Heimskringla - 26.01.1921, Blaðsíða 2

2. ÐLAD3ÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 26. JANÚAR, 192L
lárm varð ljíf íróður,
einn tii frásagna.
SamsætiS fór vel fram úr ihöndum bænda, sem höfSu bvera.
hún ætti aS kasta ellihelg viS hver gestrisni.
ritstjóraskífti. Raunar hafa nú og var hin bezta akemtun.
orSiS mislbrestir á jþví stundum, G,
en aldrei hafa þó komiS á hana
“Heimskringla á Stephani ekk-'stórkostleg ellimörk‘ ES óska _ --------------- — r---------
ert gott upp aS unna......... Þegar henm langra Kfdaga; eg ™"" er Jonsson talaSl( þingi. — KvaSst hún gera þaS til er aS mörgu leyti merkileg. Þar
aS sýna, hvílíkur höfSingi bóndi er íýst meS fáum orSum, en á-
Og .þau hafa unniS sér
) dæmt hann til dauSa fyrir rán og t>ann orSstyr aS halda uppi ís-
I ójöfnuS. Gaf hún honum fult lenzkri gestrisni, eins vel og þeir,
. | 7 , ! freísi, og gerSi vel til hans aS öllu sem bezt hafa gert.
er er ^ e tir mmn> husfreyj ]eyfj Bóndi íhennar var þá á Al- Saga landnamsmannanna fornu
mundi sakna hennar ef hún liSi út fyrir: ________ _ _
hann á fyrri árum lét hana flytja af> enda!þ6tt okkur hafi ekki kom- “ÞaS var erindi okkar allra hing-' “|nn"v*ri;*Mttí*rá8a b*a*8*alj>^* kveSnum kostum manna og löst-
kvæSi sín, 'þá sýndu útgefendur saman ] pó]itík og ýmsu fleira. j aS í kvöld, aS fagna heimkomu kona han8 hefgi ,þoraS ag ráS. um> svo þeir verSa ógleymanleg-
blaSsins honum Iþannþakklætis- Flest frétbréf byrja á tíSarfar- Stefáns bónda; aS óska honum)ast f þetta. Hún gaf manni sín. ir. Þeir eru fyrirmynd og viSvör-
og virSingarvott, aS senda honum mn, og venjunni mun bezt aS góðrcir heilsu og langra lífdaga. um heiSurinn af verkum sínurn. ! unaidæmi enn í dag, eftir 1000
' fylgja. Taki maSur áriS sem Þetta er eflaust samhljóSa ósk , Qnn . . nnn , ,* 6r
.leiS frá nýári til nýárs VerSur ekki okkar allra, og eg vona aS vrS ^ konur þessar ^ uppi Vjt_, ídenzku landníemarnir hér í
lananS sagt en aS trSarfanS hafi ver um i æn æyr ! an,Wa háfa ibær haft vmsa ealla landi eiSa líka s°£u- Sú saSa
í veriS í betra lagi. AS sönnu Pao hetir veriS skoraS a mig,
I þótti síSastliSinn vetur nolkkuS aS tala fyrir minni húsfreyjunnar
i harSur, en verstur var hann fyrir^ hérna, Mrs. Stefánsson. Eg vil
' hausttíSina og fyrri hlutann. MiS-; ekki skorast undan því( þó eg sé
I veturinn var aS sönnu nokkuS ekki vel viS iþvi búinn. En eg
kaldur, en aftur voraSi vel, og get huggaS menn meS því fyrir
vortíSin mild og hagstæS. Sum- fram aS eg verS ekki langorSur.
ariS var aftur helzt of þurkasamt Eg ætla eki aS reyna
fram aS september og olli þaS langa lofræSu um húsfreyjuna. Eg
1 rýrnun á ökrum og engi. Þó veit henni er engin þægS í því. Eg
| varS heyskapur hér í góSu m'eSal- j ætla heldur ekki aS fara aS lýsa
lagi, en akrar rýrari. j henni fyrir ykkur. ViS þekkjam
HausttíSin og þaS sem af er
vetrinum, má kalla öndvegistíS, En má margs minnast, sem get- ar-
! frost mjög lítiS og snjólétt, svo, nr veriS vert aS athuag undir þess-; Hun hefir karlmannsþrek til fram-
aSeins =, Lsafari. i - k™8„n,«»S„m. 1 *"“*■•* og k.mu,
. I Mrs. Stefánsson hefir, eins og bezt * ^08 be%al mest reynlr a'
FiskiveiSar aSalatvmna margr g ^ ^ a]]a Hún hefir hjálpsemi og göfug-
her viS vatmS u mþe a ey i ars;bústjórn og áhyggjur meSan bónd !yndi miklu meira en alment ger'
eitt sinn gullúr í jólagjöf, og ja
harSan sendi skáldiS svo harSa á- .'
