Heimskringla - 22.09.1920, Blaðsíða 1

Sendið etttr verSlisti til
R«>y»l Crawi Sunn, L,td. , ,4.
654 Maln St., Wlnnlpeg UmDUClT
ÆJ
X'
Og
umbáoir
SendiU eftir ver911sta tll
Hoyal Crown Soap, Lio.
654 Main St., Winnipep
XXXIV. AR
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 22. SEPT. 1920.
21,122 52
CANADA
Stórfeldur sigur fyrir Meighen-
■átjórnina reyndust aukakosning.
arnar í St. John og Colchester, sem
fram fóru á mánudaginn. BáSir
ráSgjafarnir voru endurkosnir
meS stórmiklum meirihluta. I. St.
John hafSi tollmálaráSgjafinn,
Hon. R. W. Wigmore, 4500 at-
kvæði umfram keppinaut sinn, Dr.
A. E. Eemery, sem hafSi látið for
ingja sinn, Hon. McKenzie King,
ginna sig til að vera í kjöri á móti
ráSgjafanum. I Colchester kjör-
dæminu, iþar sem margir héldu að
úrslitin væru tvísýn, og meira aS
segja, aS Capt. Dickson, þing
mannsefni bændaflokksins, ætti
sigurinn vísan, var Hon. F. R.
McCurdy, kosinn meS rúmllega
1500 atkvæSa meirihluta. Þess-
ar kosningar sýna þaS ótVÍræSi.
ilega, aS Meighenstjórnin hefir
mikiS fylgi í Austur-Canada, og
aS þaS fer vaxandi en ekki mink-
andi, sést af því, aS kjördæmi
þessi hafa aldrei gefiS conserva- ara
tivum slíkan meirihluta sem nú.
Kosningaúrslitin hafa þaS í för
meS sér, aS almennar kosningar til
samibandsþingsins fara ekki fram
fyr en í lok kjörtímalbilsins, 1922.
Georg konungur hefir nýlega
gert stjórnarformann Canada,
Hon. Arthur Meighen aS meSlim í
LeyndarráSi Breta. Er þaS talinn
mikill heiSur, jafnvel meiri en
riddaratign, og hefir þaS í för meS
sér aS héSan í frá verSur stjórn-
arformaSurinn kallaSur The
Right Honorsvble Arthur Meig'hen.
um þess. ÞingiS feldi tillögu um
.0 styrkja The Dorriinion Labor
Jarty aS málum, og ákvaS aS láta
stjórnmál meS öllu afskiftalaus.
Flugfélag, meS $10,000,000
er þaS mesti innflutningur, sem
veriS hefir til rfkjanna nokkru
sinni.— Munurinn á verSi útfluttr.
ar og innfluttrar vöru er því næst-
um 3 biljónir dollara. Banda-
iöfuSstó'1, er nýstofnaS í Toronto
J.ru hluthafar Iþess bæSi Canada-
,ag Bandaríkjamenn, og er tilgang-
ir félagsins aS flytja fólk milli
Canada og Bandaríkjanna, eftrr
íastákveSinni áætlun, og verSa
viSkomii9taSir flugvélanna helztu
borgir og Ibæir beggja landanna.
FélagiS byrjar meS 16 stÓTum
flugvélum, sem geta flutt frá 16
■til 26 farþega.
rfkjamenn raka aS sér gullinu.
i Hon. Röbert Beaven, fyrrum
stjórnarformaSur Britislh Co'lum- V1
bia fylkis, er nýdáinn, 84 ára gam-
a'll. Hann var einnig lengi borg-
arstjóri í Victoria og þótti hinn
nýtasti maSur.
