Heimskringla - 05.04.1922, Qupperneq 7

WINNiPEG, 5. APRIL, 1922
HEIMSKR1NG..V
7. ULAÐSIBA.
The Dominlon
Bank
HORNI IfðTRB »AMB Í»H. OO
SHBBBHOOKB »T.
HöfuSstóll, uppb...$ 6,000 000
Varasjóflur .......$ 7,700,000
Allar eignir, yfir .$120,000,000
Séretakt athygll veitt viðaklft-
um kaupmanna og veralunarfé-
aga.
Sparisjóösdeildin.
Vextir af innstæðufé greiddir
jafn háir og annarsstaðar við-
gengst
rHONE A MU.
P. B. TUCKER, Ráðsma?5ur
Sjálfstjórn.
(Framhald frá 3. síSu)
mynd og um leiS létta undir byrSi
móSurinnar meS siSfræSiskenn-
inguna, þá væri mikiS unniS.
Eíns finst mér aS þörf væri á
fleiri sérstökum stofnunum þar
sem ungdómnum væri kent sér-
staklega siSfræSi og sálarfræSi
sem eru tvær lærdómsgreinar svo
afar náskyldar.
Af því þessi mál hafa ofsjald-
an veriS tekin til umræSu í okk-
ar íslenzku blöSum' Ihér vestan
hafs, þá váldi eg óska aS þessir
smápúnktar í greinarstúf mínum,
ef því verSur veitt móttaka í blöS
in, gætu vakiS einhvern til aS
láta álit sitt 'í ljósi Iþessu máli viS-
víkjandi, Iþví mér finst aS oft hafi
veriS rætt óþarfara.
Eg veit aS iþeir eru til margir,
bæSi ungir og gamlir, leiSandi
menn og konur, í okkar lítla þjóS-
flo-kki, jafnvel hér í Winnipeg, og
mér finst hér liggja verkefni
þeirra.
iMér dettur stundum í hug þeg-
ar sumt af þessum leiSandi mönn-
um eru aS berjast sem hetjur fyr-
ir umbótum á stjórnarfyrirkomu-
lagi, eru þeir virkilega vissir um
aS þeir séu aS Ibyrja á rétta end-
anum.
VerSur nokkurntíma þaS til,
hvernig sem barist verSur, sem
getbreytir stjórnar ryrirkomulagi,
r.ema réttur skilningur á lifnaSar-
háttum og þekkmg á sjálfum sér
og kringumstæSunum, og ált iþaS
leiSandi fólk sem ber velferSar-
mál almennirigs fyrir brjóstinu,
hlýtur aS sjá hvaS þySingarmik-
iS er aS byrja á starfinu víSar en
í heimahúsum, í þessu málefni
sem öSru.
Eg vona aS einhver lati ein-
hverja athugasemd í ljosi.
—Y.—
Stjórnarstefna Frakka.
Á stríSsárcnum yoru Frakkar
vin* •vlabta bandaman-ia.' ‘jSin.Nú
hefir þetta nokkuS b/eyzt og
liggia til þess mörg rök. KólnaS
hefir vinátta Breta og Itala til
Frakl.n. Og Rússar og ÞjóSverj-
ar telja Frakka mestu og harS-
snúnustu andstæSinga sína. Banda
ríkjamenn og Pólverjar munu
helztu vinir Frakka nú sem stend-
ur, og gengur þó misjafnt til.
Fyr er skýrt frá, hversu hiS
lága gengi og iSnaSarsamkepni
ÞjóSverja hefir sett Breta í vanda
svo aS þeir vilja fremur hjálpa
ÞjóSverjum en þola samkepni
þeirra. Rússar voru stórskuldugir
Frökkum frá keisaratímunum,
Áttu miljópir franskra borgara
sparif é í Rússlandi. HöfSu hjálp-
aS Rússum til aS efla þá tiL’banda
lags móti væntanlegum hernaSi
ÞjóSverja. Nú vildi stjórn Lenins
ekki ViSurkenna þessar skuldir,
heldur láta þær falla. Þótti alþýSu
manna í Frakklandi þetta harSir
kostir.enda hafa Frakkar gert flest
sem í þeirra valdi stóS til aS
brjóta vald Biolshevika a bak aft-
ur. 1 vetur hafa Rússar látiS lík
lega aS viSurkenna skuldirnar og
borga þaS af þeim, sem þeir væru
menn til, en ekki hefir þetta auk-
iS mikiS trúnaS milli hinna gömlu
samherja.