deilu- og skammagrein til þess
flokks, er blaSiS studdi. aS grein-
in fékk ekki upptöku.” (Lárus
GuSmundsson í Heimskringlu.)
Ekki er eitt orS satt í sögunni
um þessa skammagrein. Þetta er
víst ein af “húfunum” hans Lár-
usar, rótgrióS misminni eSa mis-
sögli. Eg ihefi enn aldrei sent
Heimskringlu nokkra grein, sem
hún hefir ekki tekiS. Sama er
meS öll önnur blöS, þá sjaldan eg'
hefi guSaS á skjá um greinarrúm.
ÞaS sem Lárus líklega á viS, er
þetta: ÁriS 1906, fimm árum
eftir úrgjöfina 1901, sendi eg
Heimskringlu þrjár vísur,' stílaSar
til Afturhaldsflökksins í Alberta,
aS afstöSnum stjórnarkosningum.
Frönsku barnaskólarnir voru þá
þingmálabeita hér. AtkvæSa-
smali afturhaldsins hér hafSi út-
vegaS sér gömul skólakver, notuS
fyrir löngu liSnu í barnaskólum
kaþólsku kirkjunnar í Quelbec-
fylki. Hann fletti þeim upp á
heimilum mótmælatrúarmanna,
og kvaS fast aS, aS slikar yrSu
kenalulbækur í alþýSuskólum okk-
ar, ef Laurier-flokkurinn ynni.
, an konur þessar voru uppi. Vit-
* l,/4‘
j anlega háfa þær haft ýmsa galla. lanai
* sem nú á dögum heiSu þóti ó- verSur vonandi skráS meS skýr-
sæmilegir. Þær Voru börn sinn um dHáttum á sínum tíma, og ef-
ar tíSar en ekki nútímans. En laast verSa mannkostir og atorka
þeirra v ru - /o hreinir og burribyggjanna íslenkzu lengi í
yi .rgnæfandi aS nafn þeirra verS- minnum höfS; sérstaklega þ.eirra,
, ur á lofti meSan íslenzkt tunga er sem skaraS hafa fram ur oðrum a
V“- 1 toluS; °g þaS voru einmitt þeir einhvern hátt Þar á meSal vona
3 kostir, sem halda gildi sínu á öll- eg aS verSi nafn húsfreyjunnar á
um öldum. I Vogum. Hennar mun lengi get-
iS, og eg óska þess aS nafn henn-
Mer virSist toiuvert ættarmot ’ r r , .
f , , , ar lifi í mmmngu eftirkomend-
nenm rynr ykicur. Viö peKKjam meS husfreyjunm herna og þess- { j Q0() ^ ^ Unn_
hana öll svo vel, aS þaS er óþarfi. | um ho Singskonum fornaldar.nn- ofr ÞoibiarMr
Hun hehr kosti þeirra ibeggja.
djúpauSgu
digru.”
í vetur; en sá er galli á aS fiski
salan gengur illa. Fiskikaupmenn
auglýstu allgott verS á fiski í
Gamall lasclnemi.
EftirJón Jónsson frá SlieSbrjót.
19. des. 1920.
