Heimskringla - 04.01.1922, Blaðsíða 5

Látið drauma yðar rœtast.
Elrtu aS safna fyrir — húsið sem þú býst vií5 aíJ
eignast, skemtiferíSina sem þig langar atS fara, verssl
unina sem þig Iangar a?S kaupa, hvíldarstundunar er
þú býst viíS aíS njóta?
ByrjacSu aíS safna í sparisjóíSsdeildinni viÍS þennan
banka og stö'ðugt innlegg þitt mun verÍSa lykill aÍS
framkomu drauma þinna.
IMPERIAL BANK
OF CAN.V.OA
Riverton bankadeild, H. M. Sampson, umboðsmaður
Útibú aÍS GIMLI
■ (309q
ur, sem vott viðurkenningar frá
þjóðinni fyrir hcins mikilsverSa
vísindastarf, og svo aS ihann gaeti,
þaS sem eftir var aefinnar, helgaS
sig vísindum sinuim.
Frítíminn, sem hann hafSi frá
skólanum á sumrum, og sem hann
notaSi til rannsóknarferSanna,
var svo stuttur, aS hannihafSi ekk*
færi á aS skrifa nema lítiS af því,
sem hann iþuiifti aS skrifa. Kom
sumt af því út eftir hann í dönsk-
um enskum og þýzkum tímarii.-
um, en sumt var fþýtt á ótal tungu
mál og dregiS saman, og fór land i
úr landi um alla Evrópu og víSar.
Flutti hann nú meS konu sinni og
dóttur tii Kaupmannahafnar og
settist þar aS. Lágu þær orsakir
aSallega ti'l þess, aS þar gat hann
notiS safna, sem hann þurfti aS
nbta viS samningu rita sinna; aS
hinu ileytinu bjó nánasta skyldfólk
konu Ihan’s í Kaupmannahöfn, og
getur þaS einnig hafa vald S
nokkru um val bústaSarins.
/Nú byrjaSi hann fyrir alvöru aS
vinna aS því, aS birta árangurinn
af rannsóknarferSum sínum. Gaf
hann á árunum, sem nú fóru í
hönd, út hvert stór.ritiS af öSrti.
Fvrst kíom “LandfræSissaga ís-
lands”, sem hann hafSi byrjaS á
í Reykjavík, í 4 bindum (Reyjka-;
\nk og Khöfn 1892—1904). Er
efni iþess rits miklu meira en nafn- ,
iS gefur í skyn, því þaS er ekki
aSeins landafræSi, heldur jafn-j
framt guflvægt fræSirit um menn
ingu og efnalegt ástand þjóSar-'
innar frá byrjun og til þessa dags. j
Hafa 2 fyrstu bindi þess veriS j
gefin út á þýzku. Næsta ritiS er
“JarSskjálftar á Is’landi” (Khöfn
1899—1905). ÁriS 1897 gaf
hann út dálitiS rit á dönsku:
“Vulkaner og Jordskœlv paa Is-
land” (Eldfjöll og jarSskjálftar á
lslandi. “Geological Map of
Iceland 1901” (JarSfræSisupp-
dráttur alf Islandi 1901). “Island,
Grundriss der Geographie und
Geologie”, Gotha 1906 (Island,
ágrip af land- og jarSfræSi).
"ÁrferSi á Islandi í 1000 ár”
(Khöfn 1916—1917). — HiS
nafnfræga rit hans: “Lýsíng Is-
lands”, byrjaSi aS ’koma út í
Kaupmannahöfn 1908. Stórfeng-
legt rit í 3 iþáttum. Ejt sá fyrsti
kominn út og er efni hans um
eShsástand Islands — bæSi land-
fræSi og eSlisfræSi. Annar þátt-
urinn mun verSa saga atvinnu- og
bjargræSisvega lslands; voru 2
bindi af þeim þætti prentuS, er lát
Thoroddsens bar aS; er efni
þeirra saga landbúnaSarins á Is-
landi. — Næst kom “FerSabók”
hans í 4 bindum (Khöfn 1913—
1915).
