Heimskringla - 06.08.1919, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 6. ÁGÚST, 1919.
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSÍÐA
Inngangsræða að
ársfundi
(Framh. frá 2. bls.)
liendur yfir þau og árnaði þeim
góðs. En eftir mörgum atvikum að
dæma, er það land eigi til í hugum
alls fjöldans nú sem lifandi manna
bústaður, heldur landið í hinni
helgu ibók. Um börnin, afkomendur
barnanna, sem meistarinn tók sér í
faðm og blessaði, virðast lærisvein-
arnir á þessari öld lítið hirða. I>eir
óvíta ekki þá, sem færa þau til hans,
en kannske líka vegna þess að liðn-
ar eru nú 19 aldir sfðan hann var
tekinn ofan af krosslnum og lagður
í gröfina. Að eigi hefir verið geng-
ið ríkara eftir með þessa söfnun, en
gert hefir verið, hefir komið til af
þvl að það hefir all-víða fundið sér
stað, að eigi væri hún jafn rétthá og
sumar aðrar, og með henni væri tek-
ið frá öðrum fyrirtækjum. En hið
sama gildir með söfnun, sem annað,
að eigi verður sami dollarinn gefinn
nema einu sinni.
Elest þessi verk hafa verið smá
vegna þess hvað getan var lítil. Og
þau hafa öll verið smá, þegar þess
er gætt hvað heimurinn og hið
stóra mannfélag liofir gert. En hafi
þau að einhverju leyti orðið til þess
að varna þvi að hugsunin yrði of
inngróin, hafa þau eigi verið þýð-
ingarlaus. Og erum vér þá betur
undirbúin að gegna köllun hins til-
komandi tíma.---------
Vetraaukinn er liðinn, erfiðleika-
tímabilið mikla horfið í hafið, og
heimurinn að færast inn á nýja tíð.
Enginn skyldi þó ætla að þar með
væri öllum erfiðleikum lokið. Með
sér flytur hin nýja tíð ný viðfangs-
efni, nýjar ráðgátur og þeim til úr-
lausnar verður hvér að leggja fram
sitt bezta- En framtíð kirkju vorr-
ar er örugg og vfs. Hið furðulega
við allan mannlegan félagsskap er,
að því fleiri viðfangsefni, þess trygg-
ari og öruggari er framtíðin. Ef
ekkert er að gera, er fyrir ekkert að
lifa og þá liættir lífið að vera til.
En að hinum nýju viðfangsefnum
ber að ganga með öruggri trúartil-
finningu, hinni dýpstu trúarvitund,
að ekkert verk er svo til, að eigi hafi
það þýðingu, annaðhvort fyrir þann
sem það vinnur,, eða þá sem þess
eiga að njóta. Ekkert verk er svo
smátt að eigi liafi það þýðingu fyrir
þjóðfélagið. Sigurorð hinnar nýju
tíðar verða: “samheldni, hófsemi, al-
vörugefni og bróðurhugui-”. Og
henni samfara sú trúarfmgsun, er
örugg reynist í lífi, örugg í dauða,
og mesta sælu og fullnæging veitir
hinu andlega lífi mannsins, — hug-
sjónalífinu, fegurðartilfinningunni,
réttlætisþránni, eilífleika voninni.
Þeir veggir ru hrundir, er hlaðnir
liafa verið milli mannanna. Á hinni
komandi tíð verða fleiri samferða og
eiga saman vonir sínar, þrár, ástir,
og eftirvæntingar. Það verður ]ijóð-
anna, fólksins tíð. 1 því samfélagi
ráða nýjar hugsanir, ný trú, ]iað er
að segja ný trú í vissum skilningi,
trúin, isem treystir guði og eigi er á-
valt óttaslegin yfir því að hann
bregðist trausti sínu, og skilur að
bezti arfurinn, sem hin forna sið-
menning hefir eftir látið, er andi,
dæmi og stefna leiðtoganna horfnu,
fremur en orð þeirra og setningár,
er andi ög hugarfar meistarans
mikla, stærsta og mesta bróðurins,
og ])eirra. sem lionum líkir hafa lif-
að og dáið. Og hverjum þcim fé-
lagsmiálum, sem auðnast að haga
verkum sínum á þann hátt, er fram-
tíðin vís, því þeim fylgir á brautina
velþóknun og blessun guðs og ljós
eilífðarinnar lýsa iþeim. Dimman
verður aldrei dimm, og nóttin lýsir
sem dagurinn, og myrkrið sem ljós.