Erindi þetta ifer flutt fyrir hönd
_ _ - , o* i ' < UU51JV111 uy any>di<jui uicuaii uuuu — —
fær^fa Zll\ inn var fjarverandi- Hún hefir því ' ist^ Húrr ann manni sínurn sæmd-
sannarlega boriS sinn hluta af | ar 1 dllu> °8 tekur aS sér 'erfiSi og _____
örSugleikum þeim, er veikindi^ ahyggjur fyrir hans hond hvenær byggaibúa í Voga-, Siglunes- og
fyrstu og lofuSu sama verSi fram húslbóndans hafa valdiS. Og eg sem bun Setur- Hun fer eins HaylandbygSum, í samkvæmi, er
aS tóíum En verSiS hefir far.S veit aS heni hefir «viSiS sárast U • T ***** héldu tif aS samfagna
Íkkandi og stundum veriS ne.t- geta ekki veriS nærstödd og um þjoSbraut þvera e.ris og efn, Stephan83yni p6stmeist.
og verSlausan 1 hjúkraS honum sjálf lí veikindun- °g astæSur leyfa. HefS, hun att ^ Vogum gr hann kom heim
konunglega auSlegS, er egvrssum eftir lþrefaldan’ uppskurS á spítal-
aS aS táka fisk, nema
I því þófi stendur nú, aS fiski-. um’ ....
... , • ___„__! En þvr meiri og rnnilegri er nu
menn vita ogerla hvers þeir m'egaj ,. , . .
„ . * 1 fognuSur Ihennar ytir (heimkomu
vænta um verSiS, enda ovist að s ■ *■ u
.. . r , = , = „r, hans og heitbrigði. Hann geta
Hann vann, og su raun gafst a sá fiskur, sem nu er orluttur, veror , ,
, . o i , , „ i i þeir bezt skiliS, sem hafa reynt
þessu, sem allir vita. oumir truðu Seldur a nokkru verði.
f , ,, _ , ! hvaS IþaS er aS heimta astvin sinn
þessari ibrellu. Engrnn Islendmg- j Þetta óvissa verS er talin at-
ur þó, hverjum flokknum sem ]eiging af frostleysunum, því fisk-
hann fylgdi, og smalinn sjálfur ur vergur tæplega fluttur óskemd-
vissi betur en hann kendi. Upp úr ur ]anga ]e]g { slíkri tíS sem veriS
þessu ryki í augu almennings kvaS hefir> Talsvert er enn óflutt af
eg nokkrar hendingar og sendi fiski h6gan til járnbrautastöSva.
"Kringlu” Iþær. Eg ihefi ætíS látiS ye]dur því mest snjóleysi, því oft
ritstjóra vita( aS þaS væri þykkju- hefir ver]g illfært meS sleSa, og
laust frá mér, þó þeir þægju ekki þvf flutningur dýr fram úr hófi.
eitthvaS, sem eg sendi þeim. AS- y;j ag r6ga bót á þessu hefir Ás-
stöSu þeirra sumra veit eg vel. mundur bóndi Freeman aS Siglu-
Heimskringla tók ekki vísumar. negi keypt nýja tegund af dráttar-
ÞaS stóS mér á sama. En hún vúf (tractor). Hún er svo gerS,
gerSi annaS, sem mér féll miSur. ag ,hún vinnur eins vel í snjó sem
HVín hreytti í mig ónotum, án þess . augri ÍÖrS, því keSjur eru
aS Prenta kv*SlS °| syna’ hvaS strengdar milli hjólanna meS j jýsa svo l4gætlega kostum og löst-
eg hefSi til saka unniS —- eSa, að göddum á, sem grípa niSur °g um forfegra okkar, má finna mörg
úthýsaþvi þaþegjand,. Krmglu , gera vigspyrnu*. Mun verkiS i dæmi um kjark og mann-
sendi eg ekki eitt orS ut af þessu, þeim ag mörgu líkt og í Tarik - kvenna þær> sem gkara
en eg sagSi söguna í Logbergi, svo vögnum þleim> sem notaSir voru, h6ttu fram úr öSrum voru kallaS-
sfim hán &ekk tl!- lllyrSalaust svar ; stríSinu, og mestar sögur foru ^ kvenskörungar. Oft ibar þaS
til, aS þær tóku aS sér héraSs-
stjórn — aS eg ekki tali um heim-
aS lrún hefSi veriS talin eins örlát
anum í Winnipeg.
úr helju. En Ihún hefir veriS íbezt
sett heima. HeímiliS og ibörnin
þurftu hennar nú meS, fremur en
nokkru sinni áSur, og hún hefir
ekki legiS á liSi sínu. Eg get ekki
annaS en hugsaS til þess, hvaSa
þýSingu góS og kjarkmikil kona
hefir fyrir heimiliS, og þó sérstak-
lega þegar svona stendur á.