Auk þessara rita og ótal rit-
gerSa, bæSi vísindalegra og al-
þýSlegra, á íslenzku, dönsku,
þýzku og ensku, hefir hann einnig
samiS æfisögu tengdaföSur síns,
Péturs biskups Péturssonar, 1908.
Einnig hefir hann skrifaS sína
eigin æfisögu, sem nú aS honum
látnum verSur gefin út af forráSa-
manni rita hans, Mag. B. Th. Mel-
sted.
Bókmenta og vísinda heiSurs-
viSunkenningum rigndi yfir hann.
ÁriS 1894 var hann gerSur aS
heiSursdoktor viS hláskólann í
Kaupmannahöfn og prófessor (aS
nafnbót) 1902; ifélagi danska
vísindafélagsins varS hann 1909;
gullmedalíur fékk hann frá land-
íræSisfélögum í París, Kaup.
tnanncthöfn, New Yiork, og vís-
eSa menningu síSastliSin 500 ár,
sem Thoroddsen hefir ekki haft
handa á milli. Þekking hans á
sögu íslands var meS öllu undur-
samleg, enda hvöttu vinir hans
hann óspart til aS nota hana og
skrifa heildarsögu af Islandi. Og
Mrs. Stefania Johnson.
(Æfiminning)
Hinn 27. des. siSastl. andaSist
hér á sjúkrahúsi bæjarins, eftir
holskurS er á henni var gjörSur,
svo miikiS er víst, aS sumt af hans j viS innvortis meinisemd, konan
aSalritum, sem tilfærS eru hér aS j Stefanía Jchnson. Hún var kona
framan, munu reynast haldgóSuriá unga aldri rúmlega þrítug, en
og óbiifanlegur grundvöllui ein- var búin aS vera heilsutæp um
stakra greina þjóSmenningarsög- þnggja eða fjögra ára skeiS.
úpnar, og verSa, á samt efnum' Fimm börn efltirlætur hún er öll
þeim er hann hefir einnig safnaS, cru á unga aldri, aldna móSur,
notuS sem undirstaSa af þeim, er níu sys Lin og eig;nmann sinn, er
seinna munu færast í fang aS I öll harma hina sv»plegu burtför
halda verki hans áfram. hennar.
Stefanía Ólavía Birgiifcta — en
BM
Á ferSum sínum, bæSi á Is-
indaskóla í Stokkhólmi (Linné
medaljen). Hann var einnig
heiSursfélagi ótal fleiri félags-
skapa utan lands og innan. ÁriS
1902 varS hann heiSursfélagi
Bókmentafélagsins íslenzka. 1 því
stóS hann lengi mjög framarlega.
Hann var um mörg ár iformaSur
deildar þess í Kaupmannahöfn. I
deilum nokkrum lenti hann viS
suma hina yngri félaga þess um
þaS leyti, sem deildin var samein-
uS aSalfélaginu á Islandi. Og um
leiS og hún var lögS niSur í j
Khöfn, stofnuSu Islendingar þar,
sem Thoroddsen fylgdu, nýtt fé-
lag, sem þrátt fyrir þaS þó ungt
sé, hefir ekki veriS aSgerSalaust.
Thoroddsen á fáa sína ’líka aS
eljusemi. Hann ábti stórt bóka-
safn og fróSleiksfýsn hans rsáSi til
ifleiri greina en náttúruvísinda.
Hann Ias mikiS, einkum ensk rit
sögulegs efnis og þýzk heimspék-
isrit. Skáldskaparri't leit Ihann
éfablöndnum augum. Hann var
allvel kunnur “klassiskum" ritum,
enskum og þýzkum.
