Heimskringla - 04.01.1922, Blaðsíða 2

2. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRINGLA.
WINNIPEG, 4. JANÚAR, 1922.
HÚSBÓNDI OG ÞJÓNN
Eftir Leo Tolstoi.
(Þýtt úr ensku.)
“Þú ert allur eitt klakastykki,” sagSi húsfreyjani
og staiSi á snjókJeprurnar hangandi niSur úr augna-
brúnunum og skegginu á Nikita. Nikir.a svaraSi því
ekkí, en íhengdi frak'kann s;nn á nagla hjá eldfærinu
og gekk svo fram aS borðinu. Honum var boSiS
glas af víni; hann rétti út hendina til aS taka viS því
og ylminn af tþessum tæra lög lagSi fyrir vit hon-
um. En iþá leit hann alt í einu á Vassili og flugu í
hug veSsettu stígvélin; honum datt einnig beykirinn
í hug og sonur sinn; honum hafSi hann lofaS aS
kaupa hest í vor. Hann réS íþví aif aS Ihafna víninu
og dæsti um leiS og hann setti glasiS frá sér.
“Þakka þér fyrir, eg vildi heldur vera án þess,”
eagSi hann brúnaþungur og settist á hekkinn út viS
gluggann.
“Hversvegna ? ” spurSi húsfreyja.
“Af Iþví eg kæri mig ekkert um þaS núna, ekiki
rvúna,” svaraSi Nikita og horfSi á skeggiS á sér, sem «
hann var aS slíta úr ísstöngla.
“Vín á ekki viS hann,” skaut Vassili inn í og
smattaSi á brauSbita sem hann var aS renna niSur
meS Víni.
“Nú, íéttiS mér iþá tekönnuna,” sagSi húsfreyja
og meSaumkun lýsti sér lí rómnum. Eg ætla aS
gefa |þér volgan tesopa. Þu Ihlytur aS vera kalinn.
HvaS ósköp ertu lengi aS hita vatniS.
“ÞaS er nú soSiS í því,” svaraSi 'stúlkan sem
talaS var viS. Hún tók meS nokkrum erfiSismun-
um könnuna af eldinum, strauk neSan af Ihenni sót-
iS og hlammaSi henni niSur á grind sem á miSju
borSinu stóS.
MeSan á þessu stóS sagSi Vassili frá ferSalagi
sínu og félaga síns. Hann sagSi kýmnislega ifrá
hvernig þeir hefSu vilst, vafraS um, hitt drukna
menn á leiSinni og hefSu tvisvar komiS til sama
þorpsins.
Húsibóndinn dáSist aS sögunni og skýrSi fyrir
þeim hvar þeir hefSu vilzt, hverjir þessir druknu
menn hefSu veriS og IhvaSa íeiS þeir skyldu fara,
jþegar þeir legSu aftur af staS.
“Já, þaS getur hvert barn rataS til Moltchan-
ovka,” sagSi einn af þeim sem inni voru. “Og þeg-
ar þangaS er komiS, er auSvelt aS vita hvar braut.
in er sem þá á aS fara, rétt fyrir utan þorpiS. Þar
er stór kjarrviSar-runnur. Ekki nema þaS þó aS
þiS stkylduS ekki sjá hann!”
“En væri ekki bezt fyrir þig aS vera hér í nótt?”
sagSi húsfreyjan. “Eg læt kvenfólkiS fara aS búa
upp rúm handa þér.”
“Já, gerSu þaS,” skaut maSur hennar inn í.
“ÞaS gæti orSiS auma ferSalagiS fyrir ykkur, ef
þiS skylduS enn villast.”
“Nei, nei, eg á ómögulegt meS þaS, vinur minn,”
svaraSi Vassilli. “Kaupsýsla er altaf kaupsýsla. Einn-
ar klukkustundar frestur hefir oft vldiS því, aS heilu
ári hefir veriS glataS. Eigum viS ekki aS fara nú?”
sagSi hann viS Nikita.
Niikita svaraSi ekki spurningunni strax og virt-
ist eiga annríkara en áSur, aS reita klakann úr
skegginu. Loks svaraSi hann ólundarlega:
“ÞaS væri gamanlaust aS villast aftur, eSa held-
urSu ekki þaS?”