Mér detta í hug hinar þrótt- og Þorlbjörg
og gestrisin eins og Unnur djúp
auSga. i Q6gir menn og konur!
ÞaS myndi nú á dögum vera þag er 6hætt ag segja þag
kallaS ofbeldisverk, þegar Þor- um okkur e]dra f6l]kig( og jafnvel
björg bjargaSi Gretti. En þaS sumt af yngri kynsl6ginni, aS þaS
var líka kærleiksverk aS -bjarga sem vig heyrum eSa lesum á móS-
nauSstöddum ógæfumanni. Og urmá]inu 0kkar, íslenzkunni, sem
eg tel víst aS húsfreyjan hérna vig ]ærgum af móSurvörunum,
hefSi ekki hikaS viS aS vinna líkt hrifur meira á okkur, snertir okk-
ofbeldisverk, hefSi hún getaS ur dýpra> ,en þag ,sem viS heyrum
bjargao meS því nauSstöddum ega ]esum á öSrum tungumálum,
manni. En heiSurinn af því þó viS skilj(Um þau nokkurnveg-
myndi hún gefa bónda sínum, eins ian Kemur þaS ihér fram. sem
miklu fornaldarkonur, þegar eg sé
húáfreyjuna hérna. ÞaS er eitt-
hvaS í fari hennar og viSmóti, er
minnir á þær.
I sögunum okkar gömllu, sem
til Heimskringlu, aS öSru en því, f Þetta hefir gefist vel; vélin
aS eg sagSi í sundur hjónabandi w . dregig þrjá sleSa meS. full-
okkar i svipmn. Einhverjar erjur fermij Qg getur ef]aust unn,S þa( _ , fjarveru bænda
Eg endurteklþaö |því, aS þaS er saggi;
eins og þaS sé ættarmót meS hús-
freyjunni hérna og Iþessum ís-
lenzku fornaldarkonum. Hún er
kvenskörungur eins og þær. Vera
má aS þiS álítiS þletta fjarstæSu,
þar sem hún er af færeyskum ætt-
danska mikilmenniS Grundtvig
"MóSurmáliS á Ihjartanls hreim,
semhljómur er útlend tala.
En væri eg spurSur aS því,
hvaSa orS IþaS væru, sem eru not-
uS um almenn efni ihér hjá okkur
svipuSum ærslunum út af Vígs-
lóSa núna, en fanst okkur Vest-
sinna, eSa aS þeim látnum. Og
þær sýndu þá oft meiri röggsemi
mannkosti en bændur þeirra.
1 okkar.
ÞaS eru tvær sögur um forn
aldarkonur, sem eg ætla aS ryfja
upp fyrir ykkur í kvöld.
Unnur hin djúpauSga var norsk
aS ætt. Hún var ekkja eftir her-
urSu samt út úr þessu, mi’lli vina gnjúr er mikill. En snjórinn er
minna og blaSsins. I þeim tók kejz{ of jjqjj ennþá, svo sl'eSarnir
eg engan þátt. ÞriSja íslenzka ekki dráttinn þar sem óslétt
bUSiJS, þá v„ b=, „ppi. rit- et braut VélfróSir m=„„ ^ ^ mijtg dæmi ;
aSi mer og bauS aS taka visurnar. þessa stróum hentugri að. ,,
Eg afþakkaSi, og hvers vegna? gumrinUj þar sem fllir eru vegir og
ASeins af því, aS eg vissi, aS þá ,sjétt jand en þærj sem áður hafa
stæSi deila fyrir dyrum, ekki ó- þekgt
Stefán Stefánsson póstmeistari
aS Vogum er nýlega kominn frá ^
itónnum Hti! sæmd 1 aS,lengJa Winnipeg. HafSi hann veriS ^ ré8j fyrir mik]um
lifiS i þv, þrasi ut af jafn omerku ^ ^ lækninga nærn , tvo man', h)uta af irlandi. Eftir lát hans fór
efni. Gognin r þessu rnali a eg Voj.u gerðij. á honum tveir. ^ me8 gyni gínum tjj Skotlands.
