRIN GL A
3. BLAÐSIÐA
íslenzk höfuðból
(Framh. frá 2. bls.)
Því verSur ekki neitaS, að bæjar-
stæði er þar ifremur ifagurt; en í
grendinni er það þó víða fegurra,
t. d. á Mosfelli.
Ætla mætti, að einhverjar mik-
tlfenglegar og merkilegar fornleif-
ar væru t Skálholti, þar sem ekki
eru nema rúm hundrað ár síðan
biskupsstóll lagð'st þar niður, og
halfði þá staðið þar í 744 ár, t.d.
rústir eftir stórar steinbyggingar,
víggirðing, eða þó að minsta kos'i
dómkirkja. En því er ekki að
heilsa. Nokkrar grasigrónar tófc-
ít, fáein örnefni úr BiskupasögUi -
um----það er alt og sumt.
Ekki einu sinni upphlaðinn veg-
arspotti, sem minni á, að þarna
hafi höfuðból staðið.
Það leiÖir af því, ,að aidrei hafa
verið bygðar þar neinar stórbygg-
ingar fyrir opinbert fé handa bisk-
upunum. Þeir hafa sjálfir bygt
upp staðinn, þegar þess hefir þurft
með, Og reynt að skila honum í
sem líkustu ástandi og þeir tóku
við honum. Skálholt hefir því alt
af verið vel hýstur íslenzkur torf-
hær — og ekkert meira.
Það er því ekki mikið að sækja
í Skálhoh, að 'því er fræöslu um
fortíð þess snertir. Þó 'þykjast lík-
lega flestir, sem urtna fortíð þess-
arar þjóðcur, hafa betur komið þar
en ekki.
AS rifja upp sögu Skálholts,
þótt ekki væri nema aðalatriðin,
yrði hér of umfangsmikið. Hún er ;
samtvinnuÖ Biskup>asögunum og i
verður ekki frá þeim skilin. Það i
sem hér fer á eftir, er því gripið af i
handahófi.
Skálholt lá í landnámi Ketil- j
bjarnar gamla, sem kom hingað
seint á landnámsöldinni og nam
Grímsnes og Biskupstungur. Rík-
ur maður og rausnarkarl mesti,
vildi láta gera bita af silfri í hof
það, er hann lét byggja. Hann
var ættfaÖir elztu biskupanna.
Teitur sonur hans mun hafa búið í
Skálholti, faðir Gissurar hvíta.
föður Isleifs, sem fyrstur var bisk-
up á Islandi 1 056. Þá hét bærinn ‘
Skálaholt.
Á dögum Gissurar biskups ís- J
leifssonar (1082---1 I 18) má þó
ifyrst heita, að Skálhol t skríði úr ■
egginu og opinberi eðli sitt og á-
kvörðun. Þá ber það líka fljótt
af öllum öðrum höfuðbólum.
Gissur var hinn lærðasti og ágæt-
asti maður og sannur höfðingi.
Hann lét reisa þar kirkju og stofn-
•aÖi skóla, sem jafnan hélzt þar
síðan af og til. Hann gaf jörðina
til kirkjunnar og fékk það leitt í
lög, að þar skyldi jafnan síðan
vera biskups stóll síðan ---- á-
kvæði, sem íslendingar hafa lát-
ið sér sama að væri fótum troðið
— og hann lagÖi með tíundarlög-
um stnum fyrsta hyrningarsteininn
undir hið mikla kirkjuríki hér á
landi. Hann hefir eflaust verið
mest virtur og elskaður allra Skál-
holtsbiskupa, því sagt er, að hann
hafi verið hvorttveggju í senn,
konungur og biskup yfÍT landinu.
Næstu biskuparnir eftir Gissur
voru einnig hver öðrum ágætari.