R. P.
-------o-------
komast aS þessari niðurstöSu. í þetta mál. Undir einum lága við-
MinnismerkiS sem rei«t verSur,
hlýtur annaShvort aS vera stein-
varSi eSa þá líknarstofnun ein-
hverrar tegundar, helguS minn-
ingu hinna föllnu. Hvenær mundu
allir Islendingar koma sér saman
um hvaSa líknarstofnun þaS ætti
aS vera? Hvenær mundu þeir
allir fallast á eitt meS þaS hvar
hún ætti aS standa? Og ef þeir
gætu nú komiS sér saman um
þetta tvent, þá yrSi þriSja atriSiS
þaS, hvaSa trúflokkur þar ætti aS
ráSa fyrir, og viS vitum öll aS á
arkrossinum á Frakklandi hvíla
bein yngsta sonar míns. 1 gröf
hans hvílir líka lífsgleSin mín. Því
er þaS aS eg þrái aS Islendingar
sam^einist um þetta málefni, þráii
aS þeir meti fórnina drengsins
míns og allra hinna drengjanna,
meti tár ástvina þeirra nógu mik-
iS til aS hætta öllu hnútukasti
skjóli þessa máls, taki saman
höndum eins og drengirnir okkar
gerSu og reisi þaS merki, sem sýn-
ir ókomnum kynslóSum aS vestur-
íslenzk þjóS þakkar og saknar
höfSu lært aS kalla sitt.
MóÖir fallins hermanns.
-----o------
Magnús Magnússon
Holm.
Fæddur 9. desember 1880.
Dáinn 19. nóvember 1918. .
því atriSi mundi þjóSbrotiS okkar j drengjanna, sem mættu dauSa sín-
vestan hafs brotna og einhver um fyrir frelsi þess lands, er þeir
flokkur eSa einhverjir flokkar yrSu
þar utan viS. Og þó aldrei nema
viS værum svo bjartsýnir aS trúa
því aS íslendingar væru svo sam-
vinnuþýSir aS þeim tækist aS
koma sér saman um þetta alt og
stofnuSu líknarstofnun, þá finst
mér aS hún mundi ekki halda viS
minningu drengjanna. Nöfnin
þeirra gleymdust eins fyrir því,
og eftir nokkur ár mundi yfirfirn-
ast aS þessi líknarstofnun hafi í
upphafi veriS helguS slíkri minn-
ingu.
Sumir hafa talaS um aS steinn
væri “of kaldur”. ÞaS á víst aS
vera líkingamál, sem hrífur. Finst
ykkur, sem þannig hafiS skrifaS,
aS legsteinn hjá ástvinarleiði beri
vott um kulda hjá þeim sem lifa og
syrgja? KomiS meS mér í huga
ykkar inn í kirkjugarS og beriS
þar saman tvö leiSi, annaS þakiS
illgresi og ekkert merki þar hjá til
aS sýna hver þar hvílir, hitt huliS
blómum og smekklegum steini hjá
meS nafni og tveimur ártölum á.
Ósjálfrátt dettur mér í hug aS
minning þess, sem þar er lagSur, sé
einhverjum nógu mikils virSi til aS
láta grafa nafniS hans á stein, sem
Vér skaparans ráðstjórn ei skiljum
—-því skammsýn er andi manns—
en efast samt ekki viljum
að aldrei bregst kærleikur hans.
Þegar hinsta kallið kemur
komist getur enginn hjá.
Urðarboði ætíð hlýða
ungur jafnt sem gamall má.
Um hádegi æfi sinnar, —
ástvinanna hópi frá,
Magnús Hólm var héðan kvaddur
hinar æðri stöðvar á.
Mætan dreng þar mistan höfum,
merki dygða hreint sem bar.
Glögt að öllu góðu kendur,
Guði og mönnum þekkur var.