StríSiS var háS í Frakklandi.
Mörg af beztu héruSum landsins
voru gereySilögS, en fólkiS drep-
iS eSa stökt á flótta til annara
héraSa. Þe’ssi héruS eru enn í
rústum, og verSa aS miklu leyti í
rústum um mörg ár. Franska
þjóSin, sem var ríkust allra þjóSa
fyrir stríSiS, er nú í óbotnandi
skuldum, meS lamaSa atvinnu-
vegi, gífurlega skattabyrSi, óhag-
stætt gengi, og ihelming karl-
manna á bezta aldri lagSa í gröf-
ina. Um þetta iböl alt, um allar
hörmungar stríSsins og afleiSing-
ar þess, kenna þeir ÞjóSverjum.
Og nú hafa ÞjóSverjar tapaS
stríSinu og orSiS aS játa aS bæta
skaSann, a. m. k. aS nokkru leyti
Mest af sárasta tjóninu' verSur
ekki bætt meS fé.
En ofan á þetta bætist uggur
Frakka viS hefndarstríS frá
Kálfu ÞjóSverja. Þeir segjast
þekkja af langri reynslu hugarfar
nábúans austan Rínar. Þeim sé
aldrei aS treysta. Þeir trúi á vald-
iS, og beygi sig eingöngu fyrir
valdi. Þessvegna sé ekki urri ann-
aS aS gera en láta ÞjóSverja
bæta skaSa þann, er þeir hafi
gert. Þessvegna verSi aS afvopna
ÞjóSverja og einangra þá. Ann-
ars komi þeir meS nýjan og eySi-
leggjandi ófriS eins og 1914.
Frakkar hugsa allra manna
ljósast. Kemur þaS fram í ræSu
og riti og líka í gerSum. Þeir
vilja aS VersalafriSurinn sé efnd-
ur, hvorki meira né minna. Og
þeir vilja aS bandamenn þeirra úr
stríSinu, einkum Bretar, stySji þá
aS málum. Frakkar hugsa nú
eins og 1918—19. Þeir sjá enga
ástæSu til aS breyta um skoSun.
GerSar sœttir og samninga verSi
aS hafdp. En Bretar hafa skift
um skoSun, og Italir líka, og mik-
iS af hlutlausu þjóSunum. Yfir-
gangur ÞjóSverja er fallinn í
gleymsku, eftir aS herveldi þeirra
er brotiS. AlmenningsálitiS er
gleymiS, og dómar þess ekki
haldgóSir. Frökkum verSur aS
því. Þeir hafa rataS í þungar raun-
ír. Þeir háfa haft meS sér árnaS-
róskir flestra hlutlausra þjóSa
meSan þeir börSust fyrir lífinu
En sigurinn, og þaS aS fram-
fylgja gerSum samningi hefir
rænt þá miklu af sigurlaununum.
Réttlætistilfinning þeirra hefir orS
iS aS svifta þá vinum.
—Tíminn.
BARNAGULL

FiskiveiSar bjamarins.
DÁNARFREGN.
ÞaS hefir dregist aS minnast
á lát einnar merkiskonu hér í Ey-
ford-bygS, Kristjönu Stefánsson,
sem andaSist aS heimili sona
sinna sunnudaginn 6. nóv. 1921.
Kristjana sál. var ekkja Ár-
manns Stefánssonar, sem dó tæp-
um átta mánuSum á undan henni.
Hjón þessi bjuggu yfir 30 ár í
þessari bygS og eignuSust ellefu
börn; sjö af þeim dóu í æsku, en
fjögur eru á lífi; öll mannvænleg
og vel gefin. Líka átti hún tengda
son og tengdadóttur «g þrjú syst-
kini, og vofu allir þessir ættingj-
ar hennar svo lánsamir aS geta
fýlgt herini til síSustu hvíldar.