Meðal þejrra má nefna Klæng
Þorsteinsson ( I 1 52—1 176), Þor-
lák Þórhallsson (helga, 1178—
1 193) og Pál Jónsson (Loftsson-
ar fifá Odda, bróðir Sæmundar,
1195—1211.), og bar staSurinn
lengirnaenjar þeirra. Klængur var
rausnarmaS-ur hinn mestr. Hann
'lét :geta kirkju á staðnura, meiri og
vandaðri en þar hafði áður veriS,
og.að kirkjusmíðinni lokinni gerði
hann héimboS öllu stórmenni, og
er mælt, aS í veizlunni hafi verið
um 840 manns. Er svo aS sjá af
Biskupasögunum, að biskup hafi
komist í kröggur með að fæÖa og
hýsa allan þann fjölda, því sagt er,
að boðið hafi verið gert "meira af
stórmensku en fullri forsjá , en þó
voru allir með góSum gjöfum á
brott leystir. ViS það tækifæri
lét Klængur gera kaleik úr gulli,
og gaf kirkjunni. — Þorláks bisk*
ups er mest getiö vegna Ijúf-
mensku hans og trúrækni og nokk-
ur ömefni kring um staÖinn bera
nafn hans enn í dag, t. d. Þor-
láksbrunnur og Þorlákssæti. Hann
kallaði upp vatn úr jörSinni þar
sem brunnurinn er, en gerSi bæn
sína hvern morgun á Þorlákssæti.
Hann komst eftjr andlát sitt í dýr-
lingatölu, og höfSu menn ge)nsi-
mikið traust á helgi hans.
Streymdu 'þá gjaifir og áheit inn til
kirkjunnar, og það svo ört, að
næsti biskup á eftir, Páll Jónsson,
sem var stórauÖugur maður og
stórmenni í lund, eins og hann átti
kyn til, réðst í það stórræði að
gera honum skrín, sem e^eflaust
hinni mesti dýrgripur, sem gerður
hefir verið hér á landi. Það var
miklu stærra en önnur skrín, og alt
búið "gulli, gimsteinum og brendu
silfri", og var varið til þess fjórum
hundruSum hundraSa (um 48
þús. kr).
2. janúar 1242 börSust þeir í
Skálholti Gissur Þorvaldsson og
Úrækja Snorrason. SigvarSur var
þá biskup þar, NorSmaSur, gæt-
inn og vinsæll og reyndi eftir
mætti aS draga úr óeirÖunum.
Gissur og menn hans tóku vígstöS
uppi á húsunum og heltu vatni á
þekjurnar svo þær yrSu hálar, en
Úrækja sótti að frá kirkjugarSin-
um. Var bardaginn allsnarpur um
stund. Þar til SigvarSur biskup
kom skrýddur úr kirkjunni meS
klerkalýS sinn einnig skrýddan.
Hann hafSi bagal í hendi og mýt-
ur á höfSi, en bók og kerti í hinni
hendinni og hóf upp bannsöng yfir
Úrækju. Biskup biSur nú stöSv-
ast bardcigann, og fóru menn urii
allan kirkjugarSinn og segja, að
Úrækja vill ei berjast láta, kallar
þá enginn meira en Eyrekur Birki-
beinn, og hleypur fyrir framan
kirkjugarðinn. Flýgur þá steinn
úr kirkjugarðinum og kemur viS
eyra honum svo aS þegar kastar
fótunum fram yfir höfuð, og var
lökiS kalli hans aS sinni( !)-----
Biskup gekk nú á milli og flaug
grjót á hvortveggju hliS honum
og yfir höfuð og var sem í drífu
sæi, en er menn kendu hann vildu
menn fyrir engan mun honum
mein gera og stöSvaSist þá bar-
daginn.” (Sturl.)
Þegar á fyrstu árum eftir lok
þjóSveldisins fóru menn aS kom-
ast aS raun um, aS hiS unga höf-
uSból, er þeir höfðu glatt sig svo
mjög yfir, fór að færast í aukana
og vaxa þeim yfir höfuS, svo aS
þaS jafnvel bauS alþingi byrginn.
"Guðslög" báru "landslög" ofur-
liSi, og í StaSamálum í tíS Árna
biskups Þorlákssonar (1269—
1297) dregur Skálholt taumana úr
höndum bænda.