Ólundin sem í honum var stalfaSi auSvitaS mik-
iS af þvtí, aS hann varS aS neita sér um víniS, því
í þaS langaSi hann. Auik þess hafSi hann ekki enn
fengiS teiS sem hann átti aS drekka í þess staS.
“En alt sem um er aS gera fyrir okkur er aS
vita hvar fara eigi út af aSalveginum,” andæfSi
Vassili; “og eftir þaS getum viS eíkki vilzt; þaSan
er brautin eftir skógi.”
“ÞaS er þitt aS segja um þaS, Vassili,” svaraSi
Nikita um leiS og hann tók viS tebollanum sem
honum var réttur. "Ef viS komust ekki hjá því aS
fara, er ekkert meira um þaS aS tala.”
Drektu þá teiS í snatri og viS förum af staS.”
Nikita sagSi ekkert, en hristi höfuSiS. Hann
heki teinu í undirskálina og ylaSi lopnar fingurnar
neSan á henni. Því næst hneigSi hann sig til hús-
ráSandans og sagSi: “skál! skál ykkar allra!” og
drakk svo teiS.
Ef viS aSeins hefSum einhvern til aS
'okkur á hvar fara ætti út af aSalveginum!’
Vassili. ,
“ÞaS er auSvelt aS fá einhvern til þess,” sagSi
húsráSandi. “Pétur getur tekiS hest og fariS meS
ykkúr þangaS.”
Þá skulum viS hraSa okikur af staS; og ástar
þakkir fyrir ok'kur, vinir!”’sagSi Vassili.
Og þakkir fyrir komuna!” sagSi húsfreyja.
Okkur var sönn ánægja aS ihenni, þó dvölin væri
ekki löng.”
Jæja, Pétur sæktu þá hestana strax,” sagSi
húsráSandi.
Já, þaS skal ekki standa á því,” sagSi Pétur
glaSlega, tók húfu sína og fór út.
iMeSan veriS var aS sækja hestana, vék taliS
aftur aS efninu sem falIiS hafSi niSur þegar Vassili
bar aS garSi. ÞaS virtist sem húsráSndi hefSi ver-
iS aS kvarta undan einhverju viS nágranna sinn,
(sem var oddviti í þorpinu) ; rneðal annars kraum-
aSi hann undan því, aS einn sonur sinn he'fSi ekki
sent sér gjöf um hátíSirnar en hefSi sent konunni
sinni franskt sjal.
“Unga fóIkiS fer sínu fram nú orSiS,” sagSi
húsráSandi. * «;• . ígj j ^
benda
sagSi
“Já, þaS má nú segja,” sagSi nlábúi hans. “ÞaS
hikar ekki viS aS yfirgefa áína. ÞaS er aS verSa
svo imikiS meS sig. Líttu á Daníel hérna. Hann
handleggábraut föSur sinn á dögunum, bara vegna
þess aS ihann er orSiinn svo mikill burgeis!”
Niikita hlustaSi á þessa samræSu og horfSi fram-
an í þá 'sem töluSu til skiftis. Hann langaSi aS
leggja orS 'í belg, en honum var hálf bumbult af
teinu og ekki Jéfct um mál; hann lét því nægja aS
hneygja höfuSiS til samþykkis á víxll til þeirra er
raeddu saman. Hann hafSi drukkiS hvern bollann
eftir annan af teinu og bæSi hlýnaSi viS þaS og
hýrnaSi í skapi. SamtaliS hé.It lengi áfram um
þetta efni — hve mikiS ilt leiddi af því aS fjöl-
skyldur tvístruSust — og meS því aS þaS var nú aS
byrja aS korna í ljós á þessu stóra heimili, vék tal-
iS beiint aS því — og skilnaSinum sem einn sona
húsráSandans nú krafSist. ÞaS var stærsta áhyggju
efni þessarar stóru fjölskyldu, þó til þessa hefSi þaS
ekki veriS rætt svo ólkunnugir heyrSu, :fyr en í
k’völd. Og loks kom aS því, aS húsráSandinn gat
ekki staSist mátiS og þrumaSi út úr sér meS tárin
augunum, aS eins ilengi og hann drægi önd um;
barka, ætlaSi hann aldrei aS Jeyfa sínum börnum
aS yfirgefa foreldra sína. HeimilislífiS væri ekki
guSi til dýrSar ef slíkt væri leyft. Þegar fjölákyld-
ur tvístruSust, dreyfSust þær út um allan heim og
enginn vissi frekar um þær.