enn trl, og tok þau nu af hiLlunnu holskurgir Qg augnaskurSur, og Vann hann þag þálft imdir sig og
aSeins af þvi, aS Larus for aS, hepnaSíst vel. Er gott útlit fyrir konungur. ;En fám árum
hu la' _ , , „ aS hann fái fulla bót meina smna, var hann svikinn í trygSum
Eg v„na muí I—« *f| e„ a„naS a„ga si„ varS h.nn a8( dj ,af„aSi Unnur aS
tíundum, .=m La,„. drambar *t| , Æ„,. ein. og ÖSinnj ^ fjárnnlMm,
vi,S, honum =n„ « h.gra v.g, h„ (o[5um ^ „a[ nam Mn
hann, jmh.mm Daginn =Wr .* St^ «»<« iand oí ..„i upp ra„ma,bú, enda
vegna, kunm ekki raS til að fara heim gergu sveitungar hans
um. En þaS er engin fjarstæSa. ^ Vestur-Islendingum (leg á ei viS
Færeyingar eru náskyldari okk- org sem ástvinir Ihvísla hver aS
ur en nokkur annar þjóSflokkur. öSrum) sem vekur hlýjastar hugs-
Færeyingar eru af sama ættstofrii ( anir h,já okkur, sem táknuSu eitt-
og viS og hafa búiS viS lík kjör j hyaS sem vekti alment virSingu
frá náttúrunnar og mannanina okkar, þá mundi eg svara því, aS
réit ’rieS svona litla sögu og þýS-
honum heimsókn. Var þar sam-
ingarlausa, og sé því hklegri til aS ^ komig nær 70 manns. J. K
ösla elginn út af öSru efni, sem jónagaon gtýrði atförinni og fram-
* i' •____il j.:.1 „ íC .... i
horum er þó svo gjarrit til aS
gutla í.
Stephan
I 7.— I.*—21.
Iréf.
lcvæmdum, enda hafSi hann
gengist fyrir heimsókn þessari.
ræSur voru fluttar og söngvar'
sungnir, veitingar nægar og skemt
var Ihún stórauSug og aS því skapi
örlát og höfSinglynd. Hún lét
sér ekki nægja gestrisni á vanaleg-
an hátt, heldur bygSi hún gesta-
skála sinn yfir þjóSbraut þvera,
svo allir hlutu aS fara þar l gegn,
j sem um veginn fóru. StóS þar
un hin bezta. RæSumenn voru:
Jón K. Jónsson, Jón frá SleSbrjót,
GuSm. Jónsson, Adam prestur
Þorgrímsson og Stefan bóndi. j
_ . n a * C L f / __ . I
ætíS matur á borSum, og allur
greiSi heimiH vegfarendum. Af
þessu varS hún fræg um land alt,
svo sem í dag eftir 1 000 ar, er þaS
Vogar 2. jan. 1921. Þorgrímsson og Stefán Þóndi. | tajið hámark gestrisninnar. Af-
Herra ritstjóri! i Samkomustjóri afhenti ^tefánij komendur hennar voru orSlagSir
Eg óska þér og Heimskringlu $1 60.00 í peningum, er hann baS^ fyrir raU)gn Qg skorung3Skap. Þor-
árs og friSar, góSrar heilsu og þau hjón aS þiggja sem þátttöku j bjðrg digra var ein. Hún var
langra Iífdaga. Þó væri bezt aS bygSarmanna í kostnaSi þeim, er^ dúttir ^lafs páj sem talmn er ein-
skifta þessu meS ykkur, því lík- veikindi húsbóndans höfSu vald-i hver göfugasti ma3ur í fornöld,
lega væri þér bezt aS “safnast til iS. —Stefán bóndi he'fir lengi bú-( ^ dótturdóttir Egils Skallagríms-
feðra þinna”, þegar þú ert ”sadd- iS hér viS þjóSbraut, tar sem sonar. MaSur hennar var Vé-
hendi. Á öllum öldum hafa ver-
iS talsverSar samgöngur milli
eyjanna og ilslands. Færeyingar
eru líka beinir áfkomendur Unnar
djúpauSgu leins og viS. Þegar
Unnur fór til Islands kom hún viS
í Færeyjum og gifti þar Ó'löfu
sonardóttur sína, göfugum manni.
Sagan segir aS frá þeim séu komn-
ir Götuskeggjar, sem talin er gö,f-
ugust ætt í Færeyjum.