‘Eins O'g viS öll þekkjum, fylgja
húsmóSur og móSurstörfunum
einlægir erfiSleikar, ekki sízt þeim
sem hafa viS heilsulbrezt aS búa,
eins og þessi kona hafSi, og mátti
meS sanni segja aS æfibraut þess-
arar konu hafi veriS mjög þyrn-
um stráS, þar sem hún í blónja
lífsins, aSeins 30 ára, varS fyrir
því mikla mótliæti aS missa máliS
og mikiS af sínum líkamskröftum,
og bar hún þann þunga kross til
dauSans og var þaS langur tími,
því hún var 58 ára er hún and-
aSist. Kristjana sál. var meáta
myndar kona, vel greind og hafSi
altaf heillbrigSa sál. Hún hafSi
mikla fegurSartilfinningu og hana
langaSi til aS fylgjast meS öllu
sem var gott og göfugt. Hún var
höfSingi í lund og langaSi til aS
gleSja alla sem bágt áttu, þó kraft
arnir leyfSu þaS ekki. Drottinn
leggur oft líkn meS þraut; hún
hafSi góSa heyrn og sjón. Oft
heyrSi eg þunga stunu líSa frá
vörum hennar, því hún gat ekki
öSruvísi kvartaS. Eg veit aS ibörn
um hennar leiSist aS koma inn í
húsiS og sjá rúmiS hennar autt,
Refurinn, sem hafSi troSiS sig út
á gómsætu nýmetinu, sat nú og
sleikti meS ánægju út um. Stór
fiskihrúga lá viS hliS hans. Þá
kom björninn labbandi út úr skóg-
inum. “GóSan daginn, refur
frændi.” — "GóSan daginn,
björn kunningi!” — “Hvar í ó-
sköpunum hefir þú veitt alla þessa
fiskamergS?’’
“Eg hefi nú veitt hana ívatn-
inu því arna.”
‘ÞaS er dæmalaust! Viltu ekki
kenna mér aS fiska?”
“Hjartans velkomiS, bezti
lrændi minn!” .
”Nú og hvernig ferSu þá aS
því?’’
‘ÞaS skal eg segja þér. Eitt-
hvert kvöldiS, þegar frost er
mikiS, þá skaltu fara niSur aS vök
inni á ísnum Rektu svo rófuna
niSur í vökina og sittu svo graf-
kyr til morguns. DragSu svo róf
una upp; hanga mun þá fiskur á
hverju hári. Þannig fer eg aS
fiska,”
“Þakka þér fyrir, refur frændi!
Þetta var gott ráS.”
“EkkFaS þakka, bangsi minn,
verSi þér aS góSp.
Þetta sama kvöld var hörku-
frost. Björninn minntist ráSsins
og gekk niSur til vakarinnar. Þar
settist hann og stcikk skottinu niS-
ur í vatniS Eftir nokkra stund
fanst honum eitthvaS kippa í
skottiS. VarS Ihann þá glaSur, því
hann þóttist vita, aS þaS væru
fiskarnfr aS bíta á.
“Eg skal sitja eins og steinn;
eg fæ víst ágætan afla.”
Nú sat bangsi til morguns. Um
nóttina fraus vökin saman utan um
skottiS. En er birninum tók aS
leiSast; ætlaSi hann aS draga upp
fiskana sína. Hann rykti í, en alt
var fast. Fann þá björninn, aS
hann var orSinn fastur viS ísinn
og mátti sig hvergi hræra.
Refurinn kom nú þar fram hjá
á morgungöngu sirini og sá hve
bjöminn var illa staddur. En ref-
urinn var hinn mesti skálkur. Ekki
datt honum í hug, aS hjálpa birn-
inum. Þar á móti hljóp hann heim
aS kofa fiskarans, klifraSi upp á
þakiS og hrópaSi niSur í gegnum
reykháfinn r “Kæaa kella mín,
flýttu þér niSur aS vatninu. Þar
situr björninn meS skottiS út í
vökinni, sem þú sækir vatniS úr.”
Kerlingin var aS strokka. Hún
varS bálreiS, greip lurkinn sinn
og þaut niSur aS vatninu. "Óþokk
inn þinn, bangsi, hvaS ertu aS
gera í vökinni minni. Eg skal
kenna þér betri siSi.”