Þegar tillit er tekiS til þess, hve
vel lesinn, stálminnugur, athugull
og skemtinn í viSræSum Thorodd
sen var, er ekki aS furSa þó hann
væri góSur félagcmaSur, og
skemfcinn í hópi vina, einkum i
lærSra Islendinga. Fráfall dóttur
hans og langvarandi heilsuleysi
konu hans og lát hennar (1917),
sveipaSi heimiliS sorgarskýi, sem
áður var svo bjart og sólskinsríkt,
og lí raun og veru samkomustaSur
ungra og gamalla vina þeirra
hjóna, íslenzkra og danskra. Á
sumrum ferSaSist Thoroddsen
oftast eiitthvaS innan lands og
jafnvel til útlanda, eins lengi og
iheilsa konu hans var því ekki til
fyrirstöSu, því hún ferSaSist
vanalega meS honum.
SíSustu ár æfi sinnar vann
Thoroddsen svo aS segja nótt og
nýtan dag. I félagslífi tók hann
þá lítinn þátt; vísinda- eSa bók-
mentaifundi sófcti hann þó, og átti
þá jafnframt fcal viS vini sína og
starísbræSur. En glaSværSarlífiS
skágekk hann meS öllu. Hann var
aS eSlisfari höfSingjasinni og flest
sem bar keim af því, sem kallaS
er lýSskrum, var honum ekki geS
f.e'It. Hann fór ekki dult meS
skoSanir sínar. Og í rifcum sínum
um Island og menningu þjóSar-
innar, hikar hann ekki viS aS
segja fcil syndanna og benda á ó-
veruleikana, sem nýungagirni og
fávizka geta af sér. Hann yfir-
vegaSi þaS, sem var aS gerasfc,
meS ró og stillingu. AS halda
nokkru ifram sem vissu, er ekki
var til fullnustu sannaS, var hann
á móti. Híáfleygar getgátur um
tilveruna eSa náttúruna í heild
sinni gaf ihann liítiS fyrir, ef þær
voru ekki bygSar á einhverri und-
irstöSu til aS byrja meS. Um
vist skeiS æfinnar getur veriS aS
sú varfærni hans hafi gengiS of
langt; en sumt af því, er hann þá
var á móti, er víst, aS hann hefSi
viS nánari atlhuganir ekki veriS
andstæSur.
ÞaS mun ekkert 'olfsagt, aS all-
an þann tíma, sem andlegt líf héf.
ir átt sér staS hjá líslenzku þjóS-
inni, hafi aldrei veriS uppi maS-
ur, sem í eins víStæikum skilningi
og Thoroddsen þekti náttúru Is-
lands, fólkiS, sögu þess og ’bók-
menfciir. Eg efast um, aS í bóka-
og skjalasöfnum Reykjavíkur og
Kaupmannahafnar sé nokkurt rit
eSa skjal, snertandi sögu lslands
landi
j svo hét hún fuJIu nafni, var fædd
Arsíundui’ hluthafa
The Vikiug Press, Limited
verðar haldinn á skrifstofu félagsins, 853 Sargent Avenue,
Winnipeg, Man., föstudaginn þann 6. janúar, 1922, k’ukkan
2 e. h. — Enrbættismannakosningar og önnur vanaleg árs-
fundarverk fara fram. — Einnig verða þar áríðandi málefni
tekin ti! umræÖu, svo nauðsyniegt er a<5 helzt allir hluthafar
mæti á íundinum.
I
i
i
í
i
og í Evrópu, hafSi Thor-; á Haugabrekku í Ólafsvík á Suæ-
oddsen umgengist menn meS feHsnesi hinn 31. janúar 1891. ^
mjög mismunandi hugsunarhætti Foreldrar hennar voru þau hjón
Mátti strax greina SigurSur GuSmundsson og Sól-
j rún SiguiibjÖTig GuSbrandsdóttir.
j EignuSust þau SigurSur og Sólrún
j alls 1 1 böm og eru nú níu eftir á
! lífi. 1. Kristján tifl heimilis í bæn-
skoSanir urn Bu^te í Mintana. 2. Árni. 3.
S. TH0RVALDS0N
forseti.