Hans. því margir sárari sakna,
I sorgar höfug fella tár.
ekk, eySist; og endurminningar er.g^jjg hans mest þ6 misti>
þess, tvo ártöl, sem á steininn eru t Qg dýpst gr hrepti gár
grafin, vekja, eru einhverjum .v&ISHI
nógu mikils yirSi til þess aS mc8 ástar þelgum bönSmT
arhendur rækta þann blett sem hj6rtum þess æ tengdur var;
auðsjáanlega er þeim heilög
jörS. — Ber þetta vott um kulda?
Nei, minnisvarSar, þó úr steini séu
gerSir, eru talandi vottur um kær-
leika, söknuS og þakklæti þeirra,
Móðarrödd.
sem átt hafa vin og mist.
ViS, sem grafir eigum fyrir
handan hafiS, eigum ekki kost á
aS hlú aS þeim. Flest okkar sjá-
um þær aldrei. Hvert okkar gæti
reist minnismerki í sínum ættar-
reit í kirkjugörSum víSsvegar um
landiS. — En ætti ekki betur viS
aS öllum drengjunum, sem féllu,
væri reist sameiginlegt minnis-
; merki af Vestur-Islendingum?
Drengirnir þessir komu meS sínar
mismunandi skoSanir úr bygSum
íslendinga víSsvegar aS, frá mis-
munandi kringumstæSum fóru
þeir, meS mismunandi gáfur, orS-
stír og útlit. Allir sameinuSust
þeir til þess aS berjast og falla fyr-
ir þaS málefni er þeir álitu rétt. Er
minning þeirra ekki svo mikils
virSi fyrir Islendinga, aS þeir hér
í dreifingunni vildu nú sameina sig
um þetta málefni? Láta deilur
hverfa og persónuleg ónot hætta,
og sýna aS þeir meti fórn drengj-
annna nógu miki'.s til aS láta grafa
nöfnin þeirra á þann stein, sem
stendur um ókomnar aldir.
i a'aS hefir v:riS um aS byggja
enda kröftum öllum varði
ætíð því til farsældar.
Mannfélagið má hann trega,
manndóms hann því gekk á braut;
fyrir dáð og drengskap sannan
dýrra vina hylli naut.
Lagður þó sé lík í moldu
lifir orðstír göfugs manns,
vinum hjá og vandaipönnum
verðleika sem þektu hans.
Sumum finst ef til vill þaS sé
aS bera í bakkafullan lækinn aö
segja meira en þegar hefir veriS Iftfe sem yrSi eign hins íslenzka
sagt viSvíkjandi minnsvarSamál-
inu; en þar sem þaS mál hefir átt
bólfestu í huga mínum síSan því
var fyrst hreyft í blöSunum, lang-
ar mig til aS láta í ljós skoSun
mína á því. Vil eg gera þaS án
minstu ónota til nokkurs er gagn-
stæSa skoSun hefir á málinu, vit-
andi vel aS þeir háfa sama rétt
til skoSana sinna og eg hefi til
minna.
Eg er eindregiS meS því, aS
okkar föllnu hermönnum sé reist-
ur minnisvarÖi úr steini, fíó minn-
isvarSi vil eg aS sé látinn standa
undir berum himni, og einnig vildi
eg óska mér aS íslendingar kæmu
sér saman um einn dag á ári hverju
til aS minnast þeirra, sem líf sitt
létu í styrjöldinni miklu. Langar
mig meS fáum orSum aS útskýra
þær ástæSur,, sem eg hefi fyrir aS
þjóSernisfélags og hafa minnis-
merkiS þar inni. ViS þá hugmynd
felli eg mig ekki. Islenzku þjóS-
erni óeka eg alls góSs og biS guS
aS halda verndarhendi yfir því.
En minnisverSi fallinna hermanna
vil eg aS verSi gerSur svo traust-
ur aS yfir hann þurfi ekki aS reisa
neitt þak af mannlegum höndum
gert. Úti undir berum himni vil
eg aS hann standi, þar sem storm-
urinn stynur og himininn grætur.