“Já, þaS er einmitt þaS sem Matthías varS
fyrir,” svaraSi nágranninn. “Sú fjölskylda bjó öll
saman viS góS eíni, en aSskyldist og nú hefir eng-
inn neitt.”
“ÞaS er þetta sem þú vilt aS fyrir ökkur liggi,
býst eg viS,” sagSi húsráSandinn viS son sinn, Sem
þegjandi hafSi setiS undir öllum ræSunum um sig.
Hjann svaraSi heldur engu enniþá og þaS var
leiSinda þögn í húsinu, þar til Pétur, sem búinn var
aS sækja hestana og stundarkorn ihafSi staSiS og
hlustaS á þaS sem fram fór hlægjandi, ruf þögnina
og sagSi aS ekki stæSi á hestunum.
“Þetta minnir mig á dæmisöguna í bók Páls,”
sagSi hann. ÞaS var faSir, sem fékk sonum sínum
nokkra hríslutanna bundna saman og sagSi þeim
aS brjóta þá. Þeir reyndu og gátu ekki, nema einn
þeirra; hann leysti tannana í sundur og — ja — þá
var auSvelt aS brjóta þá! ÞaS verSur eitthvaS
svipaS því meS okkur,” sagSi hann og brosti. “En
eg er nú ti’l aS fara af staS.”
Jæja — fyrst þú ert tilbúinn, skulum viS fara,”
sagSi Vassili. “En viSviíkjandi þessum slkilnaSi, vin-
ur, sagSi hann viS húsráSandann, “haltu þínu
stryki. ÞaS ert þú sem Ihdfir bygt upp þetta heimili
og IþaS ert þú sem átt aS v’era húslbóndi á því. Ef
nauSsyn krefur, þá láttu þaS koma fyrir rétt. Dóm-
arinn sker úr því fyrir þig.”
En aS breyta þannig, aS ibreyta þannig!” hróp-
aSi húsráSar.dir.n bæSi hryggur og gramur. “ÞaS
er ekki hægt aS bua meS börnunum sínum lengur.
Unga kynslóSin er aS verSa svona!”
MeSan aS þessu fór fram, kláraSii Nikita úr
fimta bollanum sínum og setti hann tómann á ibekk-
inn viS hliSina á sér í vonum aS fá í hann í sjötta
sinni. En nú var ekki meira vatn soSiS og Vassili
var aS fara í yfirhöfnina sína. Nikita þuitkSi svit-
ann af enninu á sér á treyjulafinu slínu, fleygSi syk-
urmola sem hann hafSi veriS aS smá narta í meS
teinu aftur hálfum í sykurskálina og fór í frakkann
sinn. Þegar hann var búinn aS þessu blés hann
mæSilega. H'ann þakkaSi nu fynr sig og fór svo út
úr þessu bjarta og heita húsi. En þau umskifti, aS
koma þaSan og út í náttmyrkriS og bylinn;
snjóinn þyrlaSi framan í hann um leiS og yztu hurS-
inni var lokiS upp; og meSan hann var aS komast
ofan itröppurnar skefldi inn á gólfiS.
Pétur stóS úti á IhlaSi hjá hestunum og var aS
syngja vísu, þegar Nikita kom þangaS. Rétt á eft-
ír honum kom Vassiili út og húsráSandi meS hon-
um. Hann reyndi aS lýsa Vassili upp í sleSann, en
birtan af lugtarljósinu var svo óskýr og blaktandi í
snjóhríSinni, aS þaS kom aS litlum notum. ÞaS
var auSséS strax þarna Iheima viS húsiS, aS veSriS
hafSi ekki fariS batnandi.