Hver veit nema aS Mrs. Stef-
ánsson sé komin af Götuskeggj-
um, og þá beinn afkomandi Unn-
ar. Þá er hún eins skyld. okkur
eins og ihún væri af íslenzkum
ættum. En hvaS sem því líSur,
þá eru auSséS á henni norræn
þjóSareinkenni.
Eg sagSi áSan aS eg ætlaSi
ekki aS halda lofræSu um Mrs.
Stefánsson. Ekki fyrir þaS( aS
hún eigi ekki meira lof skiliS en
mörg kona önnur; en þaS er vandi
aS bera' lof á menn, og fáar lof-
ræSiur hefi eg heyrt, sem ekki hafa
mieira og minna orkaS tvímælis.
En þaS er ekkert oflof þó maSur
lýsi kostum mainns eSa konu í fa-
um orSum. — Og stærstu kostir
Mrs. Stefánsson áiít eg aS séu
þessir: Hún er gestrisin, hjálpsöm
og drenglynd. Þessir kostir eru
hennir meSfæddir og eflaust ætt-
gengir. Hún Ihefir haldiS uppi
heiSri heimilisin3 og bónda síns,
eins og hún hefir framast getaS.
þaS væru orSin “gamall land-
nerni”. Þegar viS nefnum eSa
heyrum þlessi orS, og hugsum um
hvaS þau þýSa, þá finnum viS aS
hér erum menn aS ræSa, semlifSu
ekki aSeins til aS safna auSi fyrir
sjálfa sig, heldur líka til aS rySja
braut fyrir kynslóSirnar, sem á
eftir koma, og létta ferSina fyrir
samferSamönmum sínum, og minn
ing hvers þess manns sem lifir ekki
einungis fyrir sjalfan sig, heldur
einnig fyrir aSra í samtíS og fram-
tíS, hún á altaf hlýjastan bústaS
í hjörtum samtíSarmannanna og
eftirkomendanna, því þeir finna,
aS þeir eiga þessum mönnum
skuld aS gjalda. Eg þarf ekki aS
rökstySja þessa skoSun, flestir
munu skilja hana, sem gera sér
nokkra grein fyrir rás viSburS-
anna. En svo eg nefni eitt dæmi,
þá rnunu flestir hafa fundiS þaS,
hvaS þeir eiga foreldrura sínum
aS þakka, fyrir þaS, aS þeir slitu
kröftum sínum, eyddu fé aínu,
lögSu oft lífsþægindin í sölurnar,
til aS greiSa götu barna sinna,
bæSi í samtíS og framtíS. ÞaS
er ekkert öfgamál, þó landnem-
arnir séu nefndir feSur bygSanna,
eins og viS köllum þá feSur Can-
adaríkis, sern settu hér á stofn
fyrstu stjóraarskipun. Landnem-
arnir komu hér aS óbygSu landi,
oftast félausir. Þeir urSu aS berj-
ast harSri baráttu, til aS afla sér
Heimi'li þeirra hjóna er svo ^sett og sínum ef þeir höfSu fjölskyldu,
aS þaS er á krossgötum. Um- lífsviSurværis; koma upp kofum,
ferS er hér meiri en á nokkru öSru er þeir gætu lifaS í, og vinna oft
heimili í sveitinni. Gestaskáli nótt sem nýtan dag. • ÞaS átti ef-(
ur lífdaga”. Heimskringla gæti( fjórir vegir mætast, og hefir heim- mundur f VatnsfirSi, sem talinn er
aftur lifaS marga mannsaldra, því ili þeirra hjóna veriS orSlagt fyrir mestur höfSingi á VestfjörSum á þeirra er því settur um þjóSbraut laust viS þá, þaS sem skáldiS okk-
sinni tíS. Hún tók Gretti sterka
ar góSa Jónas Hallgrímsson, kvaS
um íslenzku basndurnai
I
HörSum höndum
vinur hölda kind
ár og eindaga,
siglir særokinn,
sólbitinn slær
*
stjörnuskinin stritar.”