Standi þar sem ímynd hreystinnar
og sem ímynd pess góSa afls í
heiminum, “sem bregSur ei né
breytir sér”. Til þess aS þaS afl
mætti sigra, skilst mér aS dreng-
irnir okkar hafi gefiS líf sitt.
Einhver sþyr ef til vill hver þetta
sé, sem lætur sig þetta mál skifta,
og því veriS sé aS eySa meira
rúmi í blöSunum en búiS sé um
blóðsúpu (viIIibráS) settumst viS
húsbóndinn lengra upp á fletiS til
þess aS sitja okkur hægar meS því
aS halla okkur upp aS bólstrum úr
mjúkum hreindýrafeldum. Og
svo tókum viS aS masa um hitt og
þetta. Raunar spurSi hann og
konan hans mig aS eins fárra
spurninga og þá aS eins slíkra
spurninga, sem ekki gátu talist ó-
hæverskar, hvorki frá þeirra sjón-'
armiSi né okkar. Þeim var þaS
fullkomlega ljóst, sögSu þau,
hvers vegna viS höfSum skiliS eft- J
ir konuna, sem meS okkur var,1
þegar viS vorum komnir á slóS
þeirra, því aS þaS er altaf örugg-
ara aS gera ráS fyrir því, aS fénd-
ur sitji á fletjum fyrir; en nú er viS
komiS, sá eg, að þótt rúmur helm- , manninum, sem hafði hitt okkur
ingur adlra þorpsbúa væri kominn
þangaS, var nóg rúm innan húss
handa þeim fjórum til fimm mönn-
um, sem mér höfSu fylgt. Innri
helmingur gólfsins hafSi, eins og
vant er, veriS hækkaSur um 2 fet,
svo aS hann yrSi notaSur fyrir
svefnpall, og var hann þakinn sum-
part okkar eigin skinnum og sum-
part annara frá ýmsum heimilum,
svo aS ekki væsti um okkur. Ljós-
keri meS sellýsi til hitunar og lýs-
ingar hafSi einnig veriS komiS fyr-
ir þar. ÞaS var vistlegt þarna
inni, því aS ljóskeriS var búiS aS
hita upp í 16 stig á C; enda þótt
loftsstraumur stæSi inn um dyrn-
ar dag og nótt og sýgist jafnóSum
vissum, aS þeir væru okkur bæSij upp um strompinn á þakinu. Á kynni
svefnpallinum var sæti fyrir 15
manns meS krosslagSar fætui', en
á gólfinu fyrir framan gátu auS-
veldlega staSiS aSrir 1 5 manns.
Þótt húsiS væri fult af gestum,
þegar eg kom, stóSu þeir aS eins
vinveittjr og hrekklausir, ættum
viS aS leyfa þeim aS senda sleSa
eftir konunni þegar aS morgni.
Þau höfSu oft heyrt þess getiS, aS
forfeSur þeirra hefSu hitt fólk aS
vestan, og nú er þau höfSu veriS
svo heppin aS hitta menn aS vest
an, þætti þeim líka gaman aS sjá
fyrst kvöldiS áSur. Hann kom
gangandi hægum skrefum frá
þorpinu og söng eins hátt og hann
gat, svo aS við gætum vitaS fyrir
komu hans. Og þegar hann kom
að útidyrunum á okkar 22 feta
löngu göngum, staðnæmdist hann
og hrópaSi: "Eg er N. N., hefi
ekkert ilt í hyggju og engan hníf.
Má eg koma inn?” — Þetta var
altaf viSkvæSiS viS okkur; en sín
á milli létu þeir sér nægja aS til-
kynna hver kominn væri: “Eg er
N. N.; er aS ganga í bæinn.”
ÞaS bar margt á góma morgun-
inn þann. Hverjir væru nábúar
þeirra austur og norSur? Hvort
þeir nokkru sinni hefSu komist í
viS Indíána aS sunnan?