> Elzti Indíáninn í Canada, sem
menn.vissu um, er nýdáinn. Hann
íhét Harry Kwoomet, og átti heima
í Saanech B. C. Hann varS 1 1 0
BANDARIKIN
Nefnd sú, sem sambandsstjórn-
in skipaSi fyrir skömmu til aS
rannsaka kröfur kolanámuverka-
manna í Nova Scotia, hefir nýlega
lokiS störfum sínum, og birt álit
sitt. Gengur þaS algerlega námu-
mönnum í vil. Vill nefndin aS.
námumenn fái $ 1.00 launahækkun
á dag og 20 cent á hverri smálest
kola, sem frá námunum fer. Einn-
ig segir néfndarálitiS^ aS húsa-
kynni kolanámumanna séu afar
(11 og heilsuskemmandi, og krefst
þess, aS námueigendurnir, sem
húsin eiga, láti gera viS þau, svo
lífvænlegt sé í þeim. Namamenn
l'áta vel yfir nefnarálitinu, en
námaeigendurnir eru enganvegin
ihrifnir yfir Iþví. Samt er nokkurn-
(vegin áreiSanlegt aS nefndaralitiS
iverSur aS samningum. Launa-
. (
hækkunin er reiknuS frá 1. julí, og
samningunum verSur aS vera full-
nægt fyrir 1. septemiber 192].
Norrisstjórnin hér í Manitoba
Ihefir nýlega útnefnt G. H. MaL
colm, þingmann fyrir Bertle kjör-
jdæmiS, til landbúnaSarráSgjafa.
Embætti þetta ilosnaSi viS dauSa
Valentine Winklers í síSastliSnum
júnímánuSi. Hinn nýi ráSgjafi
þefir veriS þingmaSur síSan 1909
log venjulega veriS kosinn meS
talsverSum atkvæSamun. Hann
IverSur nú aS leita kjosendanna
(enn á ný til staSfestángar útnefn-
ingu sinni.
MaSur einn, Havelock Veinot
iaS nafni, er heima átti í Hemford
N. S., skamt frá Halifax, varS
skyndilega brjálaSur á sunnudag-
inn, og í því ástandi framdi hann
ifjögur morS og drap því næst
isjálfan sig. Fyrst drap hinn óSi
,maSur föSur sinn aldin og síSan
ifjölskyldu, sem bjó á næsta bæ,
,og hann hafSi átt í deilum viS áS-
I New York borg varS stórkost-
Jeg sprenging 16. þ. m., sem olli
fjörtjóni 35 manna, slasaSi marga
og gerSi stórskemdir á bygging-
n. Sprengingin skeSi á aSal
Business-stræti borgarinnar, Wall
Street, framundan stótbyggingu J.
P. Morgans, en meS hverjum hætti
hún varS, fer tvennum sögum um.
Trúlfegasta sagan er aS bifreiS hafj
rekist á flutningsvagn hlaSin |
snprengiefni og orsakaS þannig
sprenginguna. Önnur sagan er,
aS vagninn meS sprengieíninu hafi
,af ásettu ráSi veriS látinn standa
fyrir framan Morganibygginguna,
og í honum hafi veriS falin vítis-
vél, er á tilsettum tíma hafi komiS
sprengingunni af staS. Er þaS
ætlun lögreglunnar aS svo hafi
veriS og anarkistar séu þessu vald-
,andi. Aftur heldur Morgan því
fram, aS sprengingin mVmi hafa
,orSiS af slysum. Rannsókn er nú
hafin óg má búist því aS hiS sanna
komist í ljós innan skams. Spreng-
ingin skeSi um hádegi á fimtudag-
inn, og heyrSist hún um alla borg-
ina, og alla leiS til Brooklyn. I
Jack Johnson, hnefaleikarinn
reimskunni, hefir nýlega veriS
dæmdur. í eins árs og eins dags
íegningarhússvist, fyrir brot á
Mannlögunum svoköliuSu, er lúta
aS þ ví aS banna aS flytja stúlkur
úr einu fíki Bandaríkjanna í ann.
aS í íósiSferSislegum tilgangi.
Jack var kærSur um glæp þenna
fyrir 8 árum síSan, en* flýSi þá úr
iandi, og síSan hefir hann flækst
íSa um lönd ásamt hinni hvítu
konu sinni. En aS lokum varS
DýrtíSin á Englandi fer altaí
/axandi, og er matvælastjórinn
McCurdy vonlaus um nokkra
lækkun á þessu ári. Matvæli hafa
hækkaS um 1 76 prósent síSan
1914.
Brezka stjórnin hefir ákveSiS
aS selja aftur til ÞjóSverja öll
kaupskip og fafþegaskip, sem
Bretar fengu aS herfangi meSan á
stríSinu StóS, og sem friSarsamn-
ingarnir leyfSu þeim aS halda. Ei
nú veriS aS semja um söluverSiS.
gerSi tilraun til aS víx’la slíkurr
seSli á jámbrautarstöSinni í Krist-
janíu. Var hún tekin föst og
fundust hjá henn allmargir seSlar
af sömu gerS.