Þegar svo aSrir komu í hóp-
inn, til aS leita gæfu sinnar á eama
svæðinu, þá hýstu þeir þá og
fæadu, þó af litlu væri aS taka,
og stundum var gólfiS í litlu kof-
unum svo þakiS næturgestum, aS
bóndinn varð að stikla yfir þá á
morgnana, þegar hann fór á fætur
til að kveikja eldinn. Islenzka
gestrisnin átti hér konunglega Ihöll,
þó það væri Ibjálkakofi, og sælli
gengu gestirnir þá oftast út úr smá
kofunum, heldur en margir fara
nú frá móSins samkomum, þar
sem menn og konur koma oft út
súrir á svip, kvartandi um aS alt
hafi veriS öSruvísi en þeim fanst
þaS eiga aS vera. iEg vil ekki
segja aS allir Iandnemar hafi ver-
iS svona, en mikill meirihluti gekk
þessa íbraut mleira og minna. Lík-
lega hafa í þeirri kynslóS veriS
lulblbamenni, eins og öllum kyn-
slóSum, sem 'tóku seinasta centiS
af fátæklingunum( og notuSu sér
fáfræSi hans um landshag 0g viS-
skiftalíf til aS féfletta hann. En
sem betur fer voru IþaS fáir. Og
þaS eru ekki iþeir menn, sem setja
mark sitt á kymslóSina; þaS gera
mennirnir, sem hæst náSu í
drengskap og göfuglyndi, og þess
vegna siglir landnámskynslóSin ís-
lenzka gegnum haf minninganna
meS merki dugnaSar, drengskap-
ar og göíuglyndis.
Eg vil nú biSja ykkur, heiSruSu
gestir, aS láta Ihugann svífa aftur
í tímann, og rleyna aS leiSa fram í
huga ykkar mynd af landnáms-
starfinu, eitthvaS svipaSa því, er
eg hefi veriS aS leitast viS aS
bregSa upp. LátiS IþiS svo hug-
ann svffa til baka aftur, nær okk-
ur. svo sem 20 ár. HvaS sjáiS
þiS þá? Alsetta bygS meS sæmi-
lega góSum húsum, hjarSir af
gr’pum, smávegi höggna milli
húsanna án stjórnarstyrks.mikiS af
verkfærum til aS létta vinnuna,
smá skólahús fyrir Ibörnin, og nær
alstaSar sjáiS þiS ánægjuleg and-
lit, ánægS yfir því aS hafa leyst
starfiS sitt vel af hendi, vongóSa
menn og konur um framtíS eftir-
komenda sinna. * ÞaS er vinnu-
gleðin, sem lysir af andlitum
þeirra, hreinasta gleSin, sem lífiS
hefir aS færa, gleSin yfir því aS
hafa séS borgiS hag sínum og eft-
irkomenda sinna, gleSin yfir því
aS hafa gert þenna litla heim um-
hverfis sig betri en hann var. Lát-
iS þiS svo hugann svífa nær okk-
ur 30—40 ár til baka. Þá
getur aS líta skrautleg hús, alls-
konar þægindi utan húss og inn-
(<an, sjálfsagt prúSara fólk í fram
göngu, sem berst meira á og er
meira á lofti en landnemarnir. En
er sú kynslóS, sem á eftir 'kom,
þrungin jafn alment af sama hugs-
unarhætti og landnemamir, aS
gera sveitina sína aS bietri sveit(
aS leggja alt vinnuþrek sitt fram
til aS greiSa götu, ekki einungis
sína, heldur líka eftirkomend-
anna? Lýsir vinnugleSin eins út
úr andlitum þeirra og landnem-
anna? Því getur hver svaraS eft-
ir sínu áliti. ÞaS er ekki efni máls
míns í kvöld. — Ef þiS reyniS aS
framleiSa þessa mynd af land-
námsstarfinu, sem eg hefi veriS aS
leitast viS aS sýna ykkur. Ef þiS
geriS ykkur Ijósa alla þá framför,
sem orSin er og gætiS þess, aS
hún er sumpart verk, er landnem-
arnir háfa unniS, og sumpart
sprottin upp af hugsunarhætti
þeim er þeir reyndu aS gróSur-
setja, þiá vona eg aS ykkur fari
eins og ný-íslenzka skáldinu (G.
J. G.), er hann leit yfir slóðir
landnemanna hjá Sandy Bar og
kvaS iþetta:
“Eg fann yl í öllum taugum
og mér birti fyrir augum,
vafurloga lagSi af haugum
landnámsmanna nærri þar.”