Hvort þeir vissu nokkuS um, aS
hvítir menn hefSu heimsótt land
þeirra (eg gat nefnilega hugsaS,
þótt ekki væri líklegt, aS einhverj-
ir hefSu komist lífs af af hinu ó-
gæfusama skipi Franklíns, sem
viS nokkur augnablik, af því aðj hafcSi strandaS fyrir meira en
einhver skaut því aS þeim, aS viS ■ hálfri öld í nánd viS austurströnd
kvenmann þaSan. ÞaS hlyti aS
vera langt til landsins, sem viS J ir og hefSum því gott af aS fara
komum frá; og værum viS nú aS hvíla okkur. ViS mundum
ekki orSnir svo þreyttir á þessu hafa nóg næSi til þess aS talast viS
ferSalagi, aS viS vildum dveljast aS morgni, sögSu þeir. ViS fór-
meS þeim sumarlangt? Náttúr- um nú samt ekki aS sofa, þegar
hlytum aS vera þreyttir og syfjaS- ( Victoríu-eyjar, og höfSu þá lifaS
nokkurt skeiS meS þessu fólki).
Enda þótt þeir eflaust væru jafn-
Sígin er svalan í Ægi
sól um hádaginn,
æfisól vinarins valda
er vermdi’ oss og lýsti.
Svo mælir hans tregandi móðir
og munarsærð kvinna,
og ungblómm heitar sem unm
hinn ástríki faðir.
En háleita himneska vonin
þá huggun oss gefur,
að síðar vér samfélag eigum
í sælunnar ríki.
Þar sem öll þraut er á enda
og þrotið vald heljar,
í einingu andans vér lifuitt
um eilífar tíðir.
Því vitið, að Guð er algóðu*
og græðir öll sáriiu
er hlutum í hérvistar stríði.
þá hjartanu blæddi.
Hann sameinar sálirnar aftur
og sigurinn gefur,
öllum er aðstoð hans treysta
og eilífri speki.
Fyrir hönd ástvina hins látna.
S. J. Jóhannesson.
------~o------
Dvöl mín meðal
Eskimóa.
(My life with the Eskimo. New York
1913.)
Eftir Vilhjálm Stefánsson.
(ISunn 1919.)
Þegar eg var búinn aS borSa
nægju mína af fersku selskjöti og
búinn aS drekka tvær merkur af
lega þætti þeim, sem byggju fyrir
austan á, líka gaman aS sjá okkur
og myndu reynast okkur vel, nema
ef viS færum of langt austur á bóg-
inn og rækjumst á Netsilik-Eski-
i (á Vilhjálmseyju), en þaS
væri ilt fólk og undirförult og
hefSi -- þótt undarlegt þætti ---
enga höku. Handan viS þá
byggju, eftir því sem þeim hafSi
veriS sagt, hvítir menn (kablunat)
sem viS náttúrlega hefSum aldri
heyrt getiS um, þar sem viS kæm-
um aS vestan, og hvítir menn búa
allra þjóSa lengst burtu í austur.
AS sögn tíSkast meS þeim ýmis-
konar vanskapnaSur; sumir væru
t. d. sagSir aS hafa aS eins eitt
auga í miSju enni, en auSvitaS
væri þetta ekki áreiSanlegt, því aS
þau óSar aS segja mér alt af létta
fregnir, sem bærust svo langt aS,
væru jafnan vafasamar. En mjög
þættu hvítir menn kenjóttir í hátt-
um sínum; gæfu þeir Eskimóa eitt-
ivaS, tækju þeir aldrei neitt í staS-
inn, og ekki ætu þeir góSan, al-
gengan mat, heldur legSu þeir sér
margt til munns, sem hver annar
óbreyttur maSur gæti ekki látiS
sér til hugar koma aS neyta nema
hann væri aS því kominn aS
verSa hungurmorSa. Og alt þetta
gerSu hvítir menn, þótt þá ræki
enginn nauSur til, meS því aS
gnægS væri bæSi af hvölum og
selum, fiskum og jafnvel hreindýr-
um í þeirra landi.
Öllu þessu og mörgu öSru var
mér sagt frá á hinn vingjarnlegasta
hátt; eg þurfti aS eins aS gefa
þeim ofurlitla bendingu um, hvaS
mig fýsti helzt aS vita og þá fóru
um þaS, en sjálf voru þau mjög
varfærin í spurningum sínum.