SíSan klappaSi hún birninum
af öllum kröftum. Nú varS vesl-
ings bangsi ínauSum staddur.
Hann reyndi til aS losa sig, og
kipti fastara og fastara í. Hörmu-
lega fór þaS, því loksins slitnaSi
af honum skottiS. SíSan er björn-
inn rófulaus.
ÞaS er af refinum aS segja, aS
hann læddist inn í kofann, sem
konan hafSi skiliS eftir óltíkaSan.
Þar velti hann strokknum um
koll. SíSan fékk hann sér góSa
máltíS af hálfskeknum rjómanum.
Vel hepnaSist refinum skálka-
brögS þessi, og þo misti hann
meira en björninn hafSi mist; þvi
því hún var ástrík og góS móS-
í h- ,
Sú sem þetta ritar, er glöS henn
ar vegna, aS hún er buin aS fa
sína langþráSu ósk uppfylta, aS
vera laus viS sitt líkamsböl. Lika
þakka eg henni fyrir alla þá góSu
viSkynningu sem eg hafSi af henn'*
í meir en 18 ár. Kristjana sál.
skriur eftir margar hlýjar endur.
minningar í hjörtum þeirra sem
þektu hana, og sáum viS þaS bezt
á því, hve mikill fjöldi fylgdi
viS þetta misti hann alla sína vini,
og síSan trúir enginn hinum brögS
ótta ref. —
Kjölturak):i og veiSihundur.
Kjölturakki:
Aldrei vildi’ eg í vetrarfrosti
Vinna svo strangt fyrir mögrum
kosti.
VeiSihundur:
Skömm væri inni aS væflast og
vola,
AS verSa sér úti um einn sykur-
mola.
Kjölturakki:
ÆtíS á dúnmjúkum blunda eg
‘beSi.
VeiSihundur:
AS bruna’ um skóginn þaS cr mín
gleSi.
VeiSihundur um runnana rann
Röskur og marga bráS sér fann;
Kjölturakkinn kúrSi’ ætíS heima
Og kærSi sig ekki um aSra geima,
VappaSi kringum kirnur og potta
og kunni bara aS urra’ og dotta.
Fáum kær hann kúrSi á fleti
Og kafnaSi seinast úr fitu og leti.
Svölumar og spörfuglarnir.
Tvær svölur voru aS gera hreiSur
yfi fjósdyrum uppi. 'Þá kom spör-
fugl þar aS og flaug inn í hreiSriS.
Er svölurnar urSu þess varar,
reyndu þær aÖ reka hann út. En
spörfuglinum þóknaSist ekki aS
þoka; hann beit þær, er þær ætl-
uSu inn. Þá sáu menn undarleg-
an atburS. Þessar tvær svölur
sóttu stóran hóp af öSrum s'völum
til hjálpar. Allar svölurnar komu
meS leirugan hálm í nefinu. SíSan
byrgSu þær meS þessu hreiSurop-
iS. Þar hefSi svo spörfuglinn soltiS
í Ihel, ef drengur, sem horfSi á
þetta, hefSi eigi hjálpaS honun:
Út. Svölurnar fengu hreiSriS sitt
aftur. Þar máttu íþær ekki yndi
festa, en gerSu sér hreiSur á öSr-
um staS.
Skjórinn.
Skjórinn er fugla stelvísasfur,
og er hér lítil saga um hann.
Á herragarSi einum bar svo viS,
aS silfurskeiS hvarf, svo enginn
vissi, hvar hún var niSurkomin.—
Grunsemd gat á engan falliS
nema veslings vinnustúlku, sem
fægt hafSi silfuráh'öldin, iþá er
boriS var af borSum. Hún var
sökuS um skeiSarhvarfiS, og
kærS fyrir þjófnaS. Hún játaSi
aS vísu ekki á sig sökina, en þar
sem hún gat ekki sannaS sakleysi
sitt, var henni varpaS í fangelsi,
Tminn skjór átti heima á herra-
graSinum; hann var vanur aS
hioppa út og inn eftir vild sinni.