‘ Þett er óttalegt veSur,” hugsaSi Vassili meS
ser. Kanske aS maSur komist nú ekki þangaS?
MaSur verSur aS hugsa um kaupin, hvaS sem öSru
IíSur. £g er þess utan kominn út og Pétur er kom_
mn meS hestana. Eg vildi aS skaparinn gæfi, aS
viS kæmumst þangaS.”
HúsráSandinn var einnig aS hugsa um þetta, aS
þaS gæti veriS slæmt fyrir þá aS fara út í þetta veS-
ur. En hann hafSi reynt til aS aftra þeim frá aS
fara, og þaS hafSi ekki þýtt neitt. ÞaS væri ekki
til neins aS fara fram á þetta viS þá aftur.
‘ÞaS getur veriS, aS þaS sé ellin, sem farin er
aS gera mig hugblauSan, og aS þeir komist heilu
og höldnu alla leiS,” hugsaSi hann. “ÞaS er bezt
fyrir mig aS snúa viS inn í hús og fara aS soifa. ÞaS
hefir nógu mikiS veriS talaS í kvöld.”
Pétur sá aS minsta kosti enga hættu á ferSum.
Hann rataSi og þekti sig vel á þesum slóSum. ÞaS
jok líka á hugrekki hans, erindi eitt, sem honum datt
í hug um hvirfilbylji og snjóhríSar, og sem honum
fanst eiga svo vel viS veSriS, eins og |þaS var heima
hjá húsinu. HvaS Nikita snerti, þá var hann á móti
þVÍ aS fara. En hann hafSi nú í svo langan tíma
orSiS aS breyta gagnstætt þvf er hann sjálfur æskti,
aS honum voru þaS engin vonbrigSi, þó akki gengi
eftir því í þetta sinn. ÞaS var því aS lokum eng-
inn, sem hélt þeim frá aS fara.
Framhald
Þrjár höfuðdygðir.
Eftir
Steingrím Matthíasson.
NiSurl.
V.
háttprýSi; en ótal iSnar, starfandi
hendur halda öllu í góSu horfi og
gyitum sniSum.
lEinnig er þaS tilkomumik.il sjótl
aS horfa á heræfingar vel þjálf-
aSra herdeilda. Þúsundir manna,
vel Ibúnar aS vopnum ok klæSum,
sem samtaka hlýSa á augabragSi
stuttorSum, snöggum skipunum
snjallrómaSra fyrirliSa — jafn-
vel út í rauSan dauSann.
En augnúi er á. Óttalegt aS
vita þá heimsku mannanna, aS
niota svo góSa krafta meS því
markmiSi, aS deySa menn og
brjóta borgir til aS sölsa undir sig
gull. Eigingirni þjóSar er aS
sama skapi háskalegri en eigin-
girni einstakra manna sem þjóSin
er margliSaSri einstaklingunum.
En slík eigingirni er kölluS ætt-
jarSarást. Og miljónamorS eru
framin í hennar nafni.
En einhvernfcíma kemur aS því,
aS 'bróSurþel glaSvaknar meS
ölluim þjóSum og brennandi á-
hugi fyrir bandalagi allra 'breiSist
sem næmt faraldur um heim all-
an. Líkt og á krossferSatímun-
um, þegar sú hugsjónin hreif alla
góSa mienn aS vinna “landiS
helga”. GuS vill þaS," hrópaSi
fólkiS. Viljann vantaSi ekki þá,
en kraftinn vamtaSi, því menning-
in var komin svo skamt. Hún
kemst seinna^sinna ferSa. “Kemst
þó hægt fari, húsfreyja!” ef vilj-
inn er vakinn. Einhverntíma ræt-
ist draumur hinna beztu spá-
manna, aS alt jarSríki verSi sam-
FróSlegt er aS lesa um alt þaS
andstreymi, alt þaS Kaos, allan
glundrioSann, sem aftur og aftur
ríkiti á 15., 16.—17. og 18. öld.