RÖGNV PÉTURSSON
rilari.
og menningu
þaS á viSmóti hans og samræS-
um. ÞaS var ávalt eitthvaS viS
hvorttveggja, sem mönnum geSj-
aSist aS. Hann setti
sínar svo frumlega og ljúfmann-' Brandur. 4. GuSbjörg FriSgerS-
lega fram, aS jafnvel þeir, er ann- ur, ((Hemberoff), gift hérlendum
arar skoSunar voru, höifSu unun manni °S búa þau og þessir tveir
c i » j r (.'ú u bræSur viS Spy Hi.ll í Sask. 5.
ar þvi. Ug andmæli tok hann ^
, , . ,, i r*. . • Jchannes. 6. Ha'Udóra. 7. Jóna
ekki ílla upp. Hann natoi anægju ...... Q . , ~ ,
K.risfcbjorg. o. Porunn Liroa og
af aS ræSa viS andstæSinga sína, e;ga þessi ^ygpkini öll, heima hjá
ef hann fann, aS í þeim var ein- móSur sinni hér í bæ. 9. Ðjörg Á-
hver veigur. En yrSi hann var gústi'na, giffc hérlendum manni,
MO
JRITy FE0UR
'' C ” More Bread and Betíer Bread*
viS alvöru- og stefnuleysi og þætti
viSkomandi halda samræSunum
uppi til þess, aS sýna andagift
sína, braut hann fljótt upp á öSru
efni.
John Boa! aS nafni, og eiga þau
heima í St. James hér vestan vert
viS bæinn.
ÁriS 1905 flutfcu þau hjón Sig-
urSur og Sólrún meS börn sín frá
Ólafsvík og vestur um haf og sefct-
ust aS hér I bæ. Ef'tir 5 ára veru
Hann stærSi sig af því aS
vera klendingur. I honum bjuggu hér andaSist SigurSur, voru þá
, , , j- , systkinin flest úr æsku komin.
nka margar at beztu dygSum Is-, -Q , . ... ...
, AriS 1908 hmn 14 agust giftist
lendinga, t. d. látlaus framkoma, j Stefanía heitin effcirlifandi manni
hyggindi, eljusemi og hreinlyndi. sínum Helga, syni ÞórSar Jóns-
En alt, sem bar vott um þjóSar- scnar er lengi hélt greiSasöluhús
dramb og sjálfsþótta, var honum hér I bœ, og síSari konu hans
illa viS. Og hann þreytfcist ekki á Kristínar ÁstrlSar Pétursdóttir.
* n Bjuggu Iþau svo um nokkur ár nér
ao vara ;pjoo vora vio ohollum og , ,
í fc'æ en fluttust svo vestur 1 rsl.
hlægilegum þjóSarhroka í sam- nýknduna viS norSur Manitoba-
bandi viS þjóSræknina, sem bæSi vatn dvöldu þar á annaS ár,
ifyr og síSar hefir átt marga tals- j flufctu þvínæst hingaS aftur og svo
menn innan íslenzka þjóSflokks- þáSan síSastl. sumar til Keewatin
í Onfcario. Systkini Helga eru,
Kristján og er hann albróSir hans,
býr norSur meS Manitobavatm.
GuSrún, kona Þorsteins S. Borg-
fjörS byggingarmeistara hér í bæ,
og GuSmundur búandi í Keewat-
in f Ont.
Sex börn eiguSust þau Helgi og
\
Þegar þér hafið einu sinni reynt
þaS til bökunar, þá muniS þér
áreiSanlega
Avalt baka úr því
Bi5ji5 matvörusalann um poka at
hinu nýja “High Patent”
Purity Flour,
36
leiSinni geyma þau öll innsfc í sálu
/ilt fcil æfiloka. BlessuS sé minn-
ing hennar. Vinur'
Sindur.
I stjórnmálum vildi Thorodd-
sen aldrei taka opinberlega þátt.
Eg held næstum, aS hann hafi á-
litiS stjórnmálamenn sem nauS-
synlega plágu í þjóSfélaginu, eSa
menn, sem þaS gat ekki án veriS, i „ , ,, - , . , ,,,.
I Stefama sal. og eru 5 þeirra a liri,
en sem mijög voru vítaverSir fyrir ■ hiS elzta 12 ára en bin yngstu 5.