LangaSi þau ekki til aS vita hvers
vegna eg væri kominn hingaS og
hvert eg ætlaSi? Jú, þeim þætti
gaman aS því, en eg mundi þá
segja þeim þaS, ef mér þóknaðish
Þetta fólk var ekki vant því aS
spyrja ókunnuga margra frétta, en
aftur á móti hélt þaS, aS eg spyrS«
svo margs, af því þaS væri nú til
siSs hjá mínum kynþætti; og ekki
væri annars aS vænta en aS menn,
sem væru komnir svona langt aS,
hefSu aSra siSi; þeim þætti ekki
nema vænt um aS geta leyst úr
spurningum mínum og eg mætti
vera hjá þeim marga daga, áSur en
þeim tæki aS leiSast þaS aS sýna
mér öll merki þess, hversu vænt
þeim þætti um komu mína.
Svona sátum viS og mösuSum
alt aS því klukkutíma, eftir aS viS
vorum búnir aS borSa, þegar boS
komu um þaS — og þaS voru alt-
af börn, sem báru boSin — aS fé-
lagar mínir væru komnir til húss
þess, sem bygt hafSi veriS handa
okkur og menn væntu þess, aS eg
kæmi líka, því aS húsiS væri stórt
og rúmgott, svo aS margir gætu
komist þar fyrir í senn og skrafaS
viS okkur. Þegar þangaS var
þeir voru farnir, heldur sátum viS
uppi hálfa nóttina og ræddum um
alt þaS nýstárlega, sem fyrir okk-
ur hafSi boriS. Eskimóarnir mín-
ir virtust enn æstari af því öllu en
eg. Þeim fanst eins og þeir hefSu
lifaS einhverja af sögum þeim,
sem gömlu mennirnir segSu stund-
um í skammdeginu í samkomuhús-
unum. AS vísu var þetta vin-
gjarnlegt fólk og sagleysislegt út-
lits, en samt sem áSur mundi þaS
vera hættulega göldrótt eins og
fólkiS í sögunum, sem feSur þeirra
hefSu sagt þeim frá í æsku. Mac-
kenzie-sveinninn minn, Tannau-
mirk, þóttist hafa heyrt dæmi þess
hjá manninum, sem hann hafSi
borSaS hjá; hann hafSi mist hníf
sinn niSur um ís á selveiSum, en
svo öflugir voru eiSarnir, sem
hann þuldi yfir vökinni, aS vatniS
tók honum aS eins í olnboga og þó
náSi hann hnífnum á hafsbotni.
Og þetta gat hann, aS sögn Tann-
aumirks, þrátt fyrir þaS, þótt ísinn
væri fullur faSmur á þykt, og sjór-
inn svo djúpur, aS steinn hefSi
veriS þó nokkra stund aS detta til
botns.
Enda þótt eg vissi, hvaSa svars
mætti vænta, spurSi eg menn
mína, hvort þeir gætu trúaS slíku.
Vitanlega. Hvernig gæti eg spurt?
HefSu þeir ekki oft sinnis sagt mér
aS menn af þeirra kynþætti hefSu
getaS þetta þangaS til fyrir fáum
árum, er þeir höfnuSu guSum áa
sinna, en tóku aS trúa á himnaríki
og helvíti eins og trúboSarnir
kendu þeim, þar eS enginn gæti
orSiS hólpinn, er hefSi anda í sinni
þjónustu. ÞaS væri leitt, aS sálu-
hjálp manns og andasæringar
væri ósamrýmanlegt, náttúrlega
ekki til þess aS finna týnda muni,
en til þess aS geta læknaS sjúk
dóma og ráSiS veSrum og ísalög-
um; en til þessa dygSu bænir ekki
agnarögn á móts viS gömlu galdr-
ana. Vitanlega gætu þeir ekki
beint tregaS missi þessarar gömlu
kunnáttu, því aS hvaS væri hún á
móts viS þessa ómetanlegu vissu
um sáluhjálp, sem feSur þeirra
hefSu fariS á mis viS fyrir þaS, aS
trúboSarnir komu svo seint til
þeirra. ÞaS væri ekki nema
skammsýni aS harma þaS, þótt
maSur yrSi nú aS sjá af þessum
kynjamætti tillækninga, sem maS-
ur hefSi áSur haft, því aS guS vissi
bezt, hvenær maSur ætti aS deyja,
en fyrir þann, sem er bænrækinn
og heldur hvíldardaginn heilag-
an, er dauSinn aS eins inngangur
til sælla lífs.