Mannagreyin voru menn og þoldu
ekki náttúrunnar harSneskju í þá
daga Ofan á einokun og óstjórn
bættust hafísar, hallæri, landfar-
sóttir, Stóra bóla og svo MóSu
harSindi og margt sem hjálpaSist
aS. Ekkert undarlegt þó galdrar
væru reyndir og djöflatrú vakn-
aSi. Mesta furSa, aS ekki slkyldi
slokna á skarinu og alt verSa
eySi og tómt og myikur yfir djúp-
inu aS eilífu.
Söguna þá veit eg hvergi ibetur
•sagSi en í ritum Þorv. Tliorodd-
sens og nú seinast í nýútkomnu
hefti af lýsingu Islands. T. d. er
sorgleg sagán af lausafóllkinu og
flcikjkurunum, sem flosnuSu upp í
fiskiverunum. Fyrir gróSafýkn,
vandræSi og forvitni flyktust
menn saman úr friSsömu sveita-
lífinu í fiskiverin, þegar fiskisagan
flaug um landiS. En svo kom
fiskileyáiS og þá fllosnaSi upp
hver fjölskyldan af annari og fór
á flakk. Og allar sveitir ylfirflæmd
ust af flökkukindum, beininga-
mönnum og allskonar úrkynjuS-
um vesalingum, en þjófnaSur og
óknyttir fóru í vöxt og gengu sem eiginleg ætfcjörS allra manna. Og
fléfctaSi reiptagl, þriSji saumaSi
skinnbrók (sem var svo stór aS
'hún náSi mér upp ifyrir haus, þeg-
ar eg fé'kk aS prófa hana), fjórSi
dittaSi aS rneis iog fimti var aS
véfa. En eg spó'laSi. Og kenn-
arinn okkar barnanna las upphátt
skáldsögu fyrir fólkiS.
Allir unnu af kappii og uppörf-
uSu þegjandi hver annan, svo aS
vinnan varS slkemtileg. Vinnu-
mennirnir gerSu þaS sem ráSs-
maSurinn sagSi þeim aS gera, en
vinnukonurnar hlýddu mömmu í
ölilu. Pabíbi sat á sinni skrifstofu
og var aS yrkja. (HvaS skyldl
þaS eiga aS þýSa? Og þaS var
lengi sem mér fanst hann geta
unniS eitthvaS þarfara.)
BaSstolfan var gömul og frem-
ur hrörleg, en hún var rúmgóS,
öll á lengdina og rúmaSi um 20
manns (auk þess sem viS krakk-
arnir sváfum hjá vinnufólkinu) -
Þar var þrifálega um gengiS og
röS og regla á öllu. Laglegar
heimaunnar á'breiSur á rúmunum,
hver hlutur á sínum staS — ksimib
arnir bak viS sperrur, spænir og
skeiSar í slíSrum ofan viS rúmin,
gæruhnífar í slíSrum uppi á bita
og guSsorSabækur á hillu. Því á
hverju kvöldi var lesin hugvekja
og á föstunni piislarsaga, og sálm-
ar sungnir. (ÞaS vildi þá til aS
eg sofnaSi, en síSar 'komi þaS fyr-
ir, aS eg gat fariS aS brosa aS ein
hverjum, sem var hjáróma og fór
út af laginu. Annars vandist eg
viS þessa alvörustund og hugsaSí
gott meS fólikinu.)
Þetta regllusama, iSjuríka líf
sameiginlegur her útboSinn og út-
jbúinn af ö'Ilum þjóSum — sam-jstendur otft fyrir mínum hugskots
eiginlegur riddaravörSur um sátt-1 sjónum og mér er söknuSur aS
faraldur um landiS, og margskon-
ar óregla drotnaSi.