óeinlægni og pretfci og allan þann Er þacS stór hópur og ungur aS
skaSa, sem þeir — viljandi eSa þurfa á bak aS sjá á9tr,1kri móSur-
óviljandi — hafa 'bakaS bæSi sér Stefanía sál. var meSalkona
og öSrum.
Gleðilegt nýtt ár
ir af þeim!
“Gerum þetta nýbyrjaða ár ó-
viðjafnanfegt ár í sögunni,” segir
eitt blaðið. — Jú — það er hægt
— með því að skrifa aldrei 1921
Glæpir og lestiar bóka-
Glæpamannatalan hefir vaixiSi
mjö'g é Frakklandi á 19. öldinni.
Hún sexfaldast frá 1830 til 1910'-
Flesítir glæpamennirnir voru ung-
ir menn, eSa helmingur allra
glaepamanna um tviítugt. Einnig
hafa sjálfsmiirS aukist mjög þar i
já, þúsund- land; eidkum á mönnum frá 1 6 tii
2 1 árs aldurs. Á Frakklandi virS-
ist glæpamannatilhenigingin rík-
ust í möninum um og yfir tvítugs-
aldurinn, en mjög lítil eftir 50 ára
aldur.
Mikill Iþorri þesasra glæpa-
á sendibré'fin sín þennan mánuð í | manna heldur því fram, aS óh.oll-
stað 1922. , ur lestur blaSa og bóka hafi leitt
! sig á glæpamannabrautina. BlöS-
Því er spáð, að ástandið í he.m;in á Frakkiandi ^ýra mjög frá
inum batni á ármu 1922. Vel og ölIum giæpaverkum, hryllilegum
gott! En ætli það verði ekki æði morSum ov fiársvikum. ÞaS er
FagurfræSiskáld voru j vexti dökkhærS en björfc og -- -
, , yfirlitum, iháfctprúS og stilt, svip-
onnur tegund manna, sem honum . .
j urmn hremn og mannuðlegur,
var ekki mikiS gefiS um, þrátt j ]undin viSkvæm og þýS. Hun var
fjcrir þaS aS jhann metti vissa teg- heimili sínu alt sem hennar veiku
nærri 1923, þegar sumir verða
þess varir!
Wilaon fyrv. forseti átti afmæ'1-
fríS j isdag síSastliSna viku. Ekki hefir
þeim fækkaS, sem imnilega óska
honum hamingju á þeim degi. Og
sennilega fer þeim fjölgandi ár frá
ári.
und lista og skáldskapar mikils,
eins og þeirra Goethes, Words-
wiorths og Tennysons. Heims-
stríSiS, meS öllum sínum skelf-
ingum og því flóSi af lygum, sem
blöS stríSsþjóSanna fluttu um
þaS, óaSi honum svo, aS hann
burSir náSu, umhyggjusöni móS-
ir 'og manni sínum m'eir en hans
ihægri hönd, tryggur vinur vina og
staSföst. Fátæktina er hún hafSi
lengst af viS aS sfcríSa bar hún
meS sæmd.
Fyrir 3 árum síSan var hún
skorln upp á sjúkrahúsi bæjarmá,
ÞaS getur veriS aS drykkju-
krárnar séu dauSar. En svo mik-
vildi aem minst um þaS tala viS j og þótt hún kæmist á fæfcur aftur ið er víst, aS andi þeirra hefir
iBifreiSar sem fljúga, hafa
Frakkar uppgötvaS. Menn verSa
því nú aS lífca í 5 áttir t£l þess aS
gæta aSsér íyrir þeim.
morSum og fjársvikum.
eins og fólk vilji helzt lesa slíkar
frásagnir og hugsa mikiS um þær.