Hertoginn af Conaught, fyrrum
'.andstjóri Canada, sem er ekkju-
maSur, hefir nýlega birt trúlofun
'-ína. Heitmey hans er ekkja
Exess jarls, sem dó fyrir tveimur
heimiþráin svo sterk, aS hann kaus áru msíSan. En t>aS sem mestu
héldur aS hverfa heim og líSa
dóm, en aS vera útlægur frá föS
urlandinu.
ViS útnefningakosningarnar í
Colorado náSi The Non Partizian
League yfirráSum yfir demokrata-
flokknum og fék'k alla kandidata
sína útnefnda á flokkslistanum. aS
senatorsefninu undanskildu. I
Washington ríkinu reyndj N. P. L.
þaS sama viS republikka útnefn-
ingarnar, en þar mistókst henni í
flestum tilfel’lum. AJtur hefir hún
orSiS ofan á í Wisconsin, Mont-
ana og NorSur-Dakota, rtpublikka
megin.
þykir varSa. er aS frúin er Banda-
ríkjakona, fædd og uppalin í New
York, og hét hún rétt og slétt Miss
Qlidden, áSur en hún giftist jarl-
'inum. Er þetta í fyrsta sinni, sem
'meSlimur konungsættarinnar gift-
ist konu, sem ótigin er 'aS fæSingu. ^
Hertoginn er sem kunnugt er, föS-
urbróSir Georgs konungs.
Dönsk blöS, ýmsra flokka,
vherma þaS, aS til mála hafi komiS
aS I. C. Christensen, foringi vinstri
manna, dragi sig IbráSlega í hlé
frá öllum stjórnmála-afskiftum.
OrSrómur þessi er ef til vil'l upp
kominn af því, aS Christensen hef-
ir kvartaS um heilsubilun upp á
síSkastiS, einkum þó í sambandi
viS myndun nýju stjórnarinnar. —
Þá hefir þaS vakiS mikla athy^li,
aS Christensen tók ekki þátt í sam..
einingarförinni til SuSur-Jótlands,
og hafa menn kent þaS helsufari
hans. — SpurSur héfir Christensen
veriS um þaS. hvort íhann hefSi í
hyggju aS leggja stjórnmálin á
hilluna, en hann hefir ekki svaraS
öSru en því, aS um þaS hafi eng-
in ákvörSun veriS tekin.
vallasýslum. Hrossin höfSu yfir-
leitt litiS mjög vel út, þótt þetta sé
í al'lra fyrsta lagi, sem út er flutt.
Dýrtíð. Svolátandi tillaga var
’borin upp á bæjarstjórnarfundi í
gær: Bæjarstjórn Reykjavíkur
leyfir sér aS skora á StjórnarráS
Islands, aS taka til alvarlegrar í-
hugunar, hvort ekki sé ástæSa til
aS gera tryggilegar ráSstafanir til,
aS útsöluverS á matvöru, vefnaS-
arvöru, skófatn^Si og fleiru hér í
bænum og annarsstaSar á landinu
sé ekki hærra en frekast er þörf,
vegna verSlags á eriendum mark-
aSi, og hvort ekki sé ástæSa till,
aS landsstjórnin beiti áhrifum sín-
um til aS lækka farmgjöld á vör-
um til landsins.”
ÖNNUR LÖND.
DýrtíSin í Bandaríkjunum hef-
ir lækkaS aS mealtali um 1 2 pró-
sent i síSastliSnum ágústmánuíi,
eftir skýrslum þeim, sem i.agstof-
an í Waslhington hefir birta iátiS
John D. Rockeíeller er nú cru-
inn svo hræddur um líf sitt, síSan
9prengingin í New York varS, aS
hann lætur 20 vopnaSa menn
halda vörS um hús sitt bæSi dag
og nctt. John D. á heima í bæn-
um Tarryton N. Y.
i Vericamannaþinginu í Windsor,
Pnt. > lauk á laugardagskvöldiS.