Ekki datt okkur í hug, þegar viS
vorum komnir á kreik innan húss
morguninn eftir, aS menn hefSu
lengi staSiS á hleri utan húss og
beSiS þess aS heyra einhvern vott
þess, aS viS værum vaknaSir. Nú
veit eg þaS, eftir aS hafa kynst
háttum þeirra, aS fyrstu morgun-
gestir okkar biSu merkis þessa frá
forvitnir um okkar hagi og viS um
þeirra,, spurSu þeir þó fárra spurn-
inga,, jafnvel þótt eg hefSi gefiS
þeim tilefni til þess meS mínum
mörgu spurningum. Hin aðdáan-
lega stilling þeirra og hæverska
kom mér til aS blygSast mín meir
en nokkru sinni fyr fyrir forvitni
mína, því aS mannfræSingur
verSur aS spyrja margs Ug sumar
spurningar hans eru æriS nær-
göngular; en þessir menn leystu
úr öllu á hinn góSIátlegasta hátt.
Aldrei höfSu þeir litiS hvíta menn
þótt þeir hefSu heyrt þaS af þeim
sagt, sem þeir greindu frá í gær;
ekki höfSu þeir heldur séS Indí-
ána, en minjar þeirra hefSu þeir
séS á meginlandinu sunnarlega þar
sem moskusuxarnir eru; en aS sögn
Eskimóa viS Coppermine River
væru Indíánar bæSi svikulir og
grimmir, illir og göldróttir; aS
sögn þó ekki eins miklir galdra-
menn og hvítir menn, en hneigðari
fyrir aS nota galdra sína til ills
1 austur byggju ýmsir Lski-
móa-kynþættir, sem væru þeim
vinveittir (og nefndu þe:r eina 12
þeirra). En í norSur á Victoríu-
eyju, byggju tveir kynþættir og
væru þeir skemst í burtu, enda
beztu vinir þeirra.
Og hvaS hugsuSu þeir um mig
— hverrar þjóSar héldu þeir aS eg
væri? Ja, þess þyrftu þeir nú
ekki aS geta, þeir vissu þaS,
því aS Tannaumirk hafSi sagt
þeim, aS eg teldist til Kupagmi-
uuta; en af þeim hefSu feSur
þeirra haft margt aS segja, en ekki
til hins fjarlægari kynþáttar, sem
félagi minn Natkusiak væri kom-
inn af, enda væri sú mállýzka ólík-
ari en okkar og þeir hefSu ekki
heyrt um þann kynþátt getiS fyr
en í gær. En — fanst þeim þá
ekki, aS eg væri undarlega eygSur
(augnaliturinn blár) og skrítinn
litur á skegginu (sem var ljós-
jarpt), og fanst þeim ekki líklegt,
aS eg væri einhverrar annarar
frjóSarr SvariS var alveg a.
dráttarlaust: — “ViS höfum engs
ástæSu til aS halda, aS þú sért
annarar þjóSar. Mál þitt er aS
eins ofurlítiS ólíkara okkar máli en
mál þeirra kynþátta, sem viS
verzlum viS á hverju ári, og aS því
er snertir augu þín og skegg, þá
svipar þér mjög til sumra nábúa
vorra fyrir norSan, sem þú verS-
ur aS heimsækja. Þetta eru beztu
vinir okkar, og þaS mun angra þá
mjög, ef þú heldur lengra austur á
bóginn án þess aS heimsækja þá.”/
— ViS komum okkur því saman
um, aS viS skyldum á morgun
heimsækja þetta fólk á Victoríu-
eyju, sem nú hafSi veriS lýst svo
fyrir mér, aS eg gæti hugsaS aS
hitta þar eftirkomendur einhverra
af mönnum þeim, er fórust í
Franklíns-leiSangrinum. — Nú
veit eg raunar aS þetta verSur aS
skýra á annan hátt.
Eitt af því, sem mér lék einna
mestur hugur á, var aS sjá þá
(Framh. frá 7. bls.