Eftir það verður það meira ægi-
legt en þjóðlegt, höfuSstöð hins
rammasta kirkjuvalds, aðsetur út-
lendra ribbalda og dáSleysingja,
sjúgandi og beygjandi þjóðfélagiS
meira bannfærandi ep blessandi,
og stundum iíkara ræningjabæli
en biskupsstól — þar til 1466 aS
aftur koma innlendir biskupar.
En gaman hefði þó verið aS sjá
Skálholt eirmig á þeim dögum.
GlaðværÖ hefir veriS þar stund-
um og jafnvel sukksamt í skjóli
biskupsvaldsins. Einna mest hefir
þó kveÖiS aS sukkinu á Þorláks
messu á sumri (20. júlí), sem var
stærsti hátíSisdagur ársins. Þá
söfnuSust saman á staSnum mörg
hundruS manns og slógu tjöldum
alt umhverfis hann, því hátíSin
stóð oft nokkra daga. Þetta var
gert í því skyni aS heiðra vemdar-
dýrling staSarins, Þorlák helga, og
var þá skrín hans, dýrgripurinn
mikli, boriS umhverfis staðinn
"meS reykelsis rlm og rómversk-
um söng", en í raun og veru voru
samkomurnar til mannfagnaSar
og þá um leiS ágætt tækifæri til
aS sýna rausn og dýrS biskup-
anna og btinda lýSinn meS dýrS-
arskini, og hafa líklega hvorki ver-
ið siSbætandi né öllum jafn geS-
feldar.
ÞaS var á slíkan hátíðisdag, er
þeir Teitur Gtmnlögsson í Bjama-
nesi og ÞotvarSur Loftsson frá
MöSruvölIum fóru aS Jóni Ger-
rekssyni 1433. Þeir sundriðu
Hvítá í tveim kvíslum hjá Þengils-
eyri, suSur af staSnum, og komu
þar öllum á óvart. Biskup var í
kirkju eSa flúSi þangaS, lét byrja
tíSir og treysti á kirkjufriSinn, en
þeir undu upp kirkjuna meS því
aS smeygja trjám undir aurstokk-
ana, drápu sveina biskups hvar
sem þeir hittu þá bæSi { kirkjunni
og annarsstaSar, en drógu hann
sjálfan frá altarinu í öllum skrúða,
létu hann í poka og drektu honum
í Brúará — tiltæki, er varla á sinn
líka í mannkynssögunni. NorS-
vestur í túninu heitir IragerSi, upp-
hækkun, 12x1 /i faSmur; þar eiga
sveinar biskups aS vera grafnir.
Rúmum 100 árum síSar, eSa um
1539, fékk Skálholts jarSvegur
alftur blóS böSla Islands aS
drekka. ÞaS var konungs fulltrú-
inn Didrich von Minden, og fylgd-
armenn hans átta eSa níu, sem þá
var veginn þar. Hann hafði riÖiö
upp í Skálholt til þess aS storka
Ögmundi biskupi, þá gömlum og
blindum; biskup baS hann hafa sig
hægan, kvaðst ekkert mundu gera
honum sjálfur, en sagSist ekki á-
byrgjast menn sína. ÞaS var ráSs-
maSurinn, sem réS aÖförinni.
Didrich og menn hans voru jarS-
aÖir í svonefndum SöSulhól austur
í mýrinni.
Á dögum seinustu katólsku bisk-
upanna er 'þó vegur Skálholts meS
mestum blóma, meiri en nokkru
sinni fyr eða síSar, einkum þó á
dögum hins seinasta, Ögmundar
biskups Pálssonar. Hafi það ver-
iS satt um Gissur ísleifsson, aS
hann hafi verið bæSi kóngur og
biskup yfir landinu um sína daga,
þá er það engu síSur satt um Ög-
mund biskup, aS hann var alræð-
ismaSur (dictator) yfir Skálholts-
stifti um sína daga. Auk biskups-
valdsins hafSi hann einnig hirS-
stjóravald um allmörg ár, og var
þá ekki fyrir smámenni viS hann
aS etja, meS því líka aS maSur-
inn var fær um að beita valdinu,
þrekmaður mikill, ríklundaSur og
höfSinglundaSur, auSmaSur spak-
ur og forsjáll, eitthvert mesta stór-
menni, sem þessi þjóS hefir átt.