Var Tom Moore endurkosinn for-
eeti verkamannasambandsins og
,eins flestir aSrir af embættismönn-
námunda viS Wall Street varS
|hristingurinn og hávaSinn svo
miki'll, aS fólk flýSi í dauSans of-
þoSi út úr byggingunum, og tróS-
,us£ margir undir á .flóttanum og
^neiddust. Á slyssvæSinu sjálfu
,flugu steinar sem skæSadrífa og
drápu og meiddu þá, sem í ná-
JægS voru. — SíSari fréttir gefa
,til kynna aS sprengingin muni hafa
orSiS af mannavöldum. Er nú
sagt aS bréf hafi veriS sent á skrif-
,stofu franska konsúlsins, þar sem
þonum var ráSiS til aS loka skrif-
stofunni á fimtudaginn, því þá
mundi nokkuS gerast, sem gæti
feynst hættulegt fyrir skrifsofu-
fólkiS. Konsúllinn gaf bréfinu
,engan gaum, fyr en nú efeir slysiS,
aS hann fékk þaS í hendur lög-
xeglunni, sem á'leit aS hér sé bein-
Jínis átt viS sprengínguna, og þar
sem aS skrifstofa konsúlsins hafi
,veriS í nágrenni viS Morganbygg-
inguna og fjárhirzlu Bandaríkj-
anna, framundan þar sem spreng-
Jngin skeSi, hafi aSvörunin veriS
gefin af einhverjum samsæris-
mannanna,. sem velviljaSur hafi
,veriS konsúlnum.
, SíSastliSiS ár hafa Bandaríkja-
,menn flutt út vörur fyrir 8111
miljónir dollara, eSa 879 miljón.
um meira en áriS áSur. Á sama
itíma fluttu þeir inn vörur fyrir
,5239 mi'ljónir dollara, eSa 2143
miljónum meira en áriS áSur, op
BRETLANÐ
Kosningarnar til ibrezka þingsins
fara líklega fram í nóvember, aS
þvi er London Herald, verka-
mannalblaSiS fullyrSir.
f MacSwiney, borgarstjórinn í
Cork, er enn|þá meS líísmarki, eft-
ir aS hafa svelt í 39 daga í Brixton
fangelsinu á Englandi. Brezka
stjórnin er ákveSin í því aS sleppa
•hvorki honum né félögum hans
lausum, lofa þeim heldur aS deyja
drotni sínum í fangelsinu.
I Alexandra konungsmóSir ligg-
ur veik. Hún er nú komin á átt-
ræSisaldur.
Brezki herinn á Irlandi hefir nú
fengiS skipun um aS sundra lýS-
veldishernum írska. Á mánudag-
inn umkringdu Bretar nokkur
hundruS Sinn Feina, sem voru viS
heræfingar skamt frá DUblin. Sló
þegar í íbardaga. Féll einn Sinn
Feini og 40 voru teknir til fanga;
aSrir komust undan á flótta. Yf-
irhetshöfSingi Breta á Irlandi heit-
ir Sir Nevil Macready og var hann
áSur yfirmaSur lögregluliSsins
Lundúnum. En Sinn Feinar eru
ékki ennþá af ibaki dottnir. Á
sunnudaginn réSist flokkur þeirra
á friSsama gesti viS skemtistaSinn
Gorton Glenns, sem er í héraSinu
Mid-Tyrone í NorSur-írlandi, og
tóku ufrá þeim 20 bifreiSar. Óku
síSan í þeim aS vopnabúri, sem
þar var nálægt, og náSu því meS
lítilli fyrirhöfn á sitt vald, gersóp-
uSu þaS aS vopnum og skotfær-
um og voru allir á burtu er her-
deild, sem þangaS var' send í
skyndingu, kom ^etaSinn.
í
Forseti franska lýSveldisins,
Paul Deschanel, hefir orSiS aS
leggja niSur forsetaembættiS sök-
um vanheilsu. Var emlbættisafsöl-
un hans tilkynt þinginu á mánu-
daginn og næstkomandi föstudag
verSur eftirmaSur hans kosinn, og
er líklegastur talinn Millerand nú-
verandi forsætisráSherra. ÞaS
eru nú nærfelt fjórir mánuSir siS
an aS Deschanel meiddist í bif
reiSarslysi; hlaut hann höfuShögg
.mikiS og hefir lengstaf legiS rúm-
fastur síSan. Var um eitt leyti
sagt, aS hann væri orSinn vit-
skertur, en svo var IþaS boriS til
baka aftur. En þaS eitt er víst,
aS heilsan er farin og Frakkland
missir einn af sínum ágætustu son-
um af stjórnmálasviSinu, þar sem
Paul Deschanel hverfur.