Ekki vantaSi |þó kirkjurækni í
þá daga og bæSi bisfcupar og málsörk þjóSanna vaki yfir ver-! tv*- v'su fanst mér þá, aS
prestar þrumdu yfir fólkinu — aldarfriSi og standi á verSi gagn-! vinnumennirnir gætu haft annaS
eins og t. d. Gísli ’biskup Oddsson. varfc öllu óréttlæti, gagnvart öll- veglegra fyrir stafm en
— Lesum snöggvast kafla úr um- um “landlygurum, kvisskjöftum
burSar- og umvöndunarbréfi hans baktölurum og rógsmönnum,
til veraldlegra yfirmanna í S'kál- eins og Gísli biskup mundi hafajfanst
holtsbiskupsdæmi 1636:
.......fáir gæta aS orsök allrar
ólu'kku, sem er þessi, aS þaS er
lítilil eSa enginn guSsótti hjá mönn
um, 'hærri og lægri, yngri og
eldri. Þar af kemur vanrækt
guSs orSs, óvirSing og forögtun
sacra-mentanna, fyrirlitning prest-'
anna, Iblót og eiSar, fals og svik, j
vanhelgun hvíldardaganna, ó-1
hlýSnir undirsátar, ójöfnuSur, j
yfirgangur og öil skapilska, ilt
saurlífi, bölvuS ágirni, baktal og
lestir og um síSir öll óluk'ka enda-
laus í heilvíti — og þessu veldur
nokkurn part vor eigin vanart og
meSfædd ónáttúra og aS nokkru
leyti huglausir, ihirSulausir, aga-
lausir embættismenn, sem aldrei
straffa einu orSi/ — Landlygur-
um, kvisskjöftum, baktölurum og
rógsmönnum kannske einhver
segi ekki verSi aftraS; því ekki?’
(ÁrferSi á Isl. bls. 74.)
sagt.
Eg biS góSan lesara forláts, ef
hann sundlar á þessu hugsjóna-
ferSalagi. En viS verSum aS
muna, hvsS biIiS á mil.'l þjóSanna 1 mPr
mer
vísu fanst
haft
aS raka
Önnur mynd, sem Njála
brugSiS upp fyrir mér,
mér öllu t'lkomumeiri:
“SkarphéSinn hvatt: öxi, Grímur
' gærur.
ihafSi
skefti spjót, Helgi hnauS hjalt á
sverS,
riSa í
Höskuldur '.reysti mund-
skildi”. En ef:ir því sem
x fiskur um hrygg, skildist
er stöSugt aS stytfast. JörSin er
aS minka, af því hugur okkar vex
’ i
þroskast. ÓraleiSir eru aS ^
verSa aS bæjarleiSum. Og sú
meSvitund mun vakna betur og í
betur og verSa a8 sannfæring, sú
sem áSur var aSeins ól;cs ivuar.
, grilling, aS HfiS okkar í líkams-
hamnum sé örstutt augnablik ó-
I mælanlegs langlífis á stöSugri
i framlþróunarbraut.
j mér OddaliífiS ákjósanlegra meS
HvaS ætli Gísli mætti ek'ki
segja nú á dögum?
En strangar ibrennisteinsprédik-
anir kiptu engu kaos í lag. Þrát(
fyrir lög og forordningar, þrátt
fyrir BesastaSapósta (þaS var
danskur lagabálkur 1685) og
þrátt fyrir tilskipun um húsaga
(1746) meS ílengingum, tukt-
húsi og gapastokk, vildi lítiS lag-
ast, — en þó lagaSist alt smám
saman af því fólkiS var gott og
ekki meS eins syndum spiltu holds
ins eSli og prestarnir prédikuSu.
Og hundameSferS gerir menn aS
hundum í bili. MeS batnandi ár-
ferSi og vifcþroskaSri foringjum
batnaSi fólkiS.
Sem betur fór lifSi stöSugt á
arninum upp til sveita — “í
blómguSu dalanna skauti” — þar
ríkti sfcöSugt röS og regla á betri
bæjunum. Islenzk rótgróin menn-
ing dafnaSi þar. Og hún má
aldrei týnast. Hennar aSaldygSir
eru, iSjusemi, reglusemi og spar-
VII.
VI.
Eifct 'hiS glæsilegasta, sem eg
hefi séS í útlöndum, er HfiS um
borS á vel búnum vígdrekum
stórveldanna. Alt er fágaS og
fínt, völundarsmíSi hvar sem á er
litiS, alstaSar gott skipulag, yfir-
menn og undirgefnir, hlýSni og
Látum okkur aS endingu halda
okkur viS iheimahagana og íhuga
ok'kar gang. FólkiS hefir streymt
úr sveitunum til kaupstaSanna, af
því þaS bjóst viS meiri birtu, og
meiri yl, Hkt og flugurnar fljúga
aS ljósi. Excelsior! hærra og
hærra vill maSurinn komast —
en "í viSleitninni villur fer”. BaS-
stofurnar, sem tfyrrum voru verk-
smiSjur landsins, standa ýmist
auSar fyrir fólkleysi, eSa eru
min'kaSar um helming eSa þriSj-
ung, og orSnar aSeins svefnklefar
og vélarhús (N.B. eldavélarhús).