Ríki hans var því meira en svo, aS
útlit væri fyrir, aS þaS ætti gvo
skamma stund aS standa.
En þá var kominn blindleki á
fleytupa. í húsakynnum brytans
sátu þeir í kyrþey Gissur Einars-
son og Oddur Gottskálksson, bisk-
upsefniS og biskupsskrifarinn, og
iðkuSu á hljóðum kvöldum þá
fræSslu, sem svo fljótt og fyrir-
varalítiS átti aS kippa fótunum
undan katólsku kirkjunni.
Árin I 548—50 gengur mikiS á
í Skálholti. ÞaS eru fjörbrot hins
innlenda kirkjuvalds, tiltektir Jóns
biskups Arasonar. Tvívegis fór
hann meS her manns aS staSnum,
tjaldaSi í bæSi skiftin á Forna-
stöSli, skamt norSur af kirkjunni,
og sótti staSinn aS norSan. í fyrra
skiftiS varS hann frá aS hverfa, en
í seinna skiftiS kúgaSi hann Mar-
tein biskup, sem hann hafSi meS
sér í haldi, til aS skipa svo fyrir,
að staSurinn gæfist upp, og hafSi
þá endaskifti á öllu þar eftir geS-
þótta sínum: vígSi presta, biskup-
aði börn, vígði kirkjuna upp aftur
hátt og lágt, reif Gissur Einarsson
upp úr gröfinni og lét jarSa hann
utangarSs o.s.frv. Seinna sama
haustiÖ var hann sjálfur fluttur
þangaÖ í haldi, og líflátinn þar á-
samt sonum sínum, 7. nóv. 1550.
Atvikum öllum viS aftöku þeirra
feSga er svo greinilega lýst í Bisk-
upasögunum, aS ekki er um aS
villast. Höggstokkurinn var flutt-
ur viS hverja aftöku. Fyrst var
hann austur frá garðinum í stefnu
á Þorlákssæti; þar var Ari lög-
maSur höggvinn. Þá var hann
fluttur spölkorn ncrSur eftir; þar
var séra Bjöm höggvinn. SíSast
var hann fluttur heim undir traS-
irnar, þar sem þær beygja vestur
meS kirkjugarSinum; þar lét Jón
biskup líf sitL Aftaka Ara hepn-
apist fremur vel, en hinar illa.
j Björn barst lítt af og mun hafa
1 veriS ókyr. en biskup hafSi mikinn
! herðakistil, og því erfitt aS koma
högginu á hálsinn, en böSullinn
unglingtetur frá BessastöSum. Lík
þeirra feSga voru jörSuS aS kór-
| baki, og lágu þar, þar til seint um
veturinn, aS NorSIendingar sóttu
þau. Á aS hafa sézt vottur fyrir
gröfinni til þessa.
Saga Skálholts eftir siÖaskiftin
er saga hnignunarinnar. Eftir þaS
dregur óðum úr valdi biskupanna
og mæti staSarins, og síðast verS-
ur þar ekki nema skuggi þess, er
áSur var.
Merkasta af lútersku biskupun
um má eflaust telja þá Odd Ein-
arsson (stjörnu-Odd, 1586-1630)
j Brynjólf Sveinsson (1639-1675),
IJón Vídalín (1698-1720), og þá
' feSgana Finn Jónsson og Hanne*
] Finnsson á seinni hluta 1 8. aldar.