Einmitt þegar aumingja stúlkan
átti aS fara aS taka út refsipguna,
hagaSi guS því svo til, a® sakleysi
hennar kom í ljós. Drengur einn
fann fylgsni skjórins efst uppi
undir mænisásinum. Þar lá silfur-
skeiSin týnda. Þar fanst og margt
annaS, er horfiS hafSi og enginn
vitaS, hvaS af var orSiS. Stel-
vísi skjórinn hafSi boriS þaS alt
í nefninu inn í geymslu-skotiS sitt.
Öminn.
FiskimaSur nokkur var í fiski-
róSri. Hann varS þa sjonarvott-
henni til hinnar síSustu hvíldar.
Hún var jarSsungin þann 10.;
s. m. af séra Páli SigurSssyni, og
var hún fjórSa manneskjan úr
Stefánsson fjölskyldunni sem
lögS var til hvíldar í Eyford graf-
reitnum á þessu síSasta ari.
Eg biS algóSan guS aS styrkja
börnin hennar og alla ástvinina
sem 'hafa orSiS fyrir þessum mikla
ástvinamissi.
Drottinn blessi minningu hinn-
ar látnu.
• — A. G. —
ur aS merkilegum bardaga. Hátt
í lofti uppi flaug mikill örn. Rétt
uppi viS sjávar'borSiS synti stór
gedda, sem var á veiSum eftir
smáfiski. Örninn sá gédduna.
Eins og skot Iþaut hann niSur úr
háa lofti. Hann festi 'hvassar klærn
ar í bakiS á geddunni. Hann
reyndi aS lyfta henni upp úr vatn-
inu til þess aS fljúga 'burt meS
hana. Geddan var of þung fyrir
hann. Geddan varS honum ofur-
efli. Þegar Örninn varS var viS
þetta, leitaSist hann viS aS losa
klærnar. Hann strytaSist viS meS
útþöndum vængjum. En honum
tókst ekki aS losna. Geddan
reyndi einnig aS kafa niSur aS
grunni. Eln hún hafSi ekki nóga
krafta til þess aS draga örninn
meS sér niSur. Þannig áttust þau
viS Ianga hríS, bæSi þessi sterku
rándýr. Loksins þreyttist örninn.
Geddan stóS betur aS vígi, bví
vatniS var heimkynn: hennar. Svo
dró hún um siSir óvin sinn niSur
í djúpiS. Þar drúknaSi örninn. En
geddan gat ekki framar orSiS laus
viS dauSa örninn, sem sat fastur
í baki hennar. AS nokkrum tíma
liSnum flaut hún upp og var þá
dauS. Fundu menn þá beinagrind
arnarins á gedduskrokknum.
KomiS hefir þaS fyrir aS örn
hefir numiS á burt smálbörn, sem
'léku sér úti. Slíkt íbar viS einu
sinni á Svisslandi. Þar eru afar há
fjöll. Örninn tók barniS og flaug
meS þaS upp í hreiSriS til unga
sinna. HreiSriS lá á hárri klöpp.
FaSir barnsins vissi hvar hreiSriS
var, og klifraSi upp þangaS. Þar
fann hann barniS sitt á lífi hjá
arnarungunum. Örninn varSi hreiS
ur sitt og var illur viSureignar.
Eftir langan bardaga náSi maS-
urinn barni sínu; var hann mjög
sár og þrekaSur; hann hafSi veitt
erninum bana. Seinna voru ung-
arnir sóttir og látnir halda lífi;
þeir urSu spakir og vel tamdir.
TH þess aS þeir skyldu ekki flúga
b'urt, voru þeir vængjakliptir. Ann
ar vængurinn var gerSur styttri
en hinn. — Örninn er látinn tákna
styrkleika og kraft, eins og Ijón.
iS. Sum stóru ríkin hafa arnar-
mynd í skajldamerki sínu. Önnur
hafa ljón aS ríkismarki.
Fyrrum var sá siSur aS tignir
menn tömdu fálka til veiSa. Hann
var þá tekinn ungur. SíSan var
hann settur í gjörS af tunnu, sem
látin var snúast í hring í þrjá
daga samfleytt. Fékk þá fálkinn
ekki næSi til aS sofa. Af þessu
varS hann svo ruglaSur aS hann
gleymdi frelsi sínu. En eSlisfýsn
hans til aS veiSa fugla, var eftir.