Aage Berléme áætlar tapiS viS
óseldu síldina frá því í fyrrsihaust
nema 7—9 miljónum króna.
Nýlega var leikiS í aSalleikhúsi
Parísariborgar nýtt Jeikrit, sem
samiS hefir María Rúmenadrotn-
ii^g. Heitir þaS “Blóm lífsins”
og þótti mikiS til þess koma.
NorSmenn hafa nýlega eignast
stóta þurkví, sem bygS hefir veriS
í Kristjaníu. Getur hún lyft
skipum ált aS 15 þús. smál. aS!
stærS, en hingaS til hafa öll stærri
skip NorSmanna orSiS aS fara til
Bretlands til aSgerSa og eftirlits.
JarSslkjálftunum á Italíu er nú
létt. Manntjón af þeim er taliS
nema rúmum þremur hundruSum
og eignatjóniS skiftir tugum milj-
óna dala. Um 70 þús. manns eru
húsnæSiélausir, en nokkuS bætir
þaS úr hörmungunum, aS óvenju-
leg veSurblíSa er þar í landi um
þessar mundir, svo fólkiS getar
hafst viS undir berum himni og í
tjöldum. Sérstaklega góS upp-
skera er og á Italíu í ár.
Dönsk blöS segja frá því, til
dæmis um þaS, hvaS kolaeklan sé
orSin mögnuS. aS keyptar hafi
veriS 10 þús. smálestir af kolum
frá Kína handa dönsku járnbraut-
unum. — Sökum kolaskortsins
hefir mjög mikiS veriS dregiS úr
járnbrautáferSum í Danmörku
upp á síSkastiS, og viS borS ligg-
jur aS enn meira verSi aS draga úr
þeim.
NorSurpólsför Roald Amund-
sens ætlar eUki aS ganga greiS-
lega. I vetur varS hann aS snúa
aftur vegna ísa og dve*lja svo mán-
uSum skifti í Alaska. Nú kemur
sú fregn, aS skip hans Maud sé fast
í ís norSur fyrir Síberíuströndum,
20 mílur norSur af Cape Serge.
Póllverjar og Bolshevikar sitja
nú á friSarráðstefnu í Ríga.
I þýzka þinginu kom nýlega
fram vantraustsyfiriýsing gegn
stjórninni frá óháSum jafnaSar-
mönnum, en var feld meS 253 at-
kvæSum gegn 64. Á fundinum
þar á undan höfSu veriS miklar
æsingar og hávaSi, sérstaklega
gegn Helfferich. JafnaSarmenn*
irnir risu upp í sætum sínum og
steyttu framan í hann hnefana, en
vinstri mennirnir hrópuSu aS hon-
um, aS honum væri öll ógæfa
landsins aS kenna.
I Noregi hefir nýlega komist
upp, aS falsaSir hafa veriS all
margir 1000 króna seSlar sænsk-
ir. Komst þaS upp á þann hátt,
aS‘ kvepmaSur, mjög vel búinn,
FriSþjófur Nansen hefir, eins og
kunnugt er, tekiS aS sér þaS erfiSa
starf, aS hafa umsjón meS heim-
sending rússneskra herfanga, og
eru þeir taldir um 200 þúsund. I
öndverSu var þó gert ráS fyrir því
aS þeir væru 800 þús., sem hand- ;
teknir höfSu veriS, en nokkrir eru 1
komnir heim áSur, og margir hafa
dáiS í fangelsunum. TaliS er aS |
heimilutningur hvers fanga muni
kosta ]000 krónur, og ætlar Nan-
sen aS fá sumt af því fé meS Sam-
skotum, en annaS meS lánum.
Fangarnir eru ýmist fluttir frá
Vladivostok, svartahafs- eSa
Hvítahafs-höfnunum.
I AlþjóSasambandinu hefir ný-
lega tekist aS jafna þrætumálin
(nilli Svía og Finna út af Álands-
teyjum, og einnig gert friS milli
Pólverja og Lithaugalandsmanna;
bg þykir sem málin hafi fengiS
giftusamleg leikslok, því óvænlega
borfSist um eitt skeiS.