Af öllum þessum bisk. er Brynjólf-
ur lang-merkastur og mun Skál-
holt hafa boriS hans menjar fram
til hins síSasta. Hann bygSi þar
upp allan staÖinn, sem var í niS-
urníÖslu eftir bnmann 1630, og
hann bygSi þar einnig stóra og
vandaÖa dómkirkju, og er sagt aS
hann hafi variS til hennar um 50
þús. kr, og er þaS mikiS fé, þegar
tekiS er tillit til þess, hve vinnu-
laun voru þá lág. Brynjólfi svipar
mjög til hinna fyrri biskupa; hann
er mikilmenni eins og þeir, "þéttur
á velli og þéttur í lund”, stórlynd-
ur og stjórnsamur, auSugur og at-
kvæSamikill um landsmál, en ekki
aS sama skap þjóShollur. Lífs-
saga hans er svo þrungin af þung-
um raunum, aS hún hlýtur aS
vekja almenna hluttekningu. Hon-
um átti Hallgrímur Pétursson mest
allra manna aS þakka, og yfir
moldum hans var sálmurinn “Alt
eins og blómstriS eina” sungiS í
fyrsta skifti.
Eftir það fer skörungsskapurinn
smárénandi hjá biskupunum og
konungsvaldiS eykst aS sama
skapi, og síSustu biskuparnir leita
sér yndis í því öSru fremur aS
rifja upp sögur hinna fyrri.
En enn þá hélt þó Skálholt á-
fram aS vera miSstöð menta og
menningar, og þaS var skólanum
að þakka, sem eftir siSaskiftin var
fariS aS hlynna meira aS.
Þar óx upp nýgræÖingurinn uríg-
ur og hraustur í skjóli biskups-
valdsins og aga þess. Þrátt fyrir
farg þaS, af kreddum og þröng-
sýni, sem á honum hvíldi, teygSi
hann sig þó stöSugt upp í ljósið og
loftiÖ og fann kraftinn í sjálfum
sér. I raun og veru bendir þaS
ékki á annaS en sjálfstæSis- og
rannsóknarþrá, þegar skólapiltar á
dögum Brynjólfs biskups, á miSri
galdrabrennuöldinni, gerSu all-
alvarlega tilraun að vekja upp
draug! og notuðu til þess sjálfa |
dómkirkjuna! En tilraunin mis-
tókst, og þaS er nógu fróSlegt aS
lesa í Árbókum Espólíns alla
galdrastafaskrána, sem gerS var
upptæk hjá piltum.
En dagar Skálholts voru líka
taldir. 1 jarSskjálftanum 1 784 J
hrundu staSarhúsin, og eftir þaS
var skólinn fluttur til Reykjavíkurj
eins og Hólaskóli, báSir biskups-
stólarnir o. Ll. - ákvörSun, sem
runnin var frá dönskum en ekki
íslenzkum hjartarótum.
Hér er þaS eitt gripiS, sem var
hendi næst. En hversu mikiS er 1
ótaliS!
Og svo lífiS ---- lífiÖ sjálft, á
þessu mikla og merkilega höfuS-
bóli, daglega lífiS, meS öllum sín-
um skuggabreytingum. Hversu
margt mætti ekki um þaS segja. Á‘
öllu hefir veriS höfuSbólsbragur.
Til allra starfa hafa valist þar sam-
an hinir nýtustu menn, ,því mikiS
var þar um aS vera, og mar^t hef- j
ir veriS þar um manninn — af öll-
um stéttum. Allar hliSar lífsins
hefir mátt sjá þar, mestu höfSingja
landsins og ættgöfgasta fólk þess í
viShafnarskrúSa sínum, æskulýS-
inn, blóma og kjarna þjéSarinnar,
sem kom þangaS til náms eða til
að leita hamingjunnar, og Ioks
mikinn skara starfsmanna og
verkafólks.
Skálholt var ekki einungs höf-
uðból fyrir höfSingjana, sem riSu
þangaS heim í flakandi litklæS-
um, búnir heiSursvopnum og meS
frítt íöruneyti, heldur einnig aum-
ingjana, sem flökkuðu um bjargar-
| lausir á hallærisárunum og leituSu
þangaS hinnar síSustu og vissustu
líknar, veltust um sjálfa sig á veg-
unum þar í kring, og hnigu kann-
ske örendir viS vallargarðinn.