Konungadætsr riSu út í skóg á
gæðingum sínum, og sat fálkinn
á öxl þeirra bundinn meS reim,
ej þær festu viS úlfnliS sinn. Þeg-
ar vart varS í skógi þeirrá fugla,
sem þeim lék hugur á, var fálkan-
um slept. Flaug hann þá og
hremdi bráS sína. Eftir stundar-
korn kom hann aftur meS ráns-
feng sinn. Slfkir fálkar voru keypt
ir dýrum dómum. — Fálka höf-
um vér Islendingar í merki voru.
Ver snákur ei meS tveimur tung-
um,
t-n trausta-gripur á vegi þungum.
Ver ei sem tóan falska’ og fláa,
En frómur eins og lambiS smáa
Ei ver sem kisa’ er lævís liggur,
En Iikt og hundur trúr og tryggur.
Ei gráSugur ver sem vargur slægur
En ver sem geitin lítilþægur.
Ei hreykinn ver sem haninn sling-
ur,
En hógvær eins og snjótitlingur.
Sem api herm ei eftir neinum,
Halt eins og laxinn vegi beinum.
Sem krabbinn öfugt eigi gaktu,
En eins og svalan stefnu taktu.
Sem staSlaus kría’ á steini’ ei vertu
en stöSugur sem ffllinn sértu.
Sem gauftur ei frá öllu segSu,
En yfir leynd, sem fiskur þegSu.
V er ei sem óhreint svíniS svartur,
Sem svanur vertu hreinn og
bjartur.
W~
Ei hræddur ver sem hérinn lerka,
En hugaSur sem IjóniS sterka
PP&RsfcSfc . .
Ei stirSur ver sem sterkur boli,
En stæltur eins og sprækur folL
Þú ei skalt latur asni vera,
Haf iSni maursins til aS bera.
Ei ligg í híSi líkt og björninn,
En lyptu þér upp hátt sem öminn,
Sem snígill ei þú átt aS skríSa,
En eins og haukur fljúga víSa.
Ei veila Iþú sem vælu-kjói,
En vertu glaSur eins og spói.
Ei krunka þú sem krummi’ í gori,
Ver kátur eins og þröstur á vori.
Ei eins ,og rotta áttu’ að sofa^
En eins og lóan guS aS ‘lofa.
Sem mús þér ei í myrkri hlífSu,
Sem márinn upp í ljósiS svífSu.
Nú kasta hamnum lirfu ljóta,
En lyft þér upp sem fiSrilidiS
skjóta.
Ein dægur-fluga er stutt viS stíriS,
En starfaSu eins og kóraldýriS.
Já, margt er aS varast, margt aS
gera.
Þar mega dýrin leiSsögn vera.
V B.
Eiginleikar dýranna.
Sem höggorpnur séSur sértu.
En saklaus eins og dúfan vertu’.
Sögur þær og ljóS sem í Barna-
gullum birtast aS þessu sinni, eru
tekin úr “Bók Náttúrunnar”, eftir
Zacarias Topelius. Þau böru sem
ekki eiga þá bók, ættu aS biSja
pab'ba og mömmu aS gefa sér
hana, því meS því aS eiga þá bók
og lesa hana og læra af henní,
slá þau þrjár flugur í einu höggi:
fræSast, læra íslenzku og hafa
skemtun af því öllu.
ViS undirrituS börn og tengda-
börn biSjum blaSiS aS flytja okk
ar innilegasta þakklæti til allra
sem á enhvern hátt glöddu okkar
sorgmæddu móSir; líka^þökkum
viS öllum þeim sem meS nærveru
fNsinni heiSruSu útför hennar.
Ólafur Stefánsson
Violet Stefánsson
SigurSur Stefánsson
Ingigunnar Stefánsson
SvanfríSur Gill'es,
Albert Gillies
STÖKUR
Þá efasemi yfir veginn slær
svo ilt frá góSu verSur hart aS
greina,
sá má vera sannarlega fær,
er sannleikshæS á þræSir götu
beina.
Alt af var pg efnasmár,
loftúr nærri dauSur hor;
sízt ei kyn þó sagna fár,
sje eg mín um æfi spor.
Helgi MarteinSson