Þeir fáu, sem þar aofa, eru úti al'l-
an daginn viS skepnuhirSingu, en
konan ein í búri, fjósi, viS elda-
mensku og öll innanhússstörf, og
krakkarnir í farskóla eSa ’nanga í
pilsum mömmu sinnar, og • ungu
stúlkurnar á námsskeiSum. —
Svona er sveitalífiS á veturna. En
á sama tima ganga menn atvinnu-
lausir eSa lifa hálfdrættingsHifi í
hópatali í kauptúnum landsins.
Enþ ar er sofiS frameftir á morgn
ana, og spilaS og slæpst seinni
hluta dagsins fram á nætur. Þetta
er komiS upp í vana — tekur
hver eftir öSrum og Iheldur þetta
óheillbrigSa Hf vera eins og á aS
vera.
Einhver allra kærasta endur-
minning mín frá æskuárunum er
baSsfcofan í Odda; þegar alt vinnu
fólkiS keptist viS vinnu á kvöld-
vökunni. Hver sat á síun rúmi.
Sumar stúlkurnar spunnu, aSrar
kembdu, ein tvinnaSi á snældu,
önnur saumaSi, ein aS gera skó,
o. s. frv. Einn vinnumaSur rak-
aSi gæru (á beru læri), annar
I friSsamari atorku en 'bardaga'hug-
| urinn á Bergjþórshvoli. Og eg
j óska þess oft, aS í staSinn 'fyrir
lausamensku og letilíf, og í staS
fólklleysis og sundrungar í sveit-
unum, komi aftur góSa gamla
íslenzka heimilisskipulagiS, meS
mörgum hlýSnum og iSjusömum
hjúurn undir góSri stjórn hús-
bænda. (Heilzt vildii eg þar aS
auki aS kæmist á þegnskyldu-
vinna fyrir unglinga bæSi á landi
og sjó m-eS reglusemi og góSum
aga, engu síSri en nú tíSkast viS
herþjónustu erlendis, þar sem ken^
er aS vega menn.)
En gjarnan vil eg aS húsakynn-
in í sveitunum batni og ýms ný-
tízku vinnutæki, eins og “Spuna-
kona’’ BárSar leysi hin eldri af
hólmi. Og ennfremur mættu
koma nýjar og andríkar Ihugvékj-
ur og húslestrabækur, sem fólkiS
vill hlusta á, og sem auSga anda
þess og bæti hugsunarháfctinn.
Þetta kemur áreiSanlega — “ef
guS vill”, segja sumir, en réttara
mun vera — af því guS vill. AS-
eins verSum viS aS hafa dálitla
þolinmæSi, því guS er lengur aS
skapa en margur hyggur. En viS
getum áreiSanlega flýtt fyrir hon-
um meS iSjusemi, reglusemi og
nægjusemi.
(Mbl.)
----------o—,--------
Þegar ófriðurinn hófst*
I “Endurminningum” Moltke
hershöfSingja er kafli einn, sem
vakiS hefir mikla athygli. Segir
hann Ifrá því, er keisarinn var aS
undirskrifa herútboSiS, og mein
■‘ngarmun hans og hershöfSingj-
ans.
Hinn 3. júlí fór Moltke til ha'Ll-
arinnar og var keisarinn þá mjög
daufur í dálkinn. MoLtke virtist,
aS hann ætti ómögulegt meS aS
taka nokkra ákvörSun. Hann baS
keisarann aS undirskrifa herút-
boSiS, og var þaS sama sem aS
lýsa yfir ófriSii, eins og þá stóSu
sakir. Keisarinn vildii þó ekki
ganga ilengra en aS lýsa yfir