Og svo öll sú glaSværS, sem aS
jafnaði hefir ríkt á þessu fjöl-
menna heimili. Og einnig þá sorg
og örvænting sem líka hefir stund-
um gripiS völdin þar. Þrisvar
eyddist staðurinn af verkafólki í
svartadauSa, aS því er sagt er, og
stóra bólan 1 706 kom þar einnig
illa viS. Saga Skálholts geymir
því ekki síSur hyldýpi sorgarinnar
en himinn gleSinnar.
En yfir öllu lífinu hvílir jafnan
andi eins manns, biskupsins. Vilji
hans er öllum lögum ofar, hann er
þar einvaldur, bæSi í andlegum
og veraldlegum skilningi. Hann
getur frelsaS eSa fordæmt. bless-
aS eSa bannfært, huggaS eSa
hrelt — og gerir þaS líka. Til aS
sýna þaS, nægja tvö lítil dæmi. er
jafnframt sýna hugsunarhátt þann
sem ríkti í Skálholti á mismunandi
tímum. AnnaS er saga þriggja
systkina, er flúSu á náÖir Ögmund-
ar biskups. Bróðirinn hafði getiÖ
börn viÖ báÖum systrum sínum.
Biskup tók hann undir vernd sína,
lét hann aS vísu greiða sér eitt-
hvert fé í kyrþey, en kom honum
«vo undan hegningu. Önnur syst-
irin varS biskupsfrú nokkrum ár-
um seinna (Gísla Jónssonar) ! —
Hitt dæmið er raunasaga Ragn-
heiSar Brynjólfsdóttur.
Um búskapinn í Skálholti mætti
einnig margt segja, því hann hefir
ekkert smáræSi veriS og ekki ein-
um ráSleysingja hent aS vera þar
ráðsmaSur. Þótt Skálholt sé kosta-
jörS, gegnir þaS þó furSu, aÖ hún
skyldi geta fætt allan þann bú-
pening, sem þar var aÖ jafnaði.
Jón próf. Halldórsson telur geld-
fénaS þann, er þar var, þegar
Oddur Einarsson tók viS: geld-
neyti alls 425, sauSir 7 1 6 og hest-
ar gamlir og ungir 677; þó hefir
líklega eitthvaS veriS af mjólk-
andi peningi. Stefán bisk. Jóns-
son lét eftir sig meSal annars 480
hesta, 360 stikur vaSmáls, 512
stikur af góðu.klæSi, 21 stykki af
varningsklæSi, 840 stikur lérefts
og hálfa vætt silfurs. — Á dögum
Ögmundar biskups átti staSurinn
hafskip til vöruflutninga miilli
landa, og lengi fram eftir átti
kirkjah ítök til sikógarhöggs úti í
Noregi.
The Dominion
Bank
HORNI NOTRE DAME AVE. Oíi
SHERRKOOKE ST.
HnfutlsHilI uppb............S H.CHHt.OOO
Vurasjðtlur ................S 7.000,000
Allar eiarnir ..............S7^.t»oo.o«o
Vér óskum eftir vióskiftum verzl-
unarmanna og ábyrgjumst at5 gefa
þeim fullnægju. Sparisjóbsdeild vor
er sú stærsta, sem nokkur banki
hefir í borginni.
íbúendur þessa hluta borgarinnar
óska aT5 skifta vió stofnun, sem þeir
vita at5 er algerlega trygg. Xafn
vort er full trygging fyrir sjálfa
yt5ur, konur yóar og börn.