Glæpamannasögur, einkum spenn
andi og leyndardómsfuillar, eru
gefnar úfc ií m.'ljónum eintaka og
keyptar og lesnar af flestum ung-
um mönna mí br»-gunum. Minna
er þar gefiS út -og lesiS af siS-
bætandi bókum. Vondar, æsandí
bækur eru þjóSarmein, ien góSar
bækur göfga mennina og bæta líf
þeirra. Þetta ælfctu íslenzkir skáld-
ritalhöfundar aS muna. Alm.
aSra, en gróf sig þeim mun dýpra varð heilsan aldrei söm og áSur.
niSur í sitt eigiS starf. : Á lþessu s:’SastL hausti kend‘
síns forna meins meS meira móti,
Á fundi vísindafélagsins í en frískaSist þó um stund. LeiS
Höfn fyrir hér um bil ári síSan,’svo til jóla aS hún fór eigi heál
fékk Ihann ál-ag, sem lagSi hann í j ferSa. Jóladaginn bjó hún börn
rúmiS. VarS hann aldrei heill sín lil kirkÍu meS sér' VeSur V&r
, r ,, , . i hiS blíSasta. A3 áliSinni messu
heilsu artur og la rumtastur mik- . ... - , , , .
þyngdi henni svo aS hun komst
inn hluta síSasta ársins, sem hann j nauSulega heim. Daginn eftir
lifSi, unz hann dó 30. september. ]agSi ;hún a'f staS til Wpeg. Morg-
Starf ihans verSur greint í uninn eftir er hún færS á sjú'kra-
sundur og þannig haldiS áfram á húsiS, skorin þar upp, um kvöld-
þeim grundvelli, sem hann hefir iS er Kún önduS' RáS og rænU
. . c- , , ' • j * hafSi hún til hins síSasta og var
lagt. A5 nokkur vasmdamaSur
ekki dáiS.
Hvort var síSasta stríS háS til
þess aS enda öll sfcríS, eSa til þess
aS láta síSasta stríS endast?
Skrítlur.
komi fram, sem færst getur þaS
móSir hennar yfir henni og ein
systra hennar. JarSarförin fór
alt í fang, er vafasamt. Hvar sem j fram frá útfararstofu A. S. Bar-
hann kom fram á meSal vísinda-
eSa fræSimanna, ávann hann sér
viSurkenningu og virSingu.. —
Hin fámenna þjóS vor telur sér
sæmd aS honum og mun geyma
minningu hans um aldur og æfi.
dals og var hún jarSsungin af séra
Rögnv. Péturssyni.
Missir ættingja, móSur og syst-
kina, ungra barna og eiginmanns
er mikiU, og söknuSurinn sár.
Hún var góS sysfcir fog dóttir eigi
síSur ien kona og móSir. Minn-
ingar margar og helgar frá sam-
Gömlum manni var einu sinni
sagt aS líta á lyngblaS í gegnum
smásjá. Hann horfSi á lyngiS eitt
augnablik, en svo hrifinn varS
hann af ifegurS þess, aS hann
sagSi hrærSur: “Eg vildi aS eig
hefSi aldrei litiS á þaS. ÞaS særir
mig aS hugsa til þess, hve mikiS
dýrSlegri fegurS eg hefi öll þessi
ár troSiS og mariS hngsunarlaust
undir fótum, Eg hafSi ekki hug-
mynd um það áSur, aS lítiS lyng-
bioS væri svona dásamlega gert.’
ÞaS er ekki alt skreytni sem
sagt er um þaS aS sjáandi sjái
ekki.
----------xx----------
Dómarinn: “Þér segiS, aS
Þorkell hafi bariS ySur á augaS.
GetiS þér sannaS þaS? HafiSI
þér nokkurn sjónarvott?”
Sá barSi: “Nei, nei! Eg hefi
ekki nokkrn sjónarvott á því aug-
anu síSan.”
Leigutaki (er aS skoSa nýja í-
búS) : “Er þetta nú hegningar-
húsiS?”
Leigusali (hreyldnn) : “Já, og
þarna hinumegin er kirkjugarSur-
inn. Þér sjáiS' aS viS höfum hér
allskonar aukaþægindi."
Bóndi nikkur sagSi viS pre9t þá
er hann fermdi SÍSasta bam hans:
"Þakka ySuT nú kæriega fyrir öll
börnin, prestrur minn. Eg verS
svo stórfeginn, aS þau eru nú loks
ins komin undan guSs og manna
fótum.”