BLAND
Rvík 19. ágúst.
Mikil síld er sögS úti fyrir Eyja-
firSi, og vart hefir hennar orSiS
inn undir Hriísey, þó aS ekkert
hafi veiSst enn í firSinum. Horf-
urnar góSar og búist viS aS síldin
gangi meira inn í fjörSinn. —
SnyrpinótaveiSin a'llmisjöfn enn.
T. d. hefir Snorri GoSi nú fengiS
yfir 2000 tunnur, en Egill Skalla-
grímsson ekki nema 15—16
hundruS.
ÁnamaSkar. Á hverju kvöldi
má sjá fjölda drengja vera aS
safna ánamöSkum í görSum bæj-
armanna. Safna þeir svo þúsund
um skiftir sumir og geyma í köss-
um meS mold í. MaSkana stelja
þeir síSan lax- og silungsveiSi-
mönnum fyrir 2—5 aura stykkiS,
svo duglegustu strákarnir fá sætni-
leg daglaun í aukavinnuu á kvöld-
in viS ánamaSkasöfnun.— 1 þurk-
unum um daginn var hlaupin
“spekulakion" í ánamaSkamark-
aSinn. Einn maSkaheildsalinn( 1 2
ára strákur, átti á “lager” um 4000
maSka, en veiSin gekk illa fyrir
hinum vegna þurka. Piltinn vant-
aSi rekstursfé (í cigarettur, bíó-
miSa og kaffihús) og seldi því ö«í«r
um strák 3000 maSka á 2 aura
stykkiS. Sá seldi aftur öSrum á
3 aura, og þegar laxveiSimenn
þurftu á maSki aS halda, kostaSi
hver 5 aura. Sæmileg álagning,
mundi einhver segja! ÞaS er því
ekki undarlegt, þó laxinn sé seldur
kr. 3.25 kílóiS.
Sex sönglög eftir Loft GuS-
mundsson eru nýkomin á markaS-
inn í snoturri útgáfu. Hefir stærsta
nótnaforlag Danmerkur, Wilhelm
Hansen í Kaupmannahöfn, gefiS
lögin út. Þau eru falleg.
LoftskeytastöS á aS reisa í
Vestmannaeyjum. Er mjög mik-
ils vert fyrir siglingar vorar og
fiskiveiSi aS stöS verSi reist í eyj-
unum. VarSskipiS og margir
botnvörpunganna eru nú útbúin
loftskeytatækjum, og getur þaS
haft mikla þýSingu aS skip þessi
séu í stöSugu sambandi viS eyj-
arnar.
Slys. Hestur datt nýlega meS
forsætisráSlherra Jón Magnússon.
ForsætisráSlherrann hruflaSist all-
mjög á andliti, en er þó á fótum.
— Hesturinn var gæSingur norS-
an úr SkagafirSi, aS sögn, og mun
hafa veriS ætlaSur til konungsfar-
arinnar.
Hrossaútflutningurinn. Fyrsti
hrossafarmurinn fór til Englands
sílastliSin mánudag. Voru þaS
5 70, sumpart úr BorgarfirSi, sum-
part austan úr Árnes- og Rangár-
Rottueitrun. Nefnd sú, sem
bæjarstjórnin kaus til aS gangast
fyrir útrýming rottu hér í bæ, hef-
ir nú látiS bera út mikiS rottueit-
ur — notaS þegar um 1 00 lítra af
ratin. EitraS hefir veriS í miS-
’bænum, umhverfis höfnina, inni í
Laugarnesi og víSar, en bráSlega
verSur eitraS í öSrum bæjarhlut-
um. Rottan hefir etiS upp til
agna þaS sem út var 'boriS, og er
nú farin aS hrynja niSur. ÞaS
hefir þegar komiS í ljós, aS miklu
meira er af rottu, en búist var viS.
SuSur meS tjöm, þar sem sorpi er
ekiS í nýja veginn, eru stórar
hjarSir af rottum, sem alast á sorp-
inu. Þar hefir ekki veriS eitraS
enn. — Gísli GuSmundsson gerla-
fræSingur'áer um eitrunina.
/