W. M. HAMILT0N, Ráðsmaður
l’IIOV 10 bARRV :S4rS)
Um húsaskipun í Skálholti eru
til litlar upplýsingar síSan fyrir
siSaskiftin, en margar yngri, og
auk þess nákvæmur uppdráttur yf-
ir staSinn 1 784. I öllu verulegu
hafa húsakynni þar ekki borið af
venjulegum bæjarhúsum, veriÖ
bygð með torfveggjum og timbur-
göflum og torfþökum, og háS því
nær árlegum breytingum. ÁriS
1 784 hafa bæjarhús aÖ skemmum
meStöldum verið 40—50. Aust-
ast voru húsakynni skólans, vest-
ast í aÖalþyrpingunni húsakynni
biskups. BaSstofumar hafa veriÖ
5 eða 6 auk gestastofu, dyflizu o.
fl.. HlaSiS var umgyrt húsum á
þrjá vegu. Vestan undir bænum
stóð Staupasteinn, þar sem biskup-
arnir drukku hestaskál meS gest-
um sínum, og stendur þar enn í
dag. TraSir, steinlagSar, lágu aS
bænum aö sunnan og norSan
og sjást enn. Göng lágu neSan-
jarSar úr bænum út í kirkjuna, og
sér votta fyrir þeim enn. Vatns-
bóliS var Þorláksbrunnur, en á
dögum Ögmundar biskups var
brunnur í göngunum, en þegar
Dirich von Minden og menn hans
voru vegnir í bænum, rann blóS
ofan í brunninn og lét bitkup þá
byrgja hann.
Stærsta og veglegasta húsiS á
staSnum var auSvitaS dómkirkj-
an, öll úr timbri, krossbygS, meS
útbrotnum veggjum, kór aftur úr
með skrúðhúsi, og klukknaport
fram af. Þegar búiS var aS leggja
biskupsstólinn þar niSur var kirkj-
an rifin, og timbriS úr henni látið
í fleka út á Hvítá, sem bar það of-
an eftir. NorSaustur frá kirkjunní
stóS ÞorláksbúS, kapella, sera
notuÖ var til messugjörSa meðan
kirkja var í smíSum.
Skálholt varð oft fyrir tjóni af
eldi. Þannig brann kirkjan 1 369
af Iofteldi. 1526 brann kirkjan
i aftur. ögmundur biskup var þá
á þingi (meS 1300 manns? I) og
fátt karlmanna heima. En þegar
hann kom á klifiS fyrir ofann stað-
inn, og sá kirkjuna orSna aS ösku-
hrúgu, brá honum svo aS yfir
hann leiS. 1630 brunnu mest öll
staSarhúsin, og ákaflega margt fé-
mætt.
Marga dýrgripi hefir Skálholt
átt, sem nú eru gengnir Islandi úr
greipum eSa undir lok liÖnrr. Á
ÞorláksskríniS er áSur minst. ÞaÖ
bjargaðist úr eldinum bæði I 309
og 15 26, Gissur Einarsson lét rífa
af því búnaSinn, Jón Vídalín
jarSa úr því seinasta lærlegginn,
en sjálfur kassinn kvað hafa veriS
seldur á uppboðinu 1802. Gull-
kaleikurinn bjargaðist einnig í
bæSi skiftin, en hvar er hann nú?
(Á Forngripasafninu er gamall
kaleikur frá Skálholti, auSsjáan-
lega frá katólskri tíSS en hann er
úr silfri, gullroSinn, og er því frá-
leitt hinn sami og Biskupas. tala
um. ) Þegar kirkjan brann 1309,
brunnu þar inni 12 silíurker og í
(Frjt|pii. á 7. íþta.)
Athugið
vel
VeitiS því athygli, hvemig kaup-
verÖ og peningaverÖ þessara
sparimerkja hækkar á mánuÖi
hverjum, þangaS til fyrsta dag
janúar 1924, aS Canada stjórnin
greiSir $5 fyrir hvern—W.-S.S.
fi£
T
álZE OF-
w-s
s
Húsmœður!
ISkiÖ sparsemi. ISkiÖ nýtni. SpariÖ matinn.
Þér fáiÖ meira og betra brauÖ viÖ aÖ brúka
PURIT9 FtOUR
GOVERNMENT STANDARD
Flour License No's 15, 16, 17, 18
1